Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Uluç Abi Okçu adlı bir akademisyen tarafından tarihçi kitlesine yönelik yapılan akademik bir sunum formatındadır. Konuşmacı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu olup Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri alanında uzman bir tarihçi ve ekonomi uzmanıdır.
- Sunum, Avrupa Birliği'nin tarihsel gelişiminden başlayarak Türkiye'nin AB sürecindeki konumunu kronolojik olarak incelemektedir. İçerikte AB'nin kömür-çelik anlaşması ile başlayıp 28 üyeli bir sisteme gelişimi, "uluslar üstü" yapısı, ekonomik ve siyasi entegrasyon süreçleri ele alınmaktadır. Ayrıca Türkiye'nin AB sürecindeki tarihsel gelişimi, siyasi partilerin bu süreçteki rolleri ve ekonomik kalkınma açısından AB'nin önemi detaylı olarak incelenmektedir.
- Konuşmacı, Türkiye'nin AB üyelik sürecindeki temel motivasyonların ekonomik kurumsallaşma, demokrasi, dış politika istikrarı ve çağdaşlaşma olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca, AB'nin siyasi bütünleşmesinin olmayacağını, ekonomik bütünleşmenin ise dağılma olasılığının olmadığını belirterek, Türkiye'nin farklılaşan bir Avrupa bütünleşmesi içinde yerinin olduğunu ancak tam üyelik sürecinin kısa vadede sonuçlanmayacağı görüşünü paylaşıyor.
- 00:05Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri Hakkında Önyargılar
- Türkiye'de "Avrupa Birliği dağılıyor" veya "Avrupa Birliği zaten bize istemiyor" gibi yanlış algılar yaygın.
- Avrupa Birliği-Türkiye ilişkilerini ülkenin çıkarları ve menfaatleri doğrultusunda rasyonel bir zemine oturtmak gerekir.
- Ezberci ve sloganik bir şekilde Avrupa Birliği'ne evet veya hayır demek bilim insanlarına yakışmadığı gibi ülkenin stratejik gerçekleriyle de örtüşmez.
- 01:59İki Dünya Savaşı Sonrası Avrupa'da İki Temel Kaygı
- İki Dünya Savaşı sonrası Avrupa'da iki temel kaygı vardı: ekonomik çöküntünün üstesinden gelip Avrupa'nın yeniden inşasını sağlamak ve savaşın önlenmesi.
- 1945'ten bu yana Avrupa kıtası tarihindeki en barışçıl süreç yaşanıyor, Bosna'daki katliamları hariç savaşların olmadığı tek dönem.
- Bosna'daki katliamlar için "etnik temizlik" ifadesi, soykırım olarak tanımlanmasını istemeyen Batı medyası tarafından üretilen yeni bir kavramdır.
- 05:10Avrupa Birliği'nin Oluşumu ve Amacı
- Avrupa Birliği'nin temel felsefesi, savaşın önlenmesi ve kalıcı barışın tesis edilmesidir.
- İki Dünya Savaşı'nda dünyada 70 milyon insan, Avrupa kıtasında ise 41 milyon insan hayatını kaybetmiştir.
- Avrupa, Atlantik'in öbür tarafına kayan güç dengelerini dengelemek için Amerika'nın desteğiyle bütünleşmeye girmiştir.
- 07:36Batı Medeniyeti Kavramı ve Avrupa Birliği
- Batı medeniyeti kavramı dünyada Avrupa ile eş anlamlıdır ve bu kavramsallaştırmada pozitif anlam yüklemeleri Batı medeniyeti ile ilişkilendirilir.
- İki Dünya Savaşı'ndan sonra psikolojik ve sosyal yıkıma rağmen, Fransa, Almanya ve İngiltere gibi ülkeler yeni bir sistem oluşturabilmeyi başarmıştır.
- Avrupa Birliği, 1951'den itibaren imzalanan anlaşmalarla bu süreç bugüne gelmiştir ve günümüzde 28 üye ülkesi bulunmaktadır.
- 10:53Avrupa Birliği'nin Yapısı
- Avrupa Birliği, 28 üyenin içinde barındıran, kömür-çelik, Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu ve Avrupa Ekonomik Topluluğu anlaşmalarıyla başlayan bir süreçtir.
- Avrupa Birliği'nin temel özelliği, diğer uluslararası örgütlerden farklı olarak "uluslar üstü" (suprasyonel) yapılanmadır.
- Üyeler, egemenliğinin bir kısmını Avrupa Konseyi, Komisyon, Adalet Divanı ve Avrupa Parlamentosu gibi kurumlara devretmektedir.
- 12:48Sınırlı Yetki İlkesi
- Avrupa Birliği, sınırlı yetki ilkesi çerçevesinde kurulmuştur; üye ülkeler sadece belirli yetkileri devretmişlerdir.
- Devredilmeyen yetkiler (dış politika, güvenlik politikaları gibi) hala üye ülkelerin kendilerine aittir.
- Ekonomik politikalar tamamen devredilmiş olup, İspanya'daki ticari yaşamı düzenleyen kuralların %75'i Avrupa Birliği hukuku menşeiliydi.
- 14:27Avrupa Birliği Hukukunun Özelliği
- Avrupa Birliği hukukunun en temel özelliği, üye ülkelerin imza koymadığı hükümlerle bile bağlı olmasıdır.
- Avrupa Birliği'nde, bir karar %65 oy ile kabul edilirse, %35 oy veren ülkeler bile bu karara uymak zorundadır.
- Avrupa Birliği hukuku, üye ülkelerin iç hukukunda meclis onayına girmeden doğrudan uygulanır ve meclisine getirme zorunluluğu yoktur.
- 16:29Avrupa Birliği'nin Gelişimi
- Avrupa Birliği'nin başlangıcındaki temel kaygı, savaşmama kaygıydı ve bu kaygı kömür-çelik ekonomik birliğiyle başladı.
- Tedricilik prensibiyle, uzlaşılabilir alanlardan (ekonomik gelişme) başlanarak, diğer alanlara yayılma etkisiyle ilerlendi.
- 1952'den 1992'ye kadar 40 yıl boyunca sadece ekonomik entegrasyon yapıldı, 1992'den sonra siyasal alanlara geçiş yapıldı.
- 20:35Avrupa Birliği'ndeki Hukuki Uyumlaşma
- Avrupa Birliği'nde dış politika, güvenlik politikası, adalet, içişleri, suçla mücadele ve karşılıklı mahkeme kararlarının tanınması gibi alanlarda hukuki uyumlaşma gereklidir.
- Sınırların kalkmasıyla insan hareketi artmış, örneğin Lüksemburg vatandaşlarının %20'si Lüksemburg'ta yaşamıyor, işlerine gidip geliyorlar.
- Hukuki düzenlemelerin önce yakınlaştırılması, sonra ortak hukuk sisteminin oluşturulması iki aşamalı bir süreçtir.
- 22:20Siyasal Entegrasyonun Zorlukları
- Ortak dış ve güvenlik politikasında hala klasik uluslararası ilişkiler yöntemi kullanılır ve ülkeler kendi çıkarlarına aykırı hususlarda bu düzenlemeye tabi olmazlar.
- Bosna Savaşı ve Irak'taki müdahalede Avrupa Birliği kırılmış durumda olmuş, ülkeler çıkarları doğrultusunda hareket etmiştir.
- Dış politikada birlik yoktur çünkü çıkar devreye girdiğinde egemenliğin özüne ilişkin konularda ortak çıkarların uzlaşılması mümkün değildir.
- 24:44Avrupa Birliği'nin Ekonomik Yapısı
- Avrupa Birliği ekonomik bir model olup, Türkiye ile ekonomik anlamda karşılıklı olarak ciddi bir denge vardır.
- Türkiye'nin dış ticaretinde Avrupa Birliği büyük bir ticari partnerdir ve dış ticaret açığının en az verilen bölge Avrupa Birliği'dir.
- Türkiye'nin dış ekonomisinin yaklaşık %40-50'si Avrupa Birliği ile ilişkilidir.
- 25:56Avrupa Birliği'nin Farklılaşan Bütünleşmesi
- Avrupa Birliği ekonomik entegrasyon ve siyasal entegrasyon arasında farklılaşan bir bütünleşmedir.
- Avrupa Birliği içinde farklı kümeler oluşmaktadır: Schengen bölgesi, Euro bölgesi ve temel haklar bölgesi gibi.
- Bu farklılaşan yapı, Avrupa'nın kırılmasını engellemek için esneklik sağlar ve bütünleşmeyi ileriye götüren ülkelerle geride kalan ülkeler arasındaki mesafenin açılmasına kontrollü şekilde izin verir.
- 29:33Avrupa Birliği'nin Yapısı ve Türkiye'nin Yeri
- Amerika Birleşik Devletleri'ne benzer bir Avrupa Birleşik Devletleri kurulması mümkün değildir, bu tür bir Avrupa Birliği hayal edilmesi mümkün değildir.
- Fonksiyonel Avrupa, görüşle şekillenen tedrici şekilde bir bütünleşme sürecidir ve Türkiye'nin yerini belirleyen faktördür.
- Farklılaşan Avrupa, federalistlerin hayal ettiği federal Avrupa'nın oluşamayacağını gösterir; halkalar ne kadar sıklaşır ve birbirine yakınlaşır, o kadar federal Avrupa'dan söz edilebilir.
- 31:52Türkiye'nin Avrupa Birliği İlişkileri
- Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmek istediği temel nedenlerden biri muasır medeniyetler seviyesine ulaşma çabasıdır.
- Türkiye'nin Avrupa Birliği ile bütünleşmesini tetikleyen dört temel belirleyici husus vardır: ekonominin kurumsallaşması, demokrasinin tesisi ve insan haklarının gelişmesi, istikrarsız bir bölgede istikrarlı bir dış politika arayışı, ve çağdaşlaşma.
- Türkiye şu anda Avrupa Birliği'nin bir parçası olup gümrük birliği'nin tarafıdır.
- 34:01Türkiye-AB İlişkilerinin Tarihsel Gelişimi
- 1959'da Türkiye AB'ye başvuru yapmıştır ve 1963'te CHP Ankara Antlaşması'nı imzalamıştır.
- 1971'de birim hükümeti döneminde (askeri vesayet hükümeti) katma protokolü mecliste kabul edilmiştir.
- 1973'te koalisyon hükümeti döneminde (Adalet Partisi, CHP, Milliyetçi Güven Partisi) katma protokolü yürürlüğe girmiştir.
- 36:42Türkiye'deki Siyasi Partilerin AB Süreci İle İlişkisi
- 1987'de Özal tam üyelik müracaatı yapmıştır, 1995'te DYP-DSP koalisyonu gümrük birliği kararını imzalamıştır.
- 1999'da DSP-MHP adaylık statüsü tanınmıştır, 2004'te AK Parti katılım müzakerelerini başlatmıştır.
- Türk siyasi yaşamında MHP'den Sosyal Demokrat Parti'ne kadar, Refah Partisi'ne kadar birçok parti Avrupa Birliği'ne olumlu bakmıştır.
- 40:00Gümrük Birliği Kararı Hakkında
- Gümrük birliği kararı, hukuken Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne gelmesi gereken bir uluslararası anlaşma niteliğindeydi.
- Mümtaz Soysal dışişleri bakanı iken tüm gümrük birliği kararı şekillenmiş, Murat Karayalçın sadece imza atmıştır.
- Yunanistan bu karara imza atmamış, ancak Fransa dönem başkanlığında bir çözüm bulunarak karar haline getirilmiştir.
- 41:15Kıbrıs ve AB Müzakereleri
- Yunanistan'ın baskılarıyla Rumlarla Avrupa Birliği müzakerelerinin önünü açan gümrük birliği kararı alındı.
- Türkiye'nin garantör ülke sıfatıyla Kıbrıs'ın uluslararası örgütlere başvurusunda onay vermesi gerekiyor.
- Helsinki Zirve Sonucu Bildirgesi'nde Kıbrıs'taki görüşmeler 2004 yılına kadar desteklenmesine rağmen, bu tarih sonra siyasi sorun AB üyeliğine engel teşkil etmeyecektir.
- 44:02Kıbrıs Sorununun Gelişimi
- 2004 yılında Kıbrıs'ta referandum yapıldı ve 1 Mayıs'ta Rum tarafı adanın adına AB'ye üye olacak.
- Türkiye, Helsinki Zirve Sonucu Bildirgesi'nde imzaladığı belgeyi göstererek haklarını savundu.
- 1995'te Gümrük Birliği Kararı imzalandıktan sonra, Kıbrıs sorunu Rumlara izin vermekle başlamıştır.
- 46:48Türkiye'nin Ekonomik Durumu
- 1913'te bir Osmanlı vatandaşının bir Avrupalı veya Amerikalı ile mukayesesi yapıldığında, Avrupalı ve Amerikalı'nın cebinde ortalama 100 lira varken, Osmanlı vatandaşının cebinde sadece 29 lira vardı.
- 1913'te Osmanlı vatandaşının cebinde 168 lira varken, gelişmekte olan ülkelerin ortalama vatandaşının cebinde 100 lira vardı.
- Türkiye'nin ekonomi politikası açısından, dünya piyasalarında hakim olan pazarlarla işbirliğini artırmak ve Avrupa pazarıyla yakınlaşmak önemlidir.
- 51:08Avrupa Birliği'nin Ekonomik ve Siyasal Bütünleşmesi
- Avrupa Birliği'nin iki temel unsuru ekonomik bütünleşme ve siyasal bütünleşmedir.
- Siyasal anlamda birleşmiş bir Avrupa'dan hala bahsedilmemektedir ve bu durumun değişmeyeceği düşünülmektedir.
- Ekonomik bütünleşmede, pazar sınırlarının kaldırılması ve hizmetlerin, kişilerin, sermayenin ve malların serbest dolaşımına dayanan bir yapı vardır.
- 52:45Avrupa Birliği'nin Geleceği ve Türkiye İlişkileri
- Ekonomik bütünleşmenin geriye dönülmez bir yapıya sahip olduğu ve Avrupa Birliği'nin ekonomik olarak dağılamayacağı belirtilmektedir.
- Türkiye'nin Avrupa Birliği ile ekonomik ilişkilerini sürdürmesi ve ekonomik bütünleşmeye ilerlemesi önerilmektedir.
- Siyasal anlamda Avrupa Birliği'nin Türkiye'ye çok şey getiremeyeceği, ancak ekonomik bütünleşmenin Türkiye'ye zararlı olmayacağı vurgulanmaktadır.
- 56:13Türkiye'nin Avrupa Birliği İlişkilerindeki Durumu
- Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerini etkileyen faktörler arasında din, kültür, tarih, ekonomi, Türkiye'nin yaşadığı bölge ve nüfus büyüklüğü bulunmaktadır.
- Türkiye, müzakere eden ülke statüsünde olmakla birlikte, Avrupa Birliği normları çerçevesinde birçok yasayı uygulamaktadır.
- Ekonomisinin %50'si Avrupa Birliği ülkeleriyle olan ilişkilerden oluşmaktadır.
- 58:39Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyelik Süreci
- Türkiye'nin Avrupa Birliği üyesi olup olmayacağı konusunda hukuken önemli bir aşamada olduğu, ancak kısa vadede sonuçlanmayacak olduğu düşünülmektedir.
- Türkiye'nin 2023 hedefleri (dünyanın ilk on ekonomisi olma, 500 milyar dolar ihracat yapma) gerçekleşirse, Avrupa'nın Türkiye'ye bakışı olumlu yönde değişecektir.
- Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik sürecinde Sırbistan ve Batı Balkan ülkeleri ile önemli bir mesafe alındığı, ancak bu ülkeler Türkiye'den önce üyelik sürecini tamamlayamayacağı belirtilmektedir.