Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Tonguç Akademi'den bir eğitmen tarafından sunulan bu eğitim videosu, atom teorileri ve atomun yapısı konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır.
- Video, atom teorilerinin kronolojik gelişimini anlatarak başlıyor ve Demokritos'tan başlayarak Dalton, Thompson, Rutherford ve Bor gibi bilim insanlarının katkılarını kronolojik olarak açıklıyor. Atomun yapısı, elektronların konumu, enerji seviyeleri ve modern atom teorisi detaylı şekilde anlatılıyor. Son bölümde ise atomun temel bileşenleri, atomik kütle birimi, atom numarası ve iyonlar konusu ele alınıyor.
- Videoda ayrıca atomun büyük bir kısmının boşluk olduğu, elektronların çekirdek etrafında belirli yörüngelerde (katmanlar) yer aldığı, Heisenberg'in belirsizlik ilkesi prensibi ve iyonların (anyon ve katyon) oluşumu gibi önemli bilgiler de paylaşılmaktadır. Video, bir ödüllü soru ile sonlanmaktadır.
- Atom Teorileri ve Atomun Yapısı Dersi
- Bu ders atom teorileri ve atomun yapısını konu alıyor.
- Bilimsel kavramların bugünlere nasıl ulaştığını ve hangi aşamalardan geçtiğini bilmek önemlidir.
- Atom teorilerinin kronolojik gelişimi, hangi teorilerin ortaya atıldığı ve çürütüldüğü konuları ele alınacaktır.
- 01:14Dersin Öğrenme Çıktıları
- Ders, atom teorilerindeki varsayımları kullanarak bilimsel bilginin değişebilirliğine ilişkin çıkarımlar yapabilme becerisini geliştirmeyi amaçlamaktadır.
- Bilimsel bilgi değişebilir, bir zamanlar kabul edilen bilgiler daha sonra yanlışlanabilir ve daha doğru teoriler ortaya çıkabilir.
- Atom teorileri konusunda atom, elektron, proton, nötron, çekirdek, katman ve orbital gibi anahtar kavramlar önemlidir.
- 03:03Dersin Hazırlık Koşulları
- Öğrencilerin elementleri oluşturan temel taneciklerin atom olduğunu ve tüm özelliklerin atomlara bağlı olduğunu bilmeleri gerekiyor.
- Atom nedir sorusuna temelinden cevap verebilmeleri önemlidir.
- 03:44Atom Teorilerinin Tarihsel Gelişimi
- Demokritus, Yunanistan'da felsefi bir yaklaşımla atom adını ilk defa kullanmış ve maddelerin küçük, parçalanamayan taneciklerden oluştuğunu ileri sürmüştür.
- İlk bilimsel atom modeli veya teorisi Dalton tarafından ortaya atılmıştır.
- Dalton'a göre madde atom denilen küçük taneciklerden oluşur ve bu atomlar kimyasal tepkimelerde parçalanamaz, bölünemez, yoktan var edilemez ve başka bir atoma dönüşemez.
- 05:05Dalton'un Atom Teorisi
- Dalton'a göre kimyasal tepkimelerde atom tür ve sayısı korunur.
- Atomlar çok yoğun, içi dolu kürelerdir ve bir elementin bütün atomları büyüklük, şekil ve kütle bakımından özdeştir.
- Farklı element atomları birbirinden farklıdır ve farklı element atomlarının belirli oranda birleşmesinden bileşikler oluşur.
- 06:40Thompson Atom Modeli
- Elektron adı verilen negatif yüklü taneciklerin atomun yapısında yer aldığı bilimsel olarak keşfedildi.
- Thompson, atomların hala küre şeklinde olduğunu ve yaklaşık 10 üzeri eksi santimetrelik çaplara sahip olduğunu belirtti.
- Thompson'a göre atom nötr olmak zorunda olduğu için, küre şeklindeki pozitif yükün içerisinde negatif yükler homojen olarak dağılmıştır.
- 08:01Thompson Atom Modelinin Özellikleri
- Thompson, elektronları üzümlü keke benzeterek atomun içerisinde dağıldığını açıkladı.
- Elektronların kütlesi atomun kütlesi ile kıyaslandığında çok küçük olduğu için, atomun kütlesinin neredeyse tamamı pozitif yükler tarafından oluşturulur.
- Thompson atom modeli, atomun küre şeklinde ve içi dolu olduğunu savunuyordu.
- 08:45Alfa Saçılması Deneyi
- Alfa saçılması deneyi (altın levha deneyi), Thompson atom modelinin bazı bilgilerinin yanlış olduğunu ortaya çıkardı.
- Deneyde radyoaktif tepkime sonucu elde edilen, pozitif yüklü, kütlesi büyük ve yüksek enerjili alfa tanecikleri altın levhaya gönderildi.
- Deneyde %99 oranında alfa tanecikleri herhangi bir sapmaya uğramadan arkaya düşerken, %0,09 oranında küçük bir sapmaya uğradı ve %0,01 oranında ise geri çekildi.
- 10:53Rutherford Atom Modeli
- Rutherford, geri yansıyan alfa taneciklerin çok yoğun ve pozitif yüklü bir yere denk geldiğini, bu yeri çekirdek olarak tanımladı.
- Atomun çapının yaklaşık 10 üzeri eksi 8 santimetre olduğu ve çekirdeğin bu çapın yaklaşık 10 üzeri eksi 12-13 santimetre civarında olduğu belirlendi.
- Atom hacminin büyük bir kısmı boşluktur ve elektronlar bu boşluklarda bulunur.
- 12:28Rutherford Atom Modelinin Özellikleri
- Çekirdekteki pozitif yük miktarı bir elementin tüm atomlarında aynıdır, farklı elementlerin atomlarında farklıdır.
- Atomdaki elektron sayısı çekirdekteki proton sayısına eşittir.
- Pozitif yüklerin kütlesi atomun kütlesine eşit değil, yaklaşık olarak yarısı kadar.
- 13:28Rutherford Atom Modeli ve Elektronların Konumu
- Rutherford atom modelinde çekirdek kütlenin yarısını protonlar oluştururken, geri kalan yarısını oluşturan nötronlar henüz keşfedilmemiştir.
- Rutherford protonların yerini ve kütlenin nerede oluştuğunu belirtmiş, ancak elektronların sadece çekirdeğin etrafında dolaştığını söylemiştir.
- Elektronların konumu ile ilgili net bilgi için Bor atom modeli ortaya çıkmıştır.
- 14:08Bor Atom Modeli ve Spektrum Deneyi
- Bor atom modeli, elektronların nerede bulunduğu sorusuna cevap aramak için bor ışığı kullanarak deney yapmıştır.
- Beyaz ışık hidrojen atomundan geçirildiğinde prizmadan geçirildiğinde kesikli çizgiler ve karanlık bölgeler oluşan bir spektrum oluşmuştur.
- Bu spektrum, atomun etrafında belli enerji seviyeleri olduğunu ve elektronların bu seviyelerdeki enerjiyi soğurduğunu göstermektedir.
- 15:25Emisyon ve Absorpsiyon Spektrumu
- Hidrojeni ısıtarak emisyon spektrumu elde edilmiştir, bu spektrumda elektronların katmanlar arasında yer değiştirmesinden kaynaklanan ışıma görülmektedir.
- Emisyon spektrumunda sadece belli noktalarda renk oluşumu görülür ve bu renkler absorpsiyon spektrumuyla kıyaslandığında tam aynı yere denk gelir.
- Elektronlar dışarıdan enerji soğurarak üst katmanlara geçer ve bu aradaki enerji farkını soğurarak karşılarlar.
- 17:20Elektronların Yörüngeleri ve Enerji Seviyeleri
- Elektronlar çekirdeğin etrafında rastgele hareketler yapmaz, belli bir düzenleri vardır ve bu düzen enerjilerine bağlıdır.
- Elektronlar çekirdekten belirli mesafe uzaklıkta ve belli enerjiye sahip yörüngelerde bulunur, bu yörüngeler enerji düzeyi, katman veya kabuk olarak adlandırılır.
- Enerji seviyeleri tam sayılarla belirtilir ve çekirdekten uzaklaştıkça katmanın enerjisi artar.
- 18:17Atomun Temel ve Uyarılmış Hali
- Elektronun çekirdeği en yakın en düşük enerjili haline atomun temel hali adı verilir.
- Atom ısıtıldığında elektron üst katmana geçer ve bu duruma uyarılmış hal adı verilir.
- Atom uyarılmış halde kalmak istemez, enerjiyi ışıma yoluyla dışarı verir ve temel haline geri döner.
- 20:05Modern Atom Teorisi ve Orbital Kavramı
- Bor atom modeli yetersiz kalır ve modern atom teorisinde elektronlar katmanlarda sabit olarak durmaz.
- Her bir katmanın bir dal enerji seviyeleri vardır ve bunlara orbital adı verilir.
- Heisenberg'in belirsizlik ilkesi prensibine göre elektronların konumunu ve hızını aynı anda belirlemek mümkün değildir, bu nedenle bulunma ihtimalinin yüksek olduğu bölgelerden bahsedilir.
- 21:09Atomun Temel Tanecikleri
- Atomun çekirdeği pozitif yüklerin tamamını içerir ve atomun türü çekirdekteki proton sayısına bağlıdır.
- Çekirdeğin içerisinde nötr olan nötronlar ve pozitif yüklü protonlar bulunur.
- Atom nötrdür, yani pozitif ve negatif yüke eşittir ve çekirdeğin etrafındaki katmanlarda (veya orbitallerde) negatif yüklü elektronlar yer alır.
- 22:33Atomun Temel Bileşenleri
- Atomun temel bileşenleri proton, elektron ve nötron olup, proton ve nötron çekirdekte, elektron ise elektron bulutunda yer alır.
- Protonlar pozitif, elektronlar negatif yüklüdür ve bu yükler birbirine eşit olduğundan atomdaki bir proton ve bir elektron birbirini tam nötr bilir.
- Atomun kütlesinin neredeyse tamamı çekirdekte bulunur ve bu kütlenin bir kısmını protonlar, bir kısmını nötronlar oluşturur.
- 23:27Atomun Kütlesi ve Atomik Kütle Birimi
- Proton ve nötronlar birbirlerine çok yakın kütle değerlerine sahip olduğundan, her bir protonun ve her bir nötronun kütlesi yaklaşık olarak bir atomik kütle birimine eşittir.
- Atomik kütle birimi, çok küçük taneciklerin kütlesini ölçmek için kullanılan bir birimdir.
- Proton ve nötronlar elektron kütlesi ile kıyaslandığında yaklaşık 1800 kat büyüklükte kütleye sahip olduğundan, elektron kütlesi ihmal edilebilir.
- 24:17Atomun Sembolik Gösterimi
- Atomun sembolik gösteriminde sol alt tarafa proton sayısı (Z harfi ile gösterilir) yazılır, bu sayı atomun türünü ve çekirdeğin yükünü belirler.
- Sağ alt tarafa elektron sayısı, sol orta tarafa nötron sayısı, sol üst tarafa ise proton sayısı ile nötron sayısının toplamı (A harfi ile gösterilir) yazılır.
- A sayısı atomun kütlesini belirtir ve nükleon sayısı olarak da adlandırılır.
- 26:57İyonlar
- İyon, nötr bir atomun elektron alışverişi yaparak yüklü hale gelmiş halidir.
- Nötr bir atom dışarıdan elektron alırsa elektron sayısı proton sayısından fazla olur ve negatif yüklü hale gelir, bu tanecik anyon olarak adlandırılır.
- Nötr bir atom dışarıya elektron verirse elektron sayısı proton sayısından az olur ve pozitif yüklü hale gelir, bu tanecik katyon olarak adlandırılır.
- Bir atomun iyon haline gelmesi ancak ve ancak elektron alarak ve vererek gerçekleşir, proton veya nötron alıp veremez.