• Buradasın

    Türkiye Cumhuriyeti'nin Kuruluşu ve Atatürk'ün Cumhuriyet Fikri

    youtube.com/watch?v=tYQ7yax00ug

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, Mustafa Kemal Atatürk'ün cumhuriyet fikrinin gelişimi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecini anlatan tarihsel bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, Atatürk, Rauf Bey, İsmet Paşa, Kazım Karabekir Paşa ve Ali Fuat Cebesoy Paşa gibi Kurtuluş Savaşı'ndaki önemli isimleri ele almaktadır.
    • Video, Atatürk'ün lise yıllarından başlayarak cumhuriyet fikrine olan bağlılığını, Harbiye'deki çalışmalarını ve 1923'te Cumhuriyet'in ilanına kadar olan süreci kronolojik olarak anlatmaktadır. İçerik, Atatürk'ün Fransızca öğrenerek Rousseau ve Montesquieu gibi düşünürlerin eserlerini okumasıyla başlayan fikir gelişiminden, 1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılması, Lozan Barış Antlaşması görüşmeleri ve 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in ilanına kadar olan önemli olayları kapsamaktadır.
    • Videoda ayrıca, 24 Temmuz'dan sonra hükümet kurulamaması, 28 Ekim'de Mustafa Kemal'in sunduğu çözüm, meclis oturumunda "hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir, Türkiye devletinin hükümet şekli cumhuriyettir" diyerek cumhuriyet ilan etmesi ve aynı oturumda cumhurbaşkanı seçmesi gibi detaylar da yer almaktadır. Cumhuriyet ilanının ardından muhalefetin tepkileri ve Atatürk'ün Cumhuriyet Bayramı konuşması da anlatılmaktadır.
    00:12Atatürk'ün Cumhuriyet Fikrinin Gelişimi
    • Mustafa Kemal'in lise yıllarında Fransızca öğrenerek Jean-Jacques Rousseau ve Montesquieu gibi düşünürlerin eserlerini okuduğu görülüyor.
    • Montesquieu'nun "Cumhuriyet fazilettir" cümlesine takılan Mustafa Kemal, imparatorlukların dağıldığını gözlemleyerek kurtuluşun ulusal birliği sağladıktan sonra cumhuriyetin geleceği düşünüyordu.
    • Harbiye'ye geldikten sonra cumhuriyet fikri daha da derinleşti ve sınıfta duvar gazetesi çıkartarak bu fikri yaymaya çalıştı.
    02:33Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar ve Fikirleri
    • Atatürk'ün okuduğu kitapların sayısı 4600'e ulaştığı ve okuduğu kitapların altını çizip kenarına not düşdüğü bilinmektedir.
    • Harp okulundaki arkadaşlarıyla sohbet sırasında, imparatorlukların çürümekte olduğunu ve cumhuriyetin daha uygun bir rejim olduğunu savundu.
    • 1908 yılında, arkadaşlarına ileride kendisinin kurmayı tasarladığı düzende cumhurbaşkanı olacağını söylemiş, bu görüşlerini 6 yıl sonra Dünya Savaşı ve 10 yıl sonra tüm imparatorlukların elden gitmesiyle doğrulamıştır.
    04:54Hilafetin Kaldırılması ve Cumhuriyet Fikri
    • 1924 Mart'ında hilafetin kaldırılması tartışmalarının yaşanacağı dönemde, Atatürk meclis ve kamuoyunu tatmin etmek için çalışmak zorunda olduğunu düşünüyordu.
    • Atatürk, milli mücadelede omuz omuza yürüdüğü arkadaşlarıyla cumhuriyet fikrine giderken rakip oluyordu.
    05:33İlk Beşli ve Cumhuriyet Tartışmaları
    • İlk beşli olarak anılan isimler Mustafa Kemal Paşa, Kazım Karabekir Paşa, Ali Fuat Cebesoy Paşa, Refet Bele Paşa ve Karacı Rauf Bey'dir.
    • Kurtuluş Savaşı'nda karada cereyan eden savaşlar nedeniyle dördü karacı olan generaller ön planda yer alırken, Rauf Bey başbakan olarak onların tepesinde yer almıştır.
    • Mustafa Kemal'in karşısına çıkan generaller, cumhuriyeti kuracağından korkan Meclis'in isteğiyle ona karşı çıkmışlardır.
    06:22Bağı Evindeki Karşılaşma
    • Rauf Bey, yemek başlamadan Mustafa Kemal'e Meclis'in kendisinden korktuğunu ve cumhuriyeti kuracağından endişe duyduğunu söylemiştir.
    • Meclis üyeleri, Mustafa Kemal'i yemeğe davet ederek ertesi gün kürsüden cumhuriyeti kurmayacağına söz vermesini istemişlerdir, aksi takdirde başkomutan olmayacağını tehdit etmişlerdir.
    • Mustafa Kemal, generallerin kendisine "ne işin var Ankara'da" diye sitem ettiğini ve kendisinin cepheye gitmesini isteyip başkomutan olacağını söyleyip, ancak cumhuriyeti geçirmemesini istediklerini belirtmiştir.
    08:02Padişah Hakkında Görüşler
    • Rauf Bey, bir Müslüman olarak halifeye bağlı olduğunu, babasının padişahın başmabeni olduğunu ve kendisinin de padişahın ekmeğini yediğini söyleyerek padişahın rejimini devam ettirmek istediğini ifade etmiştir.
    • Mustafa Kemal, Rauf Bey'in arkasından geldiklerini, vatanın kurtulması adına harekete geçtiğini ve destek verdiklerini, ancak rejimle bir sorunları olmadığını belirtmiştir.
    • Ertesi gün başkomutanlık oylaması için hazırlanırken, Refet Bele Paşa da Rauf Bey'in düşüncesine benzer şekilde düşünmekle ilgili sorgulandı.
    09:19Cumhuriyet ve Saltanat Kaldırılması
    • 1923 Ekim ayında cumhuriyet ilan edilmiştir, ancak öncesinde ve sonrasında önemli iki olay gerçekleşmiştir.
    • Cumhuriyet'ten bir yıl önce, 1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılması kararlaştırılmıştır.
    • Atatürk, meclis oturumunda "hakimiyet ve saltanat hiç kimse tarafından, hiç kimseye verilemez" diyerek sert bir tavır sergilemiştir.
    10:36Saltanatın Kaldırılması ve Sonuçları
    • 1 Kasım 1922'de saltanat oybirliğiyle kaldırılmıştır.
    • 17 Kasım'da Vahdettin'in İngiltere'ye kaçtığı İngiltere Büyükelçiliği tarafından bildirilmiştir.
    • İngiltere'nin Lozan'da yapılacak barış antlaşması görüşmeleriyle ilgili yaptığı hata, saltanatın kaldırılmasına yol açmıştır.
    11:05Lozan Konferansı ve Ankara Hükümeti
    • İngilizlerin baskısıyla İtilaf Devletleri Osmanlı Hükümetini de Lozan'a davet ettiler.
    • Mustafa Kemal, Lozan'a tepki göstererek "Kimle savaşıyorsunuz? Anadolu'yu kurtarmak adına mücadele veren kim? Saray mı, sarayın hükümeti mi? Bu mücadeleyi Ankara Hükümeti veriyor" dedi.
    • Mustafa Kemal, "Hakkari'nin en ucundaki köy bile bizim Misak-ı Milli sınırları içinde, vatan bir bütündür, bölünmez" diyerek Lozan'a karşı tutumu belirtti.
    12:00Cumhuriyet'e Giden Yol
    • 29 Ekim 1923 Pazartesi günü milat olarak bilinir, ancak aslında 26 Ekim 1923 Cuma günü başlayan bir satranç oyununun sonucudur.
    • 26 Ekim 1923'te yeni bir hükümet krizi çıkınca Mustafa Kemal'in cumhuriyete giden yolda bir hamlesi oldu.
    • Rauf Bey Çankaya'ya çıkıp istifa ederek birinci hamleyi attı, bu hamleyi karşılıklı hamleler başlamış oluyor.
    12:51Hükümet Krizi ve Çözüm Arayışı
    • Mustafa Kemal, Ali Fethi Okyar'a İstanbul'a gidip Çankaya'ya hükümet kurmasını söyledi.
    • Mecliste kriz çıktı, muhalefet Mustafa Kemal'in ileride bir cumhuriyet kuracağını bildiği için hükümet kurmasını engellemeye çalıştı.
    • Osmanlı'dan kalma seçim kanunu kullanılarak bakanlar tek tek seçilmeye çalışıldı, ancak herkesin adayını beğenmediği için hükümet kurulamadı.
    14:15Hükümet Kurma Sürecindeki Zorluklar
    • Ali Fethi hükümetten çekilip, herkese yeni bir oluşum içerisinde yer verilirse kabul etmemeleri gerektiğini söyledi.
    • Meclis, hükümet bakanlarını seçmek zorunda kaldı, ancak farklı grupların adaylarını beğenmediği için tartışmalar sürdü ve hükümet kurulamadı.
    • 28 Ekim'e kadar hükümet kurulamadı, Mustafa Kemal bu durumda "Gazi Paşa kurtar bizi" diyerek bir hamle yapacaktı.
    15:44Cumhuriyet İlanı İçin Fırsat
    • 28 Ekim'de hükümet kurulamadı, Mustafa Kemal ilk beşliyi göndererek mücadeleyi kuran üç büyük kumandanı siyasetten çekti.
    • Muhalefetin liderleri 29 Ekim'de Ankara'da olmadığı bilgisi Mustafa Kemal'e ulaştı.
    • Mustafa Kemal, "Yarın ilan ediyoruz" diyerek cumhuriyet ilanı için fırsatı değerlendirmeye hazırlandı.
    16:35Cumhuriyetin İlanı Hazırlığı
    • Mustafa Kemal Paşa, Kemalattin Paşa'ya meclise gidip hükümetin kuramadığı durumu vurgulayıp kendisini davetli olarak çağırmalarını söylemiştir.
    • 29 Ekim günü meclis oturumunda Kemalattin Paşa, hükümetin kuramadığını ve Mustafa Kemal'in çözüm teklif etmesi gerektiğini belirtmiştir.
    • Mustafa Kemal, bir saatte olayı çözeceğini söyleyerek yemek arası verilmesini istemiştir.
    18:05Cumhuriyetin İlanı
    • Mustafa Kemal, meclise döndüğünde hükümetin kuramadığını ve bir çözüm yöntemi olduğunu açıklamıştır.
    • Teklifi olarak "hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir" ve "Türkiye devletinin hükümet şekli cumhuriyettir" ifadelerini getirmiştir.
    • Cumhuriyet kararı 158 milletvekilinin oy birliğiyle kabul edilmiştir, ancak toplam 248 milletvekilinin 9'u oy kullanmamıştır.
    20:47Cumhuriyetin Sonrası
    • Cumhuriyet ilan edildikten sonra muhalifler ve İstanbul basınının bir bölümü ciddi eleştirilere başlamıştır.
    • Atatürk, Fransız gazeteciyle yaptığı röportajda "vücutlarımız doğudaysa da düşüncelerimiz batıya dönük kalmıştır" diyerek cumhuriyeti ilan etmiştir.
    • Aynı meclis kısa süre sonra Mustafa Kemal Atatürk'ü cumhurbaşkanı olarak seçmiştir ve İsmet Paşa başbakan olmuştur.
    22:01Cumhuriyetin Yansımaları
    • Cumhuriyetin ilanı İstanbul'da büyük bir kıyamet koparmış, Kazım Karabekir'in hatıralarında bu durum anlatılmıştır.
    • Rauf Bey, cumhuriyetin "sorumlu olmayan bir zevat tarafından emrivaki ile gerçekleştiğini" öğrenmiştir.
    • Atatürk, Cumhuriyet Bayramı'nda yaptığı konuşmada Türk milletinin karakterinin yükseğini, çalışkanlığını ve zekasını vurgulamıştır.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor