Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Atatürk dönemindeki inkılaplar konusunu kapsayan detaylı bir eğitim dersidir.
- Video, Atatürk dönemindeki toplumsal, ekonomik, toprak, ziraat, ticaret, sanayi, sağlık, bayındırlık ve ulaşım alanlarındaki reformları kronolojik olarak ele almaktadır. İçerik, 1923-1933 yılları arasındaki önemli yasaları, kurulan kurumları ve önemli isimleri kapsamlı şekilde anlatmaktadır.
- Video, sınavlarda çıkabilecek soru-cevap formatında hazırlanmış olup, şapka kanunu, giysi kanunu, soyadı kanunu, İzmir İktisat Kongresi, Misak-ı İktisadi, Kapitülasyonların kaldırılması, Kabotaj Kanunu, Koruyucu Gümrük Politikası, Karabük Demir Çelik Fabrikası'nın kuruluşu, sağlık bakanlığı ve numune hastanelerinin açılması gibi konuları içermektedir. Ayrıca Refik Saydam, Nuri Demirağ, Vecihi Hürkuş, Bedriye Gökmen ve Sabiha Gökçen gibi önemli isimlerin Atatürk dönemindeki rolleri de açıklanmaktadır.
- 00:01Toplumsal Alanda Yapılan İnkılaplar
- Toplumsal alanda inkılaplar, birlik ve beraberliği sağlama, ayrıcalıkları ortadan kaldırma ve kurumları modernleştirme düşünceleriyle gerçekleştirilmiştir.
- 25 Kasım 1925'te çıkarılan Şapka Kanunu, toplumda birlik sağlamak ve ayrıcalık belirten kıyafetleri ortadan kaldırmayı amaçlamıştır.
- 30 Kasım 1925'te Tekke, Zaviye ve Türbeler kapatılmış, hurafe inanışlara son verilmiş ve şeyhlik, dervişlik gibi ayrıcalık bildiren ünvanlar kaldırılmıştır.
- 03:57Toplumsal İnkılaplar (Devam)
- 21 Haziran 1934'te Soyadı Kanunu kabul edilmiş, resmi işlemlerdeki karışıklığı gidermek ve asker alımlarındaki sıkıntıları önlemek amaçlanmıştır.
- Avrupalı devletlerle ticari ilişkileri kolaylaştırmak için Miladi takvim, uluslararası saat, rakamlar, ağırlık ve ölçü birimleri kullanılmış, hafta sonu tatili Cuma'dan Pazar'a alınmıştır.
- Türkiye Cumhuriyeti ilk nüfus sayımını 1927'de yapmış ve nüfusun 13.648.270 kişi olarak belirlenmiştir.
- 07:09Ekonomik Alanda Yapılan İnkılaplar
- Ekonomik alanda inkılaplar, ekonomik bağımsızlığı sağlamak, milli bir ekonomi oluşturmak, yabancı sermayeyi millileştirmek ve özel sektörü desteklemek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
- 18 Şubat 1923'te İzmir İktisat Kongresi toplanmış, kongreye 1.135 delege katılmış ve Atatürk TBMM başkanı olarak açılış konuşmasını yapmıştır.
- İzmir İktisat Kongresi'nde alınan kararlara Misak-ı İktisadi denilmiş, yerli üretimin geliştirilmesi, özel sektörün desteklenmesi ve yabancı kurumların millileştirilmesi kabul edilmiştir.
- 09:46Tarım Alanında Yapılan İnkılaplar
- 1925'te köylülerin sırtında ağır yük olan aşar vergisi kaldırılmıştır.
- 1925'te Fransızların elinde olan tütün işletmesi satın alınarak millileştirilmiş ve Gazi Orman Çiftlikleri Yalova, Silifke, Dörtyol ve Tarsus'ta kurulmuştur.
- Makineli tarım teşvik edilmiş, traktör kullanımı yaygınlaştırılmış ve 1928'de köylüye makine, tohum, gübre ve kredi imkanı sağlamak için Tarım Kredi Kooperatifleri kurulmuştur.
- 11:06Atatürk Dönemi Ekonomik Düzenlemeler
- 1929'da toprak reformu yapılarak topraksız köylülere toprak dağıtılması amaçlanmış ancak Mustafa Kemal döneminde ağalık sisteminin güçlü olması nedeniyle başarı sağlanamamıştır.
- 1931'de Pulluk Kanunu çıkarılmış, Ankara'da Ziraat Fakültesi açılmış ve Atatürk döneminde Çubuk Barajı inşa edilmiştir.
- Ziraat Bankası'nın kredi imkanları artırılmış, Yüksek Ziraat Enstitüsü açılmış, tohum ve hayvan ıslahı yapılmıştır.
- 11:58Ticaret Alanındaki Gelişmeler
- 1923'te Lozan Antlaşması'nda ekonomik bağımsızlığımıza gölge düşüren kapitülasyonlar ve duyun-u umumiye kaldırılmıştır.
- 1926'da Kabotaj Kanunu ile denizlerde işletme hakkı yabancılardan alınıp Türkler'e verilmiş, bu yasaya göre tüm deniz ticareti ve taşımacılık Türk Devleti'nin yönetimi altına girmiştir.
- 1929'da Büyük Buhran (Kara Perşembe) yaşanmış, dünya çapında yaklaşık 55 milyon insan işsiz kalmış ve Türkiye de etkilenmiştir.
- 13:34Ekonomik Krizi Aşma Tedbirleri
- Türkiye 1929'da koruyucu gümrük politikası uygulayarak gümrük vergilerini artırarak yerli esnafı korumaya çalışmıştır.
- Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kurulmuş, yerli malı haftası düzenlenmiş, yabancıların elindeki işletmeler millileştirilmiş ve takas sistemi uygulanmıştır.
- Atatürk'ün isteğiyle Serbest Cumhuriyet Fırkası kurulmuş, Amerika'dan borç para alınmış, Türk parasının değerini koruma kanunu çıkarılmış ve devletçilik ilkesine geçilmiş, kalkınma planları hazırlanmış ve bankalar açılmıştır.
- 14:45Atatürk Dönemi Bankaları
- 1933'te İzmir'de Dokuz Eylül Panayırı düzenlenerek ithalatı azaltmak ve yerli ürünleri tanıtmak amaçlanmıştır.
- Atatürk döneminde İS Bankası, Sanayi ve Maden Bankası, Emlak ve İtham Bankası, Merkez Bankası, Sümerbank, Halk Bankası, Belediye Bankası, İller Bankası, Etibank, Şekerbank, Denizbank ve Türk Ticaret Bankası açılmıştır.
- İS Bankası Türkiye'nin ilk özel bankasıdır ve ilk genel müdürü Türkiye'nin üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'dır.
- 16:44Merkez Bankası ve Para Sistemi
- 1930'da Merkez Bankası açılmış, temel amacı ülkenin ekonomik kalkınmasını desteklemek, para piyasasını düzenlemek ve Türk parasını istikrarına yönelik tedbirler almaktır.
- Merkez Bankası'ndan önce Türkiye'nin para politikasını Osmanlı Bankası takip etmiştir.
- 1933'te Sümerbank açılmış, tekstil ve sanayi alanında önemli hizmetler vermiştir, dokumalarında asker, polis, imam cübbesi ve memurlara takım elbise dikilmiştir.
- 18:00Diğer Bankalar ve Para Sistemi
- Atatürk döneminde kurulan diğer yerel bankalar ESBANK, Egebank, Zonguldak Yatırım Bankası, Kayseri Milli İktisat Bankası ve Manisa'da Tütüncüler Bankası'dır.
- Türkiye Cumhuriyeti ilk dış borcunu 1926'da İsmet İnönü hükümeti döneminde Amerika Birleşik Devletleri'nden yaklaşık 10 milyon dolar olarak almıştır.
- Türkiye ilk madeni parasını 1924'te, ilk kağıt parasını 1927'de bastırmış, madeni paraların ve birçok pulun tasarımını Mesrur İzzet Bey yapmıştır.
- 19:41Sanayi Alanındaki Gelişmeler
- 1923-1933 yılları arasında şeker, un, pamuk (üç beyaz) ve petrol, kömür, demir (üç siyah) üretilmesine önem verilmiştir.
- 1925'te Sanayi ve Maden Bankası kurulmuş, ilk ihracat yapan fabrikamız İpek-i İsmail Mensucat Fabrikası'dır.
- 1927'de Teşvik-i Sanayi Kanunu hazırlanmış, özel sektörde kolaylıklar sağlayarak sanayi teşebbüslerini teşvik etmeye çalışmıştır.
- 20:29Devletçilik İlkesi ve Kalkınma Planları
- Teşvik-i Sanayi Kanunu başarılı olamamış, savaştan çıkmış yeni bir millet olmanın, altyapı ve özel sermaye yetersizliğinin yanı sıra 1929'da yaşanmış ekonomik kriz ve teknik bilgi yetersizliği nedeniyle amacına ulaşamamıştır.
- Bu nedenle Atatürk'ün devletçilik ilkesine geçilmiş, özel sektör yapamıyorsa devlet kendisinin yapması gerektiği düşünülmüştür.
- 1933'te birinci beş yıllık kalkınma planı hazırlanmış, 1934-1939 tarihleri arasında uygulanmış ve dönemin ekonomi bakanı Celal Bayar'dır.
- 22:09Atatürk Döneminde Sanayi Gelişimi
- 1930'da zorunlu olarak devlet ilkesine geçildi.
- 1937'de ilk ağır sanayimiz olan Karabük Demir Çelik Fabrikası'nın temeli atılmıştır ve bu fabrika için İngiltere'den borç alınmıştır.
- 1935'te Maden Teknik Arama Enstitüsü kurulmuş, ancak 2-5 yıllık sanayi planı I. Dünya Savaşı'ndan dolayı uygulanamamıştır.
- 22:52Atatürk Döneminde Kurulan Fabrikalar
- Atatürk döneminde Keçiborlu Kükürt Fabrikası, Paşabahçe, Şişecam, İzmit Kağıt Fabrikası, Nazilli Basma Fabrikası, Bursa Merinos Fabrikası, Kırıkkale'de Silah Fabrikası ve Kayseri'de Uçak Fabrikası açılmıştır.
- Sağlık, Bayındırlık ve Ulaşım alanlarında da önemli gelişmeler olmuştur.
- 23:17Sağlık Alanındaki Gelişmeler
- 1920'de Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kurulmuş, Sivas, Erzurum, İstanbul, Trabzon, Diyarbakır ve Ankara'da numune hastaneleri açılmıştır.
- 1921'de Himaye-i Etfal Cemiyeti bugünkü Çocuk Esirgeme Kurumu'na dönüştürülmüştür.
- 1928'de Hıfzısıhha Müessesesi kurulmuş, ilk hemşiremiz Safiye Ali'dir, Hilal-i Ahmer Cemiyeti Kırmızı Kızıl'ya, Hilal-i Ahtar Cemiyeti Yeşilay'a dönüştürülmüştür.
- 24:00Sağlık ve Ulaşım Alanındaki Önemli Kişiler
- Refik Saydam Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk sağlık bakanı ve eski başbakanlarından biridir, soyadını Mustafa Kemal takmıştır.
- Refik Saydam tüberküloz karşıtı aşı hazırlamış, bu aşı I. Dünya Savaşı'nda Alman ordusunda ve Kurtuluş Savaşı'nda kullanılmıştır.
- 1928'de Hıfzısıhha Enstitüsü'nün açılmasına önemli gayretleri olmuştur.
- 24:29Ulaşım ve Havacılık Alanındaki Gelişmeler
- Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile 1936'da boğazların egemenliği sağlanmıştır.
- 1927'de Devlet Demiryolları kurulmuş, ilk kez Türk müteahhitlere verilen demiryolu projesi Sivas-Erzurum demiryolu projesi olmuştur.
- Millileştirilen ilk kurumumuz Haydarpaşa Garı olmuştur, Nuri Demirağ demiryollarının ilk müteahhitlerindendir ve soyadını Mustafa Kemal takmıştır.
- 25:12Havacılık Alanındaki Gelişmeler
- Çok partili dönemde 1945'te Milli Kalkınma Partisi'ni kuran kişidir Nuri Demirağ.
- Yerli ilk Türk uçağını Vecihi Hürkuş yapmıştır.
- İlk Türk kadın pilotumuz Bedriye Gökmen, dünyanın ilk kadın pilotu ise Sabiha Gökçen'dir.