Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Tonguç Kampüs tarafından sunulan bir AYT tarih dersidir. Eğitmen, Atatürk dönemi iç ve dış politika konularını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, İkinci TBMM'nin açılması ve Halk Fırkası'nın kuruluşundan başlayarak, Mustafa Kemal'e suikast girişimi, İstiklal Mahkemeleri, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Menemen Olayı gibi iç politika konularını ele almaktadır. Ardından Atatürk dönemi dış politikasının temel ilkeleri, Lozan sonrası yaşanan sorunlar ve Türkiye'nin katıldığı uluslararası örgütlenmeler (Milletler Cemiyeti, Balkan Antantı, Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Akdeniz Paktı, Sadabat Paktı) detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Eğitmen, her konuyu ÖSYM tarzı sorularla pekiştirmekte ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini göstermektedir. Video, Hatay'ın anavatana katılması ve Atatürk dönemindeki uluslararası kuruluşlara katılım konularıyla sonlanmaktadır.
- Atatürk Dönemi İç ve Dış Politika Dersi
- Atatürk dönemi iç ve dış politika konusu ele alınacak.
- Ders serisi, Atatürk dönemi iç ve dış politika, Dünya Savaşı, Soğuk Savaş, Yumuşama Dönemi ve Küreselleşen Dünya konularını içerecek.
- Ders bittikten sonra ÖSYM tarzı bir soru çözülecek.
- 01:04İkinci TBMM ve Halk Fırkası
- İkinci TBMM'nin açılmasında Lozan görüşmelerinin kesintiye uğraması, meclisin yasal çalışmalarının süresinin dolmuş olması ve birinci TBMM'nin yıpranmış olması etkilidir.
- Lozan Barış Antlaşması'nı imzalayan birinci TBMM olmasına rağmen, bu antlaşmanın onaylanma süreci ikinci TBMM'nindir.
- İkinci TBMM, 1927'ye kadar dört yıl süre boyunca önemli inkılap hareketleri gerçekleştirdiği için inkılapçı bir meclis özelliğini taşır.
- 01:58Halk Fırkası ve Nutuk
- Halk Fırkası, Mustafa Kemal tarafından kurulan ve inkılapları bir kadro eliyle kurmak için oluşturulan siyasi bir oluşumdur.
- Cumhuriyetin ilanından sonra 10 Kasım 1924'te Cumhuriyet Halk Fırkası ismini almış, ilk kongresini Sivas Kongresi olarak kabul ederken ikinci kongresi 1927'de düzenlenmiştir.
- 1927'deki kongrede Mustafa Kemal "Nutuk" adlı eserini okumuştur ve bu eser 1919-1927 yılları arasını kapsar.
- 04:01Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
- Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk muhalefet partisi olup, kurucuları arasında Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele, Adnan Adıvar ve Rauf Orbay bulunmaktadır.
- Parti, ekonomide cumhuriyetçi liberal bir politika izlemiş, Cumhuriyet Halk Fırkası'nın devletçi karma ekonomi modeline karşı çıkmıştır.
- Parti programında "dini inançlara saygılıyız" ifadesi yer alması, inkılap karşıtlarının parti tabanına oluşmasına sebep olmuştur.
- 05:28Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın Sonu
- Parti, inkılaplara bağlı kalacağını belirtmiş olmasına karşın muhafazakar bir politika izlemiş ve gerici akımları besleyen bir örgüt konumuna sokmuştur.
- Şeyh Said İsyanı'nda etkili olduğu düşüncesiyle 1925 yılında kapatılmıştır.
- Çok partili hayata geçiş denemesi ilk aşaması başarısızlıkla sonuçlanmış, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası liberal bir ekonomiyi destekleyen ilk muhalefet partisi olmuştur.
- 06:36Nasturi İsyanı ve Şeyh Said İsyanı
- Nasturi İsyanı, Hakkari ve çevresinde yaşayan Nasturilerin bağımsızlık için çıkarmış olduğu, İngilizlerin bölgede kışkırtmasıyla başlayan bir isyandır.
- Şeyh Said İsyanı, Nakşibendi Kürt lider Şeyh Said liderliğinde Diyarbakır'da çıkan, cumhuriyeti yıkma, saltanat ve halifeyi geri getirme, bağımsız bir Kürt devleti kurma hedeflerini taşıyan ilk isyandır.
- İngiltere, Ortadoğu'daki petroller ve Musul konusunda karlı çıkmak için bu isyanı desteklemiştir.
- 08:05İsyanların Bastırılması
- İsyanların bastırılmasında takdir rükun kanunu, sükun yasası, istiklal mahkemeleri kurulması ve bölgeye kuvvetler gönderilmesi gibi önlemler alınmıştır.
- İsyan bastırıldıktan sonra isyancılar istiklal mahkemesinde yargılanarak idam edilmiştir.
- Takdir rükun kanunu ile hükümet, cumhurbaşkanı onay ile parti ve dernek kapatma yetkisine sahip olmuştur.
- 09:37Mustafa Kemal'e Suikast Girişimi
- Mustafa Kemal'e suikast girişimi, Ankara'da yapılması planlanan ve Vatan Ülkesi sırasında İzmir'de gerçekleştirilen bir harekettir.
- Suikast girişimi nedeniyle Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın önde gelen isimleri (Kazım Karabekir, Ali Fuat Paşa, Refet Bele, Cafer Tayyar Paşa, Rauf Orbay) yargılanmış, ancak ilgileri olmadığı gerekçesiyle serbest bırakılmışlardır.
- Suikaste karışan suçlular İstiklal Mahkemesi'nde yargılanmış ve idam edilmişlerdir.
- 10:57İstiklal Mahkemeleri
- İstiklal Mahkemeleri, TBMM'ye karşı çıkan ayaklanmalara karşı, Eskişehir-Kütahya Muharebesi sırasında asker kaçakları için, Tekalif-i Milliye emirlerinin uygulanması sırasında, Şeyh Said İsyanı ve İzmir Suikastisi'nde görev almıştır.
- Menemen olayında İstiklal Mahkemeleri görev almamış, Divan-ı Harp görevlendirilmiştir.
- 11:50Serbest Cumhuriyet Fırkası
- Serbest Cumhuriyet Fırkası, Terakkiperver Cumhuriyet Halk Fırkası'nın kurulmasından sonra Mustafa Kemal'in Elif Okyar ve İsmet İnönü tarafından kararlaştırılan bir unsurla Ali Fethi Okyar tarafından kurulmuştur.
- Terakkiperver Cumhuriyet Halk Fırkası, Cumhuriyet'in üçüncü partisi ve ikinci muhalefet partisi olup, cumhuriyetçi liberal bir politikayı içinde barındırmıştır.
- Parti, 1930'daki belediye seçimlerine katılmış ve 50'yi aşkın belediyeyi kazanmıştır, ancak Ali Fethi Bey'in inkılap ve rejim karşıtı partiye istiflenmesinden dolayı Mustafa Kemal'e karşı karşıya gelmemek için partiyi feshetmiştir.
- 14:39Menemen Olayı
- Serbest Cumhuriyet Fırkasının kapatılması, rejim ve laik düzeni karşıtlarını yeniden harekete geçirmiş, Nakşibendi tarikatı mensubu Derviş Mehmet ve Laz İbrahim liderliğinde Menemen'de bir isyan çıkarılmıştır.
- İsyanın temel amacı halifeliği getirmek, saltanatı geri getirmek ve çağdaş düzeni yıkmaktır.
- İsyancılar yakalanıp Divan-ı Harp'te yargılanmış, Mustafa Kemal ise bu vahşet karşısında Menemen ahalisinden bazılarının alkışla tasvifkar bulunmalarını tüm cumhuriyetçi ve vatanperverler için utanç verici bir hadisedir demiştir.
- 17:06Diğer İsyanlar
- Ağrı ve Doğubeyazıt'ta İngiltere ve İran'ın kışkırtmaları ile Ermenilerin desteğiyle bölgedeki Kürt aşiretlerin çıkarmış oldukları isyanlar, isyan bastırdıktan sonra Adana Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılanıp idam ettirilmiştir.
- Bursa olayı, Nakşibendi tarikatı mensubu Konyalı İbrahim tarafından Türkçe ezan okutulmasına karşı çıkarmış olduğu bir isyan hareketidir.
- Mustafa Kemal, Bursa olayını "din meselesi değil, dil meselesidir" diye ifade etmiştir.
- 18:02Atatürk'e Suikast Girişimi ve Dersim Olayları
- 1935 yılında Çerkez Ethem ve kardeşlerine eşit Atatürk'e suikast düzenlemek amacıyla Suriye'den beş kişiyi gizlice sokmuş, ancak suikastçilerden birinin güvenlik güçlerine yakalanmasıyla olay önlenmiştir.
- Dersim olayları, 1937 yılında Seyit Rıza önderliğinde Dersim Mahşeretleri arasında yaşanan bir anlaşmazlık sonucu patlak vermiştir.
- Türk Silahlı Kuvvetleri duruma müdahale etmiş, hava ve kara harekatı düzenlemiş, 13 binden fazla insan hayatını kaybetmiş, 200'e yakın asker hayatını kaybetmiş ve binlerce insan zorunlu göçe tabi olmuştur.
- Elazığ'da ağır ceza mahkemeleri kurulmuş, başta isyanların öncüsü Seyit Rıza olmak üzere suçlular cezalandırılmıştır.
- 20:03Atatürk Dönemi Dış Politikasının Temel İlkeleri
- Atatürk dönemi Türk dış politikasının temel ilkeleri bağımsızlık, sevimlilik, gerçekçilik, güvenlik, akılcılık ve batıcılıktır.
- Güvenlik ilkesi, Türk milletinin çıkarları gözetilmesi, milli güce dayalı dış politika izlenmesi ve Türk vatanının korunması anlamına gelir.
- Barışseverlik ilkesi, yurtta ve dünyada sulh esastır, ittifaklarda eşitliğe dikkat etmek ve Türkiye'nin bağımsızlığının her şeyin üstünde olmasıdır.
- 21:27Lozan'dan Sonra Yaşanan Dış Politika Sorunları
- 1923-1930 yılları arasında Fransa ile yabancı okullar problemi, Osmanlı borçları sorunu ve Adana-Mersin demiryoluları anlaşmazlığı yaşanmıştır.
- İngiltere ile Musul-Irak problemi, 1925'teki Şeyh Said İsyanı ve 1926'da imzalanan Ankara Antlaşması ile Musul'un kaybedilmesiyle sonuçlanmıştır.
- Yunanistan ile Fener Rum Patrikhanesi sorunu ve nüfus mübadelesi etabli problemi yaşanmıştır.
- 23:37Türkiye'nin Katıldığı Uluslararası Örgütlenmeler
- 1928'de Cenevre Silahsızlanma Konferansı'na, 1929'da Brian-Kellock Paktı'na katılmıştır.
- Litvinov Protokolü, Sovyetler Birliği'nin Brian-Kellock Paktı'nın güttüğü aynı amacı kapsayan bir protokolüdür ve Türkiye de bu protokole katılmıştır.
- Türkiye, Musul probleminden ötürü uzun süre Milletler Cemiyeti'ne katılmamış, 1932'de İspanya'nın teklifi ve Yunanistan'ın desteğiyle davetle katılmıştır.
- 25:45Milletler Cemiyeti'nde Çözülen ve Çözülmeyen Konular
- Irak sınırı ve Musul ile ilgili Türkiye'nin aleyhine çözülmüştür.
- Nüfus mübadelesinde çözülmeyen tek konudur, iki ülke arasında bırakılmıştır.
- Bozkurt-Motos olayı, Boğazlar ve Suriye sınırı Hatay'da Türkiye'nin lehine çözülmüştür.
- 26:36Balkan Antantı ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi
- Balkan Antantı, II. Dünya Savaşı öncesinde İtalya ve Almanya'nın yayılmacı politikası üzerine Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya'nın katılmasıyla imzalanan bir antlaşmadır.
- Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile boğazların tamamen yönetimi Türkiye'ye bırakılmış ve boğazlar Türk egemenliğine girmiştir.
- Türkiye, boğazların silahsız olmasından ötürü ulusal güvenliğinin tehlike altına girmesi ve İtalya'nın saldırgan politikasından ötürü bu talebi haklı kılacak nitelikte gelişmeler yaşamıştır.
- 28:56Akdeniz Paktı ve Sadabat Paktı
- Akdeniz Paktı, İtalya'nın Akdeniz'de oluşturduğu tehdit karşısında İngiltere, Fransa, Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya'nın katıldığı 1936'da imzalanan bir anlaşmadır.
- Akdeniz Paktı, Türk-İngiliz ilişkilerinde bir dönüm noktası olmuştur.
- Sadabat Paktı, Balkanları korumak için Tayyar'ın oluşturulmasından sonra doğu'ya yönelik bir paktıdır.
- 29:24Sadabat Paktı ve Hatay'ın Anavatana Katılması
- İtalya'nın Habeşistan'a saldırması ve Doğu Akdeniz'deki yayılmacı politikasından dolayı Irak, İran, Afganistan ve Türkiye arasında Sadabat Sarayı'nda Sadabat Paktı imzalanmıştır.
- Suriye, Türkiye ve Irak arasındaki problemlerden dolayı bu pakta katılmamıştır.
- Ankara Antlaşması ile Hatay Misak-ı Milli sınırı dışında kalmış, ancak Atatürk'ün kararlılığı ve "kırk asırlık Türk yurdu düşman elinde kalamaz" sözüyle Hatay 1939 yılında Türkiye'ye bağlanmıştır.
- 30:43Atatürk Dönemindeki Uluslararası Kuruluşlar
- Türkiye, Cenevre Silahlanma Konferansı, Brian Kelle Paktı, Litov Protokolü, Milletler Cemiyeti, Akdeniz-Balkan Anna, Sadabat Paktı ve Neon Konferansı'na üye olmuştur.
- Küçük Antant ve Locano Paktı'na Türkiye katılmamıştır.
- Küçük Antant, 1921 yılında Macar İrade Dentenizmi ve Hawk Monarşisi yeniden kurulmasına karşı Çekoslovaklar, Romanya ve Yugoslavya Kralı'nın kurduğu bir ortak savunma paktıdır.
- Locano Antlaşması, 1925 yılında İsviçre'nin Locano kentinde müzakere edilen ve imzalanan, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa ülkeleri arasındaki ilişkileri normalleştirmeyi hedefleyen bir paktır.
- 32:17ÖSYM Tarzı Sorular
- Sınava az süre kaldığı için soru bankaları ve deneme çözmek önemlidir.
- Edebiyat ve sosyalciler için "Etometre" ve sözelciler için "Sosyometre" adlı iki farklı deneme hazırlanmıştır.
- Bu denemelerden üç temel, altı orta ve üç üst düzey ÖSYM tarzı deneme çözülebilir, video çözümlüdür ve sınav sorularına yakınlaştıracak niteliktedir.