• Buradasın

    Türkiye'nin Ekonomi Devrimleri ve Atatürk Dönemi Ekonomik Politikaları

    youtube.com/watch?v=aAvwwS6fOiw

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersi formatında olup, ÖSYM ve KPSS sınavlarına hazırlık amacıyla Türkiye'nin ekonomi devrimlerini ve Atatürk dönemi ekonomik politikalarını anlatmaktadır.
    • Video, İzmir İktisat Kongresi ile başlayan Türkiye'nin ekonomi devrimlerini kronolojik olarak ele almaktadır. İçerikte Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk bankaları (İş Bankası, Ziraat Bankası, Merkez Bankası, Sümerbank), kapitülasyonların kaldırılması, kabotaj kanunu, teşvik-i sanayi kanunu ve 1933'te başlayan birinci beş yıllık sanayi ve kalkınma planı gibi önemli ekonomik gelişmeler detaylı şekilde anlatılmaktadır.
    • Eğitimci, Kırıkkale Silah Fabrikası'nın dünyada bir numara olduğunu vurgulayarak, sosyal güvenlik kurumları, devlet istatistik enstitüsü, menkul kıymetler borsası, verem dispanserleri, ticaret borsası ve elektrik idaresi gibi alanlardaki gelişmeleri de ele almaktadır. Video, bir sonraki bölümde bayındırlık, ulaştırma, sağlık ve tarım alanlarındaki inkılapların ele alınacağını belirterek sona ermektedir.
    00:11Ekonomi Alanında Yapılan Devrimler
    • Ekonomi alanında yapılan devrimler genellikle devlet tarafından gerçekleştirilir ve devletçilikle ilişkilidir.
    • Kabotaj ve kapitülasyon gibi kavramlar milliyetçilikle ilişkilidir ve ÖSYM sınavlarında sıkça sorulmuştur.
    • Ekonomide yapılan devrimler İzmir İktisat Kongresi ile başlamıştır.
    01:36İzmir İktisat Kongresi
    • İzmir İktisat Kongresi (Türkiye Ekonomi Kongresi), Lozan görüşmelerine ara verildiği sırada, Türkiye'nin ekonomisini nasıl kalkındırılacağı ve bağımsız bir ekonomi nasıl oluşturulacağı konusunda düzenlenmiş bir kongredir.
    • Kongrenin başkanı Kazım Karabekir'dir ve işçi, çiftçi, tüccar ve sanayici olmak üzere dört farklı gruptan toplam otuz altı kişi katılmıştır.
    • Kongrede alınan kararlara "Misak-ı İktisadi" denilmiştir ve temel düşüncesi ekonomik bağımsızlıktır.
    04:50Misak-ı İktisadi'nin Kararları
    • Misak-ı İktisadi'nde ilk önemli karar bağımsız ekonomi andı ve kapitülasyonların kaldırılmasıdır.
    • Hammaddesi yurt içinde olan ürünlerin sanayi dalları kurulması, el işçiliğinden fabrikaya geçilmesi ve demiryolu ulaşımının geliştirilmesi önerilmiştir.
    • Vergi ve toprak reformu yapılması, aşar vergisinin kaldırılması, işçi yerine amele denilmesi ve girişimci destekleyen İş Bankası'nın kurulması kararlaştırılmıştır.
    06:15İzmir İktisat Kongresi'nin Sonuçları
    • İzmir İktisat Kongresi'nden karma bir ekonomi model çıkmıştır; özel sektör yapabildiği kadar yapacak, yetmediği yerde devlet girecektir.
    • Üç siyah (kömür, demir, petrol) ve üç beyaz (un, şeker, pamuk) projesi mülakatlarda sıkça sorulan konulardır.
    • Kongrenin etkileri: Lozan'da kapitülasyonların kaldırılmasında, 1925'te aşar vergisinin kaldırılmasında ve 1924'te İş Bankası'nın kurulmasında etkilidir.
    08:50Ekonomi Muhalefeti ve Diğer Konular
    • Yakup Kadri, Şevket Süreyya, Vedat Nedim Tör et al. tarafından yayınlanan Kadro dergisi etrafında toplanmış ekonomi muhalefeti hareketi vardır.
    • İzmir İktisat Kongresi'nde ekonomik bağımsızlıkla ilgili konuların yanı sıra okuma bayramı da kabul edilmiştir.
    • Chester Oil Projesi, Musul'un Lozan'da çözümünde Amerika'nın desteği için Karadeniz'den Musul'a kadar demiryolu yapımı ve madenlerin çıkarılması hakkını Amerika'ya verme projesidir.
    11:01Lozan'da Amerika Dostluğu ve Chester Projesi
    • Lozan'da Musul'un çözümü için Amerika desteği sağlamak amacıyla liman, demiryolu ve madenlerde arama, bulma, çıkarma imtiyazı verilmesi planlanmıştı.
    • Chester projesi, Musul'un çözümünde Amerika desteği almak için Lozan'da verilmiş ve demiryolları ile maden arama alanlarına erişim sağlayacaktı.
    • TBMM bu projesi iptal etmiş ve Chester projesi bir yıl sonra reddedilmiş.
    12:24İzmir İktisat Kongresi ve Ekonomik Yaklaşım
    • İzmir İktisat Kongresi'nde liberalizm kararı çıkmış, devletçilik yerine özel sektör önde gelen bir ekonomi modeli benimsenmiş.
    • Karma bir ekonomi modeli oluşturulmuş, özel sektör yapabildiği kadar yapacak, yetmezse devlet devreye girecek.
    12:53Cumhuriyetin İlk Bankaları
    • İS Bankası, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk özel bankasıdır ve 26 Ağustos 1924'te kurulmuştur.
    • İS Bankası devletçilikle değil liberalizmle ilgilidir ve kurucuları Mustafa Kemal ve Celal Bayar'dır.
    • İS Bankası'nın gelirlerinden bir kısmı CHP'ye, bir kısmı Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu'na aktarılmıştır.
    15:04Ziraat Bankası ve İttihat Terakki İlişkisi
    • Ziraat Bankası Türkiye Cumhuriyeti'nin değil, İkinci Abdülhamit devrinden kalmıştır.
    • Ziraat Bankası 1888'de kurulmuş olup İttihat Terakki'nin ekonomi alanında yaptığı işlerden biri değildir.
    • Ziraat Bankası, çiftçilere kredi veren bir bankadır.
    17:18Diğer Önemli Bankalar
    • Sanayi ve Maadin Bankası kurulmuş, daha sonra Sümerbank'a dönüştürülmüştür.
    • Emlak ve Eytam Bankası, yoksul kesime kredi vermek amacıyla kurulmuş bir bankadır.
    • Merkez Bankası 1930'da kurulmuş, ekonomik bağımsızlık, para basma ve Türk parasının değerini koruma görevi üstlenmiştir.
    18:50Sümerbank ve Diğer Bankalar
    • Sümerbank sadece bir banka değil, halka ucuz giyim kuşam sağlayarak hem devletçilik hem halkçılık prensiplerini benimsemiştir.
    • Belediye İller Bankası, belediyelere nüfus oranına göre para vermek amacıyla kurulmuştur.
    • Etibank madenlerle ilgilenen, maden kaynaklarını arayan ve bu kaynaklara kredi sağlayan bir bankadır.
    • Denizbank ve Halk Bankası da Atatürk döneminde kurulmuş önemli bankalar arasındadır.
    21:55Bankalar ve Tarihi Önemi
    • Akbank, Yapı Kredi ve Vakıfbank bankaları Atatürk döneminde değil, İsmet Paşa döneminde ve Menderes döneminde kurulmuştur.
    • Türk Eximbank, ihracat ve ithalat ile ilgilenen bir bankadır ve sadece milyon dolarlık ticaret yapanlarla çalışır.
    • Türk Eximbank'ta eski Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in kızları çalışmıştır.
    23:18Kapitülasyonların Kaldırılması ve Sonuçları
    • Lozan Anlaşması'nda tüm kapitülasyonlar kaldırılmıştır ve Mustafa Kemal bu durumu "300-400 yıllık meseleyi çözdük" diyerek ifade etmiştir.
    • İstanbul'daki yabancı şirketler millileştirilmiştir ve 1925'te Ticaret Sanayi Odaları kurulmuştur.
    • 1 Temmuz 1926'da kabotaj kanunu uygulanmıştır, bu kanun denizcilikle ilgili olup kapitülasyonların son kalıntılarını temizlemiştir.
    26:31Ekonomik Politikalar ve Sonuçları
    • İzmir İktisat Kongresi'nde özel sektör liberalizmi kararı çıkarılmıştır, ancak o dönemde girişimci, teknik eleman ve sermaye eksikliğinden dolayı başarılı olamamıştır.
    • 1927'de Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılmıştır, özel gümrük indirimleri, vergilerden muafiyet gibi teşvikler sunulmasına rağmen sadece Uşak Şeker Fabrikası açılmıştır.
    • 1929'da dünya ekonomik krizi yaşanmıştır ve İzmir İktisat Kongresi'nde liberalizmle devletçilik arasında karma bir model benimsenmiştir.
    31:35Dünya Ekonomik Krizi ve Türkiye'deki Etkileri
    • Dünya ekonomik krizi (Kara Perşembe) sırasında Amerika'daki New York borsası (Wall Street) çöktü.
    • Ekonomik kriz sonrası Türkiye'de özel sektör sallantılı hale geldi ve devletçi ekonomi modeline geçiş yapıldı.
    • Liberalizm çöktü ve 1930'ların sonunda planlı ekonomiye geçiş yapıldı.
    32:51Planlı Ekonomi Dönemi
    • 1933'te birinci beş yıllık sanayi ve kalkınma planı yapıldı ve 1934-1938 arasında başarılı şekilde uygulandı.
    • İkinci plan, İkinci Dünya Savaşı çıkmasıyla patladı çünkü paralar savunmaya yatırıldı ve planlara ara verildi.
    • 1963'te yeniden beş yıllık planlar başladı ancak sadece kalkınma amaçlı yapıldı.
    34:16Ekonomik Kriz ve Yerli Sanayi Koruma
    • 1928'de İktisat Bakanlığı kuruldu ve 1929'da Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti oluşturuldu.
    • Yerli sanayi korumak için yüksek gümrük uygulaması başladı, yabancı malların ithal edilmesi için yüksek vergiler uygulandı.
    • 1930'da Türk parasının değerini koruma kanunu kabul edildi.
    36:03Yabancı Para Kaynakları ve Fabrika Kuruluşları
    • 1934'te Ruslardan 8 milyon dolar, 1937'de İngilizlerden para geldi ve Karabük demir çelik fabrikasında kullanıldı.
    • 1938'de İngilizlerden ve Almanlardan toplam 200 milyon dolar para alındı.
    • Sümerbank, Merinos, Cam, Kağıt, Deri, Şeker, Demir Çelik fabrikaları ve Kayseri, Ereğli, Nazilli, Malatya'da açılan pamuklu dokuma fabrikaları kuruldu.
    39:03Maden Tetkik ve Arama Kuruluşları
    • 1935'te Maden Tetkik ve Arama kuruldu.
    • 1939'da Karabük demir çelik fabrikası açıldı, ancak yapılışı 1937'de başlamıştı.
    • 1935'te Kırıkkale silah fabrikası kuruldu.
    41:10Kırıkkale Silah Fabrikası'nın Başarıları
    • Kırıkkale Silah Fabrikası'nın ürettiği silahlar dünyadaki hiçbir kişi tarafından üretilemez, özellikle tabancanın kabzasının ve sapının ucu etmez.
    • Dünyanın en güzel beylik tabancaları Kırıkkale'de üretilmektedir ve polis ve asker kardeşlerinin beylik tabancaları burada üretilmektedir.
    • Konuşmacı, Kırıkkale Silah Fabrikası'nın kainatta ve samanyolu galaksisinde bir numara olduğunu iddia ediyor.
    42:46Ekonomik Alanlarda Yeni Kuruluşlar
    • 36'da çalışanlar, sosyal güvenlik kurumları, emekli sandığı ve SGK gibi kurumlar yeni kurulmuştur.
    • Devlet İstatistik Enstitüsü'nün istatistikleri devlet için önemlidir.
    • Menkul Kıymetler Borsası, Verem Dispanseri, Ticaret Borsası ve Elektrik İdaresi gibi kurumlar da açılmıştır.
    44:09Gelecek Konular
    • Sonraki videoda bayındırlık, ulaştırma, sağlık ve tarım alanlarındaki inkılaplar ele alınacaktır.
    • Konuşmacı, Çukur Ambarda, bakanlıkların Eskişehir yoluna taşınması, Ankara'nın ilk barajı, demiryolları ve İsparta hakkında sorular sormaktadır.
    • Kırıkkale Silah Fabrikası'na selam göndererek sonraki videoda görüşmek üzere veda edilmektedir.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor