Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersidir. Eğitimci, öğrencilere Cumhuriyet dönemi dış politikasını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, Atatürk dönemindeki dış politika ilkeleriyle başlayıp, Cumhuriyet dönemi dış politikasını iki evre olarak incelemektedir. Musul sorunu, yabancı okullar sorunu, nüfus mübadelesi, Milletler Cemiyeti'ne üyelik, Balkan Antantı, Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Lozan ve Montrö Antlaşmaları gibi önemli dış politika konuları ele alınmaktadır. Ayrıca Atatürk dönemindeki başbakanlar, meclis başkanları ve dışişleri bakanları hakkında bilgiler verilmektedir.
- Ders, Türkiye Cumhuriyeti'nin üye olduğu teşkilatlar (Küçük Antent, Locano Paktı, Brian Kellog Paktı, Litvino Protokolü, Akdeniz Paktı ve Neon Konferansı) hakkında bilgiler içermekte ve bir sonraki derste çağdaş Türk ve dünya tarihine geçileceği bilgisiyle sonlanmaktadır. Video, tarih sınavlarına hazırlanan öğrenciler için önemli bilgiler içermektedir.
- 00:10Cumhuriyet Dönemi Dış Politika İlkeleri
- Cumhuriyet dönemi dış politikası ikiye ayrılır: 1923-1930 evresi ve 1930-1938 evresi.
- Atatürk döneminde Türkiye'nin dış politika ilkeleri: yurtta barış, dünyada barış, bağımsızlığa saygı gösterilmesi, gerçekçilik, akılcılık, hayalci emeller peşinde koşmama, başka devletlerin topraklarında gözü olmama ve barış içinde bir arada yaşama politikası.
- 00:53Musul Sorunu
- Lozan'da çözümlenemeyen Musul sorunu, Türkiye ile İngiltere arasındaki ikili görüşmelere bırakıldı ve Haliç Konferansı düzenlendi.
- Haliç Konferansı İstanbul'da gerçekleşti ve TBMM Başkanı Ali Fethi Okyar Türkiye'yi temsil etti.
- Musul'la ilgili çizilen geçici sınıra "Brüksel Hattı" denir ve 1924'te çıkan Nasturi isyanı ile 1925'te çıkan Şeyh Sait isyanı Musul sorununun aleyhimize sonuçlanmasında etkilidir.
- 1926 Ankara Antlaşması ile Musul ve Kerkük Irak'a bırakıldı, Hakkari ise Türkiye'de kaldı.
- Musul sorununda Türkiye'ye destek veren devlet Sovyet Rusya'dır.
- 03:34Yabancı Okullar ve Nüfus Mübadelesi Sorunları
- Yabancı okullar sorunu Lozan'da gündeme gelmiş, Türkiye bu sorunu uluslararası diplomasinin bir konusu olarak gündeme getirmemiştir.
- Lozan Antlaşması'nda Türkiye ile Yunanistan arasında ileriki süreçte nüfus mübadelesi yapılacağı belirlenmiş, ancak Batı Trakya Türkleri, İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada Rumları yerleşik sayılacaktı.
- 1930'da Türk-Yunan E Tabi Antlaşması imzalandı ve nüfus mübadelesi sorunu sıkıntılı da olsa çözüldü.
- Nüfus mübadelesi sorununun çözümü, Türkiye'nin 1932'de Milletler Cemiyeti'ne üyeliğinin önünü açtı ve 1934'te Yunanistan'la birlikte Balkan Antantı'nı kurmasına etkili oldu.
- 1934 yılında Yunanistan Başbakanı Venizelos, Atatürk'ü Nobel Barış Ödülü'ne aday göstermiş, ancak ödül İngiliz Bakan Henderson'a verilmiştir.
- 05:35Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne Üyeliği
- Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne üyeliği İspanya'nın daveti veya teklifi ve Yunanistan'ın desteğiyle gerçekleşmiştir.
- Milletler Cemiyeti 1920'de kurulmuş, Türkiye ise 12 yıl sonra üye olmuştur.
- Atatürk, Milletler Cemiyeti'ni "savaşı kazanan İtilaf devletlerinin direktifleri doğrultusunda faaliyet yürüten bir cemiyete bürünmüş" olarak değerlendirmiştir.
- Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne üyeliğinin önünü açan gelişmeler: nüfus mübadelesi ve Musul sorunu çözümü, Sovyet Rusya ile iyi ilişkiler, 1928'de Cenevre Silahsızlanma Konferansı'na katılım ve 1929'da Brian Kello Paktı'na katılımdır.
- 07:31Milletler Cemiyeti'ne Götürülen Sorunlar
- Musul sorunu 1926 Ankara Antlaşması ile çözümlenmiş, bu sorun üyelikten önce ve aleyhimize çözümlenmiştir.
- Bozkurt Lotus olayı 1926'da çözümlenmiş ve lehimize çözümlenmiştir.
- Nüfus mübadelesi sorunu 1930'da çözümlenmiş, ancak Milletler Cemiyeti bu sorunu çözememiş, Türkiye ile Yunanistan arasındaki ikili ilişkilere bırakmıştır.
- Boğazlar sorunu 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile çözülmüş ve lehimize çözümlenmiştir.
- Hatay sorunu 1939'da gerçekleşmiş ve lehimize gerçekleşen bir gelişmedir.
- 08:57Balkan Antantı ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi
- İtalya ve Almanya'nın saldırgan politikaları üzerine Türkiye'nin de bulunduğu Balkan ulusları bir araya gelip Almanya ve İtalya'ya karşı önlemler almaya çalışmış, bu doğrultuda Balkan Antantı kurulmuştur.
- Balkan Antantı'na katılan devletler: Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya'dır.
- Bulgaristan, Almanya ile birlikte savaşa girmek istediği ve kaybettiği toprakları geri alma isteğinden dolayı Balkan Antantı'na üye olmamıştır.
- Arnavutluk, İtalya topraklarını işgal edecek kaygısı taşıdığından bu antanta katılmamıştır.
- Montrö Boğazlar Sözleşmesi 1936'da gerçekleşmiş, İkinci Dünya Savaşı başlamadan önce Türkiye boğazlarda hakimiyet kurmak istemiştir.
- Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nde en yoğun tepki gösteren devlet İtalya'dır, çünkü Mussolini Akdeniz için Türkiye'nin deniz politikasını benimsemiş ve Roma İmparatorluğu'nun mirasına sahip olduğunu düşünmüştür.
- 10:47Lozan ve Montrö Antlaşmaları
- Lozan Antlaşması'nda başkanı Türk olan uluslararası bir komisyon boğazları yönetecekti, Montrö'de ise komisyon kaldırılmıştır.
- Lozan'da Türkiye boğazların her iki yakasında asker ve silah bulunduramazken, Montrö'de bulundurabilmektedir.
- Ticaret gemilerinin boğazlardan geçmesi serbest olacak maddesi hem Lozan hem de Montrö'de ortak maddedir.
- 11:58Sadabat Paktı
- Sadabat Paktı 1937'de kurulmuş, İran, Afganistan, Türkiye ve Irak bir araya gelerek bu paktı oluşturmuştur.
- Sadabat Paktı'nın adı, İran Şahının Tahran'daki Sadabat Sarayı'nda imzalanmasından gelmektedir.
- Suriye, Hatay sorunu nedeniyle Sadabat Paktı'na katılmamıştır.
- 12:59Hatay Sorunu
- Hatay'daki Türk varlığını kanıtlayan rapor Sandler Raporudur.
- Hatay sorununda Montrö'de Türkiye'ye destek veren İngiltere'dir.
- Atatürk, Hatay için "kırk asırlık Türk yurdu düşman elinde esir kalamaz" demiştir.
- 1939'da bağımsızlığını kazanan Hatay Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen, ilk başbakanı Abdurrahman, ilk meclis başkanı Abdülgani Türkmen'dir.
- 14:30Uluslararası Hukuk Davaları
- 1926 yılında Türk gemisi Bozkurt ile Fransız gemisi Lotus'un çarpışması olayı, uluslararası arenada Türkiye'nin lehine çözümlenen ilk uluslararası hukuk davasıdır.
- Bu davada Türkiye'yi temsil eden şahıs Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurttur.
- 15:15Türk Milliyetçiliğinin Gelişimi
- Razgrad olayı, Bulgaristan'daki Türk mezarlıklarının tahrip edilmesi olayıdır ve Türk milliyetçiliğinin gelişiminde etkili olmuştur.
- Vagonnitz olayı, İstanbul'da yataklı vagon üreten Vagonnitz adlı şirkette çalışan Naci Bey'in Türkçe konuştuğu için işten atılması olayıdır.
- Bu olay sonrası İstanbul Üniversitesi öğrencileri ve Milli Talebe Birliği, İstanbul'daki tüm yabancı dildeki tabelaların kaldırılmasına karar vermiştir.
- 17:17Ezan Meselesi
- Atatürk döneminde uzun süre ezan Türkçe okunuyor ve Atatürk "hangi duayı okuyorsanız okuyun" diyordu.
- İlk Türkçe ezan İstanbul'daki Fatih Camii'nde Hafız Rıfat tarafından okunmuştur.
- 1933'te Bursa'da Arapça ezana geri dönülmesi noktasında olaylar çıkmıştır.
- Atatürk'ün "bu olay bir din meselesi değil, dil meselesidir" dediği olaylar Bursa'da cereyan etmiştir.
- 18:176-7 Eylül Olayları
- 1955 yılında Adnan Menderes hükümeti döneminde yaşanan 6-7 Eylül olayları, Atatürk'ün Selanik'te doğduğu evin bombalandığı haberi İstanbul'da bilinçli olarak yayılmasıyla başlamıştır.
- Bu olayı aşırı milliyetçi Rumlar yaptığı iddia edilmiş ve İstanbul'da Rumlardan öcünü almak istenmiştir.
- Demokrat Parti hükümeti, Rumların sıkıntılarını gidermek için 60 milyon lira tazminat ödemiş ve kendilerinden özür dilemiştir.
- Bu olaylar Demokrat Parti hükümetinde yıkma girişimi olarak nitelendirilmiştir.
- 19:29Atatürk Dönemi Başbakanları ve Meclis Başkanları
- Atatürk dönemindeki ilk başbakan İsmet İnönü'dür ve en uzun süre başbakanlık yapandır.
- Ali Fethi Okyar hem başbakanlık yapmış hem meclis başkanlığı yapmış bir şahısdır.
- Atatürk dönemi son başbakanı Celal Bayar'dır.
- 20:13Atatürk Dönemi Meclis Başkanları
- İlk başbakan İsmet İnönü, ilk meclis başkanı Ali Fethi Okyar'dır.
- Atatürk döneminde en uzun süre meclis başkanlığı yapan Kazım Özal'dır (1925-1936) ve Atatürk döneminde son meclis başkanı Abdülhalik Renda'dır.
- Abdülhalik Renda, Atatürk döneminde kısa süre görev yapmış, Atatürk vefat ettiğinde İsmet İnönü döneminde 11 yıl kadar meclis başkanlığı yapmış ve bir günlüğüne cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmiştir.
- 22:23Atatürk Dönemi Dışişleri Bakanları
- Bekir San Bey, Birinci İnönü Savaşı'ndan sonraki Londra Konferansı'nda TBMM hükümetini temsil etmiş, esir değişimi anlaşması imzalanmasından dolayı görevinden alınmıştır.
- Yusuf Kemal Tengirşenk, 1921 yılı gelişmelerinde etkili olan şahıs olup, Fransızlarla imzalanan 1921 tarihli Ankara Antlaşması'nı Fransız Frank Bulyonla imzalamıştır.
- İsmet İnönü, Lozan'da Türkiye'yi dışişleri bakanı olarak temsil etmiş ve Atatürk döneminde hem başbakanlık hem dışişleri bakanlığı yapmıştır.
- Tevfik Rüştü Aras, Atatürk döneminde en uzun süre dışişleri bakanlığı görevinde bulunan şahıs olup, Balkan An Tankında, Sadabat Paktı'nda, Montrö'de ve Hatay sorunun çözümlenmesinde Türkiye'yi temsil etmiştir.
- 23:55Atatürk Dönemi Önemli Teşkilatlar
- 1921'de Çekoslavakya, Yugoslavya ve Romanya önderliğinde kurulan Küçük Antant'ta Türkiye üye değildir.
- 1923'te kurulan Locano Paktı'nda Türkiye üye değildir, ancak 1928'de kurulan ve 1929'da Türkiye'nin Sovyet Rusya ile birlikte katıldığı Brian Kelo Paktı'nda üye olmuştur.
- 1929'da Sovyet Rusya komşularıyla barışı sağlamaya yönelik Litvino Protokolü'nde Türkiye üye olmuştur.
- 1936'da Akdeniz Paktı'nda ve 1937'de Akdeniz'de korsanlığa son vermek ve İtalya'nın yayılmacılığını önlemek için düzenlenen Neon Konferansı'nda Türkiye üye olmuştur.