Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen ve Recep adlı öğrencisi arasında geçen eğitim içerikli bir tarih dersidir. Öğretmen, Atatürk dönemi dış politika konusunu detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, Atatürk dönemi dış politikasının iki ana döneme ayrıldığını açıklayarak başlıyor: 1923-1930 arası Lozan Barış Antlaşması'ndan kalan sorunların çözümlenme dönemi ve 1930-1939 arası Dünya Savaşı'na doğru Türkiye'nin aldığı önlemler. Ardından Mustafa Kemal dönemi dış politikasının beş temel ilkesi anlatılıyor ve 1926'dan 1939'a kadar Türkiye'nin yaşadığı önemli dış politika olayları kronolojik olarak ele alınıyor.
- Videoda ayrıca Hatay'ın Misak-ı Milli sınırları içinde olması ve Atatürk'ün bu bölgeyi almak için yaptığı çabalar, 1936'da bağımsız olup 1939'da referandumla Türkiye'ye katılması süreci detaylı şekilde anlatılıyor. Video, Atatürk'ün diplomatik ilkeleri hakkında bir soru çözümüyle sona eriyor ve bir sonraki videoda İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye'de çok partili hayata geçiş konularının işleneceği belirtiliyor.
- 00:30Atatürk Dönemi Dış Politika Ünitesi
- Bugün Atatürk dönemi dış politika altı. ünitesi konusu ele alınacak.
- Atatürk dönemi dış politikası 1923-1930 ve 1930-1939 aralıklarına ikiye ayrılmıştır.
- 1923-1930 arası Lozan Barış Antlaşması'ndan kalan sorunların çözümlenme dönemidir.
- 1930-1939 arası ise Dünya Savaşı'na doğru Almanya ve İtalya'nın saldırgan tutumuna karşı Türkiye'nin aldığı önlemleri kapsar.
- 01:34Mustafa Kemal Dönemi Dış Politikanın İlkeleri
- İlk ilke tam bağımsızlıktır; sorunların çözümünde ülkenin bağımsızlığına zarar verici hususların bertaraf edilmesi gerekir.
- İkinci ilke akılcılık ve gerçekçilik olup, geçmiş düşmanlıklar yerine çıkarlar doğrultusunda politika üretmek anlamına gelir.
- Üçüncü ilke mütekabiliyet (karşılıklılık)dir; karşı taraf olumsuz bir adım attığında aynısını karşılıklı olarak yapmak anlamına gelir.
- Dördüncü ilke milli menfaatleri esas almaktır; tüm dış politika ülke çıkarları üzerine kurulmuştur.
- Beşinci ilke Türk ve dünya kamuoyunu dikkate almaktır; dış politika adımlarını atarken hem iç hem de dış zeminin hazır olup olmadığı değerlendirilmelidir.
- 04:42Musul Sorunu
- Musul, Irak'ta bulunan ve Misak-ı Milli sınırlarımız içerisinde olan bir petrol bölgesidir.
- Lozan'da Musul sorunu daha sonra görüşüleceği belirlenmiş, 1926'lara kadar beklenmiştir.
- Türkiye Musul'u isteyirken, İngiltere'nin Irak mandası olduğu için petrol bölgesini bırakmak istememektedir.
- Musul meselesinde Türkiye ile İngiltere arasında ciddi anlaşmazlık yaşanmış ve neredeyse savaş durumu oluşmuştur.
- Türkiye'de Şeyh Sait İsyanı çıkması ve İngiltere'nin bu isyana desteklemesi Türkiye'yi meşgul etmiştir.
- 1926'da Ankara Antlaşması imzalanarak Musul sorunu Türkiye'nin aleyhine çözülmüş, Türkiye sadece Musul petrollerinden alınan verginin %10'unu 25 yıl süreyle almıştır.
- 06:47Yabancı Okullar Sorunu
- 1926'da Türkiye, Fransa ile yabancı okullar sorunuyla karşı karşıya kaldı.
- Osmanlı döneminde yabancı okullar çok fazla sayıda bulunuyordu ve ayaklanmalarda rol oynuyorlardı.
- Mustafa Kemal, Lozan'da yabancı okulların Milli Eğitim'e bağlanacağını belirtti, ancak Fransa'nın direnişi üzerine Türkiye'nin dik duruşuyla tüm okullar Milli Eğitim'e bağlandı.
- 08:18Dış Borçlar ve Nüfus Mübadelesi
- Osmanlı'dan kalan dış borçlar Lozan'da değerlendirildi ve 1933'te taksitlendirmeler yeniden düzenlendi.
- Türkiye, 1954'e kadar Osmanlı'dan kalan borçları ödedi, ancak o dönemde sınırlarımız olan devletler de borçlardan düşen paylarını aldı.
- Nüfus mübadelesi konusunda Yunanistan, İstanbul'daki Rumların kalmasını isteyince gerginlik yaşandı, ancak sonunda adil bir anlaşma imzalandı.
- 10:21Milletler Cemiyeti'ne Katılım
- Milletler Cemiyeti, Wilson Prensipleri kapsamında kurulmuş, başlangıçta Türkiye'nin girmek istediği uluslararası bir teşkilattı.
- Türkiye, 1932'de Yunanistan'ın desteğiyle Milletler Cemiyeti'ne dahil oldu ve uluslararası barış alanında önemli bir adım attı.
- 1934'te Türkiye'nin önderliğinde Türkiye, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya arasında Balkan Antantı imzalandı, ancak 1938-1940'a doğru savaş başlamasıyla etkisi azaldı.
- 12:37Boğazlar Sözleşmesi
- Lozan'da Boğazlar uluslararası bir komisyona ait olmasına rağmen, Türkiye'nin kontrolü tam değildi.
- 1936'da İsviçre'nin Montrö şehrinde imzalanan anlaşmayla Boğazlar Komisyonu kaldırıldı ve Boğazların güvenliği tamamen Türkiye'ye geçti.
- Bu anlaşmayla Boğazlar artık bir sorun değil, dünya genelinde ticaret gemileri serbestçe geçebiliyor.
- 14:28Sadabat Paktı ve Sınır Güvenliği
- Dört ülke arasında Sadabat Paktı adlı bir anlaşma imzalanmıştır.
- Bu anlaşmada, kimsenin kimsenin sınırına tecavüz etmeyeceğine dair karşılıklı güvence verilmiştir.
- Atatürk'ün barış politikası ve akılcı politikalar uygulanarak hem batı hem de doğu sınırı güvenliğe alınmıştır.
- 14:56Hatay'ın Anavatana Katılması
- Mustafa Kemal Atatürk, Hatay'ı almak için çok uğraşmış ve bu konu onun için kişisel bir davası olmuştur.
- Mustafa Kemal, "Kırk asırlık Türk yurdu elbet düşman elinde kalamaz" diyerek Hatay'ı almak konusunda kararlı bir tutum sergilemiştir.
- Hatay sorunu, 1930'ların sonlarına denk gelmiş ve Mustafa Kemal'in hastalık dönemine rastlamıştır.
- 15:40Fransa'nın Çekilişi ve Hatay Meselesi
- Fransa'nın başında Hitler'in tehdidi olduğu için, yavaş yavaş bölgeden çekilmeye başlamıştır.
- 1936'da Fransa, Hatay'ı Suriye'ye bırakmış ve bölgedeki Fransa ile olan organik bağ zayıflamıştır.
- Mustafa Kemal, bu sorunu savaşmadan çözmek için kararlı bir şekilde çalışmıştır.
- 16:13Sabiha Gökçen'in Karpiç Olayı
- Sabiha Gökçen'in anısına göre, Mustafa Kemal ona üniforma giydirip silah almasını istemiştir.
- Mustafa Kemal, Sabiha'yı Karpiç restoranında Fransız sefiri ve Türk komutanın konuşmasını dinletmiş, sonra Sabiha'nın kürsüye çıkıp Hatay'ın alınması konusunda kararlı bir konuşma yapmasını ve havaya ateş etmesini istemiştir.
- Sabiha Gökçen, polislerin geldiğini görünce silahla yollara götürülmüş, ancak Mustafa Kemal'e hiçbir şey yapılmamıştır.
- 18:29Hatay'ın Anavatana Katılması Süreci
- Hatay, 1936'da önce bağımsız olmuş, kendi meclisi, bayrağı, başbakanı ve cumhurbaşkanı kurulmuştur.
- 1939'da Atatürk'ün ölümünden sonra, referandumda Türkiye'ye dahil olmuştur.
- Hatay Meclisi, halkın çoğunluğunun Türk olduğu için Türkiye'ye geçmeye karar vermiştir.
- 19:14Atatürk'ün Barışçılık İlkesi
- "Millet hayatı tehlikeye uğramadıkça harp bir cinayettir" diyen Atatürk'ün sözüne uygun olarak Türkiye yayılmacı bir politika takip etmemiştir.
- Uluslararası ilişkilerde tarihi dostluk ve düşmanlık yerine, değişen şartlar ve karşılıklı yarar ilişkileri esas alınmıştır.
- Bu ilke, barışçılık, karşılıklılık, mütekabiliyet ve gerçekçilik ilkelerini bir arada göstermektedir.