Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Anadolu Arkeolojisi" programının bir bölümü olan bu video, bir arkeolog ve rehber tarafından Assos (bugünkü Behramkale) antik kenti hakkında bilgi veren bir tur formatındadır.
- Video, Assos'un coğrafi konumu, tarihi ve mimari yapıları hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Kentin Tunç Çağı'ndan başlayarak Helenistik, Roma, Bizans, Karasi ve Osmanlı dönemlerine kadar uzanan tarihi anlatılmakta, surlar, Athena tapınağı, agora, tiyatro, meclis binası gibi önemli yapılar tanıtılmaktadır.
- Videoda ayrıca kentin tarihsel gelişimi, Luvi halklarından başlayarak Ayoller ve Leleklerin yerleşimi, Roma dönemindeki önem ve günümüzdeki durumu hakkında bilgiler verilmektedir. Antik dünyanın ünlü filozoflarından Aristoteles'in burada üç yıl yaşadığı ve Stoacılık felsefesinin burada geliştiği bilgisi de paylaşılmaktadır. Video, önümüzdeki hafta Athena tapınağı ile devam edeceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:55Assos Antik Kenti'nin Konumu ve Tarihi
- Assos Antik Kenti (bugünkü adıyla Behramkale), Çanakkale'nin Ayvacık ilçesinde, Midilli adasının karşısında Kuzey Ege'de yer almaktadır.
- Kent, Edremit Körfezi'nin kuzeybatı sahilinde, denizden 240 metre yükseklikte volkanik bir kayalık üzerinde konumlanmıştır.
- İlyada destanında Sadniosi Çayı kıyısındaki Pedasos olarak bildirilen kentin Asos'la eşitlenme çabaları vardır.
- 02:17Assos'un Kuruluşu ve Tarihsel Gelişimi
- Antik çağ coğrafyacısı Strabon'a göre Assos, Midilli adası yerleşimlerinden Methemna halkı tarafından kurulmuştur.
- Arkeolojik veriler Tunç Çağı içlerine kadar geri giden yerleşmenin Ayoller öncesi yerli halkının Lelegler olduğu kabul edilmektedir.
- Assos'a ilk olarak kimlerin yerleştiğini tam olarak bilmiyoruz, ancak Luvice Asuva adının veya Leleg kenti olarak bilinen Pedasos kentinin Assos ile ilgili olabileceğini düşünüyoruz.
- 03:27Assos'un Tarihsel Dönemleri
- Kazılarda erken Tunç Çağı (MÖ 3000) yılına tarihlenen çanak çömlek parçası ele geçmiştir.
- Demir Çağında (MÖ 1000) yaklaşık 8-7. yüzyıllarda başlayan yaşam, Hellenistik dönemde (MÖ 4-3. yüzyıllar) son şeklini almış ve neredeyse günümüze kadar kesintisiz gelmiştir.
- Assos'un Roma İmparatorluğu döneminde devasa yapıları fazla görülmemektedir, bu durumun iki nedeni olabilir: kentin Hellenistik dönemde düzgün kurulmuş olması veya Roma döneminde gelişen denizcilikle Assos limanının önemini yitirmesi.
- 05:22Assos'un Siyasi Gelişimi
- Büyük İskender sonrası süreçte Assos önce Seleukos Krallığı'na, MÖ 190 yılında da Pergamon Krallığı'nın kontrolüne girmiştir.
- MÖ 133'te Kral III. Attolos'un vasiyetiyle Bergama Krallığı Roma kontrolüne geçince Assos da Roma hakimiyetine girmiştir.
- Verimli tarım arazileri ile ünlenen kentin M.Ö. yıllarda Aziz Paulus ve Aziz Lukas tarafından ziyaret edilmiş olması Hristiyanlar için kenti kutsallık mertebesine yükseltmiştir.
- 05:59Assos'un Mimari Kalıntıları
- Behramkale köyünde antik kenti çevreleyen surlar içerisinde Arkaik dönemden başlayarak Roma, Bizans, Karasi ve Osmanlı dönemlerini yansıtan kalıntıları bir arada görmek mümkündür.
- Assos'un en çarpıcı kalıntısı en yüksek noktaya konumlandırılmış doğru düzenli Athena Tapınağıdır.
- Kentte görülmeye değer kalıntılar arasında klasik dönem surları, agora, gümnasyon, ulevterion, tiyatro gibi antik çağ mimarisine ait örneklerin yanında cami ve köprü gibi Türk dönemi yapıları sıralanabilir.
- 06:49Assos'un Stratejik Önemi
- Assos'un limanı, Ege'den, Karadeniz'den, Marmara'dan ve Akdeniz'den gelen gemilerin kesişme noktası gibi bir konumdadır.
- Buradan Lezbosa ve oradan adalardan Avrupa'ya, Atina'ya kolayca ulaşılabilir.
- Assos'un erken tarihte, en azından MÖ 6. yüzyıldan itibaren varlıklı ve güçlü bir kent olduğu bilinmektedir.
- 09:03Lezbosa Adası ve Feminist Hareket
- Lezbosa adası, siyasi coğrafya tarafından anakaradan koparılmış olsa da coğrafi olarak Anadolu'ya bağlı adalardan biridir.
- Adada yaşayan Safo adında bir şair ve arkadaşları dünyanın ilk feminist hareketini başlatmışlardır.
- Yunan dünyasında kadınların oy hakkı ve temsil edilme hakları yokken, Safo ve arkadaşları sadece kadınların olduğu bir akademi kurarak şiir ve felsefe üzerine çalışmışlardır.
- 10:10Assos'un Arkeolojik Araştırmaları
- Piri Reis'in 1513 tarihli haritasında yer alan Assos, 17. ve 18. yüzyıllarda meraklı gezginlerin uğrak yeri olmaya başlamıştır.
- Kentin ilk kapsamlı araştırması 1835 yılında Fransız Charles Texier tarafından gerçekleştirilmiştir.
- 1881 yılında kentte ilk sistemli kazı çalışmaları Amerikan Arkeoloji Enstitüsü tarafından başlatılmış, üç yıl süren çalışmalarda kentin önemli mimari yapıları açığa çıkartılmıştır.
- 11:07Assos'un Son Kazı Çalışmaları
- Assos'ta 1981 yılında yeniden başlayan kazı çalışmaları arkeolog, mimar, profesör doktor Ümit Serdaroğlu tarafından 2005 yılında aramızdan ayrılana kadar sürdürülmüştür.
- 1989-2004 yılları arasında Asos Nekropolis kazılarına Müster Üniversitesi'nden Reinhard Stupery liderlik etmiş, Athena Tapınağı, batı nekropolisi, agora, tiyatro ve akropolis'te çalışmalar Ümit Serdaroğlu başkanlığında devam etmiştir.
- 2005 yılında Serdaroğlu'nun vefatı sonrası kazı başkanlığı görevini Çanakkale 18 Mart Üniversitesi'nden profesör doktor Nurettin Aslan üstlenmiş ve halen devam etmektedir.
- 12:11Assos'un Surları ve Akropolis
- Assos'ta Helenistik dönemden bu kadar sağlam kalmış, devasa surlar başka bir yerde yoktur.
- Doğu tarafını tamamen kapatan surlar, kuleler, Helenistik kapı, etkileyici seyir yeri, merdivenler ve ok atılan mazgallar bulunmaktadır.
- Assos'ta kentleşme, akropolis'teki tapınak terasından aşağıya denize bakan güney yamaç üzerinde gelişmiştir ve akropoliste ayakta kalmış en eski ve en önemli kalıntı MÖ 6. yüzyılda tanrıça Athena'ya adanmış görkemli tapınaktır.
- 14:41Assos'un Surları ve Savunma Sistemi
- Assos kenti yaklaşık 3200 metre uzunluğunda, yer yer 3 metreye kadar korunmuş, içte ve dışta düzgün kesme taş, arasında çakıl ve toprak dolgulu sur duvarları ile çevrelenmiştir.
- Antik çağda yamaç yerleşimlerinde savunma taktiği olarak kullanılan diateisma (ana sur hattının içine çekilen iç sur) Assos'ta da uygulanmıştır.
- Kent surlarındaki işçilikler farklı dönemlere ait ekleme ve tamiratlara işaret etse de, poligonal çok köşeli duvar örgüsü tekniğinde örülmüş teras duvarları MÖ 5. yüzyılda, izodomik örgülü duvarlar ise MÖ 4. yüzyılda inşa edilmiş olabilir.
- 15:35Assos'un Kapıları ve Kuleleri
- Surlar üzerinde kente giriş ve çıkışı sağlayan üç ana kapı bulunur; doğu ve batı kapıları savunma amaçlı L şeklinde planlanmıştır.
- Bu kapılarda düşman uzun sur üzerinden ya da sur uzantısının ucundaki burç üzerinden sürekli atış tehdidi altında bırakılarak savunma gücü arttırılmıştır.
- Görkemli batı kapısının iki yanında bulunan ve kapıyı koruyan kuleler orijinaline yakın bir şekilde 18 metre yükseklikte hala ayaktadır.
- 16:16Assos'un Gümnazyonu ve Aristoteles
- Assos'un Gümnazyonu oldukça küçük ve çok şey kalmamış olsa da son derece önemlidir.
- Antik dünyanın en ünlü filozoflarından Aristoteles (Aristo) burada üç sene yaşamış ve dersler vermiştir.
- Aristoteles'in Assos'a gelmesi, bir banker olan Eyüblos'un kölesi Hermaias'ın Atina'da Aristoteles ile tanışması ve Eyüblos'un ölümünden sonra Hermaias'ın Assos'u ele geçirip Aristoteles'i buraya çağırmasıyla gerçekleşmiştir.
- 17:58Assos'un Diğer Önemli Filozofları
- Assoslu ünlü filozof Cleantes, MÖ 4. yüzyılda yaşamış ve buradan Atina'ya Zenon'un yanına Stoa felsefesi okumaya gitmiştir.
- Cleantes, fakir bir aileden geldiği için gündüz derslere devam edip geceleri çalışmış, su taşımış ve hamallık yapmıştır.
- Cleantes'e "Herakles eşek gibi" lakap takılmış, bu antik dünyada yük taşıyan, çalışkan ve işe yarar anlamında kullanılmıştır.
- 18:51Stoacılık Felsefesi
- Stoacılık, kurucusu Zenon olan, doğayla iç içe yaşamak anlamına gelen bir felsefe akımıdır.
- Stoacılık'ın temel amacı insanın mutlu olması, zevke, acının korkusuna yenik düşmemek, tabiata uygun yaşamak, akılla yaşamak ve erdemli olmaktır.
- Stoacılar, Sokrat'ın kurduğu Akademi'de değil, halka açık agoralarda (stoalarda) toplanıp felsefelerini paylaşırlardı.
- 19:59Assos'un Gümnazyonu ve Agora
- Gümnazyon'dan geriye çok bir şey kalmamış, giriş kapısı oldukça etkileyici olup tam ortasında altta bir sarnıç vardır.
- Güney yamaçta karşılaşılan görkemli yapılar, kuzey ve güney yönlerdeki çok katlı stoalarıyla dikkat çeken agora'dır.
- 150 metreye 60 metre genişliğindeki agora'nın kuzeyindeki doğru düzenli stoa, 111,5 metre uzunluğunda ve 12 metre genişliğindedir.
- 21:19Assos'un Kent Yapısı
- Assos, Helenistik olarak kişiliğini kimliğini korumuş bir kent olup, Roma İmparatorluğu çağında her tarafa devasa yapılar yapılmamıştır.
- Helenistik dönemde kurulan kentler hipodemik plan (grid plan)la kurulurken, Assos topografyaya uydurularak kurulmuştur.
- Agora arasında bir bulletterion (meclis binası) vardır, ancak taş oturma sıraları yerine ahşap oturma sıraları vardır.
- 22:27Assos'un Agorası ve Yapıları
- Agora en batıda bir tapınakla son bulur, ancak tapınağın hangi tanrıya adandığı bilinmemektedir.
- Kentin koruyucu tanrıçası Athena'nın içinde bir tapınak vardır.
- Güneydoğunun batı ucunda Roma döneminde inşa edilmiş bir heroon (anıt) vardır, bu yapı kente yaptığı hizmetlerden ötürü Asos halkı tarafından Hephaistogenes'in oğlu Kallis Tenes onuruna inşa ettirilmiş bir anıttır.
- 23:43Assos'un Meclis Binası ve Liman
- Kuzey stoa'nın bitiminde agora'nın doğusunda Helenistik döneme tarihlendirilen kent meclisi'nin toplandığı 20x20 metre ölçülerinde kare planlı, üstü kapalı olarak planlanmış ulevterion yer alır.
- Yapının önünde kente katkılar sunmuş önemli kişilerin heykellerinin dikildiği heykel kaideleri ve bitişinde arşiv odaları olarak tanımlanabilecek mekanlar tespit edilmiştir.
- Assos, Helenistik çağlarda altın dönemini yaşamış, ancak Roma çağında limanın önemini kaybetmesiyle nüfusu azalmıştır.
- 25:13Assos'un Hıristiyanlık Dönemi ve Son Yapıları
- Milattan sonra 1. yüzyılda Asos, Hıristiyanlığın esas yayıcısı olarak tanınan Aziz Paulos'u ağırlamıştır.
- Assos daha erken dönemlerde Hıristiyanlığın başladığı bir kent olmuştur.
- Milattan sonra 5. yüzyılda yapılmış "Sena Dekon" adlı bir misafirhane (han) vardır, burada mutfak, içlikler, terzi ve deri atölyeciliği ile ilgili mekanlar, sarnıç ve küçük bir şapel bulunmaktadır.