Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan antibiyotikler hakkında detaylı bilgilendirici bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, tıp öğrencilerine yönelik antibiyotik gruplarını, etki mekanizmalarını ve kullanım alanlarını anlatmaktadır.
- Video, antibiyotik gruplarını sistematik olarak ele alarak başlıyor ve her bir grubun özelliklerini, etkili olduğu bakteri türlerini, yan etkilerini ve direnç gelişimini detaylı şekilde açıklıyor. Beta-laktam antibiyotikleri (penisilinler, sefalosporinler, monobaktamlar, karbapenemler), makrolitler, amino glikozitler, tetrasiklinler, kinolalar, folat metabolizması inhibitörleri ve hücre duvarı sentez inhibitörleri gibi çeşitli antibiyotik grupları inceleniyor.
- Video ayrıca tüberküloz tedavisinde kullanılan antibiyotikler, hamile kadınlara güvenli antibiyotikler ve MRSA tedavisinde kullanılan ilaçlar gibi özel durumları da ele alıyor. Soru-cevap formatında mnemonik yöntemler kullanılarak bilgiler pekiştirilir ve sınavlarda sorulabilecek önemli noktalar vurgulanıyor.
- Antibiyotiklerin Çalışma Prensibi
- Antibiyotikler bakterilere karşı kullanılan ilaçlardır ve farklı mekanizmalarla etki ederler: hücre duvarına, hücre zarına, sitoplazma içine girerek protein sentezi inhibe eder, DNA'ya saldırır veya metabolizmayı bozarlar.
- İlk olarak bakterinin hücre duvarı sentezini inhibe eden beta-laktamlar ele alınacaktır.
- Beta-laktamlar, bakterinin hücre duvarı sentezinde görev alan transpeptidaz enzimini inhibe ederek bakterisidir ve hücre içi bakterilere ve duvarsız bakterilere etki edemezler.
- 01:15Beta-Laktamların Grupları
- Beta-laktamlar dört gruba ayrılır: penisilinler, sefalosporinler, monobaktamlar ve karbapenemler.
- Penisilinler idrar yoluyla atılır, bu nedenle idrar yolu enfeksiyonlarında kullanılabilirler ve böbreklere zarar verebilirler.
- Nafsilin diğer penisilinlerden farklı olarak safra yoluyla atıldığı için böbreklere daha az zarar verir ve böbrek yetmezliğinde kullanılabilir.
- 02:50Penisilinlerin Özellikleri
- Metisilin, penisilinler arasında en etkili, en hızlı etki eden ve en nefrotoksik olanıdır.
- Metisilin özellikle stafilokokus aureus'a karşı en etkili olan antibiyotiktir.
- Piperasilin, penisilinler arasında en güçlü etki edenidir ve kanama zamanını uzatır.
- 04:22Penisilinlerin Diğer Özellikleri
- Ben penisilin, en uzun etkili penisilin türevidir.
- Prokain penisilin, en fazla alerjiye yol açan penisilin türevidir.
- Amoksisilin, ampisilin ve amino penisilin grubu içerisinde değerlendirilir ve amoksilin biyoyararlanımı en yüksek olan penisilindir.
- 05:09Beta-Laktamaz Direnç
- Bakteriler penisilinlere karşı direnç geliştirirler ve bu direnç beta-laktamaz enzimi ile gerçekleşir.
- Nafsilin ve metisilin, beta-laktamazlara karşı en dirençli penisilinlerdir.
- Sefalosporinler, penisilinlerden farklı bir gruptur ve farklı özelliklere sahiptir.
- 06:01Sefalosporinlerin Özellikleri
- Sefalotin, birinci kuşak sefalosporinlerden en nefrotoksik, en kısa etkili ve en antistaf olanıdır.
- Sefazolin, cerrahi profilaksi için en sık kullanılan birinci kuşak sefalosporindir.
- Sefoksitin ve sefotetan, ikinci kuşak sefalosporinlerden batın içi enfeksiyonlarda kullanılan ve anaero bakterilere etkili olanlardır.
- 08:16Üçüncü Kuşak Sefalosporinler
- Seftriakson, üçüncü kuşak sefalosporinlerden en meşhurudur ve merkezi sinir sistemine geçerek menenjit tedavisinde kullanılır.
- Seftriakson, en uzun etkili sefalosporindir.
- Sefin, karşı en güçlü etki eden üçüncü kuşak sefalosporindir.
- 09:26Diğer Sefalosporinler
- Sefoperazon, üçüncü kuşak sefalosporinlerden safra ile atılan ve böbrek yetmezliğinde kullanılabilenidir.
- Sefoperazon, alkolle birlikte kullanıldığında disülfiram benzeri etki gösterir.
- Moxo, üçüncü kuşak sefalosporinlerden K vitamini eksikliğine yol açan ve kan sulandırıcı etki gösterenidir.
- 10:48Sefalosporinlerin Kuşak Sistemi
- Dördüncü kuşak sefalosporinleri adlarında "pi" olan sempromlardır ve beta-laktamazlara karşı en dirençli antibiyotiklerdir.
- Beşinci kuşak sefalosporinler ise adlarında "V" olan ve metisilin bile yetersiz kaldığı durumlarda kullanılan güçlü antibiyotiklerdir.
- Sefalosporinler birinci kuşaktan beşinci kuşaklara kadar olmak üzere kuşak sistemine sahiptir; ilk çıkanlar birinci kuşak, sonrakiler ikinci kuşak şeklinde sıralanır.
- 12:19Monobaktamlar
- Monobaktamlar arasında en çok kullanılan tirazat bulunur ve bu antibiyotikler fikri yapıdadır, gerçek beta-laktam değildir.
- Monobaktamlar özellikle penisilin bağlayan protein (transpeptidaz) üçe bağlanır ve diğer beta-laktamlardan farklı olduğu için çapraz reaksiyon vermezler.
- Monobaktamların etkisi çok dardır ve sadece gram negatif bakterilere etkiler, bu nedenle beta-laktam grubunun en dar spektrumlu grubudur.
- 13:58Karbapenemler
- Karbapenemler, beta-laktamlar arasında en geniş spektrumlu olan gruptur ve meropenem menenjite kullanılır.
- Meropenem, MRS (metisilin dirençli Staphylococcus aureus) bakterilerine etkisizdir ve çok tehlikeli hastane enfeksiyonlarına yol açar.
- Karbapenemler özellikle dihidropeptidaz bir enzimi ile yıkılır, bu nedenle silahstatin ile kombine edilerek dihidropeptidaz enziminin inhibe edilmesi sağlanır.
- 15:43Beta-Laktamaz Inhibitörleri
- Beta-laktamaz inhibitörleri, bakterilerin beta-laktamaz üretmesini engelleyerek antibiyotiklere karşı direnç geliştirmesini önler.
- Amoksilin ile klavonik asit, seftazidim ile abi bak, ampisilin ile subatan, piperasilin ile tozabi gibi ikili kombinasyonlar kullanılır.
- Augmentin, amoksilin ve klavonik asit kombinasyonudur ve birçok enfeksiyona karşı verilen meşhur bir antibiyotiktir.
- 18:05Protein Sentez Inhibitörleri
- Protein sentez inhibitörleri, bakterinin protein sentezlemesini engeller ve beş gruba ayrılır: makrolitler, amino glikozitler ve tetrasiklinler.
- Bu antibiyotikler bakteri statikdir, yani bakteriyi öldürmez, sadece bakterinin çoğalmasını engeller.
- Makrolitler, adından da anlaşılacağı gibi, bakterinin ribozomunun büyük bir sunuğuna gider.
- 19:10Makrolit Antibiyotiklerin Özellikleri
- Makrolit antibiyotikler, bakterilerin ribozomunun büyük alt biriminde aminoasitleri birbirine bağlayan peptidil transferaz enzimini hedef alır.
- Makrolitler böbrek yerine karaciğerden atıldığı için böbrek yetmezliğinde kullanılabilir, ancak uzun süreli kullanım karaciğere zarar verebilir.
- Bakteriler makrolitlere karşı direnç geliştirmek için metiaz üretir.
- 20:20Eritromisin
- Eritromisin makrolitlerin en meşhur ve en kısa etkili olanıdır, özellikle penisilin alerjisi olduğunda kullanılır.
- Eritromisin pro-kinetiktir, midede motiliteyi artırır ve özellikle diyabetik gastroparazide kullanılır.
- Eritromisin mikrozomal enzimleri inhibe eder, bu da diğer ilaçların yıkımını azaltır ve kandaki seviyesini artırır.
- 21:57Claritromisin
- Claritromisin özellikle Micobacterium avium kompleksi, Helikobakter pilori ve lepramatöz lepra gibi durumlarda kullanılır.
- Claritromisin özellikle helikobakter pilori enfeksiyonlarında kullanılan HELPak tedavisi içinde yer alır.
- Claritromisin böbrek yetmezliğinde doz ayarlaması gerektirir ve tok karnına verilir.
- 23:39Makrolitlerin Kullanım Alanları
- Makrolitler klamidya enfeksiyonlarında gebe hastalarda tercih edilir, normalde ilk tercih tetrasiklinlerdir.
- Azitromisin makrolitlerden en uzun etkili olanıdır ve özellikle lejyonella pnömonisinde ilk tercih olur.
- Teletromisin ketolit grubundan bir makrolit olup uzun QT sendromu (kardiyotoksik aritmi) yapabilir.
- 25:52Linkozamitler
- Linkozamitler (lincomisin ve clindamisin) makrolitler gibi karaciğerden atılır ve santral sinir sistemine geçmez, teratojen değildir.
- Lincomisin gram pozitif bakterilere etkili olurken, clindamisin özellikle anaerob bakterilere etkilidir.
- Linkozamitlerin bir yan etkisi nöromüsküler blokaj yapmasıdır ve özellikle batın içi enfeksiyonlarda ve pelvik inflamatuar hastalıklarda kullanılır.
- 27:07Teratojen Olmayan Antibiyotikler
- Beta-laktamlar, makrolitler ve linkozamitler teratojen olmayan antibiyotiklerdir.
- Beta-laktamlar fetüse geçse de zarar vermez çünkü hücre duvarına saldırır ve bebeğin vücudunda hücre duvarı yoktur.
- Makrolitler ve linkozamitler fetüse geçmezler, bu nedenle fetüse zarar vermeyen antibiyotiklerdir.
- 27:46Kloran-fenile ve Yan Etkileri
- Kloran-fenile tehlikeli bir antibiyotiktir ve sinir sistemine ve fetusa geçebilir.
- Kloran-fenile amfenilere karşı direnç mekanizması asetil transfer ile gelişir.
- Kloran-fenilenin yan etkisi aplastik anemi olup, kemik iliğine toksik etki gösterir.
- 28:32Kloran-fenilenin Metabolizması ve Yan Etkileri
- Kloran-fenil karaciğerde gluroni transferaz enzimi ile metabolize edilir.
- Yeni doğan bebeklerde gluroni transferaz enzimi yeterince olmadığı için kloran-fenil metabolize edilemez ve gri bebek sendromu meydana gelir.
- Kloran-fenil özellikle yersina enterkolica sepsisinde ve hemofilus influenza endokarditlerinde kullanılır.
- 29:30Amino Glikozitlerin Özellikleri
- Amino glikozitler ribozomun hem 50S hem de 30S alt birimine sunulur, ancak streptomisin sadece 30S alt birimine sunulur.
- Amino glikozitler hem ototoksik hem nefrotoksiktir, işitme ve denge problemine yol açarlar.
- Amino glikozitler hidrofilik olduğu için böbrekten atılır, karaciğerden atılmazlar.
- 30:42Amino Glikozitlerin Etki Mekanizması
- Amino glikozitler hidrofilik olduğu için bakterinin hücre zarını geçemezler ve hedef hücrenin içine girebilmesi için taşıyıcı proteinlere ihtiyaç duyarlar.
- Amino glikozitler sadece ve sadece gram negatif aero bakterilerde etkilidirler.
- Bakteriler amino glikozitlere karşı asetillaz, fosforilaz ve adenilaz enzimleriyle direnç geliştirirler.
- 32:27Amino Glikozitlerin Türleri ve Yan Etkileri
- Streptomisin sadece 30S alt birime sunulur ve safra ile en çok atılan amino glikozittir.
- Amikasin amino glikozitler arasında en az direnç gelişen ve etki spektrumu en geniş olanıdır.
- Streptomisin skotom yapar (görme alanı daraltır) ve tüberküloz tedavisinde kullanılır.
- 33:46Amino Glikozitlerin Özel Yan Etkileri
- Gentamisin en güçlü amino glikozittir ve dengesizliğe yol açar.
- Kanamisin, amikasin ve neomisin işitme problemine, streptomisin ve gentamisin dengesizliğe yol açar.
- Amino glikozitler nöromüsküler blokaj yapar, bunu en iyi yapan neomisindir ve bu nedenle en toksik olanıdır.
- 36:41Tobramisin
- Tobramisin hem denge hem işitme problemi yapar.
- Tobramisin psödomonas'a karşı en güçlü etki eden amino glikozittir.
- 37:19Tetrasiklinler
- Tetrasiklinler bakterinin ribozomdaki küçük alt birimi hedef alır, az selektif ve geniş spektrumludur.
- Tetrasiklinler teratojendir, hamilelerde kullanıldığında fetusa zarar verir.
- Tetrasiklinler özellikle kalsiyumu bağlar, dişlerin rengini boyar ve kemiklere zarar verir.
- 38:09Tetrasiklinlerin Kullanım Kısıtlamaları
- Tetrasiklinler süt ve süt ürünleriyle verilmemelidir çünkü kalsiyumla şelasyon oluşturur.
- A grubu steptokoklara tetrasiklin verilmemelidir çünkü akut romatizmal ateş insidansını artırır.
- Klamidyada ilk tercih tetrasiklinlerdir, ancak hamilelerde klamidya enfeksiyonunda ilk tercih makrolidlerdir.
- 39:16Tetrasiklinlerin Direnç Geliştirme Mekanizması ve Yan Etkileri
- Bakteriler tetrasiklin direncini F-lux mekanizmasıyla geliştirir.
- Tetrasiklinlerin yan etkileri arasında teratogenlik, diş ve kemiklere zarar verme, pusuda tümör sele ulaşıp kafa içi basıncı artırma ve fan sendromu vardır.
- Doksisiklin en yüksek etkili tetrasiklindir ve safraya en çok geçer.
- 40:27Tetrasiklinlerin Türleri
- Demokrasiklin adh hormonunun zıttı etki gösterir ve diyabetters inspitus (yalancı diyabet) yapabilir.
- Tigelin en uzun etkili tetrasiklindir ve mrsa enfeksiyonlarında kullanılabilir.
- Minnosiklin oral yolla kullanılan tetrasiklinler arasında en uzun etkili olanıdır.
- Klor tetrasiklin en kısa etkili tetrasiklindir ve vestiblo toksiktir (kulakta denge ile alakalı problemlere yol açar).
- 43:16DNA Kiraz Inhibitörleri (Kinonlar)
- Kinonlar bakterilerde DNA kiraz (topoizomeraz) alfa alt birimine saldırır ve bakteriyosidik etki gösterir.
- Kinonlar metallerle şelasyon oluşturur, kemiklere ve kıkırdaklara zarar verir, bu nedenle 18 yaş altına verilmesi önerilmez.
- Kinonlar pro-kondisyon olabilir (nöbetlere yol açabilir) ve tendinite yapabilir.
- 45:09Kinonların Kuşakları
- İlk kuşak kinonlar arasında nalidiksin asit bulunur.
- İkinci kuşak kinonlar arasında en meşhur olan siprofloksasin vardır ve özellikle komplike sistit (alt idrar yolu enfeksiyonları) ve kistik fibroz hastalarda psoas geliştiğinde kullanılır.
- Üçüncü kuşak kinonlar arasında leofloksasin ve lomefloksasin vardır, özellikle lomefloksasin beyin omurilik sıvısına en fazla geçen kinolondur.
- Dördüncü kuşak kinonlar topoizomeraz-4 inhibisyon yapar, spektrumu daha geniş olup anaeroblara etkilidir ve böbrek yetmezliğinde kullanılabilir.
- 47:24Moksifloksasin ve İdrar Yolu Enfeksiyonları
- Moksifloksasin karaciğerle eğiliminde olup böbrekten geçmediği için alt idrar yolu enfeksiyonlarında kullanılamaz.
- Moksifloksasin idrar yollarını temizleyemeyeceği için idrar yolu enfeksiyonlarında etkili değildir.
- 48:06Folat Metabolizması İnhibitörleri
- Folat metabolizmasında pteridin ve paraminobenzoik asit molekülleri dehidropiteridin, dihidroflata ve tetrahidrofolata sırasıyla dönüşüm geçişleri geçirir.
- Sülfonamidler dihidropiteridin sentaz enzimini inhibitör olarak folat metabolizmasını engeller ve bakteriyostatik etki gösterir.
- Trimetoprim dehidroflat redüktaz enzimini inhibitör olarak folat metabolizmasını engeller ve bakteriyostatik etki gösterir.
- 50:06Sülfonamidler ve Trimetoprim
- Sülfonamidlerin en meşhuru sülfo-metoksazol'dur ve trimetoprim ile birlikte kullanıldığında "Kotrimoksazol" adı verilir.
- Kotrimoksazol'da trimetoprim bakteriyostatik, sülfo-metoksazol bakteriyosidik etki gösterir ve birlikte bakteriyosidik etki sağlar.
- Sülfonamidler yan etkileri arasında anemi, böbrek taşları, guatr ve hemolitik anemi bulunur.
- 51:47Sülfonamidlerin Türleri ve Kullanımları
- Sülfadiazin yarı ömrü dokuz güne kadar uzayan en uzun etkili sülfonamid, sülfi-soksaz ise yarı ömrü en kısa olan sülfonamiddir.
- Gümüş sülfadiazin yanık tedavisinde kullanılır ve bu ilacın kremi "Silverdin" olarak bilinir.
- Sülfo-salazin özellikle iltihabi bağırsak hastalıklarında kullanılır çünkü sistemik dolaşıma geçmez ve ince bağırsakta kalarak enfeksiyonu tedavi eder.
- 54:06Vankomisin ve Türevleri
- Vankomisin glikopeptit yapıdadır, kocamandır ve gram negatif bakterilerin dış membranından geçemeyen sadece gram pozitif bakterileri etkileyen bir antibiyotiktir.
- Vankomisin'in yan etkileri arasında nefrotoksiklik, ototoksiklik ve flashing (boynu kızarıklığı) bulunur.
- Vankomisin özellikle metisiline dirençli stafilokokus aureus ve hastane enfeksiyonlarında ilk tercih ettiğimiz ilaçtır.
- Vankomisin'in yarı sentetik türevleri olan televansin, dalba, oritavansin ve dalbavansin, lipo-glikopeptit yapıda olup bakteri hücre duvarındaki D-Ala-D-Ala'ya bağlanır ve hücre membranının geçirgenliğini artırır.
- 57:27Hücre Duvarı ve Hücre Zarına Etki Eden Antibiyotikler
- Fosfomisin, enol privat transfer hızını inhibe ederek idrar yolu enfeksiyonlarında kullanılır.
- Sikloserin, hücre duvarı sentezini inhibitör olarak dirençli tüberküloz tedavisinde kullanılır, ancak böbrek yetmezliği ve merkezi sinir sistemi yan etkileri gösterebilir.
- Daptomisin, hücre zarında delikler yaparak depolarizasyona ve aşırı yük artışı ile hücreyi öldürür, ancak akciğerdeki surfaktan tarafından yıkılarak pnömonide verilmez ve rabdomiyoliz yan etkisi gösterebilir.
- 59:28Polimiksin Grubu ve Metronidazol
- Polimiksinler (polipeptit yapıda) sadece gram negatif bakterilere etkilidir, hücre zarına zarar verir ve nöromüsküler blokaj yan etkisi gösterir.
- Metronidazol ve benzerleri, serbest oksijen radikalleri üreterek anaerob bakterilere etki eder, özellikle klostridyum difficile'nin sebep olduğu antibiyotik eserinde ve membranöz enterokolitte ilk tercih edilir.
- Metronidazol teratojendir, ağızda metalik tat yapar ve alkolle birlikte kullanıldığında disülfiran benzeri etki göstererek mide bulantısı ve kusma yaratabilir.
- 1:02:02Tüberküloz Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
- Tüberküloz tedavisinde kullanılan dört primer ilaç: Ethambutol, Rifampin, Pirazinamid ve Isoniyazid'dir.
- Ethambutol, arabiossi transferaz enzimini inhibe ederek Mikobacterium tüberkülozis'e saldırır, ürik asit atılımını azaltarak kandaki ürik asit seviyesini artırır.
- Pirazinamid, piramid yağ asidi santaspir enzimini inhibe eder ve karaciğer hasarına yol açabilir.
- 1:03:16Tüberküloz Tedavisinde İlaçların Kullanımı
- Rifampin, RNA polimeraz'ı inhibe eder, vücut sekresyonlarında kırmızı-turuncu renk değişimine yol açar ve enterohepatik sirkülasyona uğrar.
- Isoniyazid, Mikobakterlerdeki inh genini inhibe ederek mikolik asit üretmesini engeller.
- Tüberkülozun rutin tedavisi ilk iki ay boyunca Ethambutol, Rifampin, Pirazinamid ve Isoniyazid, sonraki dört ay boyunca sadece Rifampin ve Isoniyazid ile yapılır.
- 1:05:29Antibiyotiklerin Önemli Özellikleri
- Clostridium difficile'nin oluşturduğu antibiyotik eserinde ilk tercih Metronidazol, en etkili tedavi oral Vankomisin'dir.
- Hem ototoksik hem nefrotoksik etkisi olan ilaçlar Aminoglikozitler ve Vankomisin'dir.
- Metallerle şelasyon yapan, süt ürünleriyle verilmemesi gereken antibiyotikler Tetrasiklinler ve Kinolonlardır.
- 1:07:15MRSA Tedavisinde İlaç Sıralaması
- MRSA tedavisinde ilk verilen ilaçlar vankomisin ve taylan'dır.
- İkinci sırada linezolid (aslan) verilir, etki etmezse tigeciklin (kaplan) kullanılır.
- Daha sonra daptomisin (prison) ve beşinci sırada kuşak sefalosporinler (şef şefta) uygulanır.
- 1:09:38Antibiyotiklerin Özellikleri
- Penisilinler arasında stafilokok'a en güçlü etki eden metisilin, psödomonasa en güçlü etki eden piperasilin'dir.
- Sefalosporinler arasında stafilokok'a karşı en güçlü etki gösteren sefalotin, psödomonas'a karşı en güçlü etki eden seftazidim'dir.
- Makrolid antibiyotiklerden en kısa etkili olan eritromisin, en uzun etkili olan azitromisin'dir.
- 1:11:51Diğer Antibiyotik Grupları
- Amino glikozitler sadece gram negatiflere etkili olup, psuedomonas'a en etkili olan dobramisin'dir.
- Tetrasiklinlerden en kısa etkili olan klor tetrasiklin, en uzun etkili olan tigesiklin'dir.
- Kino-kinolarda özellikle kistik fibroz hastalığında psudomanas tedavisinde verilen siprofloksasin'dir.
- 1:14:16Antibiyotiklerin Özel Özellikleri
- Penisilinler arasında en yüksek amoksidi, sefalosporinlerde özellikle anal enfeksiyonlarda verilen sefoksitin'dir.
- Makrolitlerde uzun QT sendromuna yol açan, amino glikozitlerde en güçlü etkisi olan gentamisin'dir.
- Tetrasiklinlerde biyoyarlanımı en yüksek olan doksisiklin, kinoonlardan özellikle anaeroplara etkili olan dört kuşak olan moxifloksasin'dir.