Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim programı formatında anayasa hukukuna giriş ders kitabının altıncı ünitesinde yer alan yürütme fonksiyonu bölümünü ele almaktadır.
- Video, yürütme fonksiyonunun tanımı ve özellikleriyle başlayıp, yürütme şekillerini (geleneksel ve çağdaş) açıklamaktadır. Ardından Türkiye'deki yürütme sistemi, cumhurbaşkanlığı, başbakanlık ve bakanlar kurulu, cumhurbaşkanının görevleri ve yetkileri, sorumluluğu, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca anayasa mahkemesinin yürütme organlarının kararnamelerini denetleme şekilleri detaylı olarak anlatılmaktadır. Video, 2017 anayasa değişikliği öncesi ve sonrası sistem arasındaki farkları da karşılaştırmalı olarak sunmaktadır.
- 00:09Yürütme Fonksiyonu Tanıtımı
- Program, anayasa hukukuna giriş ders kitabının altıncı ünitesinde yer alan yürütme fonksiyonu bölümüyle başlayacak.
- Yürütme, icra veya idare olarak da adlandırılır ve hükümet etmek, sevk ve idare etmek anlamına gelir.
- Yürütme sadece kanunları icra eden organ değil, aynı zamanda tedbir alma yeridir ve amacı kamu yararıdır.
- 00:56Yürütme Sistemlerinin Türleri
- Parlamenter sistemde cumhurbaşkanı devletin başı, başbakan ise hükümetin başıdır; başbakan cumhurbaşkanından daha etkili ise parlamentarizm, cumhurbaşkanı daha etkili ise yarı başkanlık sistemi vardır.
- Başkanlık sisteminde yürütme tek kişiden oluşur.
- 2017 tarihli anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi getirilmiştir ve yeni sistemle cumhurbaşkanlığının icra eden değil, yön veren, algı yöneten ve stratejiyi oluşturan bir merkez olması düşünülmüştür.
- 01:30Yürütme Şekilleri ve İşlevleri
- Yürütme şekilleri geleneksel ve çağdaş diye ikiye ayrılır; geleneksel yürütme tekil, ikili ve toplu yürütme olmak üzere üçe ayrılır.
- Yürütmenin geleneksel işlevi kanunları uygulamaktır; daha önce hükümet bir karar organı değil, yapılan kanunları sadece uygulayan bir mekanizma olarak öngörülüyordu.
- Yürütmenin çağdaş işlevi oldukça fazladır; günümüzde yürütme, kanunları uygulayan makam olmaktan çok öte, devletin kalbi veya motoru konumuna gelmiştir.
- 02:39Türkiye'de Yürütme Organının Görevleri
- Türkiye'de kanunları cumhurbaşkanı uygulamaktadır ve gerekli gördüğü takdirde yasama yılının ilk günü TBMM'de açılış konuşmasını yapabilir.
- Cumhurbaşkanı kanunları yayımlar, tekrar görüşülmek üzere TBMM'ye geri gönderir ve anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları halkoyuna sunabilir.
- Cumhurbaşkanı, kanunların ve TBMM iç tüzüğünün anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açabilir.
- 03:19Yürütme Organının Düzenleyici İşlemleri
- Yürütme organında çıkarabileceği düzenleyici işlemler arasında olağanüstü hal, cumhurbaşkanlığı kararnameleri, tüzük, kaide kararnameler, yönetmelik ve adsız düzenleyici işlemler bulunmaktadır.
- 2017 anayasa değişikliği öncesinde sistemin belkemiği sayılabilen başbakanlık ve bakanlar kurulu bulunurdu.
- Bakanlar kurulu başbakan ve bakanlardan oluşurdu, başbakan milletvekilleri arasından seçilirdi ve cumhurbaşkanı güvenoyu alacak birini başbakan olarak atamalıydı.
- 04:26Cumhurbaşkanının Sorumluluğu
- 2017 anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanına cezai sorumluluk getirilmiş ve görevi ile ilgili olan veya olmayan eylemlerinden dolayı sorumlu olduğu TBMM tarafından suçlanıp Yüce Divan'da yargılanacağı düzenlenmiştir.
- TBMM, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile soruşturma açılmasını isteyebilir, beşte üç çoğunlukla soruşturma açılmasını kararlaştırır ve soruşturma komisyonu iki ay içerisinde raporunu hazırlar.
- TBMM, cumhurbaşkanını yargılanmak için Yüce Divan'a üçte iki çoğunlukla sevk edebilir, Yüce Divan yargılanmasını üç ayda tamamlar ve üç ay daha ek süre verilebilir.
- 05:16Cumhurbaşkanının Sorumluluk Türleri
- Eski sistemde cumhurbaşkanının siyasi, hukuki ve cezai sorumluluğu olabilirdi.
- 1924 anayasası, cumhurbaşkanı'nı siyasal açıdan sadece hıyanet-i vataniyeden dolayı TBMM'ne karşı sorumlu kabul etmişti.
- 1961 anayasasına göre cumhurbaşkanının bütün kararları bakanlar kurulunca imzalanırdı ve 1982 anayasası'nda cumhurbaşkanının hangi yazıları tek başına hangilerini bakanlar kurulu ile imzalayacağı net değildi.
- 06:19Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar
- 106. maddeye göre cumhurbaşkanı seçildikten sonra bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir ve cumhurbaşkanı yardımcısı cumhurbaşkanına vekalet eder.
- Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır.
- Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, TBMM önünde ant içerler ve TBMM üyeleri, cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atanırlarsa, üyelikleri sona erer.
- 07:06Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Denetimi
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesine karşı Anayasa'nın 150 ve 152. maddelerine göre Anayasa Mahkemesi'ne gidilebilir.
- Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanlığı kararnamesi konusunda açılan davada anayasaya ve kanuna uygunluk denetimi yapacaktır.
- Anayasa Mahkemesi beş açıdan denetleme yapabilir: yetki yönünden, şekil yönünden, sebep yönünden, konu yönünden ve maksat yönünden anayasaya aykırılıktır.