Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Mehmet Kırmızı tarafından sunulan analitik hiyerarşi süreci hakkında bir eğitim içeriğidir. Sunucu, çok kriterli karar verme yöntemlerinden analitik hiyerarşi sürecini anlatmaktadır.
- Video, analitik hiyerarşi sürecinin dört ana aşamasını detaylı olarak açıklamaktadır: karar probleminin tanımlanması, ikili karşılaştırma matrisinin elde edilmesi, kriterlerin önem ağırlıklarının hesaplanması ve tutarlılık analizi. Sunucu, bu aşamaları bir yatırım örneği üzerinden adım adım göstermekte, karşılaştırma matrisinin nasıl oluşturulacağını, normalize karar matrisinin nasıl hesaplanacağını ve öz vektörün nasıl bulunacağını formüllerle açıklamaktadır. Ayrıca, tutarlılık oranının nasıl değerlendirileceği de örneklerle anlatılmaktadır.
- 00:08Analitik Hiyerarşi Süreci Tanıtımı
- Analitik hiyerarşi süreci, karar değişkenlerinin önem ağırlıklarını belirleme ve bu değişkenlere göre alternatiflerden en uygunu seçme veya sıralama için kullanılan bir yöntemdir.
- Bu yöntem dört ana aşamadan oluşur: karar probleminin tanımlanması, ikili karşılaştırma matrisinin elde edilmesi, kriterlerin önem derecelerinin hesaplanması ve en uygun alternatifin seçilmesi.
- Karar probleminin tanımlanması aşamasında amacın belirlenmesi, karar değişkenlerinin ve alternatiflerin tanımlanması ve karar hiyerarşisinin oluşturulması yapılır.
- 01:37Karar Probleminin Tanımlanması
- Karar probleminin tanımlanması aşamasında önce amacın belirlenmesi, sonra karar değişkenlerinin ve en sonunda alternatiflerin belirlenmesi yapılır.
- Örnek olarak, bir borsada hisse yatırımı yapmak isteyen bir karar verici dört adet karar değişkeni belirleyip beş stok hisse arasında seçim yapmak istiyor.
- Karar probleminin tanımlanması tüm karar verme yöntemlerinde mevcut olan bir aşamadır.
- 02:34Karşılaştırma Matrisinin Oluşturulması
- İkinci aşamada karşılaştırma matrisi elde edilir; bu matris satır ve sütunlarında karar değişkenleri bulunur, köşegeni birlerle doldurulur ve köşegenin üst tarafına karar vericinin inputları girilir.
- Karar verici, Saat'in geliştirdiği önem ağırlıkları ölçeği kullanarak (eşit, güçlü, çok güçlü, aşırı önemli) kriterleri karşılaştırır.
- Karşılaştırma matrisindeki boş hücrelerin kesişim noktaları, karar vericiye yöneltilen soruların referans olarak kullanılır.
- 05:03Karşılaştırma Matrisinin Doldurulması
- Karar vericiye yöneltilen soruların sayısı formül n(n-1)/2 ile hesaplanır (n: kriter sayısı).
- Karar vericiden alınan veriler karşılaştırma matrisine geçirilir; örneğin, cashflow'un pier ratio'dan çok güçlü önemli olduğu belirtilirse, matriste karşılık gelen hücreye 7 değeri girilir.
- Matrisin simetrik kısmına ise karşılık gelen değerlerin tersi (1/7) girilir.
- 06:41Karar Matrisinin Normalizasyonu
- Karşılaştırma matrisindeki her eleman, sütun toplamlarının o sütundaki her bir değerin oranı şeklinde normalizasyon işlemine tabi tutulur.
- Normalizasyon işlemi sırasında her sütunun toplamı hesaplanır ve her hücre değeri bu toplama bölünerek normalize edilir.
- Normalize edilen karar matrisi, öz vektör hesaplaması için hazır hale gelir.
- 07:50Öz Vektör ve Önem Ağırlıkları
- Normalize karar matrisinin satır ortalamaları alınarak öz vektör hesaplanır ve bu vektör kriterlerin önem ağırlıklarını ifade eder.
- Önem ağırlıkları hesaplandıktan sonra, örnekte dep ratio'nun %64,7, cashflow'un %25, net profit margin'in %7 ve pier ratio'nun %2,7 oranında olduğu görülür.
- Önem ağırlıklarının tutarlılık analizi için tutarlılık indeksi hesaplanmalıdır.
- 09:01Tutarlılık Analizi
- Tutarlılık analizi için öz değer hesaplanır; bu, karşılaştırma matrisi ile öz vektörün matris çarpımı sonucu elde edilir.
- En büyük öz değer, öz değerlerin öz vektörlere oranlarının toplamının kriter sayısına bölümü şeklinde hesaplanır.
- Tutarlılık indeksi, (en büyük öz değer - kriter sayısı) / (kriter sayısı - 1) formülüyle hesaplanır ve random indeks tablosu ile karşılaştırılır.
- 11:50Tutarlılık Değerlendirmesi
- Tutarlılık oranının 0,10'dan küçük olması tutarlı, 0,10'dan büyük olması ise tutarsız bir hesaplama olduğunu gösterir.
- Tutarlılık, karar vericinin kriterleri karşılaştırırken tutarlı davranış sergilemesi anlamına gelir; örneğin, A>B, B>C ve A>C şeklinde tutarlı bir değerlendirme.
- Tutarlılık analizi, AHP (Analitik Hiyerarşi Süreci) için önemli bir hesaplama ve sunulması gereken bir adımdır.