Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının Anadolu'dan kaçırılan tarihi eserler ve arkeolojik buluntular hakkında bilgi verdiği belgesel formatında bir sunumdur. Konuşmacı, üniversite okurken "Kentsel Kimlik ve İmge" dersinde yaptığı bir sunumla bu konuya ilgi duymaya başladığını belirtiyor.
- Video, son beşyüz yıldır Anadolu'dan kaçırılan tarihi eserlerin tarihsel gelişimini anlatmaktadır. Özellikle Almanya, İngiltere ve Fransa gibi ülkelerin Osmanlı dönemindeki faaliyetleri, Bergama, Priene, Milet, Troya gibi önemli kentlerden götürülen eserlerin hikayeleri ve Carl Humann, Charles Fellows gibi arkeologların faaliyetleri ele alınmaktadır.
- Konuşmacı, 1870'li yıllarda başlayan ve yakın döneme kadar devam eden arkeolojik talan sürecini, İngilizlerin Lawrence gibi istihbarat kurmay subayları aracılığıyla yürüttüğü kazı çalışmaları ve bazı eserlerin çalındığını, bazılarının kaçırıldığını, bazılarının ise Sultan II. Abdülhamid Han tarafından arkeolojik kazı ekiplerine hibe edildiğini anlatmaktadır. Ayrıca Yaşar Yılmaz'ın "Anadolu'nun Gözyaşları" adlı kitabını tavsiye ederek, Avrupa'da sergilenen birçok eserin sahte olduğunu ve gençlerin memleketinden kaçmasının nedenlerini de ele almaktadır.
- Anadolu'dan Kaçırılan Tarihi Eserler
- Türkiye'den, özellikle Anadolu'dan kaçırılıp götürülen tarihi eserler ve arkeolojik buluntular konusu ele alınacak.
- Son beşyüz yıldır insanlar, hükümetler ve devletler bazı eserlere değer biçmeye başlamış ve bu eserleri kendi bünyelerinde sergilemek onlar için önemli hale gelmiştir.
- Arkeolojinin bilim dalı olarak son üçyüz yılda gelişmesiyle birlikte sıradan bir taş parçası olarak görülen mermer parçası artık değer ifade etmeye başlamıştır.
- 02:16Avrupa'da Arkeoloji ve Osmanlı Devleti
- Avrupa'da gelişen devlet ve hükümet dışı örgütlerden Deleanti Cemiyeti, Knidos ve Santos'ta bulunan eserlerin Türkiye'den İngiltere'ye götürülmesinde rol oynamıştır.
- Yunanistan'daki kazılar onların tarihlerini yeniden şekillendirip ulus inşasına yardım ederken, arkeoloji öylesine siyasallaşmaya başlamıştır ki, artık Yunanları övmek kendilerini övmek demekti.
- Osmanlı Devleti'nde yetkisi olan kişiler arkeolojik buluntulara, kazı çalışmalarına ve tarihsel değerlere önem veren kişiler değildi, özellikle imparatorluğun parçalanma döneminde bu değerler göz ardı edilmiştir.
- 03:34Batılı Ülkelerin Arkeoloji Yaklaşımı
- Batılı halklar için eserin çıplaklığı değil, eserin hangi döneme ait olduğu ve estetik değerinin olup olmadığı gibi konular öncelik taşımaktadır.
- Batılı ülkelerde sokak yontuları yanında mimari olarak antik çağın yapılarına öykünen kabartmalı yontulu yapılar günümüzde hayranlık uyandırırken, Anadolu'da tarih boyunca sokakların mermer yontularla donatıldığı dönemler varken bugün artık bu gelenek yok olmuştur.
- Kanuni Sultan Süleyman dönemi dışında bizde sanat eseri toplama eylemi yok denecek kadar azdır.
- 04:32Alman İmparatorluğu'nun Osmanlı'daki Faaliyetleri
- Alman İmparatorluğu 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra, 1850'li yıllardan sonra Osmanlı Devleti'nin topraklarında etkin olmaya başlamıştır.
- Almanya, İngiltere ve Fransa gibi sömürgeci güçlerle yarışamadığı için gözünü Osmanlı'ya dikmiş ve sermayesi ve asker danışmanlarıyla çaresiz Osmanlı yönetimini avucunun içine almıştır.
- 1860'tan sonra başta demiryolu olmak üzere çeşitli alanlarda imtiyazlar edinerek doğal kaynakları sömürmeye başlamıştır.
- 05:15Almanların Arkeolojik Kazıları
- Alman uzmanlar sadece ticari imtiyazların değil, tarihi eserlerimizin de peşindeydi ve Troya, Bergama, Zincirli, Milet, Priene ve Menderes Magnesiası başta olmak üzere birçok kentimizden sayısız eser götürmüştür.
- Almanlar, İngilizler ve Fransızlar gibi arkeologlarla ya da tarihçilerle çalışmıyor, inşaat mühendisi ve mimarlarla çalışıyorlardı, bu yüzden kazı yapılan alan arkeolojik kazı alanından ziyade bir inşaat şantiyesine dönmüştü.
- Önemli kentlerimizin eserlerini götüren Carl Human bir inşaat mühendisiydi ve Bergama, Magnesia, Priene, Milet, Tralle ve Zincirli'yi kazarken inşaatçı yöntemleriyle çalışmıştır.
- 06:33Bergama ve Priene Kazıları
- Bergama'daki Zeus tapınağının kazı yaptığı halini 1879 yılına ait fotoğraf göstermektedir ve bu tapınak tamamıyla çalınmış durumdadır.
- Berlin'deki Pergamo Museum (Bergama Müzesi)'nde Carl Human öncülüğünde Almanlar koca tapınağı parça parça götürüp Berlin'de geri birleştirip bir de utanmadan Bergama Müzesi'ni açmışlardır.
- Priene kazısı dört aşamalı olarak devam etmiş, elli'den fazla konutta, tapınaklarda ve kamusal yapılarda acele kazılar yapılmış, süslü bardaklar, MÖ 2. yüzyılda yapılmış çeşitli renkli seramikler çıkmıştır.
- 08:18Zincirli ve Homeros'un Kentleri
- Carl Human'ın bir diğer durağı Zincirli'deki Sam All yerleşkesindeki kazılarıydı ve buradaki hızlı faaliyetleri sırasında tuttuğu günlüğüne bir hafta böyle bitti ve buluntuların zenginliği karşısında duydukları sevinç bize çadırlarının batı rüzgarından yırtılmış olmasını da, yataklarına yağmur yağmasını da unutturmuştu.
- Human'ın bu eserleri bulundukları kayadan onbeş santimetre derinlikte kazıyarak adeta boğazlayarak götürmesi bilim adına son derece yakışıksız bir durumdu ve bu eserler şu anda Pergamo Museum'da duvarlara yapıştırılarak sergilenmektedir.
- Homeros'un İlyada ve Odesya destanında anlattığı kentin yerini bulmak için 18. yüzyılda harekete geçen Batılı araştırmacılar, Carl Human'ın kazılar sırasında bulduğu 250 adet altın eser ve vazo, suç ortakları Calvert ve Sheeleman sayesinde bir çiftlik evinde meyve küfelerine doldurulmuş ve gümrük kontrollerinden kaçınılarak önce Atina'da gizlenip sonra Almanya'ya taşınmıştır.
- 09:51İngiltere'nin Anadolu'daki Faaliyetleri
- İngiltere, Almanlardan ve diğer Avrupa ülkelerinden çok daha önceye dayanan bir istekle Anadolu'ya bakmıştır.
- Arunder Kontu 17. yüzyılda tarihi eser toplamak üzere bir antikacıyı Anadolu'ya göndermiş ve bu antikacı 1834 yılında başta Efes, Priene ve Milet olmak üzere birçok antik kentimizden topladığı mermer yontuları İngiltere'ye götürmüştür.
- İngiliz uzmanlar dünyanın hemen her yerinde çalışıp eser topluyordu ve Napolyon'un işgal ettiği ülkelerden taşıdığı eserlerle Louvre'u doldurduğunu gören İngilizler, yarışta geri kalmamak için müzelerine daha fazla eser taşımanın gayreti içindeydiler.
- 11:07Charles Fellows ve Efes
- İngilizler Charles Fellows adında bir arkeoloğu görevlendirmiş ve Fellows bir gezin dediği Batı Anadolu gezisindeyken burada sayısız mermer eser bulunuyor ve bunlar sürekli olarak Avrupa müzelerine taşınıyorlardı.
- Fellows'un Efes Artemis Tapınağı için çizdiği tasvir ve kazı çalışmaları sonrası kalan manzara gösterilmiştir.
- 12:04Osmanlı Eserlerinin Çalınması
- İngilizler, Knidos Aslanı gibi büyük boyutlarda tek parça olarak yontulan heykelleri Londra'ya taşımışlardır.
- Fatih Sultan Mehmet'in resmi de İngilizler tarafından çalınan eserler arasındadır.
- Bazı eserler çalınmış, bazıları kaçırılmış, bazıları ise Sultan II. Abdülhamid Han tarafından arkeolojik kazı ekiplerine hibe edilmiştir.
- 12:45Arkeolojik Kazıların Talanına Dönüşmesi
- Kanuni Sultan Süleyman'dan bu yana arkeolojik kazı ekipleri coğrafyayı yağmalamaya başlamış, ancak bu denli talan 1870'li yıllarda başladı ve yakın döneme kadar devam etti.
- İngiliz istihbarat kurmay subayı Lawrence, arkeolog sıfatıyla bu coğrafyaya gelmiş ve arkeolojik kazı çalışmalarını yürütürken Arap Yarımadası'ndaki Arapları Osmanlı'ya karşı kışkırtmıştır.
- 13:29Birecik'teki Kazı Olayı
- 1912 yılında Birecik'te tayin edilen kaymakam, kazı alanını denetlemek üzere on asker ve bir onbaşı görevlendirmişti.
- Mısır'dan gelen arkeolog Voley, kazıyı başlatmak için kaymakama mektup yazmış ve izin istemişti.
- Kaymakam Voley'in kimliğini bilmediğini söyleyerek izin vermemiş, Voley ise silahını çekip tehdit etmiş ve izin verilmesini sağlamıştır.
- 15:20Eserlerin Kaçırılması ve Avrupa'daki Sahte Yerler
- Konuşmacı, bu konuya ilgisinin üniversite okurken Yaşar Yılmaz'ın "Anadolu'nun Gözyaşları" adlı kitabından başladığını belirtiyor.
- Yaşar Yılmaz, Avrupa'da sergilenen eserlerin peşine düşmüş, künye bilgilerini fotoğraflayarak bir kitap yazmıştır.
- Avrupa'da ve Amerika'da görülen birçok eser, kilise, bazilika ve kutsal yerler mimari açıdan değerli olsa da tarihsel ve kültürel açıdan sahte yerlerdir.
- 16:52Gençlerin Ülkeden Kaçması
- Konuşmacı, bu ülkeden kaçırılıp götürülen binlerce eser olduğunu ancak en önemlisi gençlerin kaçırıldığını belirtiyor.
- Teknik alanda kendini geliştirmiş mimar ve mühendisler, heykel, resim, dokumacılık gibi alanlarda çalışma hevesi olan binlerce genç memleketini, ailesini ve yaşadığı yeri bırakıp gitmek zorunda kalıyor.
- Bu gençlerin burada kendilerine bir gelecek göremedikleri için çıkıyorlar ve bu oran hiç de az değil.