Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "En İlginçler" kanalından bir belgesel formatında sunulmuş olup, sunucu ve 80 yaşlarındaki bir rehber eşliğinde Amişler topluluğunu tanıtmaktadır.
- Video, Amişlerin kökenini, inançlarını ve yaşam tarzlarını detaylı şekilde ele almaktadır. Amişlerin 1700'lerde Avrupa'dan Amerika'ya göç eden, teknolojiyi reddeden ve 17. yüzyıl alışkanlıklarıyla yaşayan bir topluluk olduğu anlatılmaktadır. Videoda Amişlerin kıyafetleri, evlilik gelenekleri, ekonomik yaşamı, siyasi görüşleri ve toplumsal yapısı hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca Amişlerin Amerika'daki dağılımı, nüfus artışı ve topluluk içindeki "ordnug" adı verilen yazılı olmayan kanunları da açıklanmaktadır.
- 00:07Amişlerin Yaşam Tarzı
- Amişler, dünyanın en gelişmiş ülkesinde yaşıyorlar ancak teknolojiyi reddederek 1700'lerdeki alışkanlıklarıyla yaşamaya devam ediyorlar.
- Hava karardığında mum ışığında oturuyorlar, renkli ve baskılı kumaşlar giymiyorlar ve her köyde sadece bir telefon var.
- Amerika toplumu onların bu tuhaf halini kabullenmiş ve sevimli buluyor.
- 01:05Amişlerin Tarihi Kökenleri
- Amişler, 16. yüzyılda Avrupa'da reformistler olarak başlayan, çocukların doğar doğmaz baptiz edilmesine karşı çıkan bir grup.
- Modern düşünme tarzları nedeniyle 1700'lerde baskılara dayanamayıp İsviçre'den Almanya ve Hollanda'ya, oradan da Amerika'ya göç etmişler.
- Şu an Avrupa'da hiç yok, sadece Amerika'nın 26, Kanada ve Meksika'nın iki eyaletinde toplulukları var.
- 02:14Amişlerin Nüfusu ve Grupları
- Leicester'da 30 bin, Amerika'da 250 bin Amiş olduğu biliniyor ve her 20 yılda nüfusları iki katına çıkıyor.
- Bir Amiş kadını ortalama 10-12 çocuk sahibi oluyor, genç nesilde bu rakam 7-8'e kadar düşmüş.
- Amişlerin kökeni Jacob Amon adında bir dini liderde dayanıyor ve onu takip eden üç topluluk var: Menoites, Utilites ve Amişler.
- 03:03Amişlerin İnançları ve Yaşam Tarzı
- Amişler, cemaatine karşı koymayan, savaşmayan, cemaat için çalışan, toprak işi yapan, sade ve koyu Hıristiyan olan, hayatı Hz. İsa gibi basit yaşayan insanlar olmaları gerektiğini öğretiyorlar.
- Amişlerin "Ordnug" adı verilen yazılı olmayan kanunları var ve bu kurallara uymayanlar "şan" denilen topluluk dışına itiliyorlar.
- 16 yaşına gelen çocuklar "Ram Springa" adı verilen bir dönem boyunca topluluk dışına çıkarılıp dünyayı keşfetmeleri tavsiye ediliyor.
- 04:32Amişlerin İş Hayatı
- Amişler tarım ve marangozluk ile geçimlerini sağlıyorlar ve son derece ilkel yöntemlerle yetiştirdikleri %100 organik ürünler pazarların en gözde tezgahlarını süslüyor.
- İnançlarına göre hiçbir malı hak ettiğinden pahalıya satmayan Amişler, pazar fiyatlarının yanında oldukça ucuz kalan etiketlerle ürünlerini aracılara satıyorlar.
- Teknolojinin en önemli nimetlerinden biri olan arabaları kullanmayı reddettiklerinden günlük ihtiyaçlarını at arabalarıyla hallediyorlar.
- 05:23Amiş Erkekleri
- Amiş erkekleri son derece çalışkan ve ailesine bağlı insanlardır, tarım ve marangozluk işlerinde iyi çalışırlar ve ailelerinin geçiminden sorumludurlar.
- Genelde koyu renkli, uzun ve gösterişsiz pardesüya benzer giysiler giyerler, gömlekleri daima yakasızdır ve dört mevsim fötr şapka takarlar.
- Kesinlikle bıyık bırakmazlar, ancak evlendiklerinde bıyıksız sakal bırakarak evli olduklarını belirtirler.
- 05:58Amişlerde Evlilik ve Aile
- 18-20 yaşlarına gelen erkekler evlenme çağına gelmiş kabul edilir ve beğendikleri kızlarla gizlice görüşerek eşlerini seçerler.
- Evlilik için birinci şart bir Amiş kızını seçmektir, ikinci şart ise her iki ailenin de onayını almaktır.
- Çiftler ilk evlendikleri yıllarda aileleriyle yaşarlar, çocuklarının sayısı artınca imece usulü toplanan paralarla kendileri için inşa edilen yeni evlerine geçerler.
- 06:41Amiş Kadınları
- Amiş kadınlarının topluluk içindeki en önemli görevleri eşlerine hizmet etmek ve çocuklarını iyi yetiştirmektir.
- Son derece sade giyinmeyi tercih eden kadınlar genelde tek parça, düz ve koyu renkte dikilmiş elbiseler giyerler, saçlarını hiç kestirmezler ve topuz yaparak başlarının arkasında toplarlar.
- Doğal güzelliklerine hiç müdahale etmeyen bu sade kadınlar, mücevher takmadıkları gibi makyajla da yapmazlar, en büyük süsleri saçlarına taktıkları çiçeklerden ibarettir.
- 07:28Amişlerin Dini ve Sosyal Yapıları
- Her grubun 15-20 evlilik cemaatinde bir lideri vardır, cemaatler ve bishop'lar birbirinden bağımsızdır ve hiçbir bishop diğerinden üstün değildir.
- Bishoplar yılda iki defa bir araya gelip değişik konularda fikir alışverişi yapıyorlar ve baş edemedikleri toplumsal konularda destek alıyorlar.
- Amişler laik dinle devlet işlerini birbirinden ayırıyorlar, Tanrı'nın söylediklerini yasalardan üstün tutuyorlar.
- 08:06Amişlerin Devlet İlişkileri
- Yerel vergileri ödüyorlar ama sosyal sigorta kurumuna para ödemiyorlar, yani emeklilikleri yok.
- Sağlık sigortaları yok, onun yerine "Amiş Ahit" adı verilen imece kurumu gibi bir sistemleri var.
- Eyalet ya da federal politika ile hiç ilgilenmiyorlar, oy kullanmıyorlar ve askere gitmiyorlar, savaşa karşılar.
- 08:50Amişlerin Diğer Gelenekleri
- İnançları gereği resim çektirmekten hoşlanmıyorlar, bunu İncil'deki bir bölüme bağlıyorlar.
- Metne göre insan silüetini yapmak Tanrı'ya şirk koşmak olarak algılanıyor, hatta çocuklarına yaptıkları oyuncaklara bile surat yapmıyorlar.