Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan, izleyicilerin anket sonucunda seçtiği "Amerika'nın nasıl zengin oldu" konusunu ele alan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, dört gündür göz sorunu yaşadığı için görüntü karanlık olabileceğini belirtiyor.
- Video, Amerika'nın keşfi ve yerleşim sürecinden başlayarak, İngiliz kolonilerinin kuruluşu, bağımsızlık mücadelesi, Soğuk Savaş sonrası dünya politikası ve ekonomik kontrolü kronolojik olarak anlatıyor. Amerika'nın kültürel etkisi, Marshall Planı, IMF ve World Bank gibi kurumların rolü, dolar-petrol ilişkisi ve tekelcilik stratejileri detaylı şekilde ele alınıyor.
- Videoda ayrıca Amerika'nın zenginliğinin nedenleri (kendi içinde birleşmesi, vergi sisteminin etkili uygulanması, vatandaşlarına destek vermesi, marka yaratma başarısı ve beyin göçü politikaları) ve Türkiye ile karşılaştırmalar yapılarak, Amerika'nın insanlara değer vermesi ve parasını dünya çapında kabul edilebilir bir para birimine çevirmesi vurgulanıyor.
- Video Konusu ve Giriş
- İzleyiciler arasında yapılan bir ankette "Amerika nasıl zengin oldu?" seçeneği öne çıkmıştır.
- Konuşmacı, Amerika'nın nasıl zengin olduğu, tarihi ve dünyayı nasıl yönettiği konularını bir araya getirerek anlatacaklarını belirtiyor.
- Konuşmacı, dört gündür yaşadığı göz sorunundan dolayı görüntü karanlık olabileceğini söylüyor.
- 00:49Amerika'nın Keşfi ve İlk Yerleşim
- Amerika, Kızılderililerin yaşadığı bir yer olarak daha önce de var olan bir yerdi, sadece keşfedildi.
- 1607 yılına kadar kıtanın gerçek bir istilası olmadı, ilk yerleşim James Town isimli yerde başladı.
- Avrupalılar Kızılderililere çiçek hastalığı gibi hastalıkları bilinçli ve bilinçsiz olarak bulaştırdılar.
- 01:45İlk İletişim ve Yerleşim Süreci
- İlk Amerika-Kızılderili karşılaşmasında, bir Amerika istilacısı kılıcını çekince Kızılderili kılıcı avuçladı ve ilk kan akdı.
- 1620'de Mayflower gemisiyle gelen İngilizler "burada ayrımcılık olmayacak" diyerek eşitliği yemin ettiler.
- 1776'a kadar 1 milyon İngiliz geldi, 1815'e kadar ise 8 milyon sonra 35 milyon kişi kıtaya göç etti.
- 03:02Sömürgeleme Süreci
- Kıta güzel sömürülüyor, silahsız insanlar katlediliyor, İspanya, İsviçre ve Portekiz gibi ülkeler de göç etmeye başladı.
- Yerel halkın gümüşleri ve altınları yağmalanıyor, kandırılıyor, öldürülenler katlediliyor.
- Bizon sürülerinin tamamı katledildi, atlar yakalanıyor, bazıları hapsediliyor, bazıları kesilip yiyor.
- 03:47Amerika'nın Kültür ve Tarihi
- Amerika, Dünya Savaşı sonrası 1980'lerine kadar Hollywood aracılığıyla kendi kültürünü dünyaya iyi sattı.
- TRT her pazar sabahı Kızılderili filmlerini yayınladı, bu filmlerde Amerikalılar ve kovboylar harika insanlar, Kızılderililer ise vahşiler olarak gösteriliyordu.
- Hollywood bu olayı çarpıttı, aslında İngilizler, Portekizliler, İspanyollar ve özellikle Britanyalılar Kızılderililere karşı muazzam bir soykırım yaptı.
- 04:55İngiliz Kolonileri ve Köle Ticareti
- İngilizler 1607'de James Town'u (bugünkü Virginia) kurup 1733'e kadar on üç koloni oluşturdu, bu koloniler sonradan on üç eyalete dönüştü.
- 1600-1700 yılları arasında nüfus 200-300 bin'e ulaşıyorken bunun yüzde on'u Afrika'dan getirilen kölelerdi.
- Köle ticareti Amerika'nın ilk büyük ürünüyken, kürkler, altın ve gümüş de yağmalanıyordu.
- 05:43Ticaret Üçgeni
- Ticaret üçgeni (Atlantic üçgeni) 19. yüzyılın başına kadar devam eden, Avrupa, Batı Afrika ve Kuzey Amerika arasında oluşan üç kenarlı ticaret sistemiydi.
- Kuzey Amerika'dan Avrupa'ya balina yağı, kereste, kürk, pirinç, ipek, tütün ve şeker gönderilirken, Avrupa'dan tekstil ürünleri geliyordu.
- Avrupa'dan Batı Afrika'ya silah, kumaş, demir ve içki gönderiliyordu, Batı Afrika'dan çıkan gemiler ise Amerika'ya köle, Avrupa'ya ise altın, inci ve baharat götürüyordu.
- 06:53Amerika'nın Bağımsızlık Süreci
- İngilizler Amerika'daki kolonilerden sürekli daha fazla vergi isteyince, Amerikalılar isyan etmeye başladılar.
- 1775 Nisan'ında Massachusetts'te İngiliz askerleri kolonilerin silah depolarını gezmek istediklerinde bir savaş patladı ve bu savaş sekiz yıl sürdü.
- Sekiz yılın sonunda Birleşik Devletler mantığının temelleri atıldı ve on üç koloni on üç eyalete dönüştü.
- 08:52Amerika'nın Ekonomik Gelişimi
- Koloniler büyüdükçe daha çok tarıma zaman ayırmaya başladılar, Kızılderililerin topraklarını ele geçirdikçe tütün ve pirinç tarlaları açtılar.
- Tarlalarda çalışan siyahi kölelerin ölmeleri umursanmadı, Atlantik Okyanusu'nu geçerken yolda iki kat köle koyup yarısının öleceği düşünülüyordu.
- Bir süre sonra İngiltere'deki refah düzeyinden daha yukarıya bir yere varmışlardı.
- 09:37Kaliforniya Altın Hücumu
- 1849 yılında Kaliforniya'da bir altın hücumu başladı, İsviçre'den kaçan borçlardan John Sutter, San Francisco'da bir inşaat kurmuştu.
- İşçilerinden biri büyük bir altın parçası buldu, bu haber yayıldıktan sonra tüm işçiler ayrıp kendi madenlerini kurdu ve bölgeye inanılmaz bir akım başladı.
- 1850'lere gelince 300 bin yeni insan oraya yerleşti, altın bulmaya çalışanlar kazandıysa da daha çok onlara kürek, kova ve altın arama aletleri satan insanlar kazandı.
- 10:57Kuzey-Güney Savaşı
- 1860'lı yıllarda on bir güney eyaleti ayrılmak istedi, bu durum Kuzey-Güney Savaşı'nı başlattı.
- 1863 yılında Gettysburg Muharebesi'nde 150 bin askerden 50-60 bini öldü, bu savaşta dönen makineli tüfekler gibi yeni silahlar kullanıldı.
- 9 Nisan 1865'te kuzeyliler güneylileri ablukaya alıp savaşı bitirdiler, savaşı kazanan kuzeyliler oldu ancak Lincoln başkanı suikaste uğrayarak öldü.
- 12:12Amerika'nın Dünya Hakkimiyeti
- Amerika iç savaşını hallettikten sonra huzur bulup dünyaya hükmetmeye başladı.
- Birinci Dünya Savaşı'nda etken bir güç oldular, İkinci Dünya Savaşı'nda ise Churchill'un ısrarıyla savaşa girdiler ve savaşı bitirdiler.
- Trump döneminde Amerika'nın süper güç imajı rezil edildi, NATO'dan çıkma tehdidleri ve diğer ittifaklardan ayrılma teklifleri yapıldı.
- 13:19Amerika'nın Dış Politikası
- SSCB ve Sovyetler Birliği ile Amerika arasında Soğuk Savaş zamanında çeşitli ülkelerde çatışmalar yaşanmıştır.
- 1989'da Berlin Duvarı yıkıldı ve Almanya birleşti, Soğuk Savaş bitti gibi görünürken, Amerika ilk olarak Irak'ın Kuveyt işgaliyle Irak'a saldırmıştır.
- Amerika, Bosna'da Serraska katliamında göz yummakla suçlanırken, 11 Eylül saldırısı sonrası Afganistan'a ve 2003'te Irak'a "demokrasi götürmek" bahanesiyle saldırmıştır.
- 14:28Amerika'nın Dünyadaki Rolü
- Amerika dünyaya kabadayılıkla "sözde demokrasi" ve vahşet götürmüş, girdiği her yeri soymuştur.
- Amerika, Suriye, Kuzey Irak ve Libya'dan petrolleri çalmıştır.
- Amerika, dünyadaki birçok ülkeyi kukla hükümetler aracılığıyla perde arkasından yönetmektedir.
- 15:01Amerika'nın Dini ve Kültürel Etkileri
- İkinci Dünya Savaşı sonrası Sovyetler Birliği dünyaya sosyalizmi satarken, Amerika "Yeşil Proje" adlı bir proje başlatarak dünyayı din yönünden sömürmeye başlamıştır.
- Amerika, dini liderler yaratıp ülkelerin inançlarını hafifletip koyulaştırarak demokrasisini bozmaya çalışmıştır.
- Amerika, Avrupa ve Ortadoğu'daki birçok ülkeye üsler kurmuş, Almanya ve Türkiye'de de üsleri bulunmaktadır.
- 15:51Amerika'nın Ekonomik Tarihi
- Amerika 1837'de büyük bir ekonomik kriz yaşamış, bankalar para ödemeyi başaramamış ve bankacılık sistemi çökmüştür.
- 1929'da İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda yaşanan "Büyük Buhran", Amerika'nın en büyük ekonomik çöküşüdür.
- Ekonomik durum o kadar kötüydi ki insanlar çocuklarını bile satışa çıkarıyordu.
- 16:37Amerika'nın Kültürel Etkisi
- Amerika sadece teknoloji ve ürün değil, kültürü de dünyaya sattı.
- Amerika, insanların giyecekleri, bayılacakları popstarları, rol modellerini, idollerini ve kullanacakları makyaj ürünlerini belirledi.
- Amerika, bazı televizyon yapım ve dizilerle ahlaki değerlerin gerekli olmadığına, fast food yemenin havalı olacağını iddia etmiştir.
- 17:11Amerikan Kültür Etkisi
- Amerikan reklamları, büyük markaları ve Hollywood aracılığıyla dünya genelinde kültür değişimine neden olmuştur.
- Amerikan müzik kültürünü dünya geneline yayarak farklı müzik kültürlerini tek bir noktaya çekmiştir.
- Japonya gibi ülkelerde "Amerikalı gibi olmak" hedefi belirlenmiş, ancak Amerika'da bile filmlerdeki Amerikalılar gerçek değildir.
- 18:10Amerika'nın Ekonomik Gücü
- Amerika, dünya nüfusunun %5'i olmasına rağmen, tüm ürünlerin tüketiminin %40'ını yapmaktadır.
- II. Dünya Savaşı sonrası Marshall Planı sayesinde Amerika, diğer ülkelere destek vermiştir, ancak Türkiye'nin aldığı 117 milyon dolarlık destek için borçlanma zorunluluğu oluşmuştur.
- Amerika, Türkiye'ye margarin gibi ürünler verirken, uçak fabrikalarını kapatması gerektiği şeklinde baskı yapmıştır.
- 19:53IMF ve Dünya Bankası
- II. Dünya Savaşı sonrası Amerika, 15 milyar dolar harcayarak Avrupa'ya borç vermiştir.
- IMF ve Dünya Bankası kurulmuş, bu kurumlar ülkelere borç verirken, öncelikle anayasada ve yasalarda değişiklikler yapılması şartını getirmiştir.
- Arjantin gibi ülkeler, borç karşılığında vatanlarını satmıştır.
- 20:30Amerika'nın Siyasi Etkisi
- İsrail ile Amerika hep beraber yürüyormuş, İsrail'in Filistin topraklarını ele geçirmesi Amerika'nın desteğiyle olmuştur.
- 1963 yılında Vietnam'a yönelen Amerika, gerilla savaşları nedeniyle başarısız olmuş ve halkı da "Vietnam'da ne işimiz var" diye isyan etmiştir.
- 1960'lı yıllarda Bretton Woods Antlaşması geçerliyken dolarla altın arasında güçlü bir ilişki vardı, ancak Amerika bu sistemden ayrılıp petro dolar kavramını ortaya atmıştır.
- 21:38Petro Dolar Sistemi
- Amerika, Suudi Arabistan ile dolar-petrol ilişkisi kurmuş, artık dünyada her kim petrol satmak istiyorsa dolara göre satacaktı.
- Saddam Hüseyin Irak ve Kaddafi Libya, petrolü dolarla satmak istemedikleri için Amerika tarafından "barış" getirilmiştir.
- Dünyadaki birçok ülke dolar kullanmakta, bazı ülkeler ise tamamen dolarla (dolarizasyon) para birimini değiştirmiştir.
- 22:49Amerikan Ekonomik Stratejisi
- Amerika, dolar basıp istediği ülkelere gönderir, ancak bu parayı doğru kullanmazsa ülke ekonomik çöküntüye gider.
- IMF, Dünya Bankası gibi kurumlar ülkelere para verirken, geri ödemesi ve bazı imtiyazların tanınması şartını getirir.
- Amerika, dünyanın en büyük tefecisi olarak, özellikle 1901 yılında Missouri'de kurulan Monsanto gibi firmalarla tarım sektörünü kontrol etmektedir.
- 24:13Amerikan Markaları ve Tekelcilik
- Amerika'da bulunan çok sayıda marka (AT&T, Boeing, Coca-Cola, Microsoft, McDonald's, Google, Facebook, Instagram, Starbucks, Calvin Klein) Amerikalılara aittir.
- Amerika dünyaya kültürünü satar, insanlar ise hayranlıkla bu kültürden etkilenir ve kullanır.
- 1901 yılında Rockefeller ailesi, dünya petrol sektörünü kontrol etmek istemiş, ancak Amerikan anti-tekel hukukuna göre yedi şirkete bölünmüştür.
- 26:00Tekelcilik ve Sosyal Medya
- Microsoft'un Windows ile dünya tekelleştirmesi, tekel davalarına neden olmuştur.
- Facebook'ın Mark Zuckerberg'i, insanların nereye bakacağına karar veren sosyal medya platformuyla dava edilmiştir.
- Amerika, ürettiği markalarda "sana bir şey satayım ama asla onun sahibi olma" prensibini benimsemiştir, örneğin iPhone'da iOS işletim sistemi ve uygulamalar tekercilik sistemine sahiptir.
- 27:56Amerika'nın Petrol Stratejisi
- 2015 yılında BBC haberine göre Amerika, 700 milyon varil petrol saklamaktadır.
- 1973 enerji krizi ve II. Dünya Savaşı'ndan ders almış, petrolsüz yaşayamayacaklarını görmüşlerdir.
- Güneydoğu'daki bir körfez şeridindeki stratejik petrol rezervi (SPR) bölgede saklanan petrol, gelecekteki bir durumda kendileri için kullanılması amacıyla saklanmaktadır.
- 28:34Amerika'nın Zenginliği
- Amerika kendi içinde güzel birleşerek, kıta ülkesi olmasından dolayı savaş tehdidine az maruz kalmıştır.
- Amerika'da vergi kaçırmak vatana ihanetle aynı kabul edilirken, Türkiye'de vergiden kaçınanlara ceza gelmemektedir.
- Amerika hem vergi sistemini iyi uygularken hem de vatandaşlarının ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir.
- 29:16Marka ve Cazibe Merkezi Olma
- Amerika marka yaratmakta ve dünyaya cazibe merkezi olmakta çok başarılıdır.
- Türkiye'de ünlü olmaya çalışan sanatçılar hemen parçalanırken, Amerika'dan çıkan markalar parçalanmamaktadır.
- Türkler Türk'e destek olmazken, Amerika İkinci Dünya Savaşı sırasında Paperclip Harekatı ile Almanya'daki bilim adamlarına Amerika'ya gelmelerini teklif etmiştir.
- 30:12Amerika'nın Zenginlik Sırları
- Amerika zengin olduğu için insana değer vermiştir.
- Amerika bugün dünyaya hükmetmektedir çünkü parasını kabul edilebilir para birimine (rezerv para) çevirmiştir.