Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Teke Tek Özel" programının bir bölümü olup, Fatih adlı bir paleontolog, Dr. Nalan Lom (Yerbilimleri Endüstri Öğretim Üyesi) ve Murat Bardakçı'nın yer aldığı bilgilendirici bir programdır. Ayrıca Celal Şengör ve Serdar adlı kişiler de programda yer almaktadır.
- Video, Türkiye'deki yer bilimleri ve önemli bilim insanları hakkında bilgilerle başlayıp, Amerika'daki önemli doğa tarihi müzelerinin ziyaretini konu alıyor. Özellikle New York'taki American Museum of Natural History ve Indiana'daki bir çocuk müzesindeki dinozor koleksiyonları, fosiller ve jeolojik örnekler detaylı olarak inceleniyor. Program, müzelerin tarihini, Roosevelt'un katkılarını ve dinozorların özellikleri hakkında bilgiler sunuyor.
- Videoda ayrıca Boston, New York, Indianapolis ve Chicago gibi şehirlerdeki müzelerden bahsedilmekte, meteoritler, farklı mineraller ve fosillerin tanıtımı yapılmaktadır. Dinozorların seslerinin nasıl rekonstrükt edildiği, renklerinin nasıl belirlendiği ve fosillerin nasıl çıkarıldığı gibi teknik bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:18Programın Konuğu ve Öğrencileri
- Programın ev sahibi Celal Şengör ve öğrencisi İTÜ Yerbilimleri Öğretim Üyesi Dr. Nalan Lom konuk olarak programda yer alıyor.
- Nalan Lom, mezun olup Hollanda'ya gidecek, ancak talebeyi olma durumu bitmeyecek.
- Celal Şengör, öğrencilerinin yurt dışında başarılı olmalarını ve bilgilerini geliştirmelerini vurguluyor.
- 01:28Türkiye'deki Jeoloji Başarısı
- Ali Polat Keban, Elazığ köyünden gelen bir çocuktan başlayarak, bugün Amerika'nın iki büyük jeoloji dergisinden birinin baş editörü olmuş.
- Türkiye'de bireysel başarılar olmasına rağmen, kurumsallaştırma başarı gösteren tek kişi Ihsan Keşan olmuştur.
- İstanbul Teknik Üniversitesi jeoloji ekibi, bugün dünyada ciddi bir yere sahip olup, bu durumun Ihsan Keşan'ın başarısıyla gerçekleşmiştir.
- 04:34Türkiye'deki Jeologlar
- Türkiye'de üç jeolog bulunuyor: Fuat Şaroğlu, Necdet Özgür ve Rahmetli Ozan Sungurlu.
- Bu üç jeolog yurt dışında okumamış, yabancı dil bilmeyen ancak yetenekli kişilerdir.
- Fuat Şaroğlu Mardinli, Necdet Özgür Ergani, Ozan Sungurlu ise Gümüşhane'den gelmektedir.
- 06:19Ozan Sungurlu'nun Başarıları
- Ozan Sungurlu, İngilizce bilmese de petrol alanlarında uzmandı ve Texaco gibi şirketlerin anlattıklarını tam olarak anlayabiliyordu.
- Araziye bakarak yapısını anlayabilen Ozan Sungurlu, 50 yaşında araba kazasında hayatını kaybetmiştir.
- Ihsan Keşan, Ozan Sungurlu'nun ölümünden sonra ağlamaklı olmuş ve ölümünden sonra onun ne kadar büyük bir adam olduğu fark edilmiş.
- 09:04Türkiye'nin Yer Bilimleri Kuruluşları
- Bu üç jeolog Türkiye'de bir ekol oluşturamamış, ancak etkileri devam etmektedir.
- MTA (Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü) Türkiye'nin yer bilimlerinin patronu olması gereken önemli bir kuruluşdur.
- MTA, Sadreddin Alpan döneminde imparatorluk haline gelmiş, ancak sonraki yıllarda politik atamalar nedeniyle durumu bozulmuştur.
- 10:39New York ve Jeoloji Müzeleri
- 2018 yılında Amerika Jeoloji Derneği'nin yıllık toplantısına gidecekler ve New York'ta duracaklar.
- New York'taki American Museum of Natural History, dünyanın en büyük jeolojik merkezlerinden biridir.
- Indiana'daki bir çocuk müzesinde paleontolojik araştırma yapılmakta ve çocuklarla araştırmacılar entegre edilmektedir.
- 12:32Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nin Tanıtımı
- Amerikan Doğa Tarihi Müzesi, dünyanın beş büyük müzesinden biridir.
- Müze New York'ta, Central Park'ın karşısında, 79. Cadde'de bulunmaktadır.
- Nalan, yeni mezun bir jeolog olarak müzeyi ilk kez ziyaret etmiştir.
- 14:25Müzenin Fiziksel Özellikleri ve Değerlendirmesi
- Müze oldukça büyük ve geniş bir yapıya sahiptir.
- Nalan, müzenin beklediği kadar etkileyici olmadığını, diğer büyük müzelerin altında olduğunu belirtmiştir.
- Müzenin araştırma faaliyetleri hala çok ilgi çekici ve önemli konulmaktadır.
- 15:43Müzenin Kuruluşu ve Theodore Roosevelt'un Rolü
- Müze 1869 yılında küçük bir ölçeğinde kurulmuştur.
- Müzenin önünde Theodore Roosevelt'un heykeli bulunmaktadır.
- Roosevelt, başkanlık görevinden sonra doğa tarihi müzelerine, milli parkların korunmasına ve çevrenin korunmasına odaklanmıştır.
- 17:05Roosevelt'un Afrika Safari'si ve Müze Koleksiyonu
- Roosevelt, Afrika'daki safaride 11.000 örnek toplamıştır.
- Topladığı örnekler arasında filler ve gergedanlar bulunmaktadır.
- Afrika'dan döndükten sonra "Games of the African Hunter" adlı bir kitap yayınlamış ve topladıklarını müzeye getirmiştir.
- 21:56Müzenin Kurucuları ve Henry Fairfield Osborn
- Müzeyi Henry Fairfield Osborn ve William Barren Scott kurmuştur.
- Osborn, Princeton'da zooloji okumuş ve paleontolog olmuştur.
- Osborn'un babası, Amerika'nın demiryolu devlerinden biri olan William Henry Osborn'dur.
- 23:43Henry Fairfield Osborn'un Hayatı ve Çalışmaları
- Osborn, New York'ta 80. Cadde'de büyük bir evde yaşamıştır.
- Princeton'da öğrencisiken arazi araştırmalarına katılmış ve tehlikeli bölgelerde fosil toplamıştır.
- Osborn, Tyrannosaurus Rex ismini bulduğu fosille vermiştir.
- 25:33Amerikan Müzeleri ve Finansmanı
- Amerikan müzelerinde Osborne, Walter Ranger ve Albert Thompson gibi isimler yer alıyor, ancak şirketin devam ettirildiği görülüyor.
- Osborne, babasına arkadaşlarını toplayıp müzeye para ihtiyacı olduğunu söylüyor ve muazzam miktarda para topluyor.
- 26:09Müze Giriş ve İlk Sergiler
- Müzede bir barazor ve yavrusu ile karşılaşıyor, barazor yavrusuna saldırırken, barazor yavrusunu koruyor.
- Müzede bilet alındıktan sonra giriş yapılabiliyor ve çok kalabalık bir ilgi görüyor.
- Müzede sadece koleksiyonlara bakmak için bilet alınabiliyor, ayrıca özel gösterimler ve görsel şovlar için ayrı bilet alınabiliyor.
- 27:29Biyoçeşitlilik Salonu
- Biyoçeşitlilik salonunda Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki yağmur ormanı türleri sergileniyor.
- Salonun diğer tarafında kaplanlardan başlayarak memeliler, omurgalılar ve omurgasızlar sergileniyor.
- Biyoçeşitliliğin önemini anlatan bir sergi var; her canlı birbirine bağlı olduğu ve toprağın besin kaynağı olması karıncaya bağlı olduğu vurgulanıyor.
- 29:41Deniz Hayvanları ve Dinozor Bölümü
- Müzede deniz hayvanları sergileniyor ve bu bölüm iki katlı bir alanda yer alıyor.
- Dinozorlar kuş kalçalılar ve kertenkele kalçalılar olarak ikiye ayrılıyor, bu sınıflandırma Harry Go tarafından yapılmış.
- Dinozorların kalça kemiklerindeki fark, kuş kalçalıların kemiklerinin birleşik olması ve kertenkele kalçalıların kemiklerinin açık olması olarak belirtiliyor.
- 32:22Dinozor Fosilleri ve Rekonstrüksiyonlar
- Charles Knight, gelmiş geçmiş en büyük paleontoloji ve doğal yaşam ressamı olarak tanıtılıyor, yaptığı rekonstrüksiyonlardan bilim adamları istifade ediyor.
- Ankilozor fosilleri sergileniyor, bunlar ot yiyen zırhlı dinozorlar olarak tanımlanıyor.
- Mumyalaşmış bir Edmontosaurus fosili sergileniyor, derisi ve deri izleri korunmuş durumda.
- 35:30Parasarous ve Dinozor Sesleri
- Parasarous'un kafasındaki organı dikkat çekiyor, bu organ borazan gibi ses çıkarmakta.
- Dinozorların sesleri rekonstrüksiyon yoluyla belirlenmiş, kafatası ve burun deliklerinden alınan havanın trombon gibi dolaştığı gösteriliyor.
- Dinozorların renkleri genellikle bilinmiyor ancak bazı fosillerde pigmentler bulunarak renkler tespit edilmiş, örneğin Archaeopteryx'in rengi biliniyor.
- 38:04Kliptodon ve Armadillo
- Kliptodon, Güney Amerika'da, özellikle Patagonya'da ve Bahia Banka bölgesinde bulunmuş bir hayvan türüdür.
- Darwin'in kitabında Kliptodon'un zırhının çizimi bulunmaktadır.
- Teksas'ta yaşayan armadillo, Kliptodon'un torunudur ve zamanla küçülmüştür.
- 40:08Mastodon ve Thomas Jefferson
- Dev İrlanda Geyiği'nin kemikleri oldukça ağır görünmektedir, bu da taşıyacak boyunda bir kas yapısına sahip olduğunu göstermektedir.
- Mastodon, Kuzey Amerika'da bulunan ilk omurgalı fosildir ve Thomas Jefferson tarafından tanıtılmıştır.
- Thomas Jefferson, Amerika'nın üçüncü cumhurbaşkanı olup, "Notes on Virginia" adlı meşhur bir kitabına mastodonu dahil etmiştir.
- 41:59Amerikan Doğa Tarihi Müzesi
- Henry Fairfield Osborn'un hayatı, Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nin tarihçesi olarak müzenin el kitabı olarak kabul edilmektedir.
- Müzede meşhur dioramalar bulunmaktadır.
- Müzede mineral kısmı tadilat sebebiyle kapalıydı.
- 43:13Gelmiş Geçmiş En Büyük Kara Hayvanı
- Müzede, gelmiş geçmiş en uzun ve en büyük kara hayvanı olan bir fosil sergilenmektedir.
- Bu hayvan 37 metre uzunluğunda ve 75 ton ağırlığında olup, mavi balinadan daha büyük olsa da daha hafiftir.
- Hayvanın kemikleri daha ince ve boşluklu olduğu için daha hafif bir hayvan yapar.
- 44:57Fosilin Bulunması ve İmalatı
- Fosil Arjantin'de bir çiftçi tarafından bulunmuştur.
- Kemiklerin üç boyutlu taraması yapılarak kalıplar çıkarılmıştır.
- Fosil, 15 tane Afrika fili ağırlığındadır.
- 46:34Hayvanın Özellikleri
- Hayvanın dişleri çiğneyemeyen, sadece koparıp yutabilen bir yapıdadır.
- Hayvan otçudur ve genellikle çok sempatik bir hayvan olarak görülür.
- Hayvanın boyu insanlara göre çok büyüktür ve sığdıramamışlardır.
- 48:27Diğer Fosiller
- Patagonya'da bulunan amfibiler periops, Teksas'ta bulunanlardan farklıdır.
- Elasmoor, mavi balinalardan daha küçük bir türdür.
- Top predatör, en hakim avcılar olarak bilinen bir türdür.
- 50:07Meteoritler ve İçeriği
- Vitman steli kamasit ve tenit minerallerinden oluşuyor, ikisi de demir ve nikel alaşımıdır.
- Kamasitte yüzde on kadar nikel bulunurken, tenitte nikel oranı yüzde altmış'a kadar çıkabilir.
- Gösterilen örneklerde gri renkte birbirinden ayrışan alanlar, koyu renkli olanlar tenit, diğerleri kamasit'i temsil ediyor.
- 51:32Meteoritlerin Özellikleri
- Meteoritlerde olivin minerali bulunuyor ve bu örnekler saf demirden yapılmıştır.
- Bu meteoritler bir parçalanmış gezegenin çekirdeğinin hemen üstünden gelmektedir.
- Meteoritlerden elde edilen bilgiler, dünyada meteor bulmanın mümkün olmadığı için en iyi bilgi kaynağıdır.
- 53:08Meteoritlerin Bilimsel Önemi
- Transparan kısım olivinleri, geri kalan kısımlar ise olivin rengine ötelenmiş demiri temsil eder.
- Olivin, silisyum, oksijen, magnezyum ve demirden oluşur ve mücevher yapımında kullanılır.
- Gösterilen meteorit, bir meteoritin dış görünüşünü temsil eder ve neredeyse konuşmacının boyuna yakındır.
- 54:13Jeoloji Müzeleri
- Viyana ve Berlin'de muazzam jeoloji müzeleri bulunmaktadır.
- Viyana'nın müze müdürü ve teorik uzmanı Christian Kibrı'dır.
- D2 tabakası, dünyanın çekirdeğinin üstündeki katmanı temsil eder ve meteoritlerden bu kayaçlar doğrudan gelmektedir.
- 55:16Amerika Yolculuğu
- Yolculuk Boston'dan başlayıp, New York'a, ardından Indianaopolis'e ve son olarak Chicago'ya kadar uzanmıştır.
- Indianaopolis'te bir çocuk müzesi ziyaret edilmiş, ancak bu müze aslında bir doğa tarihi müzesi olarak değerlendirilmiştir.
- Yolculuk sırasında New York'tan çekilen hava fotoğrafları gösterilmiştir.
- 57:12Amerika'nın Jeolojik Yapısı
- New York sahilleri doğal olarak çöken, Atlantik tipi bir kıta kenarıdır ve yavaş yavaş içeriye doğru ilerlemektedir.
- Gösterilen hava fotoğraflarında Apalafların dışındaki kıvrımlar, her biri bir tabaka grubunu temsil etmektedir.
- Indianaopolis'e yaklaşıldığında dümdüz bir alan görülür, Amerika'nın verimli toprakları genellikle dümdüz alandır.
- 1:01:33Dinozor Bölümü Tanıtımı
- Konuşmacılar bir dinozor bölümüne bakıyor ve orada beş veya altı katlı bir yapı olduğunu belirtiyor.
- Bir kişi fotoğrafçılık konusunda kendisini tanıtıyor ve uçaktan fotoğraf çektirdiğini söylüyor.
- Theodonlar tarafından yapılmış güzel bir sergiye değiniliyor.
- 1:02:27Dinozor Türleri
- Sarkosuchus imperator adlı dinozor, Afrika'da bulunmuş ve bugüne kadar keşfedilen en büyük timsah olarak tanıtılıyor.
- Bu dinozorun 20 metre boyunda olduğu ve yaşlı dinozor yediği belirtiliyor.
- Triceratops, meşhur serapsia ailesinin ilk temsilcisi olarak tanımlanıyor.
- 1:03:12Serginin Sunumu
- Sergide dinozorların ortamlarına yerleştirildiği ve etrafta bitkilerin olduğu gösteriliyor.
- Bu sunum sayesinde çocuklar dinozorların nasıl bir yerde yaşadıklarını hayal edebiliyor.
- Sergide yaşayan kaplumbağaların da gösterildiği ve prenosaurus seratos'unun koyun boyunda olduğu belirtiliyor.