Buradasın
Amerika Birleşik Devletleri'nin Seçim Sistemi ve Tarihsel Gelişimi
youtube.com/watch?v=aLKmu6QHqu0Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir Amerika'da çalışan Türk akademisyen ve seçim analiz uzmanı tarafından Turing organizasyonunda Türk üniversitelerinden öğrencilerle yapılan bir bilgilendirme konuşmasıdır. Konuşmacı, 1979 doğumlu olduğunu belirterek kendi neslinin özelliklerini de paylaşmaktadır.
- Video, Amerika Birleşik Devletleri'nin seçim sistemi ve tarihsel gelişimi hakkında kapsamlı bir analiz sunmaktadır. Konuşmacı, başkanlık dönemlerinin tarihsel gelişiminden başlayarak, Demokrat ve Cumhuriyetçi partilerin tarihsel gelişimini, parti sisteminin yapısını, elektörl sisteminin çalışma prensiplerini ve Amerika'nın federal devlet yapısını Türkiye'nin üniter yapısıyla karşılaştırarak açıklamaktadır.
- Konuşmacı ayrıca 2024 Amerika seçimlerine ilişkin analizler sunmakta, Trump'un aday olma ihtimalini ve bunun seçim sonuçlarını nasıl etkileyebileceğini değerlendirmektedir. Video, teknolojik dönüşümün toplumsal yapıları nasıl etkilediğine dair gözlemlerle ve farklı sistemlerin kendi toplumlarına uygun olarak şekillendiğine dair düşüncelerle sonlanmaktadır.
- 00:12Amerikan Seçim Sistemi Hakkında Konuşma
- Konuşmacı, Turing organizasyonunda Türk-Amerikan ilişkileri veya Amerikan dış politikası yerine 2024 Amerikan seçimlerinin kısa analizi yapmayı tercih ettiğini belirtiyor.
- Amerikan seçim sistemini anlatırken, kendi bakış açımız ve sistemimizle Amerikan sistemini yorumlamamızın bir hata olduğunu vurguluyor.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin sistemi şahsı münhasır ve garip bir sistem olmasına rağmen, Amerika için en uygun sistemdir.
- 02:27Amerikan Sisteminin Gelişim Süreci
- Amerika, kurduğu sistemde hataları görünce hatayı atıyor, doğruyu tutuyor ve hatanın yerine yenisini bina ederek ilerleyerek mükemmelleşmeye doğru gidiyor.
- Amerika'nın ilk günlerinde halk George Washington'a oy vermiyor, halkın dahili yoktu ve seçilmiş olan elektro sistemin temeli oraya dayanıyordu.
- İlk başlarda en çok oyu alan adam başkan, ikinci en çok oyu alan kişi başkan yardımcısı oluyordu, ancak bu sistemde sorunlar yaşanınca zamanla iyileştirilerek daha mükemmel bir sistem kuruldu.
- 04:31Amerikan Başkanlık Dönemi Sistemi
- Roosevelt'e kadar Amerika'da başkanın iki dönem başkanlık yapmak diye bir zorunluluk yoktu, başkanlar kendi isteleriyle çekiliyorlardı.
- George Washington sekiz senelik başkanlık yaptıktan sonra "krallığa dönmek istemiyorum" diyerek çekildi, John Adams da dört sene yaptıktan sonra kaybettiği seçimden sonra çekildi.
- Roosevelt öncesinde başkanlık yapmış kişiler ayrı parti kurup bir daha aday oluyor, seçilemiyor veya edemiyordu.
- 06:53Roosevelt Dönemi ve Başkanlık Dönemi Sınırı
- Roosevelt, Büyük Depresyon döneminde seçildi ve ikinci Dünya Savaşı'nın ortasında "dereyi geçerken at değiştirilmez" deyimiyle üçüncü kez seçildi.
- Roosevelt, Amerikan tarihinde ilk kez üç kere üst üste dört'er senelik periyotlar için seçilen başkan oldu ve dördüncü kez de büyük oyla kazandı.
- Roosevelt dördüncü döneminde öldükten sonra, Amerikan kongresi başkanlığın dört artı dört olmak üzere iki döneme düşürüldüğünü açıkladı.
- 09:27Amerikan Başkanlık Görev Süresi
- Amerikan başkanlarının görev süresi dört artı dört yıl olarak bilinir, ancak bazı özel durumlar vardır.
- Eğer başkan görev süresinin ilk iki yılının tamamı dolmadan istifa ederse veya ölürse, yardımcısı başkan olur ve kendi görev süresi olarak sayılır.
- Eğer başkan görev süresinin ilk iki yılının tamamı dolmadan istifa ederse, yardımcısı başkan olur ve toplam altı yıl yarım saat başkanlık yapabilir.
- Eğer başkan görev süresinin tamamı dolmadan istifa ederse, yardımcısı başkan olur ve dört artı dört yıl daha başkanlık yapabilir, toplam on yıl başkanlık yapma hakkı kazanır.
- 13:16Amerikan Parti Tarihi
- Günümüzde Amerika'da iki temel parti vardır: Cumhuriyetçiler ve Demokratlar, ancak bu partiler Amerika'nın kuruluşundan beri var değildir.
- Andrew Jackson, ilk defa kurucu babalardan olmayan ve halk çocuğu olarak Amerikan başkanlığına oturmuş biridir.
- Jackson, seçim kampanyasında kendisine "jack as" (eşek) denmesine karşılık bu tabiri kabul etmiş ve demokrat parti'nin amblemi olarak eşek seçmiştir.
- Demokrat parti'nin bugünkü amblemi hala eşek olarak kullanılmaktadır.
- 16:30Amerikan Partilerinin Dönüşümü
- Amerikan İç Savaşı döneminde Cumhuriyetçi Parti kölelik karşıtı, Demokrat Parti ise kölelik destekçisiydi.
- Günümüzde durum tersine dönmüş, Demokrat Parti özgürlükçü davranan, siyahilerin ve azınlıkların oy verdiği parti haline gelmiştir.
- FDR ile başlayan halka maddi yardım yapma ve federal devletin sıcak yüzünü gösterme politikaları, Kennedy dönemi ve Martin Luther King gibi olaylar Demokrat Parti'yi farklı bir noktaya getirmiştir.
- 18:382024 Amerikan Başkanlık Seçimleri
- Video çekildiği tarihte 2024 Amerikan Başkanlık seçimlerine yaklaşık on ay kala bulunulmaktadır.
- Amerikan başkanı, Türkiye'deki cumhurbaşkanından farklıdır çünkü Amerikan başkanı bir partinin genel başkanı olmayabilir.
- Türkiye'de cumhurbaşkanı aynı zamanda bir partinin genel başkanı olabilir, örneğin geçmiş seçimlerde Erdoğan Adalet ve Kalkınma Partisi'nin genel başkanı ve cumhurbaşkanıydı.
- 20:05Amerika'daki Parti Sistemi
- Türkiye'de cumhurbaşkanlığı pozisyonuna seçilecek kişi aynı zamanda meclisin yapımına dair karar alan parti yönetiminin de başında olabilirken, Amerika'da durum farklıdır.
- Amerika'daki parti yapılanmaları daha yumuşak ve disiplinsizdir, Türkiye'deki parti sisteminde bireyler parti fikirlerinin üzerinde toplanırken, Amerika'da daha çok birey üzerine dayalıdır.
- 20:57Amerika'da Başkanlık Adaylığı Süreci
- Amerika'da başkan olmak isteyen adaylar, partilerin kendi kayıtlı seçmenlerine hitap ederek, eyaletlerde kampanya yaparak ön seçim sürecini başlatırlar.
- Adaylar kampanyalarını devletten veya partiden aldıkları bütçelerle değil, kendi finansmanlarıyla yürütürler ve bağış limitleri vardır.
- Kampanya sürecinde bütçeye göre stratejiler belirlenir ve eyaletlere göre farklı yaklaşımlar uygulanır.
- 24:21Elektörlar Sistemi
- Amerika Birleşik Devletleri'nde toplam 538 elektörlar vardır ve bu oy sayısı eyaletlere nüfuslarına göre dağıtılmıştır.
- Her eyalet en az 3 elektörlere sahiptir çünkü her eyaletten en az 2 senatör ve 1 temsilciler meclisi üyesi çıkarılır.
- Kaliforniya gibi büyük eyaletlerde elektörlar sayısı 57'ye kadar çıkabilirken, küçük eyaletlerde 3-4 civarındadır.
- 26:40Seçim Sonuçlarının Anomali
- En çok elektörlere sahip 13 eyaleti düşünürsek, bir aday bu eyaletleri kazanabilirken, geri kalan 47 eyalette bir oy bile alamayabilir.
- Bu durumda, bir aday rakibine milyonlarca oy farkla yenilebilirken, elektörlar sistemi sayesinde seçimi kazanabilir.
- Bu sistem, son seçimlerde de gerçekleşmiş olup, Hillary Clinton'in Trump'a milyonlar üzerinde oy farkla yenilmesine rağmen seçimi kaybetmesi örneğidir.
- 29:17Amerika Seçim Sisteminin Özel Özellikleri
- Bush, Clinton'dan sonra başkan olarak seçildi ve Bush'un seçimi 350 oyla kazanmasıyla oldukça ilginçti.
- Türkiye bir birleşik devlet olduğu için vatandaşlar istedikleri yerde yaşayabilir ve her yerdeki oy aynı değer taşır.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde ise her eyalet birer devlet olarak kabul edilir, kendi anayasaları, bayrakları ve valileri vardır.
- 31:58Amerika ve Türkiye'nin Devlet Yapısı Arasındaki Farklar
- Amerika'da eyaletlerin vergi politikaları farklıdır, örneğin New York'ta tütün vergisi yüksek olduğu için insanlar New Jersey'den tütün almak için geçerler.
- Türkiye bir birleşik devlet iken, Amerika 50 devletten oluşan bir federal devletdir.
- Amerika'da devlet, hem halka hem de eyaletlere karşı sorumludur, bu da nüfus çoğunluğunun isteklerinin diğer eyaletleri ezmesini engeller.
- 34:20Trump Dönemi ve Seçim Sistemi
- Trump dönemine denk gelmek, Amerika'da çok ilginç bir dönem yaşamak anlamına gelmiştir.
- Trump, CIA başkanından bile önce kararlar alabilirdi ve bu kararları Twitter üzerinden kimseyle istişare etmeden açıklardı.
- Trump'ın üslubu ve tarzı, Amerikan vatandaşlarının arasında rahatsızlık yarattı ve demokratlar "Bu adamı nasıl seçtirdik?" diye sorgulamaya başladılar.
- 37:22Amerikan Seçim Sistemindeki Değişimler
- Amerika'da seçmen başvurusunda kişilerin partilere bağlılıkları sorulurken, Türkiye'de bu bilgi istenmez.
- 1990'lara kadar Amerika'da doğal seçmenler %38 civarında, demokratlar %28'e kadar gerilediği dönemler vardı.
- 2020'ye gelindiğinde demokratlar %38-39'a, cumhuriyetçiler %32'ye kadar yükseldi ve demokratların avantajı açıldı.
- 39:46Biden ve Trump'ın Seçim Durumları
- Demokratlar Trump'ı indirmek için Biden'i aday gösterdiler, ancak Biden'in yaş ve sağlık durumu sorularla karşı karşıyaydı.
- Trump ise iktidar döneminde her kararını verdiğinde sevmeyenlerinin sayısı arttığı için, başlangıçtaki desteklerini kaybetmeye başladı.
- 41:21Biden'in Trump'u Yendirmesi
- Biden'in Trump'u yenmesi sürpriz değildi, ancak Trump'ın 2016'da Hillary Clinton'ı yendirmesi konuşmacının hayatında yanıldığı tek seçimdir.
- Trump'ın 2016 seçiminde oylarını arttırdığı değil, sokağa hiç çıkmamış seçmenin oyunu aldığını ve bu seçmenlerin sandığa gittiğini belirtiyor.
- Trump, Cumhuriyetçi oy kaybetti ve demokratların tamamını kaybetti, ancak sıfırdan çektiği adamlarla bir seçim kazandı.
- 42:44Trump'ın Tekrar Aday Olma Hakkı
- Trump'ın tekrar aday olma hakkı vardır çünkü Amerika'da bir kişi iki kez başkan adayı olabilir, Grover Cleveland örneğinde olduğu gibi.
- 2024 seçimlerinde muhtemelen partisi Trump'a aday gösterecek.
- Trump'ın başında hukuki sıkıntılar var ve hapse girme ihtimali olsa bile bu durumun aday olmasına veya başkan seçilmesine mani olmayacağı belirtiliyor.
- 44:52Seçmenin Trump'a Etkisi
- Biden'ın İsrail-Filistin meselesine karşı tavırlarından hoşlanmayan bir kitle olsa da, demokrat seçmenler genellikle Trump'a oy vermeyeceklerini söylüyor.
- Bağımsız seçmenlerin Trump'a gitme oranı normal bir Cumhuriyetçi adaya göre daha düşük, ancak bazı Cumhuriyetçiler Trump'a aday olursa oy vermeyeceklerini belirtiyor.
- Amerika'da oy kullanma oranları düşük olup, Trump'ın hiç siyasetle alakası olmayan seçmenleri sandığa getirmesi potansiyel bir faktör.
- 47:01Biden'in Durumu ve Seçimin Sonucu
- Biden'in sağlık durumu kötü olsa da, mevcut sistemde oy veren seçmenlerin büyük çoğunluğu onu tercih edecektir.
- Seçimin sonucu Trump'ın hiç oy vermemiş kitleyi ne kadar çekip çekemeyeceği ile alakalı.
- Biden'ı istemeyen Cumhuriyetçiler, Trump'a oy vermek yerine oy vermemeyi tercih edeceklerini belirtiyor.
- 48:54Dünyada Farklılık
- Amerika Birleşik Devletleri'nin uzun vadeli planları olmadığı, önünü göremezken beklenmedik olaylar ortaya çıkabildiği belirtiliyor.
- COVID-19 pandemisi gibi beklenmedik olaylar ekonomiyi sarsarak dünyayı etkilemiş.
- Ortadoğu'da yaşanan insan hakları ihlalleri, Myanmar'daki olayların neticelenmemesi ve Ukrayna-Rusya gerilimi gibi konularda hukuki çözümler bulunamamış durumda.
- 51:40Teknolojinin Dünyadaki Etkisi
- Konuşmacı, Amerika'da üniversite okurken internetin yeni geldiği bir dönemde yaşadığını ve o dönemde elektronik posta ve search engine (Altavista) gibi teknolojilerin henüz gelişmemiş olduğunu anlatıyor.
- Günümüzde bilgi, hocalar ve kitapların erişimi üniversitelerin sınırlarını aştığını, bilginin kullanım amacı ve yerinin değiştiğini vurguluyor.
- Üniversitelerin konumunun değiştiğini ve bilginin artık "havada, her yerde" olduğunu belirtiyor.
- 53:44Jenerasyon Değişimi ve Teknoloji
- Dünyada jenerasyon değişimi yaşanıyor ve bu değişimin teknoloji sayesinde daha hızlı gerçekleştiğini ifade ediyor.
- Konuşmacı, 79'luluk neslinin hem geleneksel hem de modern teknolojiyi bir arada tutan bir nesil olduğunu belirtiyor.
- Teknolojinin içine doğan yeni nesilin kendini, ülkelerini ve gelecek nesilleri farklı bir yere götüreceği bir döneme girdiğimizi ve bu değişimin sancıları olduğunu söylüyor.
- 55:12Amerikan Seçim Sistemi ve Sonuç
- Konuşmacı, Biden-Trump seçimini dünyadaki bir dönemin bitişini simgeleyen bir seçim olarak tanımlıyor.
- Amerikan seçim sisteminin enteresan olduğunu, ancak her sistem terzi tarafından üstüne uygun dikildiğinde güzel olduğunu vurguluyor.
- Her sistem için kendi tarihsel süreci olduğunu ve bunu anlamak için kendi tarafımızdan değil, tarihsel süreç açısından bakmamız gerektiğini belirtiyor.