Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının ailesinin evinde kütüphanesinde Amerika Birleşik Devletleri'nin kuruluş sürecini anlattığı eğitim içeriğidir. Konuşmacı, Amerika'ya gelmişken bu videoyu hazırladığını belirtmektedir.
- Video, Amerika'ya ilk gelen insanların 12.000 yıl önce Orta Asya'dan geldiği bilgisiyle başlayıp, Kristof Kolomb'un 1492'de Amerika'yı keşfetmesi, İngiliz kolonilerinin kurulması ve 1776'da bağımsızlık ilanı sürecini kronolojik olarak anlatmaktadır. Ardından Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nın önemli savaşları (Lexington-Concord, Saratoga, Yorktown) ve Fransa, İspanya gibi ülkelerin rolü ele alınmakta, son olarak 1783'te Paris'te imzalanan barış antlaşmasıyla Amerika'nın bağımsızlığını kazanması anlatılmaktadır.
- Video ayrıca siyaset biliminin temel prensiplerine değinerek, her devletin bir gün yıkılacağı ve bunun tarihte yüzlerce örneği olduğu bilgisini de içermektedir. George Washington, La Fayette, Nathan Greene gibi önemli savaşçılar ve Fransız ve İspanyolların Amerikan kolonilerine verdiği destek de detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin Kuruluşu
- Amerika Birleşik Devletleri'nin kuruluş aşaması ve tarihi anlatılacak.
- Amerika Birleşik Devletleri'ne Kristof Kolomb ile gelen Avrupalıların üzerinden sadece 529 yıl geçmiş durumda.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin kurulması tam 245 yıl önce olmuş.
- 00:45Amerika'nın Kuruluşu Sürecindeki Çatışmalar
- Amerika Birleşik Devletleri kurulurken büyük savaşlar yaşandı ve büyük kanlar döküldü.
- Birleşik Krallık ve Amerika'daki beyaz Avrupalılar arasında kıyasıya bir mücadele yaşandı.
- İngilizlerin 13 kolonisi arasında büyük bir savaş yaşandı.
- 01:23Birleşik Krallık ve Amerikalı Koloniler Arasındaki Gerilim
- Birleşik Krallık bu topraklardan kesinlikle vazgeçmek istemiyordu çünkü yeraltı ve yerüstü kaynakları çok zengindi.
- Buradaki kolonilerden yüksek miktarda vergi alınabiliyordu.
- Amerikalı koloniler için vergiler ve ağırlaştırılmış yönetim çileden çıkarmaya yetmişti.
- 02:06Amerika Birleşik Devletleri'nin Kuruluşu
- Amerika Birleşik Devletleri 4 Temmuz 1776 yılında kuruldu.
- Videoda Amerika Birleşik Devletleri'nin nasıl kurulduğu ve kurulduğunda neler yaşandığı incelenecek.
- 02:32Amerika'ya İlk Gelen İnsanlar
- Kristof Kolomb öncesi zamana baktığımızda Amerika'ya ilk gelen insanların yaklaşık 12 bin yıl önce geldiğini bilim kanıtlamaktadır.
- Orta Asya'da hayvan sürülerini takip eden insanlar toplumlar yavaş yavaş kuzeydoğuya yöneldiler.
- Moğolistan üzerinden biraz daha kuzeye ilerleyip Bering Boğazı'ndan Amerika kıtasına geçtiler.
- 03:14Amerika Yerlileri ve Orta Asya Arasındaki Benzerlikler
- Orta Asya'dan veya Uzak Asya'dan Amerika kıtasına göç etmiş olanlar hakkında birçok teori ortaya saçılmış durumda.
- DNA çalışmaları ve arkeolojide bulunan bazı semboller bu toplumların Orta Asya'daki toplumlarla uzak akraba olduklarını göstermektedir.
- Hem Orta Asya'daki toplumlar hem de Amerika yerlileri arasında uzaktan bir akrabalık söz konusu, özellikle yakın akraba olmaları pek mümkün görünmüyor.
- 04:33Kristof Kolomb Öncesi Avrupalıların Amerika'ya Gelişi
- Bugün Amerika'ya gelen ilk Avrupalıların 1492 yılında Kristof Kolomb ile beraber olduğunu düşünüyorduk.
- Yapılan son tarihi çalışmalar ve arkeoloji bilimi bize farklı açılardan bakmamıza sebep oldu.
- Ünlü Viking kralı Kızıl Erik daha önceden Grönland üzerinden Amerika'nın kuzeydoğu kesimine geldiğini biliyoruz.
- 05:03Tapınakçılar ve Amerikan Yerlileri
- Tapınakçılar hem Jisso Kalesi'nde hem de Roslin Şapeli'nde Amerikan yerlilerini tanıdıklarını gösteren semboller ve ipuçları kullanmışlardır.
- Tapınakçılar, Güzel Philip ve Papa'nın baskından bir gece önce Paris'teki karargahlarından ayrılmış ve Jisso Kalesi'ne doğru yönelmişlerdi.
- Tapınakçılar hapishane ve zindan duvarlarına işledikleri figürler ve Rosling Şapeli'nde işledikleri semboller Amerikan yerlileri ile yakın ilişkide olduğunu göstermektedir.
- 06:54Kristof Kolomb ve Kayınpederi
- Kristof Kolomb'un kayınpederi farklı bir karakterdi.
- Tapınak şövalyeleri lav verildikten sonra kendi hayatlarını ve inançlarını sürdürebilmeleri için Portekiz'de bulunan tapınak şövalyeleri isimlerini değiştirmişlerdi.
- Kristof Kolomb, kendisi gibi denizci olan kayınpederini, haritalarını, el yazmalarını incelemiş ve kütüphanesinde günler, yıllar geçilmişti.
- 07:49Kolonileşme Yarışı
- Kristof Kolomb'dan sonra yıllar birbirini kovalamıştı, Avrupalılar artık Amerika'ya ayak basmışlar ve kolonileşme yarışı olanca hızıyla devam ediyordu.
- Kolonileşme yarışına neredeyse Avrupa'daki her ülke katılmıştı.
- Hollanda bile Asya'dan Ortadoğu'ya, Ortadoğu'dan Afrika'ya, Afrika'dan Amerika kıtasına kadar birçok yerde kolonileşme yarışında bulunmaktaydı.
- 08:56İngiliz Kolonileri
- Atlantik Okyanusu'na açılan Amerika'nın doğu yakası İngilizlerin kontrolündeydi.
- İngiliz kolonistler yani 13 koloni burada yerleşmişlerdi.
- Amerikan bayrağının üzerinde bulunan kırmızı-beyaz çizgiler bu 13 koloniyi temsil etmektedir, yıldızlar ise bugün Amerika'nın eyaletlerini temsil ediyor.
- 09:24Fransız-Kızılderili Savaşı
- 1754-1763 yılları arasında Kuzey Amerika'da bir savaş patlak verdi, tarihe Fransız-Kızılderili Savaşı olarak geçse de savaş aslında İngiltere Amerikası ile Fransa arasındaydı.
- İngiliz kolonileri bu savaşta çok büyük işler yaptılar ve büyük cesaretle savaştılar.
- Bu savaş sırasında bazı düşünce akımları ortaya çıktı, Amerikalı kolonistler İngiltere'de doğan İngiliz vatandaşları ile aynı hakka sahip değiller.
- 10:23Temsil ve Vergi Sorunları
- Amerikalı kolonistler İngiltere Parlamentosunda kendilerini temsil edemiyorlardı.
- Bu sorunun ismi "No taxation without representation" (Temsil yoksa vergide yok) idi.
- İngilizler durumu yakın takip etmelerine rağmen hiçbir müdahalede bulunmadılar, aynı zamanda da Amerikalı kolonistlerin kendilerini İngiltere'deki parlamentoda temsil etmelerine de izin vermiyorlardı.
- 10:58Kolonilerin Yönetimi
- Tam tersine kral tarafından atanmış vali ya da yöneticiler İngiltere'den Amerika'ya yollanıyor ve Amerika'daki kolonilerin yönetimini devralıyordu.
- Koloniler için bu durum hiç de uygun değildi, çünkü gelen yöneticiler ne Amerika kıtasını biliyor ne de kolonileri tanıyordu.
- Amerikalı kolonilerin çıkarlarını savunmaktansa onları sömürüyor ve İngiltere'nin yanında duruyorlardı.
- 11:36Vergi Yükü ve Boston Çay Partisi
- Bu savaştan sonra Amerikalı kolonistler kendilerini İngiliz olarak adlandırmıyorlardı, bir süre sonra toplum içinde birisine İngiliz demek hakaret sayılmıştı.
- Amerikalı kolonilerin çıkarları İngiliz egemenler tarafından göz ardı ediliyordu, hiçbir hakka sahip değildiler.
- 16 Aralık 1773 yılında Amerikan bağımsızlık savaşı'nı ateşleyen olaylardan biri yaşandı, kolonilerin içinden bazı gönüllüler Kızılderili kılığına girerek Çin'den, Hindistan'dan ve diğer kolonilerden getirilen çayları ve şekeri denize döktüler.
- 13:53Boston Katliamı
- Amerikan bağımsızlığını ateşleyen iki olaydan biri olan bu olay tarihe Boston Tea Party (Boston Çay Partisi) olarak geçti.
- Diğer olay ise Boston Katliamı'ydı.
- Olaylar bir kere kıvılcım almıştı.
- 14:13Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nın Başlangıcı
- Amerikalı kolonistler İngiltere yönetimine ve mallarına protesto ve boykota giriştiler, ancak Büyük Britanya geri adım atmayacak bir karaktere sahipti.
- İngilizler Boston limanını kapatma kararı aldı ve diğer ürünlere üç-dört kat vergi getirdi, bu durum koloniler için hayati bir organın kesilmesi anlamına geliyordu.
- 1774 Eylül-Ekim aylarında Philadelphia'da düzenlenen Kıta Kongresi'nde İngiliz yönetimine boykot ve düzenli ordu kurma kararları alındı, bu da 1775-1776 tarihlerinde Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nın başlamasına neden oldu.
- 17:02Lexington-Concord Muharebesi
- Amerikan Bağımsızlık Savaşı 19 Nisan 1775'te Massachusetts eyaletinde Lexington-Concord bölgelerinde başladı.
- İngilizler üstün yapıdaydı, daha kalabalık ve tam tekmeli silahları mevcuttu, ayrıca dünyanın her yerinde savaşan tecrübeli askerler ve subayları vardı.
- Amerikalılar pusuya düşürme taktiğini kullanarak 700 kişilik İngiliz birliğini 400 kişilik bir pusuya düşürdüler ve hepsini öldürdüler, bu taktik Amerikan tarihinde önemli bir yere sahip oldu.
- 19:01Fransızların Yardımı
- Lexington-Concord muharebesi sırasında Fransızlarla Amerikalılar dost oldular, Fransızlar açıkça desteklemese de alttan alta gayri meşru bir şekilde Amerikan koloni ordusunu destekliyorlardı.
- Fransızlar İngilizler ile direkt olarak karşı karşıya gelmek istemiyorlardı çünkü dünyanın farklı bölgelerinde İngilizler ile Fransızlar hep dip dibelerdi ve burada çıkacak olan bir kıvılcım çok hızlı yayılacaktı.
- İngiltere bunu kaldırabilirdi fakat Fransa'nın ne askeri ne de ekonomik gücü buna müsait değildi, bu yüzden yardımlarını gizliden gizliye gayrimeşru bir şekilde yapıyorlardı.
- 19:59New York Muharebesi
- Massachusetts'te yaşanan olayların ardından birkaç ay sonra iki taraf New York bölgesinde karşılaştılar, Amerikan ordusunun başında George Washington bulunuyordu.
- İngiliz ordu birlikleri, New York birlikleri ve New Jersey birlikleri olmak üzere iki koldan oluşuyordu, bu her iki koldaki askerlerin %90'ı Almanya'nın Hessen-Cassen eyaletinden gelen "Hezan Çöps" olarak bilinen Alman birlikleriydi.
- George Washington uygun olmayan hava şartlarından dolayı ve İngilizlerin büyük gücünden dolayı ordusunu geri çekmek zorunda kaldı, ancak kayıp sadece %5'ti.
- 21:11Dalaverry Nehri Muharebesi
- George Washington, Dalaverry Nehri'ni geçerek İngilizlerin Hezan Çöps birliklerini Trenton ve Princeton bölgesinde bozguna uğrattı.
- Bu önemli bir gelişmeydi çünkü hem psikolojik olarak hem de askeri yönden Amerikan kolonilerine büyük bir katkı sağlamıştı.
- 1777 yılında İngilizler zamanın Amerika'sının başkenti olarak bilinen Philadelphia'yı ele geçirdiler, ancak George Washington bu şehri korumak için çaba sarf etmedi, ordusunu muhafaza edip geri çekildi.
- 22:41Fransız Teğmen Lafayette
- George Washington biraz daha güneye indi, kendisini daha büyük stratejik savaşlara hazırlıyordu.
- Tam bu dönemde ünlü Fransız teğmen Lafayette büyük bir birlikle beraber Amerikan ordusuna katıldı, Amerikalı oğulcusuna vermiş olduğu katkılar ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda gösterdiği kahramanlıklardan dolayı hem Fransa'da hem Amerika'da çeşitli ünvanlara sahip oldu.
- Teğmen Lafayette aristokrat bir aileden geliyordu, yenilikçi, barışçı, özgürlükçü ve aydınlanmacı bir askerdi, ailesindeki tüm erkekler Fransız ordusunda şanla, şerefle hizmet etmişlerdi.
- 23:40Güneydeki Savaşlar
- Güneydeki en önemli savaşlardan biri 1777 yılında gerçekleştirilen Salutoga Savaşı'ydı, bu savaşta Amerikalı kolonilere hem İspanya hem de Fransa açık bir şekilde destek vermişti.
- İspanyollar ve Fransızlar Amerikan kolonilerine açık bir destek vermekte sakınca görmemişlerdi çünkü hem İspanyollar hem de Fransızlar dünyanın farklı yerlerinde İngilizlerle zaten savaş halindeydi.
- Bu savaştan hemen sonra İngilizler 1778 yılında Philadelphia'yı terk ettiler, stratejik açıdan çok önemli olmayan bu şehri terk edip tüm güçlerini ve ilgilerini güneye yönelttiler.
- 25:09Yorktown Savaşı
- Güney bölgesinde (Georgia ve Güney Carolina'da) savaşlar tüm hızıyla devam ediyordu, savaşlar hızlandıkça daha kanlı ve daha acımasız hale gelmişti.
- Güneydeki koloni ordusunun başında General Nathan Greene bulunuyordu, Greene'nin ailesi Avrupa'daki inanç baskılarından kaçmış ve bir Queer olarak dünyaya gelmişti.
- 1781 yılında Güneyde Fransız General Jean Rochenbouffet ve George Washington kumandasındaki birlikler İngiliz ordusuna karşı topyekun bir hücuma kalkıştılar, bu savaş tarihe Yorktown Savaşı olarak geçti ve İngilizlerin kesin yenilgisi ile sonuçlandı.
- 26:53Amerikan Özgürlük Savaşı'nın Sonu
- Cebelitarık'taki ve Hindistan'daki savaşlar iki yıl daha sürecekti.
- Amerikan Özgürlük Savaşı 1783 yılında sona erdi ve Paris'te İngilizler ile koloniler arasında barış antlaşması imzalandı.
- Barış antlaşmasıyla İngilizler topraklarını Amerikalı kolonistlere verdi, Kral III. George kolonilerin özgürlüklerini kabul etti ve Amerika Birleşik Devletleri olarak tanıdı.
- 27:45Amerika'nın Gelişimi ve Devletlerin Yıkılışı
- Amerika'nın kurulmasından bu yana neredeyse 250 yıl geçti ve ülkeler doğar, büyür ve ölür.
- Siyaset biliminin değişmez bir kuralı olarak devletler yıkılabilir ve yerine aynı ulusun devamı olarak başka devletler kurulabilir.
- Siyaset bilimi ve tarih bilimine göre her devlet mutlaka bir gün yıkılacaktır ve bunun örnekleri tarihte yüzlercedir.