Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarih dersi formatında Altınordu Devleti'nin tarihini anlatan eğitim içeriğidir. Konuşmacı, Altınordu Devleti'nin kuruluşundan fetret devrine kadar olan tarihsel gelişimini kronolojik olarak ele almaktadır.
- Video, Mengi Timur döneminden başlayarak Tuda Mengü Han, Tula Buka Han, Toktan Han ve Özbek Han dönemlerini kapsayan ilk bölümde devam ediyor. İkinci bölümde ise Özbek Han'ın İslamiyet'i kabulünden sonra darp edilen paraları, 1340'daki vefatı ve oğlu Canbek Han ile Canı Bekhan dönemlerindeki gelişmeler anlatılıyor.
- Videoda ayrıca Altınordu Devleti'nin Memlük Sultanlığı, İlhanlı Devleti, Bizans İmparatorluğu ve diğer komşu devletlerle olan ilişkileri, Özbek Han'ın İslamiyet'i kabulünden sonra yaşanan fetret devri ve bu dönemde yaşanan karışıklıklar detaylı şekilde ele alınıyor.
- 00:01Tarihi Kanallar ve Altınorda Devleti
- İki tarih kanalı tanıtılıyor: Entel Bilgiç ve Akdeniz Erbaş.
- Altınorda Devleti hakkında tarihi kaynaklar yetersiz olduğu için hızlı bir anlatım yapılacak.
- Bu bölümde Altınorda Devleti ve Timur Devleti ile yapılan savaşlar anlatılacak, dördüncü bölümde ise Timur'un Altınorda seferleri ele alınacak.
- 01:30Mengi Timur Dönemi
- Berke Han'ın ölümünden sonra Mengi Timur Altınorda tahtına oturdu ve Memlük Devleti ile dostluk ve işbirliği sürdürdü.
- Mengi Timur, Berke Han'dan farklı tutum izlemeyen bir hükümdardı ve İlhanlı ile mücadelesi devam etti.
- Mengi Timur, Altınorda Hanlığında ilk defa kendi adına para bastıran han olmuştur.
- 03:32Tuda Mengü Dönemi
- Mengi Timur'un ölümünden sonra tahta Tuda Mengü geçti, Batu Han'ın torunu ve Mengi Timur'un kardeşi Toqa'nın oğluydu.
- Tuda Mengü dindar bir han olup İslam dininden ötürü ülkesini geliştirmek için saldırgan bir tavır izlememiş, sınırlarını korumayı tercih etmişti.
- Tuda Mengü döneminde devletin bütünlüğü tehlikeye düştü ve bundan sonraki yirmibeş yıllık süre Altınorda'nın ilk fetret devri oldu.
- 05:01Özbek Han Dönemi
- 1313 yılında tahta Özbek Han çıktı, bazı kaynaklara göre 13 yaşında, bazılarına göre 30 yaşında idi.
- Özbek Han, tahta oturduktan sonra kendisine suikast tertibinde bulunanları ortadan kaldırdı.
- Özbek Han, Memlüklerle iyi ilişkiler kurmaya çalıştı ve kız kardeşi Köçek Hatun'u Moskova Kinezi Yuri Daniloviç ile evlendirdi.
- 07:44Özbek Han'ın İslam'a Geçişi ve Savaşları
- Altınorda hükümdarları Özbek Han'a kadar Berke Han dışında Müslüman olmamıştı, Özbek Han da hükümdar olduğu sırada henüz İslamiyet'i kabul etmemişti.
- Özbek Han muhtemelen 1320'de İslamiyet'i kabul ederek Muhammed adını aldı.
- 1318'de Ordusu ile Derbent'i geçen Özbek Han, Kür Irmağı boyunda İlhanlı ordusuyla çarpıştıysa da netice alamayarak geri döndü.
- 09:19Altınorda'nın Bizans ve Litvanya Seferleri
- 1319'da Bizans ile münasebetlerinin bozulması yüzünden Altınorda birlikleri Edirne'ye kadar Bizans arazisini yağmaladı.
- 1320'de Büyük Prens ünvanını yedi, Litvanya istila edildi ve Özbek Han'ın annesi Çolkan maiyeti ile birlikte katledildi.
- 1323'te Büyük Prens ünvanını yedi, Litvanya istila edildi ve aynı yıl Özbek Han'ın annesi Çolkan maiyeti ile birlikte katledildi.
- 11:19Özbek Han'ın Hakkında Bilgiler
- Özbek Han, dünyadaki en büyük yedi hükümdardan biri olarak nitelendirilmiştir.
- Cuma günleri namazdan sonra meraasim süresince hatunları yanında otururdu; Taytuğlu'nun sağ tarafında iki, Kebek'in alt tarafında üç, Baydu'nun yolunda dört hatun, kızı İtki İçecek ise önünde otururdu.
- Taytuğlu, Tibek ve Canberk'in üç hanımı, Baydu'nun ise Bizans İmparatoru III. Andrenikos'un dördüncü hanımı ve Ulus Emiri Isa Bey'in kızıydı.
- 12:01Özbek Han'ın Savaşları ve Vefatı
- Özbek Han, İlhani'lilerle yeni bir mücadelenin içine girdi; İlhani'lilerin yeni hükümdarı Arpa Han kumandasında Kürk Irmağı'nın karşı yakasında yer aldı.
- Özbek Han'ın İslamiyeti kabulünden önce darp edilen paralarında "Sultan Özbek Han es-Sultanu'l-Azam Gıyaseddin Muhammed Özbek Han el-Adili" şeklinde bir ibaret görülmektedir.
- Özbek Han 1340 yılında vefat etti; en son darp edilen paraları 1340 tarihliydi ve Bulgar ile Saray şehirlerinde basılmıştı.
- 12:50Altın Orda Hanlığı'nın Durumu
- Özbek Han, muktedir bir hükümdar olarak nitelendirilir; zamanında Altın Orda Hanlığı haşmet devrine ulaşmış, uzun süren saltanatında Cüce ulusu altın çağını yaşamıştı.
- 1342 yılları arasında hüküm sürdü; yerine Canbek Han tahta çıktı.
- 1315-1341 ve 1342-1359 yıllarındaki saltanatın boyunca Altın Orda yeniden bir karışıklık devrine girdi.
- 13:15Altın Orda'nın Karışıklık Devri
- 1360-1380 yılları arasında Altın Orda'nın kudretine kavuşturamadı; saltanat için bir taraftan beylerin, diğer taraftan da prenslerin birbirleriyle giriştikleri kanlı mücadeleler devletin büyük ölçüde tiklallerini ilan etti.
- Deşti Kıpçak'ın batısındaki Tatar beyleri başkaldırdı ve Litvanya Dukalığı da Özü Nehri'nin doğusuna kadar olan yerleri ele geçirdi.
- Litvan 1380'de ilk defa Altın Orda kuvvetlerine karşı başarıyla mücadele ettiler.