Buradasın

Alçak Gerilim Tesisatında Devre Kesiciler ve Seçicilik Koordinasyonu Eğitim Semineri

youtube.com/watch?v=GJAPLJYRUpg

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Volkan Volk ve Aslan adlı uzmanlar tarafından sunulan, elektrik tesisatı konusunda teknik bir eğitim semineridir. Sunum, iki bilgisayar üzerinden ekran paylaşımıyla gerçekleştirilmiştir.
Seminer, alçak gerilim tesisatındaki devre kesicilerin özellikleri, koruma ayarları ve seçicilik koordinasyonu konularını kapsamaktadır. İçerik, termomanyetik ve elektronik koruma üniteleri, devre kesicilerin nominal değerleri, kısa devre kesme kapasiteleri ve seçicilik özellikleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Ayrıca, tam ve kısmi seçicilik, akım bazlı ve zaman bazlı seçicilik teknikleri, enerji bazlı ve alan bazlı seçicilik gibi konular ele alınmaktadır.
Seminerde ayrıca MX2, Tmax, TX, T7 gibi farklı devre kesicilerin seçim ve ayar süreçleri, kompakt ve açık tip devre kesicilerin ürün mimarisi ve seçicilik tabloları hakkında bilgiler verilmektedir. Sunum, Abb curves yazılımı gibi çeşitli simülasyon programları üzerinden örneklerle desteklenmekte ve sonunda soru-cevap bölümü yapılmaktadır.

00:04Sunum Tanıtımı: Sunumda Aslanım adlı konuk, alçak gerilim tesisatındaki koordinasyon ve devre kesici ayarları konusunu anlatacak.
Sunum yaklaşık bir saat sürecektir ve toplam 52 slayt içerecektir.
Konuk, devre kesicilerin özellikleri, koruma ayarları, koordinasyon teknikleri ve ABB'nin ücretsiz kullanılabilen Curves yazılımı ile örnek çalışmalar yapacaktır.
02:01Devre Kesicilerin Tanımı ve Özellikleri: Devre kesici, normal ve anormal devre koşullarında akımın üstüne kapayabilen, taşıyabilen ve kesebilen bir koruma cihazıdır.
Devre kesicilerin en belirgin özellikleri tipi (açık veya kompakt), koruma ünitesi tipi (termomanyetik veya elektronik) ve karakteristikleridir.
Devre kesicilerin nominal değerleri (akım, gerilim, kutup sayısı), kısa devre kesme kapasitesi ve montaj tipi (sabit, soketli, çekmece) önemli özelliklerdir.
04:27Permanyetik Koruma Üniteleri: Permanyetik koruma üniteleri sadece aşırı yük ve kısa devre koruması yapabilir, toprak atar veya selektif kısa devre gibi özel korumalar eklenemez.
Aşırı yük hata değerleri nominal akımın 1,1-1,2-1,3 katı, kısa devre hataları ise 10-15 katı değerlerdir.
Permanyetik korumacıların açma süresi değiştirilemez çünkü mekanik bir tepki olarak çalışır; aşırı akım koruması ısınma ve genleşme katsayılarına göre, kısa devre koruması ise manyetik kuvvetle çalışır.
06:08Permanyetik Koruma Ünitelerinin Tipleri: TMF (Termik ve Manyetik Sabit) tipinde koruma değerlerinin nominatın katsayılarına göre değiştirilmesi mümkün değildir.
SMD tipinde sadece L koruması (aşırı akım koruması) ayarlanabilirken, TMA tipinde hem termik hem manyetik koruma ayarlanabilir.
TMD tipinde ise sadece manyetik koruma ayarlanabilir, MP veya TMG tipi ise jeneratör için ayar aralıkları daha düşük olan termomanyetik koruma ünitesidir.
07:55Elektronik Koruma Üniteleri: Elektronik koruma üniteleri aşırı yük koruma, selektif kısa devre koruması, ani kısa devre koruması ve toprak hatasına karşı koruma gibi temel korumaları sağlar.
Elektronik korumacılar hassas akım ve zaman ayarı imkanı sağlar, termomanyetiklerde sınırlı değerler olurken elektroniklerde %1-4 adım aralıklarıyla ayarlanabilir.
Elektronik koruma üniteleri, geçen akım, gerilim, güç, enerji bilgilerini ölçer, açma tarihini, saatini, faz başına arıza akımını ve hangi koruma tipinin çalıştığını gösterir.
09:43Elektronik Koruma Ünitelerinin Avantajları: Elektronik koruma üniteleri mekaniksel ve elektriksel işlem sayısını, toplam işletim süresini ve kontak aşınmasını gösterir.
Bazı elektronik koruma üniteleri haberleşme özelliği sunarak bilgileri uzaktan erişim sağlayabilir.
Elektronik koruma üniteleri F (selektif kısa devre), I (ani kısa devre), L (aşırı akım), S (toprak hatası), G (kaçak akım) gibi farklı korumaları sağlayabilir.
11:47Devre Kesicilerde Koruma Ayarları: Açık tiplerdeki aşırı akım koruması ayarları 0,40 ile 1 kat arasında değişebiliyor ve elektronik koruması olduğu için bu aralıklar genellikle mevcut.
S koruması seçildiğinde aynı aralıklar mevcut, ne kısa devre koruması ise 1,5 ile 15 kat arasında değiştirilebiliyor.
MCCB (no-case) tip şalterlerde termit koruma ünitesi ile aşırı akım için nominal akımın 0,70 ile 1 kat arasında ayarlanabiliyor, ani kısa devre koruması ise 5 ile 10 kat arası.
12:49Elektronik Koruma Ayarları: Elektronik korumalarda daha geniş bir aralık ve daha küçük adım aralıkları bulunuyor, böylece daha hassas ayar yapılabilir.
Elektronik korumalarda termik koruma için fiziksel bir tepki yok, akım sensörleri ile akım bilgisi karşılaştırılarak koruma gerçekleştiriliyor.
Elektronik korumalarda "ters uzun süre gecikmeli açma" eğrisi bulunuyor, akım değeri büyüdükçe açma süresi küçülüyor.
13:04Koruma Ayarlarının Yapılışı: Aşırı akım koruması ayarında, yük akımı ve nominal akım değerleri bölünerek elde edilen katsayıya yakın olan değer ayarlanıyor.
Kısa devre koruma ayarında en küçük kısa devre akımı, nominal akıma bölünerek elde edilen katsayıya yakın değer ayarlanıyor.
Elektronik korumalarda dip switchlerle koruma değerleri ayarlanabiliyor, LSG tip koruma ünitesi ile L koruması, selektif kısa devre koruması ve toprak koruması ayarlanabiliyor.
18:30Koruma Ayarlarının Önemi: Şalterin nominal akım değerine göre ayarlanan korumalar, yük akımına göre ayarlanmaması durumunda hatalı koruma sağlayabilir.
Aşırı akım koruması için açma süresi ayarlanabiliyor, T1 değeri ile koruma süresinin 6 katı açma süresi olarak ayarlanabiliyor.
Delektif kısa devre koruması (gecikmeli kısa devre koruması) ile açma süresi geciktirilebiliyor ve eğri tipi değiştirilebiliyor.
21:48Koruma Eğrisi Türleri: Sabit özlü geçiş enerjisi, zamanla akımın birbirine bağlı olduğu koruma türüdür; akım arttıkça zaman değeri düşer.
Sabit kaçma eğrisi, zaman ve akım değerleri birbirine bağlı olmayan koruma türüdür; akım değerini artırırsanız bile açma süresi aynı kalır.
Ani kısa devre koruması, adı gibi ani koruma gerçekleştirir ve zamanına müdahale edilemez; ayarladığınız değer aşılırsa hemen koruma gerçekleşir.
22:56Koruma Ünitesi Ayarları: Dip switch seçeneği ile kat değerini ayarlayabilirsiniz; örneğin bir buçuk seçildiğinde 100 amper akımı olan bir şartel 150 amperde ani devre dışı bırakma korumasını gerçekleştirir.
L koruması aşırı akım korumasını, 150 amperden sonra I koruması gerçekleşir.
Koruma ünitesi simülatörü web sitesinden erişilebilir ve burada farklı şalter tipleri ve koruma ünitesi türleri seçilebilir.
24:52Koruma Ünitesi Simülatörü: Dip switchli koruma ünitesi simülatöründe ayarlar görsel olarak görüntülenebilir ve dip switchlerle koruma değerleri ayarlanabilir.
Simülatörde S koruması için de ayarlar yapılabilir ve hangi değerlerin ayarlandığı ekranda görüntülenebilir.
Simülatörde aşırı akım simülasyonu yapılabilir ve LED sinyalizasyonu ile hangi koruma sinyal verdiğini görebilirsiniz.
28:08Ürün Mimari: Kompakt devre kesiciler iki farklı seriden oluşur: X-T ve Tmax-S serisi; X-T serisi 250 amper'e kadar, Tmax-S serisi 320-600 amper'e kadar kapasiteli.
Kompakt X-SMD serisinde SMD elektronik veya manyetik koruma üniteleri bulunurken, Tmax-S serisinde sadece SMD termik manyetik ayarlanabilir elektronik koruma ünitesi mevcuttur.
Açık tip devre kesici MS2 dört farklı kasadan oluşur ve 630 amper'den 6000 amper'e kadar kapasiteli; yüksek akım değerlerinde elektronik koruma ünitesi kullanılır.
29:58Koordinasyon ve Seçicilik: Koordinasyon iki farklı tipi vardır: seçicilik ve ardışık bağlamak; en önemli olanı seçiciliktir.
Seçicilik, veriye bağlı iki devre kesici üstünden aşırı akım geçtiğinde yük tarafındaki devre kesici açarak devreyi koruyup, kaynak tarafındaki kesiciyi kapalı bırakarak tesisatın geri kalanı için enerji sürekliliğini sağlayarak tanımlanır.
Seçicilik, çalışan güvenliği, arızalı bölgeyi hızlıca tanıma, hasar görmeyen bölümleri enerjisiz bırakmamak ve servis sürekliliğini sağlamak amacıyla kullanılır.
34:03Seçicilikin Önemi: Seçicilik uygulaması sayesinde sadece arızalı bölünmüş şebekeden izole edilir, sağlam olan kısmı enerjisiz bırakılmaz.
2011 yılında yapılan bir araştırmaya göre 41 data center'da %95'inde senede bir veya birden fazla planlı olmayan kesinti gerçekleşmiştir.
Seçicilik özellikle kritik tesislerde (data center, havalimanı, stadyumlar, limanlar) çok daha önemli bir uygulama haline gelir, ancak her yerde (alışveriş merkezleri, tarım alanları) kullanılabilir.
35:37Seçicilik Tanımları: Seçicilik tanımı iki şekilde ifade edilir: tam seçicilik ve kısmi seçicilik.
Tam seçicilik, yük tarafındaki koruma cihazının herhangi bir cihazın açmasına izin vermeksizin tüm akım değerlerinde koruma sağladığı durumdur.
Kısmi seçicilik, selektivitenin sadece belirli bir değere kadar sağlandığı, sonrasında ise herhangi bir seçicilik kalmadığı durumdur.
36:51Akım Sınırlayıcı Devre Kesiciler: Akım sınırlayıcı devre kesiciler genellikle kompakt tip devre kesicilerin sahip olduğu bir özelliktir.
Bu kesiciler, normalde olması gereken hata atımı beklediğiniz kısa devre eğrisini çok hızlı açarak tepe değerini oldukça düşük tutar.
Kompakt akım sınırlayıcı özelliği olan kesiciler, tesisleri mekanik ve termik zorlanmalardan büyük ölçüde korur.
38:53Seçicilik Tekniklerinin Bölünmesi: Seçicilik teknikleri iki bölge olarak ayrılır: aşırı yük bölgesi ve kısa devre bölgesi.
Aşırı yük bölgesinde, nominal akımın 8-10 katına kadar olan bölgede koruma gerçekleşir ve süresi daha uzun olur.
Kısa devre bölgesinde, nominal akımın 5-6 katı aşırı akım bölgesi olarak geçer ve burada zaman atın bazlı seçicilik tekniği genellikle kullanılır.
40:04Akım Bazlı Seçicilik: Akım bazlı seçicilik, şebeke tarafındaki kesicinin aşırı akım korumasının, cihazdan geçebilecek maksimum kısa devre akımından yüksek olmasıyla sağlanır.
Bu teknik genellikle kısmi seçicilik sağlar, ancak %90-95 oranında tam seçicilik sağlanabilir.
Akım bazlı seçicilikte, kesicilerin ayar değerleri arasındaki fark, seçicilik sınır değerini belirler.
45:01Zaman Bazlı Seçicilik: Zaman bazlı seçicilik, şebeke tarafındaki koruma cihazının yük tarafındaki koruma cihazına göre biraz daha geç ayarlanmasıyla sağlanır.
Bu teknikte, şebeke tarafındaki kesicilere gecikmeli kısa devre koruma tipi (S tipi) verilerek gecikme özelliği sağlanır.
Zaman bazlı seçicilik, yüksek seçicilik seviyesi sağlar ve kolay uygulanabilir, ancak geçiş enerji seviyeleri yüksek ve ayar hızları hızlı yükseler.
50:14Enerji Bazlı Seçicilik: Enerji bazlı seçicilik, yük tarafındaki devre kesicinin hızlı açma özelliğine ve akım sınırlama karakterine dayanır.
Özgür geçiş enerji eğrisi, saatimizin kontakları arasında karşılaştığı enerji miktarını gösterir ve şebeke tarafındaki enerji seviyesi yük tarafındaki seviyeden daha yüksek olmalıdır.
Koordinasyon tabloları, kaynak tarafındaki kesicinin elektronik korumasının kapalı olması koşuluyla geçerlidir; manyetik koruma ise nominal akımın on katı veya daha yüksek değeri ayarlanmalıdır.
52:46Enerji Bazlı Seçicilik Örneği: Şebeke kesicisi H5 tipi kompakt kesici, yük tarafındaki şalter ise P3 tipi ve termomanyetik koruma ünitesine sahip olsaydı, 160 amperde takip edildiğinde 20 kilo ampere kadar enerji bazlı seçicilik sağlanabilir.
Enerji bazlı seçicilik teknikinin avantajları yüksek seçicilik seviyesi, azaltılmış açma süreleri ve sistem üzerinde az mekanik stres yaratmasıdır.
Bu teknikin dezavantajı ise devre kesici boyutlarının daha hızlı büyümesidir.
54:46Alan Bazlı Seçicilik: Alan bazlı seçicilik, zaman bazlı seçicinin gelişmiş versiyonudur ve bloklama simülasyonu içerir.
Yük tarafındaki kesici, arıza durumunda üstündeki kesiciye sinyal göndererek belirli bir süre boyunca açmamasını sağlar.
Bu teknikin avantajları yüksek seçicilik seviyesi, azaltılmış açma süreleri ve sistem üzerinde az termal ve mekanik stres yaratmasıdır.
Dezavantajı ise montaj süresinin az olması, şalterler arasındaki elektriksel bağlantı ve ilave ürünler nedeniyle daha yüksek maliyetlidir.
57:17Ardışık Bağlama Tekniği: Ardışık bağlama (kat katlama) tekniğinde, kaynak tarafındaki kesici diğer kesicilerin yardımıyla aşırı akımı keserek kendinden sonraki kesicinin zorlanmasını engeller.
Bu teknikte, kaynak tarafındaki kesicinin hızlı aşması sağlanır ve seçicilik devre dışı kalır.
Yük tarafındaki kesiciler kendi kesme kapasitelerinden çok daha yüksek akımları kesebiliyor ve her iki devre kesici de aynı anda açıyor.
59:07Ardışık Bağlama Örneği: Şebeke kesicisi T4 L250 200 amper, yüzyirmi kilo amper kesme kapasitesine sahip olsaydı ve yüzyirmi kilo amperlik şalterler yerine daha düşük akımlı (50, 40, 80 amper) şalterler seçilseydi, ardışık bağlama kullanılabilir.
Kaskatlama tablolarına bakarak, T4 ile T1 ile birlikte 36 kilo amperlik kesme kapasitesi olan şalterlerin yüz kilo amperlik arıza durumunda aynı anda açarak koruma sağlanabilir.
Ardışık bağlama tekniğinin avantajları hızlı açma zamanı ve ekonomik çözüm olmasına rağmen, dezavantajı seçicilik olmadığı ve düşük güç kalitesi sunmasıdır.
1:03:22Şalter Seçimi ve Koordinasyon: Şalter seçiminde "new" seçeneği ile istenen şartlar seçilir, kablo sigorta, kaçak akım ünitesi, bekleyen devrek kesici, elektronik veya termomanyetik seçenekler arasından seçim yapılabilir.
MX2, Tmax ve TX serilerinde aktif koruma özellikli şalterler bulunurken, eski serilerde de çeşitli seçenekler mevcuttur.
Yeni ürün seçmek daha avantajlıdır; XT serisi seçildiğinde overload (aşırı akım) ve shorts (kısa devre) koruması gibi seçenekler sunulur.
1:04:33Şalter Eğrileri ve Seçicilik: Programda iki tane termomanyetik şalter (TMD özellikli) eklendi: kaynak tarafında 160 amperlik, yük tarafında 40 amperlik şalter.
Seçicilik için yük tarafındaki kesicinin karşılaştığı hata değeri, kaynak tarafındaki kesicinin koruma değerinden daha düşük olmalıdır.
Programın sağ üst köşesinde hangi k amper ve saniye değerinin bulunduğuna dair bilgi verilir, bu bilgi seçicilik sağlama konusunda önemlidir.
1:06:57Zaman Seçiciliği Örneği: Zaman seçiciliğinde şebeke tarafındaki kesicinin LS koruması varken, bir altındaki kesicinin Z korumasına sahip olması gerekir.
Örnekte kaynak tarafında 4000 amperlik LS korumalı şalter, bir altta 2500 amperlik LS korumalı şalter, en altta T7 serisi 600 amperlik L ve I koruması yapan şalter kullanılmıştır.
Zaman seçiciliği sayesinde tüm tüketiciler arasında süreklilik sağlanmış, her arıza değerinde önce yük tarafındaki, sonra kaynak tarafındaki şalter açılmıştır.
1:09:02Seçicilik Özellikleri: Şalterlerin aşırı akım koruması ve kısa devre koruması için ayar aralıkları ayarlanabilir.
S işaretli şalterlerin en büyük özelliği, kısa devre koruma değerlerini (büyük arıza değerleri) zaman değerine göre ayarlama imkanıdır.
Bu ayar özelliği sayesinde, eğer kesişmeler olmasaydı, önce yük kesicisi açılacak ama sonra hem üstündeki hem de kaynak kesici aynı anda açılacaktı.
1:10:31Kaynaklar ve Web Siteleri: Koordinasyon tabloları için "abb.com.tr" adresinde arama yapılabilir.
Cromentes simülatörü ve download center (ABB kütüphanesi) üzerinden tüm ABB ürünleri ve dökümanlara ulaşılabilir.
"Selectivite tek çözüm" sayfasında servis sürekliliği, teknik bilgiler ve tüm dökümanlara erişim sağlanır.
1:13:29Koordinasyon Tabloları: "Safe Optimals Coordination" sayfasında hem seçicilik hem de motor koruması, backup ve diğer korumalarla yapılabilecek koordinasyonlar için tablolar mevcuttur.
Akım seviyesi seçildiğinde (örneğin ACV), kaynak tarafı ve yük tarafı için şalter modelleri seçilebilir.
Tablolarda "T" harfi tam seçicilik (total selectivity) anlamına gelirken, sayısal değerler ise o değere kadar seçicilik sağlama imkanı sunar.
1:14:58Yazılım Kaynakları ve Kullanımı: Backup ve motor koruma için koordinasyon tabloları kullanılabilir.
A ve B yazılımları ücretsiz indirilebilir ve kullanılabilir, linkler doğrudan yazılım indirme sayfasına yönlendirir.
E-design (tek kat çizimler), CAT (teklif hazırlama), Curves (selectivite yazılımı) ve Frontcat (ürün çizimleri) gibi yazılımlar mevcuttur.
1:16:05Ürün Bilgilerine Erişim: Frontcat yazılımıyla ücretsiz indirerek ürünlerin üç boyutlu veya iki boyutlu çizimlerine erişilebilir.
Ürün bilgileri ab.com.tr adresindeki arama kutusundan da bulunabilir.
İletişim bilgileri sunucuda mevcuttur ve sorular için mail ile hızlı geri dönüş sağlanabilir.
1:17:04Seçicilik Türleri ve Kullanım Alanları: Tam seçicilik, kısmi seçicilik tercih edilir çünkü daha ekonomik bir çözüm sunar.
Seçicilik sadece devre kesici arasında değil, sigortalar arasında da olabilir.
Küçük akımlarda kısmi seçicilik kullanılırken, daha büyük akımlarda tam seçicilik tercih edilir.
1:18:03Seminer Sonucu ve İletişim: Seminer sırasında internet bağlantı sorunları yaşanmış ve birkaç kez yeniden başlatmak zorunda kalmışlar.
Seminer kaydı oluşturulmuş ve yakın zamanda yayınlanacak.
Sunum hem portalda paylaşılacak hem de katılımcılara PDF olarak e-posta iletilicektir.

Alçak Gerilim Tesisatında Devre Kesiciler ve Seçicilik Koordinasyonu Eğitim Semineri

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir