Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu eğitim videosunda, Optimum Makine Mühendisliği lisansını ve Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği yüksek lisansını tamamlamış, şu anda Fransa'da akademisyenlik yapan ve ısı transferi ve ışınım üzerine uzmanlaşmış Refet, akvaryum ısı ve soğutma sistemleri hakkında detaylı bilgiler paylaşıyor.
- Video, akvaryumlarda kullanılan soğutma yöntemlerini (buz, fan, soğutucu, peltier) ve ısıtma sistemlerini karşılaştırmalı olarak inceliyor. Her bir soğutma yönteminin çalışma prensipleri, avantajları ve dezavantajları açıklanırken, akvaryum suyunun ideal sıcaklık aralığı ve ısı kaybını azaltma yöntemleri de ele alınıyor.
- Videoda ayrıca akvaryumdaki diğer cihazların (dalga motoru, iç filtre, hava taşı) ısı ve soğutma üzerindeki etkileri, Çin malı ısıtıcıların gerçek güç değerleri ve ısı pompası gibi verimli ısıtma yöntemleri de inceleniyor. İzleyicilerin akvaryumlarında elektrik faturasını düşürmelerine yardımcı olacak pratik öneriler sunuluyor.
- Akvaryum Soğutma Yöntemleri
- Bu videoda akvaryumda ısıtma ve soğutma ile ilgili bilgiler paylaşılacak.
- Akvaryum soğutmak için sıkça kullanılan yöntemler: buz, fan soğutucu ve peltierle akvaryum soğutma.
- Akvaryumun verimi, ısı kaybı azaltma ve diğer cihazların ısınma yetkisi de ele alınacak.
- 00:44Akvaryum Soğutma Gerekliliği
- Akvaryum balıkları, bitkileri ve mercanları belli optimal sıcaklıklar ve tolerans aralıklarında yaşarlar.
- Tolerans aralığının üst sınırını aştığınızda ölümler başlar.
- Havaların sıcaklaşmasıyla akvaryum suyu sıcaklığı bu seviyenin üstüne çıkarsa soğutma gereklidir.
- 01:22Soğutma Temel Kavramları
- Soğutma temelde iki tip olarak ayrılır: araba ve PC'de kullanılan soğutma ile akvaryum ve buzdolabında kullanılan soğutma.
- Akvaryum ve buzdolabında sıcaklık ortam sıcaklığına yakın olduğundan, hava sıcaklığından uzaklaştırmaya çalışmak zordur.
- Akvaryumu soğutmak için fan kullanmak, cam veya filtreye vurmak gibi hızlandırıcı yöntemler etkili değildir.
- 02:11Akvaryum Soğutma Yöntemleri
- Akvaryum soğutmak için en basit yöntem buz kullanmaktır.
- İkinci yöntem fan kullanmaktır ve bu en çok kullanılan sistemdir.
- Üçüncü yöntem peltier soğutucu kullanmaktır ve ikisi de ısı pompası olarak çalışır.
- 02:37Buz Kullanımı
- Buz kullanmanın en büyük dezavantajı sürdürülebilir olmamasıdır.
- Buz sürekli buzdolabından alınması ve müdahale edilmesi gerekir.
- Balıklar oksijensizlikten dönmeye başladığında bu yöntem faydalı olabilir.
- 03:11Buz Hesaplama Örneği
- Bir buzun genellikle -18 derecede dondurulduğu ve -20'den -26'ya gelirken yaklaşık 480 kalori ısı aldığı hesaplanmıştır.
- Suyun 30'dan 26'ya düşerken etrafa verdiği ısı da hesaplanmıştır.
- 90 litre akvaryum suyunu 4 derece düşürmek için yaklaşık 3 kilogram buz gereklidir.
- 04:06Fan Kullanımı
- Fan en çok kullanılan sistemdir ve fiyatı uygun olduğundan tercih edilir.
- Fan mucize yaratmaz, mevcut soğutma sürecini hızlandırır.
- Fan suyu soğutmak için suyun üzerindeki yoğunlaşmış nemi süpürüp iterek aşağıdan yeni nem gelmesini ve soğumayı hızlandırır.
- 05:42Islak Sıcaklık Kavramı
- Islak sıcaklık, ıslak pamuğa konulan termometre ile ölçülür ve kuru sıcaklıktan daha düşük olur.
- Islak sıcaklığın düşüklüğünün miktarı ağırlıklı olarak ortam nemi belirler.
- Nem ne kadar azaldıkça (örneğin Ankara'ya doğru gidildikçe) ıslak sıcaklık daha da düşer.
- 07:35Akvaryum Soğutma ve Fan Kullanımı
- Fanın üfürdüğü hava nemliyse, nem arttıkça önünüzdeki insan süpürüyor yüzü ama altmış kişi getiriyor, bu nedenle ortamın nemi çok önemlidir.
- Fanı kapalı bir kapakta çalıştırırsanız, nem yüzde yüz olacak ve fan önünüzden ne kadar adam götürüyorsa o kadar adam getirecek, buharlaşma olmayacak ve akvaryum sıcaklığı ortam sıcaklığına eşit kalacak.
- Aynı fan Antalya'da daha az soğuturken Ankara'da daha fazla soğutacaktır.
- 08:38Su Değişimi ve Fan Tercihi
- Buharlaşan su saf su olduğundan kalsiyum, magnezyum, nitrat ve fosfat buharlaşmıyor, musluktan suyla tamamladıkça suyunuz sertleşecek ve nitratınız artacak.
- Fan kullanınca su değişimlerinin sıklığını arttırmanız gerekiyor.
- Piyasada daha ucuz olsa da minik DC bilgisayar fanlarını tercih etmemek, AC 12 santimlik doğrudan fişe takılan, adaptör gerektirmeyen fanları tercih etmek daha iyi olacaktır.
- 09:24Buharın Enerjisi ve Soğutucu Kullanımı
- Buharın enerjisi çok yüksek, su buhara dönüştüğü zaman 2440 birim ısı alırken, 30 derecedeki su 26 dereceye indiğinde sadece 16 birim ısı veriyor.
- 90 litre akvaryumu 4 derece düşürmek için bu sene neredeyse yarım litre su buharlaştırmanız yetecek ve ortam nemlenecek.
- Nemlenmesini istemiyorsanız daha çok para verip soğutucu almanız gerekiyor, soğutucular bayağı pahalı olup 2020 fiyatıyla 2300 liradan en uygunu başlıyordu.
- 10:15Soğutucunun Çalışma Prensibi
- Soğutucu buzdolabı gibidir, fan yukarıdan aşağıya düşen bir şeyi hızlandırırken, soğutucu bir şeyi aşağıdan yukarıya doğru iter.
- Normalde yüksek sıcaklıktan düşük sıcaklığa ısı transfer olurken, soğutucu elektriği alarak soğuk yerden sıcak yere ısı taşıyor.
- Evdeki klimalar da aynı mantıkla çalışıyor, dışarıda ünitesi olmazsa evin dışında çalışamazlar çünkü dışarıya bu ısıyı atması gerekiyor.
- 11:31Soğutucunun Özellikleri ve Fiyatı
- Soğutucunun ısı eşanjörlerinin titanyum olması gerekiyor çünkü paslanıyor, özellikle tuzlu su çok daha agresif olduğu için.
- Akvaryum eklenince satış sayısı düşüyor, fan 30 lira iken akvaryum 150 lira oluyor, soğutucu da aynı sebeple ekstra pahalı oluyor.
- Soğutucu odanın nem yapmasa da odayı ısıtıyor, tıpkı buzdolabı gibi arkasından sıcaklık verip bulunduğu odayı ısıtıyor.
- 12:40Peltier Soğutucular
- Soğutucuyla aynı mantıkla çalışan ama kompresörü olmayan ve küçük boyutlarda kalabilen peltierler var, bunlar da elektrik enerjisi alarak topu aşağıdan yukarıya taşıyor.
- Peltierlerin kötü tarafı veriminin soğutucudan daha düşük olması, soğutucular 3-5 performans katsayısı ile çalışırken peltierler genelde 1-1,5 performans katsayısı ile çalışıyor.
- Peltierleri LED'lere benzetmek gerekir, soğutucu ise saf floresan soğutucu gibi olur.
- 13:52Peltier Soğutucuların Avantajları ve Dezavantajları
- Soğutucu boyutu değiştikçe fiyatı çok değişen bir şey değil, saf floresan da öyle, ancak peltierler ve LED'ler miktarı iki katına çıkarttığınızda fiyatı da iki katına çıkıyor.
- Büyük akvaryumlara uygulanabilirliği gittikçe pahalılaşıyor, küçük akvaryumlar ve aradaki oda sıcaklığıyla akvaryum arasındaki sıcaklık farkının düşük olmasını istiyorsanız peltier düşünebilirsiniz.
- Peltierin kötü tarafı bir el becerisi gerekiyor, hazır satılan akvaryum için peltier soğutmaları yok, sıcak tarafı bir fan veya başka bir eşanjörle soğutmalı olarak soğutmanız gerekiyor.
- 15:39Isı Kontrol Sistemleri
- Isı kontrol etmek için iki temel yöntem vardır: açık devre ve kapalı devre.
- Açık devre kontrol sistemlerinde (örneğin timer) kontrol edilen şeyin bilgisi gelmez, sadece zamana göre açıp kapatır.
- Kapalı devre kontrol sistemlerinde sıcaklık bilgisi gelir ve cihaza göre açıp kapatır, daha ucuz olmasına rağmen oda sıcaklığı ve nem değiştiğinde hesaplamalar şaşabilir.
- 16:50Kapalı Devre Kontrol Sistemleri
- Kapalı devre kontrol sistemleri 2020 fiyatıyla 40 liraya adaptörlü, 60 liraya mevcut olup bağlantısı kolaydır.
- Bağlantı için fanın kablosunu kesip, mavi kısımlara takarak ve adaptörden güç vererek çalışır hale getirilir.
- Üstteki düğmelerle istediğiniz sıcaklığa getirip, bu sıcaklığın üstüne çıkarsa fanı çalıştırabilirsiniz.
- 17:53Isı Kontrol Sistemlerinin Karşılaştırılması
- Buz bedava ve uygulaması kolay olsa da sürdürülebilir değil, kontrolü yok, nem yapmıyor ve odayı ısıtmıyor.
- Fan en sık kullanılan yöntem çünkü fiyatı uygun, ancak timer kullanırsanız kontrolü zor olabilir.
- Soğutucular çok pahalı ve lüks, ancak bulunduğu odayı ısıtıyor ve uygulaması kolaydır.
- 19:38Peltierler ve Isıtıcıların Özellikleri
- Peltierler fiyatları orta karar, nem ve ısıtma açısından soğutucu gibi çalışır ancak uygulaması oldukça zor.
- Peltierler için el becerisi gerekiyor, eşanjörleri yapıştırması, elektrik devresini kurması ve uygun amperde çalışmasını sağlayacak adaptör sağlaması zor.
- Elektrikli rezistanslı ısıtıcıların (kettle, UFO, yağlı radyatör, jager) verimi aynıdır, kaç watt çekiyorsanız o kadar ısıtırsınız.
- 21:44Isıtıcıların Kalitesi ve Maliyetleri
- Pahalı ısıtıcıların verimde farkı yoktur, camları daha kaliteli olabilir veya termostatları daha az bozulabilir.
- Akvaryumlarda ısıtıcı yüzünden kışın elektrik faturasına büyük maliyetler çıkabiliyor.
- Akvaryumlarda konveksiyon kayıpları, buharlaşma kayıpları ve diğer cihazların ısıya etkisi vardır.
- 23:05Akvaryum Kayıpları ve Hesaplamalar
- Konveksiyon kayıpları tek bir yan camdan, ön camdan, üstten ve alttan olur, üstten daha çok kayıp olur.
- Strafor koyarak camların konveksiyon kayıplarını düşürebilirsiniz.
- Buharlaşma kaybı miktara bağlıdır, günde kaç litre su buharlaşıyorsa bu miktarı hesaplayarak buhardan kaybedilen ısıyı bulabilirsiniz.
- 26:15Akvaryum Isı Kayıplarını Azaltma Yöntemleri
- Akvaryumun buharlaşmayı azaltmak için yan cam, arka cam ve altları straforlanabilir, ancak üstü kapatılmamalıdır çünkü ışık çalışıyor ve sıcaklığın atılmasını engeller.
- Soğutma kayıpları da ısıtma kayıpları gibi engellenmelidir, böylece daha verimli bir şekilde soğutulabilir.
- Buharlaşma soğutma için lehimize olduğu için eksi haneye değil artı haneye yazılmalıdır.
- 27:33Akvaryum Cihazlarının Isı Etkisi
- Akvaryum içindeki cihazlar güçlerinin toplam watt cinsinden değeri kadar ısı yaymaktadır, örneğin 30 watt çeken bir dalga motoru 24 saat çalıştığında 30 wattlık bir ısıtıcı çalışıyormuş gibi ısı sağlar.
- Isıtıcı seçerken, gerçek güç değerini kontrol etmek önemlidir çünkü Çin malı ısıtıcılar yalan söyler ve daha az watt çekerler.
- Isıtıcı seçerken, ihtiyacınız olan watt değerinin üzerinde bir güç almak daha verimlidir çünkü daha az zaman çalışır ve elektrik harcamasına olumlu etki eder.
- 30:14Filtre ve Motorların Isı Etkisi
- Filtre ve motorlar devamlı çalışıyormuş gibi ısı sağlar, ilk harekete verildikten sonra hız sabit kalır ve elektrik enerjisi tamamen ısıtmaya harcanır.
- Kaliteli dalga motoru ve iç filtre, aynı watt değerinde daha hızlı akıntı sağlarken, kalitesiz olanlar daha düşük hızda sabitlenir.
- Akvaryumu soğutmak için ışıklandırmayı sıcaklığın daha düşük olduğu akşam veya gece çalıştırabilirsiniz.
- 33:02Verimli Isıtma Yöntemleri
- Rezistanslı ısıtıcılar (UFO, kettle) için verimli ısıtma mümkün değildir çünkü 200 watt çekip 200 watt verir.
- Isı pompası (soğutucu) ile soğuktan sıcağa ısı transferi yapılabilir, bu sayede daha verimli ısıtma sağlanabilir.
- Peltier kullanarak da verimli ısıtma yapılabilir, bu yöntem ile elektrik faturasını %25 ile %50 arasında düşürebilirsiniz.