Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Akşemseddin Hazretleri'nin hayatını, Fatih Sultan Mehmet ile olan ilişkisini ve tasavvufî mirasını anlatan biyografik bir belgeseldir. Akşemseddin Hazretleri, 1390 yılında Şam'da doğan, mutasavvıf, alim, doktor ve şair olarak tanıtılmaktadır.
- Video, Akşemseddin Hazretleri'nin eğitim hayatını, tıp bilgisini ve mikrobu keşfini anlatarak başlamakta, ardından İstanbul'un fethindeki rolünü, Fatih Sultan Mehmet'in akıl hocalığı ve fethin manevi mimarı olarakki etkisini kronolojik olarak ele almaktadır. Ayrıca Ebu Eyyub el-Ensari'nin kabrinin yerini bulması, çeşitli yerlerde kurduğu dergahlar ve vefatı da anlatılmaktadır.
- Belgeselde Akşemseddin Hazretleri'nin hikmetli sözleri, eserleri ve Bayramiye tarikatının Şemsiye kolu hakkında bilgiler de sunulmaktadır. Video, Akşemseddin Hazretleri'nin türbesinin tarihi ve mimari özellikleriyle sonlanmaktadır.
- Akşemseddin'in Hayatı ve Önemi
- Akşemseddin, İstanbul'un fethinde önemli rol oynayan, Fatih Sultan Mehmet Han'ın manevi komutanı olan gönül sultanıdır.
- Akşemseddin, mikrobu keşfedip tıp ilmine ışık tutan sırlı alim, sultanların akıl hocası ve gönüllerin sultanıdır.
- Akşemseddin, Anadolu'nun İslamlaşmasında büyük rol oynamış ve İstanbul'un fethinin manevi mimarı olarak anılmaktadır.
- 01:27Akşemseddin'in Doğumu ve Eğitimi
- Akşemseddin, asıl ismi Muhammed Şemseddin bin Hamza olan, 1390 yılında Suriye sınırları içindeki Şam'da doğmuştur.
- Küçük yaşta Kur'an-ı Kerim'i hıfzeden Akşemseddin, yedi yaşında ailesiyle Anadolu'ya gelip Samsun'un Kavak ilçesine yerleşmiştir.
- Alim olan babası Şeyh Şerafettin Hamza'nın vefatının ardından dini ilimlerin yanında tıp eğitimi almış ve kısa sürede pek çok ilmi tamamlamıştır.
- 03:15Akşemseddin'in Tasavvuf Yolculuğu
- Akşemseddin, yedi oğlu olmuştur ve küçük oğlu Hamdullah Hamdi, astronomi, astroloji ve müzik alanında bilgi sahibi olup devrin önde gelen şairleri arasında yer almıştır.
- Kısa sürede Osmancık Medresesi'nde müderris olan Akşemseddin, tasavvuf yolunda yükselmek için İran, Şam ve Bağdat'ı dolaşmıştır.
- Hacı Bayram-ı Veli Hazretlerinin yanında kaldığı süre içinde tasavvufun inceliklerini öğrenen Akşemseddin, icazetini aldıktan sonra Beypazarı'na yerleşmiş ve daha sonra Göynük'e gitmiştir.
- 04:07Akşemseddin ve Fatih Sultan Mehmet
- Fatih Sultan Mehmet ile küçük yaşlarda tanışan Akşemseddin, Fatih tahta çıktıktan sonra onun akıl hocalığını yapmaya devam etmiştir.
- İstanbul'un fethinden önce iki defa Fatih'in yanına Edirne'ye giden Akşemseddin, tedavisi olmayan hastalıkların çözüm yollarını bulmuş ve tedavisi bilinmeyen pek çok hastalığı tedavi etmiştir.
- Akşemseddin, Fatih Sultan Mehmet'in kızlarından birinin de bulunduğu pek çok önemli kişinin tedavisini yapmıştır.
- 04:49Akşemseddin ve Mikrobun Keşfi
- Akşemseddin, İslam ilimlerine vakıf olmasının yanında zamanın bilgilerine aşina çok iyi bir tıp doktoru olup, "Maddet-ül Hayat" adlı eseri yazmıştır.
- Akşemseddin, tıp tarihinde ilk defa mikrop meselesini ortaya atmış ve hastalıkların mikrop yoluyla bulaştığı fikrini öne sürmüştür.
- Akşemseddin, hastalıkların insanlarda teker teker ortaya çıktığını sanmak hatalıdır, hastalık insandan insana bulaşmak suretiyle geçer ve bu bulaşma gözle görülmeyecek kadar küçük fakat canlı tohumlar vasıtasıyla olur şeklinde açıklamıştır.
- 07:04Akşemseddin'in Bilimsel Katkıları
- Mikroskobun 17. yüzyılın yarısından sonra keşfedildiği hatırlanırsa, Akşemseddin'in bu fikirlerinin değeri daha iyi anlaşılır.
- Akşemseddin, "Maddetül Hayat" adlı tıbbi eserinde hastalıkların vücuda giren birtakım görünmeyen tohumlardan hasıl olduğunu, kuluçka devirleriyle tespit ederek bakteriyoloji ilminin esaslarını kurmuştur.
- Akşemseddin, yalnız Türk tıp tarihinde değil, dünya tıp tarihinde de çok büyük ve nurlu bir şahsiyet olmuştur.
- 08:10İstanbul'un Fethi ve Akşemseddin
- Akşemseddin, Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri döneminde padişah İkinci Murat'ın davetiyle saraya gitmiş ve İstanbul'un fethinin kendisine nasip olacağını söylemiştir.
- Fatih, 1453 yılı baharında İstanbul'u muhasara etmek üzere ordusuyla Edirne'den yola çıkınca Akşemseddin, Akbıyık Sultan ve devrin diğer tanınmış kişileri yüzlerce müritleriyle ona katılmıştır.
- Akşemseddin, kuşatmanın en sıkıntılı anlarında gerek padişahın gerekse ordunun manevi gücünün yükselmesine yardımcı olmuştur.
- 09:57Akşemseddin'in Fetih Müjdeleri
- Fetih sürecinde ordunun sıkıntılı dönemlerinde hem Fatih'in hem de ordunun manevi kuvvetini destekleyici söylemleriyle, dualarıyla, tavırlarıyla ve davranışlarıyla hep göz doldurmuştur.
- 20 Nisan 1453'te dört büyük yardım gemisi Osmanlı donanmasının çabasına rağmen İstanbul'a girdiğinde, Akşemseddin padişaha sert ifadelerle dolu bir mektup yazarak fetih taraftarlarının muzaffer olacağını müjdelemiştir.
- Akşemseddin, son bir hücumla düşman gelene kadar şehri fethetmesi gerektiğini söyleyerek hücum kararı alınmasında etkili olmuştur.
- 11:20Akşemseddin'in Fetih Tarihi
- Fatih Sultan Mehmet, fethin gecikmesiyle artan Haçlı ordusu tehlikesi sebebiyle endişeleniyor ve manevi desteğini istediği Akşemseddin'e sık sık haber göndererek fethin ne zaman gerçekleşeceğini öğrenmeye çalışıyordu.
- Akşemseddin, "Bu kadar ümmeti Muhammed'den Müslüman ve gazi toplanır, bir kafir kalesine yönelirse kale insallah feth olur" diyerek fethin gerçekleşeceğini belirtmiştir.
- Akşemseddin, "Bu senenin Cemaziyelevvel ayının yirmibir günü seher vaktinde sıdk ve himmetle falan canipten yürüyüş etsinler, ol gün kale fethullah" diyerek fethin tarihini tayin etmiştir.
- 13:12Fetihin Gerçekleşmesi
- Tayin olunan vakit gelmiş fakat kale fethedilmemişti, padişah gadaplanmış ve fetihle ilgili şüpheler oluşmuştu.
- Akşemseddin, başından tacı yuvarlanmış, başı açık toprağa secde etmiş, niyaz edip ağlıyordu.
- Akşemseddin, "Elhamdülillah kale feth olundu" diyerek secdeden başını kaldırdığında, kaleye askerler girmişti.
- 14:02Akşemseddin Hazretleri'nin İstanbul Fethi ve Fatih Sultan Mehmet İlişkisi
- Akşemseddin Hazretleri'nin keşfi ile 28 Mayıs'ı 29 Mayıs'a bağlayan gece başlayan hücum sonunda İstanbul ele geçirildi ve Ayasofya'da kılınan ilk Cuma namazının hutbesini Akşemseddin Hazretleri okumuştur.
- İstanbul'da kısa süre kaldıktan sonra Akşemseddin Hazretleri Göynük'e dönmüştür.
- Fatih Sultan Mehmet, fethi sırasında Akşemseddin Hazretleri ile artan yakınlaşmasına bağlı olarak tasavvufa olan ilgisi artmış ve padişahlığı bırakıp Akşemseddin Hazretlerine bağlanmaya niyetlenmiştir.
- 15:07Akşemseddin Hazretleri'nin İstanbul'dan Ayrılışı
- Akşemseddin Hazretleri fetihten kısa bir süre sonra İstanbul'dan ayrılmıştır ancak Fatih Sultan Mehmet ile irtibatını koparmıştır.
- Padişahın tüm ısrarlarına rağmen Göynük'e dönen alim, Fatih'in bu şehre yaptırmak istediği cami ve tekkeyi kabul etmeyerek sadece bir çeşme yapılmasına razı olmuştur.
- Fatih Sultan Mehmet, Akşemseddin Hazretlerinin bu büyük desteğini fetih sonrasında "Bu ferah ki ben de görürsünüz. Yalnız bu kalenin fethinden değildir. Akşemseddin Hazretleri gibi bir azizin benim zamanımda olduğuna sevinirim" sözleriyle ifade etmiştir.
- 15:58İstanbul'un Fethi ve Akşemseddin Hazretleri
- İstanbul fethedildikten sonra İslam orduları İstanbul'a girerken, fethedilen şehrin sakinleri Fatih Sultan Mehmet Han'ın yanındaki hocası Akşemseddin Hazretlerini padişah sanarak ona doğru gittiler ve ellerindeki çiçek demetlerini Akşeyh'e uzattılar.
- Akşemseddin Hazretleri kalabalığa talebesi Fatih'i göstererek "Sultan Mehmet odur, ona gidiniz" diye işaret etti.
- Fatih Sultan Mehmet gülümseyerek "Hayır, ona gittiniz, gene ona gidiniz. Evet, Sultan Mehmet benim, lakin o benim hocamdır" diyerek Akşemseddin Hazretlerine hürmet göstermiştir.
- 16:45Akşemseddin Hazretleri'nin Ders Verdiği Cami
- Akşemseddin Hazretleri'nin ders verdiği cami, Fatih Medreseleri yapılıncaya kadar önce medrese olarak kullanılan Zeyrek Camii'nin güney ihata duvarında pencere üstündeki bir kitabeden Akşemseddin Hazretleri'nin İstanbul'da bulunduğu yıllarda burada oturdu ve ders verdiği anlaşılmaktadır.
- 17:09Ebu Eyyub el-Ensari Hazretlerinin Kabrinin Bulunması
- Rivayete göre Sultan II. Mehmet, İstanbul kuşatması sırasında Akşemseddin Hazretlerinden İslam ordularının daha önceki kuşatmalarında şehit düşmüş olan sahabe Ebu Eyyub el-Ensari'nin kabrinin yerinin bulunmasını istedi.
- Akşemseddin Hazretleri, "Sultanım, ben her gece şu semtte bir nur indiğini görmekteyim" diyerek kabrinin yerini gösterdi ve baş ve ayak uçlarına birer çınar ağacı dikerek kabrin yerini işaretledi.
- Fatih Sultan Mehmet Akşemseddin Hazretlerini sınamak için dikilen bu iki çınar ağacını yerlerinden çıkararak bugün iç avluda bulunan setli yere diktirdi ve parmağındaki yüzüğü de çıkartıp mezarın bulunduğu yere gömdürdü.
- Ertesi gün Akşemseddin Hazretleri geldiğinde çınar ağaçlarının bulunduğu yere uğramadan kabrin olduğu yere gelip asasını mezarın ortasına dikerek yine mezarın yerini buldu.
- 18:23Akşemseddin Hazretleri ve İrşad Yolu
- Akşemseddin Hazretleri şeyhinin yanından ayrılarak Beypazarı'na gitti, burada bir mescit ve değirmen inşa ettirdi.
- Halkın büyük rağbet gösterip etrafına toplanması üzerine günümüzde Çorum'a bağlı olan İskilip kazasında Köse Dağ civarındaki Evlek köyüne çekildi.
- Bir süre sonra buradan da ayrılarak Göynük'e yerleşti, orada da yine bir mescitle değirmen yaptırdı ve bir yandan çocuklarının, diğer yandan da dervişlerin talim ve terbiyeleri ile meşgul oldu.
- Bu arada hacca da gitti ve şeyhi Hacı Bayram-ı Veli Hazretlerinin vefatından sonra onun yerine irşad makamına geçti.
- 19:16Akşemseddin Hazretleri ve Beyaz At
- Akşemseddin Hazretleri yolda giderken bir kimseyle arkadaş olur, bu adam beyaz bir ata binmişti ve bu at Akşemseddin Hazretlerinin çok hoşuna gitmişti.
- Bir ara bu beyaz at'a sahip olmayı düşünmüş fakat içindeki bu meyilden vazgeçmişti.
- Ancak bu defa da atın sahibinin gönlünden atı şeyhe verme düşüncesi geçti ve bunun üzerine atı şeyhe bağışladı.
- Şeyhin büyük oğlu Sadullah Çelebi bu durumun hikmetini sordu ve şeyh "Ben ibadetimi yalnız Allah'a ederim, geçici dünya ise bana hizmet eder" demiştir.
- 20:04Akşemseddin Hazretleri ve Dilenci
- Bir gün Akşemseddin Hazretlerinin önüne yemek için bir tencere pilav getirirler, fakat Akşemseddin Hazretleri pilavı yemeye bir türlü başlamaz.
- Orada bulunanlardan biri "Doğru olmaz düşüncesiyle buyurun yiyelim" der, Akşemseddin Hazretleri o kimseye dönerek "Bu pilav oturanların nasibi değildir. Onun için yememiz doğru olmaz" der.
- Adam açıkgözlülük yaptığını sanarak, "Niçin nasibimiz olmasın?" der ve besmele çekerek, tam elini pilav yemeye uzatacakken kapıdan dilencinin biri "Allah için bir şeyler verin" diye seslenir.
- Akşemseddin Hazretleri orada bulunanlara, "Nasibini isteyene verin" deyince, pilavı gelen kişiye verirler.
- 21:03Akşemseddin Hazretleri'nin Hikmetli Sözleri
- Akşemseddin Hazretleri'nin hikmetli sözlerinden birkaçı şu şekildedir: "Her işe besmele ile başla, temiz ol, her daim iyiliği adet edin, tembel olma, namaza önem ver, nimete şükret, belaya sabret."
- "Dünyanın mutluluğuna mağrur olma, kimseye kızma, eziyet ve cefa etme, ömrün uzun olsun istersen kimsenin nimetine haset etme, kimseyi kötüleme."
- "Senden üstün kimsenin önünden yürüme, dişinle tırnağını yeme, misvakı başkalarıyla birlikte ortak kullanman uygun olmaz, çok uyumak kazancın azalmasına sebep olur."
- "Akıllıysan yalnız yolculuğa çıkma, gece uyanık ol seher vakti Kur'an oku, daima Allah Teala'yı zikret, kendini başkalarına methetme, namahreme bakma, harama bakma."
- "Yoksa gaflete düşersin, kimsenin kalbini kırıp viran eyleme düşen şeyi temizleyerek yersen fakirlikten kurtulursun, edepli, alçakgönüllü ve cömert ol."
- 22:27Akşemseddin Hazretleri'ne Göre Veli
- Akşemseddin Hazretleri'ne göre veli olan insan, insanlardan gelen sıkıntılara katlanıp tahammül gösteren kimsedir.
- Başına gelen sıkıntıları göğüsler, belalar yüzünden şikayetçi olmaz ve adavet beslemez, düşmanlık tavrı takınmaz.
- O kişi toprak gibidir, toprağa her türlü kötü şeyler atılır, fakat topraktan hep güzel şeyler biter.
- Akşemseddin Hazretleri'ne göre, manevi huzura ermekle bu yolda ilerlemek için dört şey lazımdır: az yemek, az uyumak, halka az karışmak ve Allah Teala'yı çok zikretmek.
- 23:14Akşemseddin Hazretleri'nin Eserleri
- Akşemseddin Hazretleri'nin Risalet-ün Nuriye, Risale-i Zikrullah, Risale-i Şerhi, Ahvali, Hacı Bayram-ı Veli, Def ün Metain Velilerin Makamları, Akşemseddin Nasihatnamesi, Hayat Maddesi isimli tıp kitabı ve Güçlüklerin Halli isimli eserleri bulunuyor.
- 23:41Akşemseddin Hazretleri'nin Vefatı
- Akşemseddin Hazretleri İstanbul'dan Göynük'e döndükten bir sene sonra oğlu Muhammed Fazlullah'ı kendi dergahına tarikat lideri tayin etmiştir.
- Akşemseddin Hazretleri vefat etmeden önce çocuklarını ve müritlerini toplayarak kendi inşa ettiği mescitte onlara vasiyette bulunmuştur.
- Orada bulunanlarla helalleşip vedalaştıktan sonra Yasin suresini okumaya başlamış, sonra sünnet üzere sağ tarafına yatıp elini sağ yanağına koyarak ruhunu Allah'a teslim etmiştir.
- Akşemseddin Hazretleri'nin vefatı 1459 yılının Şubat ayına denk gelmektedir ve kabri de Göynük'te kendi yaptırdığı mescidin yanı başındadır.
- 24:52Akşemseddin Hazretleri'nin Türbesi
- Akşemseddin Hazretleri'nin türbesi, 1459 yılında vefat eden Akşemseddin Hazretleri'nin türbesi, Süleyman Paşa Camii'nin yanında yer almaktadır.
- İstanbul'da Eyüp Sultan'ın kabrini bulan Akşemseddin Hazretleri, kabri bulduktan sonra padişahın tüm ısrarlarına rağmen Göynük'e döner ve ilerleyen zamanda Göynük'te vefat eder.
- Türbe Fatih Sultan Mehmet Han tarafından yaptırılmış olup, naaşı sandukadan üç-beş metre alttadır ve hemen yanı başında oğulları Emrullah ve Sadullah vardır.
- Örtünün altında bulunan sanduka oğlu Sadullah'ın yaptırmış olduğu sandukadır ve beşyüz yıllık bir tarihe sahip olup türbe içinde Akşemseddin Hazretleri'nin kendi kullandığı asada bulunuyor.
- 1952 yılından itibaren türbenin dış mimarisi tamir görmüştür.
- 25:55Akşemseddin Hazretleri'nin Mirası
- Akşems