Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Diyanet Televizyonu'nun "Yeni Günden Merhaba" programında, sunucu Zeynep, Başkanlık Vaizi Lütfiye Gülay Bilgin, yazar Dr. Semin Güler Oğuzhan ve Diyanet İşleri Başkanlığı Din Hizmetleri Genel Müdürü Dr. Bünyamin Albayrak gibi konuklar arasında akraba ilişkileri ve sıla-i rahim konusu ele alınmaktadır.
- Program, akraba ilişkilerinin önemi, hukuki ve ahlaki yönleri, modern hayatın bu değerleri nasıl etkilediği ve akraba ilişkilerinde yaşanan sorunların çözüm yolları üzerine odaklanmaktadır. Konuşmacılar, akrabalık ilişkilerindeki üç temel bağ (kan bağı, din bağı ve insanlık bağı), sıla-i rahim kavramı, iletişim sorunlarının çözümü, mahremiyet sınırları ve doğru iletişim dilinin önemi gibi konuları tartışmaktadır.
- Programda ayrıca evlilikte akraba ilişkilerinin önemi, aile içi sorunların çözümü için "yüzleşme" yöntemi, Allah'a hesap vereceğimiz düşüncesiyle ilişkileri koruma ve hidayet konuları da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, Kur'an-ı Kerim'den ayetlerle desteklenerek, akraba ilişkilerinde dini ve insani sorumlulukları vurgulamaktadır.
- 00:32Programın Tanıtımı
- Diyanet Televizyonu'ndaki "Yeni güne merhaba" programına hoş geldiniz.
- Bugün programda akraba ilişkileri konusu ele alınacak.
- Konuşmacılara Diyanet İşleri Başkanlığı Vaizi Lütfiye Gülay Bilgin ve yazar Dr. Semin Guler Oğuzhan davet edilmiş.
- 01:52Akraba İlişkilerinin Önemi
- Akraba ilişkileri, insanlar arasındaki en yakın bağdır ve iyi günleri paylaşan, kötü günde destek olan akrabalardır.
- Akraba ilişkileri, aile ve geniş aile içindeki ilişkilerin önemini vurgulamaktadır.
- İnsanlar toplumsal varlıklardır ve birbirlerine muhtaçtır, bu nedenle akrabalık ilişkileri kişinin kendisi için gerekli olan ilişkilerdir.
- 04:10Akraba İlişkilerinin Dinî ve Sosyal Önemi
- Akrabalık ilişkileri hem psikolojik açıdan önemli hem de dinen Allah'ın çok önemle üzerinde durduğu bir alanıdır.
- Kur'an-ı Kerim'de insanlar arası ilişkilerle ilgili çok sayıda ayet vardır ve bu ayetler akrabalık ilişkilerinin nasıl olması gerektiği konusunda uyarılar verir.
- Modern hayat, akraba ilişkilerinin önemini kaybetmeye neden olurken, bu kayıplar hem bireysel hem toplumsal anlamda ciddi yaralar açmaktadır.
- 06:50Sosyal Doku ve Akraba İlişkileri
- Sosyal dokunun güçlü olması, toplumun yıkılmaması için gerekli olan iki ilişki türünden biridir: aile ve akrabalık ilişkileri.
- Akraba ilişkileri, birinin acısında, kaza geçişi veya hastalığı sırasında diğer akrabaların yardım etmesini sağlar.
- Teknoloji çağında bile insanlar birbirlerine ihtiyaç duyar, ancak sosyal dokunun güçlenmesi ve ayakta kalması için akrabalık ilişkilerine ihtiyaç vardır.
- 09:31Akrabalık İlişkilerinin Önemi
- Nisa suresinde Allah'a ibadet etmek ve akrabalara önem vermek emredilmektedir.
- Anne-baba, akrabalık ilişkilerinin ilk halkası olarak başlar ve insanlık aleminde her geçen gün büyüyen halkalar içerisinde insanların birbirleriyle iletişimi vardır.
- Akrabalık ilişkileri bir sorumluluk getirir; akrabanızın iyi gününde kötü gününde her anında yanında olmanız veya onun sizin yanınızda olması bir sorumluluktur.
- 11:32Akrabalık İlişkilerinin Mutlulukla İlişkisi
- Modern insanın en büyük problemi mutsuzluktur ve insanı en fazla mutlu eden şey paylaşım ve bir başkasının mutluluğunu yaşamak/görmektir.
- Hayatta ölüm gerçeği vardır ve bu hayatı yaşarken insan her türlü şeyden geçer; hastalığı, sağlığı, varlığı, darlığı görür.
- Hastanede bir yakınınızın "geçmiş olsun" sözü insanı çok etkiler ve bir başkasının destek sözüne herkes muhtaçtır.
- 13:59Akrabalık İlişkilerinin Zayıflamasının Nedenleri
- Teknolojinin gelişimiyle beraber bilincimizi ve değerlerimizi paralel geliştiremedik, bu da akraba ilişkilerini zayıflatmıştır.
- Çocuklar ve yetişkinler kendi odalarına, tabletlerine ve cep telefonlarına sarılarak evdeki ilişkiyi bile yabancılaştırdılar.
- Çocuklarımızı yetiştirmede geri kaldık; akraba ilişkilerinin hem sosyal dokuyu güçlendirdiğini hem de Allah'ın emri olduğunu öğretmedik.
- 16:15Kardeşlik İlişkilerinin Önemi
- Akraba ilişkilerinde en önemli faktör kardeşlik ilişkileridir; kardeşlerin arası iyi ise akrabalarla aranız da iyi olur.
- Kardeşler arasında sorun varsa, akrabaların karışması durumunda ilişkiler daha da zayıflayabilir.
- Akrabalık ilişkilerinde inancımızın gereğini nesle aktaramadık ve teknoloji bizi yalnızlaştırdı.
- 17:42Akrabalık İlişkilerinde Uzaklaşma
- Kardeşlerin torunları aslında çok yakın olmasına rağmen birbirlerini tanımıyorlar.
- Türkiye'nin genişliği ve bölgeler arası evlilikler nedeniyle akrabalar birbirinden sosyal mesafe olarak uzaklaştı.
- Çocukların okulları, işlerin gereklilikleri ve masraflar nedeniyle akrabalık ziyaretlerine gitmeleri zorlaşmıştır.
- 20:38Akrabalık Bağları ve Önemi
- Rahman isminden mülhem olarak alimler, insanlar arasında birbirine olan bağın "rahim" olarak tanımlanmasını vurgulamaktadır.
- Akrabalık ilişkilerinde kan bağı, din bağı ve insanlık bağı olmak üzere üç farklı bağ bulunmaktadır.
- Genetik geçişler beş nesil öncesine kadar uzanabilir ve akrabalık bağı genetik geçişlerin bilinmesi için önemlidir.
- 21:51Kan Bağının Zayıflaması
- Günümüzde akrabalık ilişkilerinde kopukluk yaşanmakta ve bu durum büyük bir ızdırab oluşturmakta.
- Akrabalık ilişkilerinde bilgi aktarımı eksik olmaktadır; bir kişi akrabalarıyla ilgili bilgiye sahip değilse, düğünlerde bile yakın akrabalarıyla tanışamayabilir.
- Hz. Peygamber'in "Baba dostlarınıza bile hürmet edin" hadisi, akrabalık bağının önemini vurgulamaktadır.
- 23:57Din Bağı ve İnsanlık Bağı
- Akrabalık ilişkilerinde din bağı da bulunmaktadır; ümmet kardeşliği kardeşliğin en üst boyutudur.
- Hz. Nuh oğlunu dalgalar arasından kurtarmaya çalıştığı ancak oğlunun iman etmediği zaman Allah onu artık ehli (akrabası) olarak tanımadığını belirtmiştir.
- İnsanlık kardeşliği ise Hz. Adem aleyhisselam'dan beri insanlığın bir ailesi olduğunu göstermektedir.
- 25:48Akrabalık Bağlarının Kırılması ve Çözümü
- Akrabalık bağı koparıldığında hem ferdi hem toplumsal düzeyde ciddi psikolojik ve sosyolojik sorunlar yaşanmaktadır.
- Kur'an'a dönmek ve Allah'ın emirlerine uygun davranmak, akrabalık ilişkilerine hassasiyet göstermektir.
- Akrabalık ilişkilerinde karşı tarafın yapmadığı bir şeyi yapmamak yerine, soru sormak ve iletişim kurmak gerekir.
- 26:51İletişim Sorunlarının Çözümü
- Bir danışanın akrabasıyla yedi yıllık bir sorun yaşadığını, akrabasının kendisine "hoş geldin" demediğini ve ortamdan kaçtığını anlattığı bir örnekle iletişim sorunları ele alınmaktadır.
- Danışan, akrabasına telefonla soru sormayı tercih etmiş ve akrabası da sorunun farkına varmış, sorunu çözmüştür.
- Akrabalık ilişkilerinde iletişim sorunları yaşanıyorsa, söylenmek yerine söylemek ve soru sormak gerekir.
- 32:12Evlilikte Akraba İlişkileri
- Evlilikte uyum, huzur ve mutluluk sadece eşler arası ilişki ile sınırlı değildir, aile ve yakın akrabalarla ilişkiler de önemlidir.
- Eşler, birbirlerinin anne ve babaları ile iyi ilişkiler kurmalı ve "senin ailen benim ailem" ayrımını yapmamalıdır.
- Eşler evlilik sorunlarını yakın akrabaları işe karıştırmadan kendi aralarında çözmeli, çünkü yakın akraba katılımı küçük sorunları büyütebilir.
- 33:34Akraba İlişkilerinde Örnek Bir Durum
- Bir hanım, eşinin ailesinden bir büyüğünü bir olay yüzünden affedemiyormuş ve içindeki öfkeyi bastıramıyormuş.
- Danışman, hanıma o büyüğünün en sevdiği tarçınlı kek yapmasını ve olayı açıkça konuşmasını önermiş.
- İki taraf arasında yüzleşme gerçekleşmiş, büyüğün özür dilemesi ve karşılıklı affedilmelerle sorun çözülmüş.
- 36:14Akraba İlişkilerinde İletişim ve Yaklaşım
- Akraba ilişkilerinde sorunlar doğduğunda yüzleşme yapmak ve sorunları konuşmak önemlidir.
- Tartışmada "kırmadan, kırılmadan" prensibi uygulanmalı, akrabalığın devam etmesini ve Allah'ın sevabını kazanmak için helallik almak gerekir.
- Sınırlı dünyada insanları yalnızlaştırıp akrabadan uzaklaştırırken, akraba ilişkilerinde sadece hizmet etmek değil, hoşgörü ve anlayış göstermek de önemlidir.
- 39:47İslam Hukuku Açısından Sıla-i Rahim
- İslam hukuku açısından akraba ilişkilerinde hak ve sorumluluklar dikkate alınmalıdır.
- "Kötü akraba" diye tanımlanan kişilere karşı da sıla-i rahim yapılmalıdır; kin gütmemek, haset etmemek ve zarar vermemek gerekir.
- Sıla-i rahim hem dini bir sorumluluk hem de insani bir görevdir, bu sorumluluğu yerine getirmemek Allah'a hesaba verilir.
- 43:37Akrabalık İlişkilerinde Hesap Sorunu
- Konuşmacı, Karadeniz'de yaşayan amcasının anlattığı bir hikâye üzerinden, rahat bir yatağın, güzel yemeklerin Allah katında hesabının olduğunu ve bunun hesabını vereceğini düşünen Müslüman tipolojisini aktarmaktadır.
- Günümüzdeki Müslüman tipolojisi, her şeyin kendi hakkı olduğunu ve bunu hak ettiğini düşündüğü için, akrabalık ilişkilerinden ötürü Allah'a hesap vereceğini düşünmek yerine, bu hesapları ahirette vereceğini düşünmektedir.
- Bu hesap içinde kalan kişi, ilişkileri koparan kişi olmamak için yüksek bir irade gerektiren bir durumda olmaktadır.
- 46:04Akrabalık İlişkilerinde Doğru Davranış
- Nefsin acı duyduğu zaman acıtmak isteyen ilk irade, ilkel bir irade olup, karşıdaki kişinin nefsi davrandığında ona İslami bir üslupla "sen canımı acıttın ama ben senin canını acıtmayacağım" diyebilmek cesaret gerektirmektedir.
- Eş ailesinin büyükleri, özellikle gelin-damat ilişkilerinde veya evlendikten sonra kendi ailelerinin büyükleri, sözlü veya davranışla canımızı acıttığında, insan genellikle ilişkiyi keserek geri çekilmektedir.
- Vazgeçmek yerine konuşmak en güzel yöntemdir; eğitimlerde nasıl konuşulacağı bilinmeyen durumlarda kaçınmak veya düşman olmak yerine, aynı kimlik ve üslup korunarak açık ve net konuşmak gerekir.
- 49:20Sınırlar Koyarak Doğru Davranış
- Doğruyu usulüne uygun ifade ettikten sonra, karşı taraf bunu duymaktan rahatsız olup her bulunduğu ortamda rencide edip yargılayıcı konuşursa, bu durumda kesinlikle düşman olunmamalıdır.
- Asıl o keserse ilişkiyi Allah'a o hesap verecektir; bayramlarda, hastalık, ölüm, düğün, doğum gibi sosyal olaylarda destek verilirken, özel görüşmelere sınır koymak gerekir.
- Sınırlar koymak, kırılmak anlamına gelmez; sır verildiğinde sır büyür ve canavarlaşır, bu toplumda doğru davranmak ve sınır koymak gerekir.
- 50:56Affetme ve Uyarma
- Akrabalık, komşuluk ve aile içi ilişkilerde affetme sorunu bulunmaktadır.
- Hz. Muhammed'in "Köleleriniz hata yaptığı zaman affediniz" hadisi, ceza vermeyeceğimiz anlamına gelmez, ancak uyaracağımız ve yanlış bilmediği zaman öğreteceğimiz anlamına gelir.
- Yanlış bilip de yapan kişiye uyarıldığında bir daha yapmayacağını düşünmek gerekir.
- 51:50Mahremiyet Sınırları ve Akraba İlişkileri
- Akraba ilişkilerinde mahremiyet sınırlarının ne olduğu ve nasıl koyulacağı önemli bir konudur.
- Samimiyet de acı verir, çok muhabbet tez ayrılık getirebilir.
- Mahremiyetin en genel tanımı bedenler arası sınırdır ve Allah'ın sınırlarına uymadığımız zaman başımıza her türlü felaket gelebilir.
- 53:37Allah'ın Sınırlarına Uyma Önemi
- Allah'ın sınırlarına uyma, trafik ışıklarına benzetilebilir; kırmızı ışıkta geçmek gibi sınırları ihlal etmek ciddi sonuçlara yol açabilir.
- Toplumsal kazaların telafisi yoktur, akrabalık ilişkilerinde mahremiyet sınırlarını ihlal etmek acı sonuçlar doğurabilir.
- Dinen evlenme yasağı olan kişilerle ilişkiler kurmak büyük bir hata olabilir.
- 55:13Namahrem Ölçülerin Riayeti
- Akrabalık ilişkilerinde namahrem ölçülerin riayet edilmesi gerekir; amca, oğul, teyze, kız gibi kişiler namahrem ölçüleriyle değerlendirilmelidir.
- Akrabalık ilişkilerinde mahremiyet sınırlarına dikkat etmek zorundadır, çocukken bir arada büyüdüğümüz kişilerle bile.
- Ana-baba bile belli bir yaştan sonra çocuklarına namahrem ölçülerine dikkat etmelidir.
- 57:22Din Tutarlılığı ve Ölçü
- Allah'ın yasaklamadığı, haram demediği hususlarda aşırı tutumlar din diye lanse edilmemelidir.
- Dış dünyada gösterilen ölçüyle aile içerisindeki ölçüde tutarlılık olmalıdır, din tutarlılık demektir.
- Hz. Ayşe ve diğer eşlerinin örnek olduğu gibi, hayatın içinde olup da namahrem ölçülere dikkat etmek gerekir.
- 1:00:36Evlilik ve Dindarlık
- Evlilikte göz önünde bulundurulan tercih sebepleri genellikle zenginlik, soyluluk, güzellik ve dindarlıktır.
- Peygamber Efendimiz "Kadın ile dört şey için evlenilir: malı, soyu, güzelliği ve dini için. Sen dindar olanı seç ki iki elin bereket görsün" buyurmuştur.
- İnsanlar genellikle geçici vasıflara önem verirken, kalıcı olan ahlak güzelliğini ve dindarlığı ihmal ederler.
- 1:02:37Gençlerle Akraba İlişkileri
- Gençler akrabalardan uzak durabilirler çünkü onlar kendilerini evlenme, atama gibi konularda sorgulayarak yargılarlar.
- Akrabalar olarak çocuklarla ve gençlerle kuracağımız ilişkide onları ötelemeden, itmeden kucaklamalıyız.
- Gençlerle ilişkilerde suçlayıcı ve yargılayıcı cümleler yerine onları kucaklayacak bir yaklaşım benimsenmelidir.
- 1:03:25Aile İçi İletişim Sorunları
- Konuşmacı, çocuklarıyla bile saygısız konuşan birinin akraba çocuklarıyla iyi iletişim kuracağını tahmin etmediğini belirtiyor.
- Çocuklar, büyüklerine saygısızlık olur diye ses etmeden, "ikinci kez buraya adım atarsam" gibi ifadeleri kullanıyorlar.
- Anne, çocuğunun durumunu anlayıp "yavrum, yazık seni alınmışsın" diyebilir, ancak çocuk "ben hep onun nişan tahtası olmayacağım" diye düşünüyor.
- 1:04:14Gençlerle İletişim Stratejileri
- Gençlerin "gitmiyorum" demek yerine, konuşulabilecek bir ortam varsa durumu konuşması gerektiği vurgulanıyor.
- Yetişkinler bile konuşmaktan kaçarken, büyüklerin gençlere özel davranışı öğrenmesi gerektiği belirtiliyor.
- Gençler, ergenlikteki hormonların verdiği cesaretle bir yere gittiklerinde var olduklarını hissetmek istiyorlar.
- 1:05:01Gençlerle İletişim Teknikleri
- Gençlere ilk olarak pozitif bir özelliğine iltifat ederek ilgi kurmak gerekiyor, böylece gençler sevdikten sonra sizi tanımaya çalışıyor.
- Gençler, kendilerini korumaya yönelik daha dikkatli çalışıyor ve sanal dünyadan beden dilini öğreniyorlar.
- Gençler, yetişkinlerden daha akıllı ve konuşmalarımızdaki şaka ile gerçek arasını ayırt edebiliyorlar.
- 1:06:20Gençlerin İmaj Algısı
- Gençlerin henüz imaj algısı oturmamış, kendilerini sevme ve kendilerine saygı duyma konusunda tereddütleri vardır.
- Gençler kendilerini tanıdıkça kendilerini severler, ancak bu öğrenme yolculuğunda onlara igne batırmamalıyız.
- İmaj algısıyla sorunu olan bir gence "diyetisyen buldum, kızı ona götür" demek, onun bayramının tümünün zehir olması demektir.
- 1:07:33Gençlerle İletişimde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Gençleri suçlamamalı, teknolojiyi suçlamamalı ve büyüklerin nerede ne konuşacağını bilmesi gerekiyor.
- Gençlerin olumlu taraflarıyla ilişki kurup olumsuzları eritmek yetişkinlerin sorumluluğudur.
- Gençlerin kendileri değerlidir, kulağında küpe olsun, erkeğin başında toka olsun, blucin giymiş olsun, bize uymayan bir tarzda gelse bile.
- 1:08:58Gençlerle İletişim Örnekleri
- Gençlerle iletişimde "bu sene boyum biraz daha uzamış, bakışlarım biraz daha anlamlaşmış" gibi olumlu ifadeler kullanılmalı.
- Gençlerle ilgilenmek için "son okuduğun kitap ne?" gibi sorular sorulmalı, böylece genç tekrar tekrar gelmek ister.
- Gençler akıllı, makul ve şakacıdır, önünde ya sonunda arkandan konuşabiliyorlar.
- 1:11:16İletişim Dili ve Etkileri
- Çocukken söylenen hiçbir şey unutulmaz, küçükken alınan bir söz bile yıllar sonra etkisini gösterir.
- İyi niyetli olunsa bile, iletişim dili çok önemlidir, özellikle çocuklarla ve gençlerle.
- Yaşlılar gençler için de önemlidir, yaşlıların olgunluğu, tecrübeleri gençlere öğretici olabilir.
- 1:13:08Deneyim ve İletişim
- Deneyim çok kıymetlidir, bir hayat içinde düşe kalka, üzüle üzüle öğrenilen şeyler çok değerlidir.
- Deneyimli kişilerin bilgilerini gençlerin dinlemek ve kulak kabartmak önemli bir sorumluluktur.
- Dil her şeyin başıdır, aynı lafı söylerken farklı bir şekilde ifade edersek bambaşka bir şey olur, neyi, ne zaman, nasıl söylediğimiz çok önemlidir.
- 1:14:30Peygambenin Sabrı ve Hidayet
- Peygambenin 63 yıllık bir hayatında kabalık ve zihniyeti kirleten bir kavimle mücadele ettiği anlatılıyor.
- Peygambenin zina etmek isteyen gençle konuşmasında, olayı annenin veya teyzenin yapması durumunda nasıl öfkeleneceğini anlatarak gençten utanmasını sağladığı belirtiliyor.
- Allah'ın insandan ümit kesmemesi, ancak insanın insandan ümit kesmesi durumu vurgulanıyor ve hidayetin Allah'tan ve kişinin dilemesinden geldiğine dikkat çekiliyor.
- 1:16:37Yaşamın Değerlendirilmesi
- Gençliğin sağlık ve yaşam enerjisi açısından, yaşlılığın ise bilgelik ve dua gücü açısından değerli olduğu vurgulanıyor.
- Hayatın farkında olarak yaşanması gerektiği, gençlik ve yaşlılık dönemlerinin de bu farkındalıkla geçirilmesi gerektiği belirtiliyor.
- İyi bir ömürün, insanın ölümünden sonra "ne güzel bir insandı" denilmesiyle değerlendirildiği ifade ediliyor.
- 1:18:40Ev Oturma Geleneği
- Geçmişte akşamları ev oturma geleneğinin, çocukların bir araya gelmesi ve ailelerin birlikte vakit geçirmesi sağladığı anlatılıyor.
- Günümüzde ev oturmanın yerini restoran, kafe ve lokanta sohbetleri aldığını, bu durumun akraba ilişkilerini olumsuz etkilediğini belirtiyor.
- Ev oturmanın sosyal, ekonomik ve psikolojik destek sağladığı, dışarıda buluşmanın ise akraba ilişkilerini olumsuz yönde etkilediği vurgulanıyor.
- 1:21:28Akraba İlişkilerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Akrabalara karşı sevgi ve saygı duymak gerektiği, ancak sırları başkasına yaymamak gerektiği belirtiliyor.
- Akrabalara karşı samimiyetin yanlışa götürebileceği, bu nedenle akraba ilişkilerinin nasıl düzenlenebileceği düşünülmeli olduğu vurgulanıyor.
- Allah Resulü'nün, tövbe eden kişiye akrabaya iyilik yapmasını tavsiye ettiği örneğiyle günahların affı için akrabaya iyilik yapmanın önemine değiniliyor.