Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim dersi formatında olup, konuşmacı "Auzef Çocuk Gelişimi Bölümü" kapsamında "Ahlaki Gelişim ve Değerler Eğitimi" dersinin yedinci ünitesini anlatmaktadır.
- Video, ahlak ve değer eğitimi yaklaşımlarını detaylı olarak ele almaktadır. Öncelikle değer telkini, değer açıklama, değer berraklaştırma (değer analizi) ve ahlaki muhakeme yaklaşımları açıklanmakta, ardından örtük program, adil topluluk okulları, karakter eğitimi ve davranış öğrenme gibi diğer yaklaşımlar da kısaca anlatılmaktadır. Her yaklaşımın özellikleri, amaçları ve uygulama yöntemleri ayrıntılı olarak açıklanmakta, özellikle Colberg tarafından geliştirilen ahlaki muhakeme yaklaşımı üzerinde durulmaktadır. Video, bu yaklaşımların karşılaştırılmasıyla sonlanmaktadır.
- 00:21Ahlak ve Değer Eğitimi Yaklaşımları
- Ahlak ve değer eğitimi yaklaşımları arasında değer telkini, değer açıklama, değer berraklaştırma (değer analizi) ve ahlaki muhakeme yaklaşımları en bilinenleridir.
- Model alma, örtük program, adil topluluk okulları, karakter eğitimi ve davranış öğrenme gibi yaklaşımlar da bulunmaktadır.
- 00:48Örtük Program Yaklaşımı
- Örtük program veya gizli öğretim yaklaşımında değerler bir ders ve etkinlik şeklinde aktarılmamaktadır.
- Değerler öğretmenin tutum ve davranışları, okul kuralları, ders içi ve dışı faaliyetler, gazete ve dergiler, kutlamalar, okul idaresinin tutumu ve dernek toplantıları yoluyla öğrencilere örtük bir şekilde hissettirilir.
- Bu yaklaşıma göre öğretilmesi kastedilen değerlerin mutlaka planlı bir şekilde öğretilmesi gerekmektedir.
- 01:42Adil Topluluk Okulları Yaklaşımı
- Adil topluluk okulları yaklaşımına dayalı değerler eğitimi bütüncül bir bakış açısına dayanmaktadır.
- Çocukların ahlaki gelişimi sadece aile, okul ve çevrede değil, aynı zamanda bir bütün olarak toplum içerisinde gerçekleşmektedir.
- Yaklaşımın amacı, temel değerler üzerinde akılcı fikirler yürütme, mantıksal düşünmeyi teşvik etme, toplumda rol ve sorumluluk almayı temin etme ve okul dışı uygulamalara yer vermedir.
- 02:21Değer Telkin Yaklaşımı
- Değer telkin yaklaşımına göre değerlerin bir yetişkin yardımıyla doğrudan öğretilmesi hedeflenir.
- Değerler eğitimi söyleneni yapma, aktarılmaya çalışan değeri sorgulamadan kabul etme, kuralları ezberleme, rol modellerini izleme ve telkin etme şeklinde gerçekleşir.
- Değer telkin yaklaşımının amaçları, belirli değerleri aşılamak, öğrencilerin bu değerleri içselleştirmesini sağlamak ve yanlış değerleri değiştirmelerine yardım etmektir.
- 03:16Değer Telkin Yaklaşımının Uygulanması
- Öğrencilerin belirtilen amaçlara ulaşmalarını sağlamak üzere model olma, pekiştirme, eleştirme, azarlama, alternatiflere sevk etme, eksik bilgi sunarak arzu edilen değerlere yöneltme, oyunlar, taklit, rol yapma, canlandırma, buluş yoluyla öğretme, hataları düzelterek doğrusunu gösterme ve öğüt verme gibi metotlar uygulanır.
- Telkin yoluyla ahlak ve değer öğretimi yaklaşımının etkili sonuçlar oluşturabilmesi için Superca tarafından geliştirilen bir modele göre altı adımlı bir yol izlenmelidir: değeri belirleme, değer seviyelerini belirleme, davranışsal amaçları belirleme, uygun metotları seçme, seçilen metotları uygulama ve sonuçları değerlendirme.
- Değer telkini yaklaşımında öğüt niteliği taşıyan değerler, iyi yönlerinin tahtaya yazılması, analiz içeren ifadeler, kurgusal hikayeler, şiirler, masallar, şarkılar, tarihi olaylar, örnekler, geçmiş örnek kişiler ve karakterler, somut materyaller kullanılması gibi hususların kullanılmasının yararlı olacağı ifade edilmektedir.
- 05:12Değer Açıklama Yaklaşımı
- Değer açıklama yaklaşımı (değer belirginleştirme) çocuklara bütün değerlerin öğretilmesi yerine onların kendi değerlerini açıklamalarına imkan verilmesi, alternatifler arasından seçim yaparak, seçtikleri değerler üzerinde değerlendirmeler yapılarak kendi değerlerinin farkına varmaları hedeflenmektedir.
- Öğretmenler ahlak ve değer öğretiminde herhangi bir değerin öğretimini sağlamak için bir telkin ve yönlendirmede bulunmamalıdır.
- Öğretmenlere rol oynama, benzetim, tasarlanmış ya da gerçek değerlerle yüklü durumlar, derinlemesine kendini analiz etme alıştırmaları, duyarlılık çalışmaları, sınıf dışı faaliyetler ve küçük grup tartışması gibi yöntemler uygulanabilir.
- 06:12Değer Açıklama Yaklaşımının Uygulanması
- Değerlerin kazandırılması için oluşturulan modelin basamakları: öğrencinin alternatifleri inceleme, tanıma ve aralarından birini seçmesine yardım etme, her alternatifin sonuçlarını tartmasına yardım etme, tercihini özgürce yapması için cesaretlendirme, kendisi için neyin daha değerli olduğu konusunda düşünmeye teşvik etme, değer tercihini topluma sunarak teyit etmesi için fırsat sunma, değerine göre davranması için cesaretlendirme ve değerine uygun davranışı sürekli hale getirmesi için desteklemedir.
- Değer açıklama yaklaşımının uygulanması sırasında derse açık uçlu sorularla başlanır, önceden kazandırılması planlanan değerlerle ilgili gazete haberleri, güncel olaylar, tablolar, atasözleri ve deyimler belirlenir.
- Seçilen unsurlarla ilgili öğrencilerin fikirleri, konuyla ilgili ne yapıp yapmayacakları ve nedenleri sorularak konunun tartışılması sağlanır, gelişim aşamalarına uygun olarak film, belgeseller, çizgi film ve animasyonlardan yararlanılabilir.
- 07:32Değer Analizi Yaklaşımı
- Değer analizi yaklaşımı, değer içeren konu veya sorular hakkında değerlendirme yapabilme ve karar verebilmeleri için öğrencilerin mantıksal düşünmelerine, bilimsel incelemeler yapmalarına, kendi değerlerini kavramsallaştırmalarına ve kavramlar arasında bağlantı kurmalarında mantıksal ve analitik süreç izlemelerine yardım etmeyi amaçlamaktadır.
- Bu yaklaşıma göre öğrenciye öğüt veya talimatlar verilmesi yerine, karşılaşılan ahlaki meselenin delillerle birlikte neden ve niçin soruları çerçevesinde analiz edilerek çözülmesi hedeflenir.
- Değer analizi yaklaşımı, sosyal değerlere ilişkin konulara odaklanmaktadır ve mantıksal tartışma ilkeleri, test etme, benzer durumları analiz etme, münazara ve araştırma yöntemleri yaygın olarak kullanılır.
- 09:00Değer Analizi Yaklaşımının Uygulanması
- Değer analizi yaklaşımının basamakları: konunun tanımlanması, alternatiflerin açıklanması, kanıtların toplanması ve kaydedilmesi, kanıtların değerlendirilmesi, kalıcı çözümlerin tahmini, durumların yeniden tanımlanması, sonuçların değerlendirilmesi, uygun alternatifin seçilmesi ve seçilen alternatife göre davranmadır.
- Ahlaki muhakeme yaklaşımı, Colberg tarafından geliştirilen ve ahlaki ikilem olarak da bilinen bu yaklaşımda amaç, bireye düşünme ve muhakeme etme yeteneği kazandırarak değer öğretimini gerçekleştirmektir.
- Değer öğretiminin kazandırılması, oluşturulan küçük gruplarla kısmen yapılandırılmış tartışmalar yöntemi kullanılarak yapılır ve ahlaki ikilemler içeren hikayeler yoluyla çocukların ahlaki muhakeme yargıları ortaya çıkarılmaya çalışılır.
- 10:18Yaklaşımların Karşılaştırılması
- Değer telkini yaklaşımında geleneksel kültürlerde sıkça başvurulan bir yaklaşımdır, iyi, güzel ve doğru kabul edilen değerler tartışması sunulur ve kıssadan hisse çıkarılması hedeflenir.
- Değer açıklama yaklaşımında değerler öğretmen ve öğrenciler tarafından belirlenir ve tartışılır, sonuçlara göre öğrenci kendi değerini belirlemektedir.
- Değer analizinde değer içeren konu veya sorun üzerinde düşünülür, akıl yürütülür, düşünce becerileri kullanılır ve ahlaki muhakeme yaklaşımında değer, zıt konu veya sorun üzerinde gruplar arası düşünme ve muhakeme yoluyla belirlenir.
- 11:05Ahlaki Muhakeme Yaklaşımı
- Ahlaki muhakeme yaklaşımına göre ahlaki değerler, başkalarının telkiniyle değil, kişinin bizzat kendisinin bilişsel gelişimine uygun olarak ilerleyen akıl yürütme süreçleri sonucunda oluşmaktadır.
- Akıl yürütme süreçlerini daha etkili hale getirmek için ikilem ve zıtlık çelişki barındıran ahlaki tartışmalara yer verilmektedir.
- Colberg'e göre ahlaki bir zıtlık durumunda kişinin doğruyu nasıl bulacağını kendi kendine keşfetmesi, doğrunun kendisine öğretilmesinden daha önemli ve kalıcıdır; ahlaki değerlerin kişinin kimliği ve karakteri haline gelebilmesi için bizzat yaşanılarak tecrübe edilmesi gerekir.
- Ahlak ve değer eğitiminin en temel şartı, kazandırılmaya çalışan değer yargısının kişilerin özgür iradeleri ile kabul etmeleridir.