Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Açıköğretim Sistemi'nde Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi ders kitabının üçüncü ünitesi olan "Milli Mücadele Başlıyor" konusunu anlatan bir eğitim içeriğidir.
- Video, Birinci Dünya Savaşı'nın sonuçları ve Osmanlı Devleti'nin yıkılışıyla başlayıp, Mondros Mütarekesi'nden sonra İtilaf Devletleri'nin Anadolu'ya işgallerini kronolojik olarak anlatmaktadır. İçerikte Mondros Mütarekesi'nin hükümleri, İstanbul'un işgali, Çanakkale Boğazı'nın ele geçirilmesi ve işgallere karşı halkın direniş hareketlerinin nasıl örgütlenmeye başladığı ele alınmaktadır.
- Ayrıca, Mütareke döneminde Osmanlı yöneticilerinin Fransa ve İngiltere'den yardım istemeleri, 13 Kasım 1918'de İstanbul'a gelen İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan gemileri, İstanbul'daki askeri işgal ve siyasi belirsizlikler, Sadrazam Ahmet İzzet Paşa'nın istifası ve Tevfik Paşa hükümetinin kurulması gibi önemli olaylar da detaylı şekilde aktarılmaktadır.
- 00:32Dünya Savaşı'nın Sonuçları
- Dünya Savaşı'nın en önemli sonucu, Rus Çarlığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu ve Osmanlı Devleti'nin yıkılmasıdır.
- Rus Çarlığı 1917'de sosyalist ayaklanmalarla yıkılmış, yerine Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği kurulmuştur.
- Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yerine Avusturya-Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslavya devletleri kurulmuştur.
- 01:41Osmanlı Devleti'nin Yıkılışı ve Sonuçları
- Osmanlı Devleti'nin yıkılışı Ortadoğu'da kuvvetler dengesinde etkileri günümüze kadar devam eden büyük boşluklar doğurmuştur.
- Savaşın galipleri olan İngiltere ve Fransa, bu boşluğu kendi çıkarları için elverişli bir alan olarak görmüşlerdir.
- Osmanlı Devleti'ni savaştan çıkaran Mondros Mütarekesi, galiplere istedikleri fırsatı verecek şekilde planlanmış ve uygulanmıştır.
- 03:15Mondros Mütarekesi ve İşgaller
- Mütarekeler, savaş durumuna son veren geçici ateşkes antlaşmalarıdır, kesin hükümler ve sınırlar ise barış antlaşması'nın imzalanması ve tasdik ile belli olur.
- Mondros Mütarekesinin imzalanmasından hemen sonra İtilaf Devletleri barış antlaşması'nı beklemeye lüzum görmemişler, derhal Osmanlı topraklarını işgale başlamışlardır.
- Mütareke hükümleri Osmanlı Devleti'nin elini kolunu bağlamıştır, Türk birlikleri silahsızlandırılarak denetim altına alınmış, özellikle sınır bölgelerindeki kuvvetlerin dağıtılması sağlanmıştır.
- 04:10Osmanlı Devleti'nin Parçalanması
- Mondros Mütarekesi ile birlikte Osmanlı Devleti, Ortadoğu ve Arap Yarımadası'ndaki topraklarından ve Kafkasya'dan vazgeçtiğini kabul etmiş oluyordu.
- Devlet tamamıyla parçalanmış, elinde yalnızca Anadolu ve Doğu Trakya kalmış durumdaydı.
- Irak, Hicaz, Filistin, Ürdün, Suriye ve Lübnan gibi bölgeler farklı mandalara verilmiş veya bağımsızlığını ilan etmiştir.
- 05:12Anadolu'nun İşgali
- İtilaf Devletleri fazla vakit geçirmeden harekete geçmeleri gerektiğinin farkındaydılar ve öyle de yaptılar.
- Anadolu'nun işgali için dört bir taraftan eş zamanlı olarak harekete geçtiler.
- Osmanlı Devleti yöneticileri arasında İtilaf Devletlerinin bu planlarını görebilenlerin sayısı çok azdır, özellikle askerler ordunun terhisi ve silah teslimi ile anlaşmanın yedinci maddesi hükmü karşısında İtilaf Devletlerini gerçekleştirmek istedikleri planını anlamışlardı.
- 07:32İstanbul'un İşgali
- Mütarekenin en ağır uygulandığı yer başkent İstanbul'dur.
- İtilaf ordularının öncüleri, mütarekeye imza koyan Rauf Bey'in 2 Kasım'da İstanbul'da gazetelere verdiği demeçte "İstanbul'umuza tek bir düşman askeri çıkmayacaktır" demesinden sadece beş gün sonra İstanbul'a geldiler.
- İstanbul, İtilaf Devletleri için yalnızca Osmanlı Devleti'ni kontrol altında tutacak bir merkez değil, aynı zamanda Boğazları, bütün Karadeniz'i ve Karadeniz çevresindeki toprakları idare edecek bir üstür.
- 08:50İtilaf Devletlerinin Stratejik Hareketleri
- 6 Kasım'da İngilizlerle Fransızlar, 1915'te çetin deniz ve kara savaşlarıyla ele geçiremedikleri Çanakkale Boğazı'nı işgale başladılar.
- İstanbul'a gelen İtilaf donanması buradan Karadeniz'e açılmış, Bolşeviklere karşı Çar ordusunu desteklemek için Kırım'a asker çıkarmıştır.
- Doğu'da Batum'a çıkan İngilizler, buradan Kafkasya'yı ve Bakü petrollerini kontrol altında tutabilmenin yollarını aramışlardır.
- 09:59İtilaf Devletlerinin Amacı
- Mütareke hükümlerini uygulamak için İstanbul'a gelen komutanların lideri İngiliz Amiral Calthorfa, Osmanlı Devleti'nin savaşta mağlup olması yalnızca kendisi açısından bir son olmuyor, aynı zamanda İngiltere'nin ve Fransa'nın idaresi altında yaşayan Müslüman sömürgeler için de bağımsızlık umudunun sonunu getiriyordu.
- Savaş sırasında İngilizlere ve Fransızlara karşı bütün Müslümanları cihada çağıran Osmanlı Devleti, bütün ülkesini kaybetmekle karşı karşıyaydı.
- İngiltere ve Fransa şimdi kendi politikalarına bir zemin hazırlamak ve bütün Müslüman sömürgelerindeki hakimiyetlerini pekiştirmek için Osmanlı Devleti'nin mütareke ile ilgili iyimser ilanlarını silmek ve Türklerin savaşta ezildiğini bütün dünyaya duyurmak ve göstermek için harekete geçiyorlardı.
- 10:52Mondros Mütarekesi Sonrası İşgaller
- Osmanlı Devleti yöneticileri mütareke döneminde çaresizlikten dolayı Fransa ve İngiltere'den yardım istemişlerdir.
- 13 Kasım 1918'de İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan gemilerinden oluşan 61 parçalık filo İstanbul Limanı'nda Meclis Binası ve Dolmabahçe Sarayı önünde demirlemiştir.
- Galipler 3.500 askeri karaya çıkarmak ve Boğaz istihkamlarına yerleşmek için gemilerde beklemişlerdir.
- 11:38İşgalin Sonuçları
- Askeri binalar, bakanlıklara ait binalar ve İstanbul beylerine ve paşalarına ait konaklar İngiliz, Fransız ve İtalyan askerlerine mekan haline dönüştürülmüştür.
- Sadrazam Ahmet İzzet Paşa, padişahın kabinede değişiklik yapmasını istemesi üzerine baskı altında bulunduğunu bildirerek istifa etmiş, yerine Tevfik Paşa hükümeti kurulmuştur.
- İstanbul'da siyasi belirsizliklerin hüküm sürdüğü ortamda hükümetler ateşkes hükümlerine aykırı işler ve taşkınlık yapan azınlıkları İngiliz Yüksek Komiserliğine şikayet etmekten başka bir şey yapamamıştır.