Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Selim Hoca ve Yiğit'in yer aldığı bir tarih programıdır. Derya'nın yerine sunulan bölümde, Türk tarihinde önemli bir askeri figür olan Abdurrahman Nafiz Gürman Paşa'nın hayatı ve kariyeri anlatılmaktadır.
- Video, Paşa'nın 1882 doğumundan başlayarak Mekteb-i Harbiye'den mezun olduktan sonraki askeri kariyerini kronolojik olarak ele almaktadır. Trablusgarp'taki görevlerinden, Birinci Dünya Savaşı sonrası Milli Mücadele'ye katılımına, Güney ve Batı Cephesi'ndeki savaşlara, Genelkurmay başkanlığına ve 1966'daki vefatına kadar olan süreci detaylı şekilde aktarmaktadır.
- Videoda ayrıca Paşa'nın İsmet İnönü ile sınıf arkadaşlığı, Demokrat Parti iktidara geldiğinde tasfiye edilmesi, Şükrü Naili Gökberk ile olan ilişkisi ve dönemin önemli komutanlarıyla olan bağlantıları gibi tarihsel bağlamdaki önemli noktalar da ele alınmaktadır. Konuşmacı, "İstiklal'in Kumandanları" adlı kitaptan alıntılar yaparak bilgi aktarmaktadır.
- 00:15Abdurrahman Nafiz Gürman Paşa'nın Hayatı ve Eğitim Hayatı
- Abdurrahman Nafiz Gürman Paşa, 1882 yılında doğmuş, Mustafa Kemal Paşa'dan bir yaş küçük ve İsmet İnönü'nün kuşağından bir askerdir.
- Doğduğu yer konusunda farklı rivayetler vardır: askeri kayıtlara göre Muğla Bodrum'da, ancak Üsküdar Solak Sinan veya Akhisar doğumlu olduğu söylentileri de vardır.
- 1903 yılında Mekteb-i Harbiye'den mezun olup kurmay sınıflarına devam hakkı kazanmış, 1906 yılında İsmet İnönü gibi Mümtaz Yüzbaşı olarak Devleti Aliye Ordusuna iştirak etmiştir.
- 02:00Eğitim ve Sınıf Arkadaşları
- Mekteb-i Harbiye'den sınıf arkadaşları arasında Deli Halit Paşa, Aşir Aklıyla ve Alaaddin Koval gibi Milli Mücadele komutanları bulunmaktadır.
- Kurmay sınıflarından İsmet İnönü ve İzzettin Çalış gibi yakın arkadaşları vardır.
- Alt devrelerinden Kazım Karabekir, Kazım Özerk, Cemil Cahit Toydemir gibi önemli isimler, üst devrelerinden Naci Tınaz, Kazım Orbay ve Osman Zati Korol gibi isimler vardır.
- 03:01Eğitim Yolculuğu
- Diğer komutanların çoğu doğdukları yerlere yakın askeri rüştiyelerde idadilerde okurken, Abdurrahman Nafiz Gürman epey dolaşarak okumuştur.
- İstanbul'da Üsküdar Askeri Rüştiyesi'ni bitirdikten sonra Bursa Askeri İdadisi'nde idadi askeri liseyi okumuş, sonra tekrar Pangaltı'ya Mekteb-i Harbiye'ye dönmüştür.
- Mümtaz Yüzbaşı olarak orduya katıldıktan sonra ilk görev yeri Kırklareli İkinci Ordu Emrinde kurmay stajlarını yapmıştır.
- 03:52Harp Okulları ve Rütbe Kariyeri
- 1906 yılında ordunun subay ihtiyacını karşılamak için İstanbul dışında Manastır, Şam, Bağdat, Erzincan ve Edirne'de harp okulları kurulmuştur.
- Abdurrahman Nafiz Gürman, Bağdat'ta açılan harp okulunda ordu teşkilatı konusunda ders öğretmen muavini olarak görevlendirilmiştir.
- 1908 yılında kolağası (kıdemli yüzbaşı) rütbesi gelmiş, 1909 yılında Rütbe Kanunu çıkınca hak edilmemiş rütbelerin geri alınması sürecinde kıdemli yüzbaşı kolağası rütbesi geri alınmış, tekrar mümtaz yüzbaşı pozisyonuna gelmiştir.
- 05:37İskodra ve Çanakkale Görevleri
- 1911 yılında Bağdat'tan Arnavutluk'ta bulunan İskodra'ya giden Abdurrahman Nafiz Bey, önce İskodra Müstahkem Mevki Komutanı Kurmayı olarak, ardından 24. Tümen Kurmayı olarak görev yapmıştır.
- İskodra Kolordu Kurmay Başkan Vekili olarak görev yapmış ve İskodra Mürettep Birinci Alay Komutanlığı döneminde İskodra savunmasında yer almıştır.
- 1913 yılında İzmir'e tayin olarak oradan ayrılıp, 1914 yılında Halep'e gelerek 26. Tümen Kurmay Başkanı olarak görev yapmıştır.
- 07:19Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale
- Birinci Dünya Savaşı başlarken Çanakkale cephesi açılmış, 28 Ağustos'ta Çanakkale'ye gelen Abdurrahman Nafiz Bey, 26. Piyade Tümeni Kurmay Başkanı olarak Anafartalar Grubu İhtiyatı olarak görev yapmıştır.
- 26. Piyade Tümeni aynı zamanda Saros Körfezi'nin güvenliğinden sorumlu tümen olup, 1916 Ocak-Ağustos ayları arasında Anafartalar bölgesini görev yapmıştır.
- Bu dönemde yarbay rütbesi gelmiş ve kurmaylığını almıştır.
- 08:55Trablusgarp Görevi
- 1916 Eylül'ünde Çanakkale'deki görevi tamamladıktan sonra yarbay Abdurrahman Nafiz Bey, Trablusgarp Valisi olarak seçilen Süleyman el-Baruni'nin askeri danışmanı olarak görevlendirilmiştir.
- 1912'de Uşi Antlaşması imzalandıktan sonra Trablusgarp tamamen elden çıkmış olsa da, ordunun başkomutan vekili Enver Paşa açısından Trablus'un hayatında önemli bir yeri vardır.
- Birinci Dünya Savaşı'nda Kafkas cephesi, Irak cephesi, Suriye, Filistin cephesi, Galiçya ve Çanakkale dışında çok konuşulmayan Kuzey Afrika cephesi de vardır.
- 10:26Abdurrahman Nafiz Bey'in Afrika Grupları Komutanlığı
- Abdurrahman Nafiz Bey, Afrika Grupları Komutanı olarak 1916 Eylül'den 1917 Temmuz'a kadar Kuzey Afrika'da görev yapmıştır.
- Görevi, İtalyanlara karşı Trablus'ta yeni bir cephe açıp savaş hareketlendirmeye çalışmaktı.
- Nuri Paşa ile görüş ayrılıkları yaşayınca 1917 Temmuz'unda İstanbul'a dönme kararı vermiş ve Alman denizaltısıyla Libya'dan İstanbul'a seyahat etmiştir.
- 12:10Menemen'deki Görevi ve Trablusgarp'a Dönüşü
- 1917 Eylül'den 1918 Mart'ına kadar Menemen'de 47. Piyade Tümeni'nin 148. Alayında komutanlık yapmıştır.
- Nuri Paşa'nın yerine Şehzade Osman Fuat Bey Trablus'a gönderilince, Enver Paşa'nın emriyle Menemen'den getirilip Trablusgarp'a tekrar Afrika Grupları Kurmay Başkanı olarak gönderilmiştir.
- 1918 Mart'ından 1918 Ekim'ine kadar görev yapmış, Mondros Mütarekesi imzalandıktan sonra bile yerel direnişi örgütlemek için dört ay daha orada kalmıştır.
- 14:37Mondros Mütarekesi Sonrası Faaliyetleri
- Milli Mücadele genellikle Birinci Dünya Savaşı'nın sonuçlanmasından sonra başlamış olsa da, Trablusgarp'taki faaliyetler Mondros Mütarekesi'nden sonra da devam etmiştir.
- 8 Mart'a kadar İtalyanlara karşı faaliyetlerine devam eden kadro, lojistik destek kalmadığında Fransızlara teslim olmak zorunda kalmıştır.
- 24 Mart 1919'da İtalyanlara teslim edilen Abdurrahman Nafiz Bey, 8 Ekim 1919'da serbest bırakılıp İstanbul'a gönderilmiştir.
- 16:40İstanbul ve Konya'daki Görevleri
- İstanbul'da Genelkurmay'da görev yaptıktan sonra Ocak 1920'de Konya'ya 12. Kolordu Kurmay Başkanı olarak gönderilmiştir.
- Konya'da Fahrettin Altay ve silah arkadaşı Şehit Miralay Nazım ile birlikte görev yapmıştır.
- Akhisar'da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kurulup gelişmesinde önayak olmuştur.
- 17:55İstanbul İşgali ve Edirne'deki Görevi
- İstanbul işgal edildikten sonra Konya'dan İstanbul'a geri çağrılıp Harp Tarihi Şubesi'nde görevlendirilmiştir.
- Haziran 1920'de Edirne'ye 1. Kolordu Kurmay Başkanı olarak gönderilmiştir.
- Edirne'de Cafer Tayyar Eğilmez'in komutasındaki Trakya kuvvetleri Yunanlılara karşı direnmeye çalışmıştır.
- 19:18Edirne Muharebesi ve Milli Mücadele'ye Katılması
- 16 Haziran 1920'de Yunan ordusu Mil Hattını geçerek ileri yürüyüşüne başlamış, Edirne'nin kaybı önemli bir olay olmuştur.
- Muharebede birlikler dağıldığında Cafer Tayyar Eğilmez esir düşmüş, Abdurrahman Nafiz Bey ve Şükrü Nail Gökberk Bulgaristan tarafına geçerek birliklerini ve karargahını Yunanlara esir düşmekten kurtarmışlardır.
- Şubat 1921'e kadar Bulgaristan'da misafir edildikten sonra Mustafa Kemal Paşa'nın çağrısıyla Ankara'ya gelerek Milli Mücadele'ye katılmışlardır.
- 21:37Abdurrahman Nafiz Gürman'ın Kariyeri
- Şubat 1921'de Ankara'ya gelen Abdurrahman Nafiz Bey, ilk görev yeri olarak Adana'ya gönderiliyor.
- Abdurrahman Nafiz Bey hiçbir yerde altı aydan fazla kalmıyor, sürekli dolaşıyor ve Adana'da görev yaptığı süre iki-üç ay.
- Daha sonra Batı Cephesi Birinci Piyade Tümen Komutanı olarak tümen boyutunda bir kıta komuta edecek yetki verilerek Batı Cephesi'ne çağrılıyor.
- 22:22Kütahya-Eskişehir Muharebeleri
- Abdurrahman Nafiz Gürman, Birinci Piyade Tümeninin başında Temmuz 1921'de Kütahya-Eskişehir muharebelerine katılıyor.
- Muharebelerin başında Yunanların asıl sonuç arayacağı yerin batı kesimi olduğu düşüncesi hakimdir.
- İsmet Paşa'nın sınıf arkadaşı İzzettin Çalışlar'ın birinci grubu, Abdurrahman Nafiz Gürman'ın birinci tümeni, Yunanlıların asıl kesin sonucu aradığı Kütahya güneyindeki mevzilerde oyalama taarruzuna muhatap oluyor.
- 23:51Muttalib Ovası Baskın Taarruzu
- 20 Temmuz günü İsmet Paşa, Yunanlıların üç-dört kilometrelik bir boşluk bıraktıklarını fark edince oraya bir baskın taarruzu yaparak Yunanlıları ikiye ayırarak Türk ordusunun şansı olabileceğini düşünüyor.
- 21 Temmuz sabahı Muttalib Ovası'nda Yunanlılar nereden geldiğini anlayamadıkları bir anda hayalet süvarilerle karşılaşıyorlar.
- İzzetettin Çalışlar'ın birinci grubu ve Abdurrahman Nafiz Bey'in tümeni, Yunan yedi tümenine bir baskın taarruz yapıyor ve Yunanlılar şok geçirip panik halinde Eskişehir istikametinde çekilmeye başlıyorlar.
- 25:37Sakarya Meydan Muharebesi
- Sakarya Meydan Muharebesi'nde Yunanlıların kesin sonuç aradıkları cephe güney kesiminde değil, daha kuzeyde Polatlı kesiminde Mürettep Kolordu emrinde.
- Abdurrahman Nafiz Bey ve Birinci Tümen, Yunanlıların ara sıra yokladıkları bir geçit bulursa değerlendirecekleri cephe kuzeyindeki uzunca bir hattı başarıyla günlerce savunmuş.
- 10-13 Eylül arasında yaptığı karşı taarruzla Yunan birliklerini Sakarya'nın doğusuna atmıştır.
- 26:32Büyük Taarruz ve Zafer
- Büyük Taarruz sırasında Birinci Piyade Tümeni Üçüncü Kolordu emrindedir ve Kolordu'nun komutanlığına Şükrü Naili Bey getirilir.
- Abdurrahman Nafiz Gürman, doğrudan Büyük Taarruz'un ana hedefi olan Afyon güneyinden Yunan cephesinin yarma harekatının içerisinde doğrudan ateşin içerisinde yer almaz.
- 30 Ağustos'tan sonra karşılarından çekilen Yunan üç, on, onbir tümenlerini takip sürecinde Abdurrahman Nafiz Gürman ve tümeni bir tarih yazmaya başlar.
- 28:16Bursa'nın Geri Alınması
- Abdurrahman Nafiz Gürman ve tümeni, Şükrü Naili Gökberk ile beraber Bursa'yı düşmandan geri alan birliklerdir.
- İki sene önce beraber savaşırlarken o ileri harekatın diğer ucunda, sağ kanadı Bursa'ya, sol kanadı Doğu Trakya'ya yönelikti.
- Temmuz 1920'de kaybettikleri yere Eylül 1922'de beraber giriyorlar ve siyah poşu meclis kürsüsünden onlar sayesinde kaldırılıyor.
- 29:25Mudanya Mütarekesi ve Sonrası
- 18 Ekim 1922 Mudanya Mütarekesi imzalanmış ve Trakya Komutanlığı Kurmay Başkanı olarak atanan kişi Abdurrahman Nafiz Gürman'dır.
- Kasım 1922'den 6 Ekim 1923'e kadar İstanbul'da oluşturulan Asayiş İçin İstanbul Merkez Komutanlığı'nın başına getiriliyor.
- Kasım 1923'te Şükrü Naili Paşa İstanbul'a giriyor ve komuta devri gerçekleşiyor.
- 31:06Sonraki Görevler ve Terfi
- Konya'ya İkinci Ordu Müfettişliği (İkinci Ordu Komutanlığı Kurmay Başkanı) olarak görevlendiriliyor.
- Nisan 1924'te Eskişehir'e Dördüncü Kolordu Komutan Vekili olarak, Ağustos 1924'te tekrar Konya'ya İkinci Ordu Kurmay Başkanı olarak görevlendiriliyor.
- 1926 yılında paşalık terfi gerçekleşiyor ve Mirliva Abdurrahman Nafiz Paşa oluyor, 1927'de Adana'da Altıncı Kolordu Komutanlığı'na getiriliyor.
- 1930 yılında Korgenerallik feriklik rütbesi geliyor ve 1934 yılına kadar yedi yıl boyunca Adana'da Altıncı Kolordu Komutanlığı yaptıktan sonra Erzurum'da Dokuzuncu Kolordu Komutanlığına getiriliyor.
- 32:19Abdurrahman Nafiz Gürman'ın Askeri Kariyeri
- 1936 yılında iki yıl kolordu komutanlığı yaptıktan sonra Ankara'da Milli Savunma Bakanlığı'nda müsteşar olarak görev yaptı.
- 1940 yılında Eskişehir'de 4. Kolordu komutanlığına getirildi ve 1945 yılında orgenerallik rütbesi aldı.
- 1940 yılında Konya'da ikinci ordu komutanı olarak beş yıl görev yaptı, 1945'te Ankara'da Yüksek Askeri Şura üyesi oldu ve 1949'da Türkiye Cumhuriyeti'nin beşinci Genelkurmay Başkanı oldu.
- 33:44Demokrat Parti'nin Hükümeti ve Gürman'ın Görevden Alınması
- 1950 Mayıs'ında Demokrat Parti'nin seçimleri kazanmasıyla Gürman ve kuvvet komutanları TBMM'de balkondan oturumu izlediler.
- 6 Haziran 1950'de Demokrat Parti hükümetine karşı tertip içerisinde oldukları gerekçesiyle Gürman ve kuvvet komutanları görevden alındı.
- Yerine Nuri Yamut Kara Kuvvetleri Komutanı ve Genelkurmay Başkanı olarak atanarak Gürman'ın görevi sona erdi.
- 36:02Gürman'ın Emekli Hayatı ve Son Yılları
- Temmuz 1950'de görevden alındıktan sonra Salih Omurtak, Kazım Orbay gibi milli mücadeleden kalan subaylar toplu halde emekliye sevk edildi.
- 1954 ve 1957'de iki defa seçimlere katıldı ancak milletvekili seçilemedi.
- 1957'de emekli olduktan sonra 60 yıl boyunca hasretini çektiği duraylı, sabit bir hayata kavuştu.
- 37:31Gürman'ın Son Siyasi Deneyimi ve Vefatı
- 1960 darbesinden sonra Cemal Gürsel'in isteğiyle Ocak ve Ekim 1961 arasında ülkeyi seçime götürmekle görevlendirilen ve anayasa hazırlığını yapacak olan kurucu mecliste görev yaptı.
- 6 Şubat 1966'da İstanbul'da hayata gözlerini yumdu ve diğer milli mücadele kahramanı komutanları gibi Ankara'da Gazi Mahallesi'ndeki Devlet Mezarlığı'nda huzur uykusunu uyumaktadır.