Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin 9. sınıf öğrencilerine coğrafya dersi için 1. dönem 1. yazılı sınavına hazırlık amacıyla sunduğu eğitim içeriğidir.
- Video, coğrafya biliminin temel kavramlarını ve alt dallarını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde coğrafyanın fiziki ve beşeri olmak üzere iki ana kola ayrıldığı, her birinin alt dalları detaylı olarak açıklanırken, ikinci bölümde Türkiye'nin saat dilimleri, dünyanın hareketleri ve haritalarda ölçek gibi konular işlenmektedir.
- Videoda ayrıca doğayı oluşturan dört temel unsur (atmosfer, litosfer, biyosfer ve hidrosfer), coğrafya bilimiyle uğraşan önemli bilim insanları (Piri Reis, Biruni, Evliya Çelebi, Van Humbled, Strabon) ve Türkiye'nin coğrafi konumu hakkında bilgiler verilmektedir. İçerik, boşluk doldurma ve eşleştirme soruları üzerinden konuları pekiştirmektedir.
- 00:09Coğrafya Biliminin Alt Dalları
- Coğrafya doğal ve beşeri olayları incelediği için fiziki ve beşeri olmak üzere iki ana kola ayrılmıştır.
- Fiziki coğrafyanın alt dalları: jeomorfoloji (yer şekilleri bilimi), klimatoloji (iklim bilimi), hidrografya (sular bilimi), biyocoğrafya (canlılar bilimi) ve kartografya (harita bilimi)dir.
- Beşeri coğrafyanın alt dalları: yerleşim coğrafyası, nüfus coğrafyası, ekonomik coğrafya, siyasi coğrafya, tarihi coğrafya, sağlık coğrafyası, tarım coğrafyası, enerji coğrafyası ve turizm coğrafyasıdır.
- 01:56Coğrafya ile İlgili Boşluk Doldurma Soruları
- Coğrafya fiziki ve beşeri olmak üzere iki alt dala ayrılır.
- Yeryüzündeki suları inceleyen bilim dalı hidrografyadır.
- Dünya kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru dönmektedir.
- Atmosfer, litosfer, biyosfer ve hidrosfer doğayı oluşturan dört temel unsurdur.
- İnsan ve insanların oluşturduğu unsurlar beşeri unsur olarak ifade edilir.
- Yeryüzü şekillerini fiziki haritalar gösterir.
- Bir yerin kuşbakışı görünüşünün ölçüsüz olarak kağıt üzerine kabataslak çizilmesine kroki denir.
- 04:31Doğayı Oluşturan Dört Temel Unsur
- Yer küreyi çevreleyen gaz örtüsü atmosferdir.
- Litosfer, atmosfer ve hidrosferdeki canlı yaşam alanları biyosferdir.
- Yer kabuğunun çukur alanlarını dolduran büyük su havzaları, akarsular ve yeraltı suları hidrosferdir.
- Yerkürenin katılaşmış üst kısmı yani yer kabuğu litosferdir.
- 05:53Coğrafya Bilimiyle İlgili Bilim İnsanları
- Piri Reis: kartograf, deniz bilimleri uzmanı ve kaptanıdır, Amerika'yı gösteren dünya haritaları ve "Kitab-ı Bahriye" adlı denizcilik kitabı ile önemlidir.
- El-Biruni: en önemli eseri "El-Kanun el-Maksudi" kitabıdır, dünyanın büyüklüğünü, yarıçapının çevresinde bir derecelik meridyen yayın uzunluğunu hesaplamıştır.
- Evliya Çelebi: 17. yüzyılın önde gelen gezginlerinden biridir, Avrupa, Batı Asya ve Mısır topraklarını gezmiş, gördüklerinde "Seyahatname" adlı eserinde toplamıştır.
- Van Humboldt: coğrafya biliminin ilkelerini ortaya koymuş ve fiziki coğrafyanın öncüsü olmuştur, önemli çalışmalarını "Kozmos" isimli eserinde toplamıştır.
- Strabon: Yunan tarihçi, coğrafyacı ve filozoftur, bugünkü Amasyalı sınırları içerisinde yaşamıştır, "Coğrafica" (Antik Anadolu Coğrafyası) kitabı ile tanınmıştır.
- 07:31Türkiye'nin Coğrafi Özellikleri
- Türkiye ekvatorun kuzeyinde 36-42 paralelleri ile başlangıç meridyenin doğusunda 26-45 meridyenleri arasında yer almaktadır.
- Türkiye'nin en kuzeyi ile en güneyi arasında 6 paralel bulunur ve bu paraleller arasındaki kuş uçuşu uzaklık yaklaşık 666 km'dir.
- Türkiye orta kuşakta bulunduğu için güneş ışınları dik gelmez ve gölge boyu hiçbir zaman sıfır olmaz, öğle vakti gölge yönü kuzeyi gösterir.
- Türkiye'nin dağlarının güney yamaçları güneş ışınlarını daha dik açılarla alır.
- Türkiye'de ılıman iklimler görülür ve mevsimler belirgin olarak yaşanır.
- Türkiye'nin en doğusuyla en batısı arasında 19 meridyen bulunur.
- 09:43Zaman Farkı ve Dünya Hareketleri
- Her iki meridyen arasındaki zaman farkı dört dakika olduğuna göre, en doğusuyla en batısı arasındaki zaman farkı 76 dakikadır ve Türkiye 2. ve 3. saat dilimlerinde yer alır.
- Dünya iki türlü hareketi vardır: günlük hareket (kendi ekseni etrafında 24 saatte bir tamamlanır) ve yıllık hareket (güneş etrafındaki 365 gün 6 saat).
- 11:42Coğrafyanın Dalları
- Coğrafyanın çeşitli dalları vardır: hidrografya (Van Gölü dünyanın en büyük sodalı gölüdür), yerleşme coğrafyası (Karadeniz bölgesinde ahşap meskenler yaygındır), nüfus coğrafyası (İstanbul'da yaklaşık 15,5 milyon kişi yaşamaktadır).
- Siyasi coğrafya (Türkiye'nin NATO, Birleşmiş Milletler, OEC gibi örgütlere üyedir), sağlık coğrafyası (Koronavirüs tüm dünyaya yayılmıştır), klimatoloji (Adana'da yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer).
- Enerji coğrafyası (Afşin Elbistan termik santralde elektrik üretilmektedir), biyocoğrafya (Mersin'de maki ve kızılçam ormanları yaygın olarak görülür), kartografya (Haritalarda ölçek çizgi ve kesir ölçek olmak üzere ikiye ayrılır), turizm coğrafyası (2020 yılının ilk yedi ayında 5 milyon 440 bin turist geldi), jeomorfoloji (Toros Dağları alpin orojenezi ile oluşmuş kıvrım dağlarımızdandır).
- 14:19Harita Teknikleri ve Coğrafya Öncüleri
- Haritalarda yer şekillerinin üç boyutlu ve gerçeğe en yakın gösterildiği yöntem kabartma yöntemidir, ancak yapımı zor ve maliyetli olması nedeniyle çok tercih edilmez.
- Beşeri coğrafyanın öncüsü Karl V. Ritter'dir ve yaptığı çalışmaları "Mukayeseli Genel Coğrafya" eserinde toplamıştır.
- Fiziki coğrafyanın öncüsü kabul edilen bilim adamı belirtilmemiştir.