Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin 8. sınıf öğrencilerine yönelik hazırladığı kapsamlı Türkçe dilbilgisi ders anlatımıdır. Öğretmen, MEB'in yayınladığı konu-soru dağılım tablosundaki tüm kazanımları animasyonlarla tekrar ederek sınava hazırlık yapmaktadır.
- Video, Türkçe dilbilgisi konularını sistematik bir şekilde ele almaktadır. Cümlede anlam ilişkileri, eş anlamlı cümleler, karşılaştırma cümleleri, cümle yorumlama, söz sanatları, anlatım biçimleri, düşünceyi geliştirme yolları, paragraf yapıları, noktalama işaretleri, yazım kuralları, bağlaçlar ve fiilimsiler (isim fiiller, sıfat fiiller, zarf fiiller) gibi konular detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Öğretmen, özellikle sınavlarda sıkça çıkan konulara vurgu yapmakta, püf noktaları belirtmekte ve günlük hayattan örneklerle konuları kolaylaştırmaktadır. Video, özellikle bursluluk sınavlarında çıkabilecek soru tiplerine de değinmekte ve kodlama teknikleriyle konuları daha anlaşılır hale getirmektedir.
- 00:408. Sınıf Türkçe Ülke Geneli Ortak Sınav Hazırlığı
- Video, 8. sınıf Türkçe ülke geneli ortak sınava mükemmel detaylı ve animasyonlu bir hazırlık sunuyor.
- MEB'in yayınlamış olduğu konu soru dağılım tablosundaki tüm kazanımlar animasyonlarla tekrar edilecek.
- Yazılı sınav için iki ayrı yazılı videosu da mevcut ve izlenmesi öneriliyor.
- 01:13Cümlede Anlam İlişkileri
- Neden-sonuç cümlelerinde "niye, neden, niçin" soruları sorulur ve "için, dolayı, üzere" gibi ekler aranır.
- Virgül ile sebep-sonuç cümlesi yapılır ve "için, dolayı, üzere" gibi ekler aranmaz.
- Amaç-sonuç cümlelerinde "hangi amaçla" sorusu sorulur ve "mak için,mek üzere, amacıyla, gayesiyle, maksadıyla" gibi ifadeler bulunur.
- 03:44Koşul-Sonuç Cümleleri
- Koşul-sonuç cümlelerinde bir şeyin gerçekleşmesi bir şarta bağlanır.
- "Sase, ince ince, dik dıkça, meden, madan ise ancak, ama yalnız üzere, yeter ki şartıyla" gibi ifadeler koşul-sonuç cümlelerinde bulunur.
- "Akşam baban gelsin alışverişe çıkarız" cümlesinde virgül koşul-sonuç cümlesi oluşturur.
- 05:10Eş Anlamlı ve Yakın Anlamlı Cümleler
- Eş anlamlı cümleler, aynı konu ve düşüncenin farklı sözcükler ve söz dizilimi ile dile getirildiği cümlelerdir.
- Yakın anlamlı cümleler aynı özü, aynı ruhu taşıyan iki cümledir.
- Özgünlük, kendine has, orijinal olma, taklitçi olmama ve eşi benzeri olmayan eserler ortaya koyma demektir.
- 06:06Karşılaştırma Cümleleri
- Karşılaştırma cümlelerinde birden fazla varlık, kavram ve durum karşılaştırılır.
- "Gibi, kadar, en, daha, daha çok, çok göre fazla" kelimeleri karşılaştırma cümlelerinde sıkça kullanılır.
- "Aslan daha güçlü ama çita kadar hızlı değil" cümlesinde karşılaştırma yapılmıştır.
- 06:37Cümle Yorumlama
- Cümlenin konusu, "bu cümle neyi anlatıyor?" sorusu sorularak veya cümlede üzerinde durulan kavramlar incelenerek bulunur.
- Cümlenin ana fikri, bir cümlede asıl anlatılmak istenen fikir veya verilmek istenen mesajdır.
- Cümle tamamlamada, boşluğa düşüncenin akışına göre uyumlu olan ifade yerleştirilmelidir.
- 08:19Söz Sanatları
- Söz sanatları bursluluk sınavlarında her sene soru gelen önemli bir konudur.
- Özellikle kişileştirme ve benzetmeden çok fazla soru gelmektedir.
- Söz sanatları beş tane olup: benzetme (teşbih), karşıtlık (tezat/zıtlık), kişileştirme, konuşturma, abartma (mübalağa)dir.
- 08:45Söz Sanatları
- Benzetme, bir kavram ya da varlığı başka bir kavram ya da varlığın özellikleriyle anlatma sanatıdır ve "gibi", "misali", "sanki", "benziyor" gibi kelimelerle belirtilir.
- Karşıtlık (tezat), birbirine karşıt olan durum, kavram ve fikirlerin bir arada kullanılmasıdır.
- Kişileştirme, insan dışındaki varlıklara insana özgü özelliklerin verilmesidir.
- 10:31Diğer Söz Sanatları
- Konuşturma, insan dışı varlıkların ağzından söz söyleme sanatıdır.
- Abartma (mübalağa), bir şeyin özelliklerini, bir olayı veya bir durumu olduğundan daha büyük veya daha küçük gösterme sanatıdır.
- 11:57Anlatım Biçimleri
- Betimleme (tasvir), kelimelerle resim çizme sanatıdır ve varlıkların okuyucu gözünde ayırt edici nitelikleriyle canlanacak şekilde anlatılmasıdır.
- Öyküleme (hikaye etme), tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın başkalarına söz ya da yazıyla anlatılmasıdır ve olay akışı vardır.
- Açıklama, bilgi vermek amacıyla oluşturulan yazılarda kullanılan bir tekniktir ve nesnel bir anlatım hakimdir.
- Tartışma, yazarın kendi doğrularına okuyucuyu inandırmak için kullanılan bir tekniktir ve önce eleştirilecek düşünce verilir.
- 13:44Düşünceyi Geliştirme Yolları
- Tanımlama, bir kavram ve varlığın ne olduğu açıklanır ve "bu nedir?" sorusuna yanıt verir.
- Karşılaştırma, birden fazla varlık ya da kavramın benzerlik ve farklılıklarının ortaya konmasıdır.
- Örneklendirme, bir düşüncenin somut hale getirilerek daha anlaşılır kılınması için anlatılan konuyla ilgili örnekler verilmesidir.
- Benzetme, bir kavramı ya da varlığı başka bir kavram ya da varlığın özellikleri ile anlatma sanatıdır.
- Tanık gösterme, okuyucuyu inandırmak için tanınan ve görüşlerine irtibat edilen kişilerin sözlerinden alıntı yapılmasıdır.
- Sayısal veriler, düşüncenin kanıtlanabilmesi için istatistiksel bilgilerden faydalanmadır.
- 16:01Paragrafın Özellikleri
- Varlık kadrosu, öykü, roman, masal, fabl gibi olay yazılarında bulunur ve olay, zaman, mekan ve kahramanlar unsurlarını içerir.
- Paragrafta duygular, yazarın iç dünyasına ait pişmanlık, küçümseme, beğenme, korku, sitem gibi izlenimlere yer verilmesidir.
- Paragrafta beş duyu (görme, işitme, dokunma, tatma, koklama) yararlanılabilir.
- Paragrafta karakter, bir bireyin kişilik özellikleri ve davranış biçimlerini belirleyen özelliklerdir.
- 16:44Noktalama İşaretleri
- Nokta, cümle sonlarında bulunur ve cümlenin bittiğini gösterir, noktadan sonra yeni cümle büyük harfle başlar.
- Kısaltmalarda, saatlerde (13:00 gibi), sıra sayılarında ve tarihlerde gün, ay ve yıl arasında nokta kullanılır.
- Rakamlarla yazılan tarihlerde gün, ay ve yıl arasında nokta kullanılır, ancak yazıyla yazılan tarihlerde (23 Nisan 2024) arada nokta kullanılmaz.
- 18:13Virgül Kullanımı
- Virgül, eş görevli sözcükleri birbirinden ayırmak için kullanılır (Messi, Ronaldo, Neymar ve Embabbe).
- Virgül, sıralı cümleleri ayırmada kullanılır (umduk, bekledik, düşündük).
- Virgül, ara söz ve ara cümlelerde kullanılır (En sevdiğim oyuncu Messi, bugün gol attı).
- 19:17Virgül Kullanımının Diğer Alanları
- Virgül, edebi eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.
- Virgül, red, kabul, teşvik, hayır, yok, evet, peki, pekala gibi kelimelerden sonra konur.
- Virgül, kitap için kullanılan kelimelerden sonra konur ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
- 21:23Noktalı Virgül ve İki Nokta Kullanımı
- Noktalı virgül, cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür ve takımları birbirinden ayırmak için konur.
- Noktalı virgül, öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır.
- İki nokta, açıklama yapılacak yerlerde, söz nakledilirken, örnek verilecek cümlelerin sonuna ve karşılıklı konuşmalarda kimin konuşacağı belirtildikten sonra kullanılır.
- 23:00Üç Nokta ve Soru İşareti Kullanımı
- Üç nokta, anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna, yarım bırakılmış anlatımlarda ve söylemek istenmeyen kelimelerin yerine konur.
- Soru işareti, soru eki veya sözü içeren cümle ve sözlerin sonuna, bilinmeyen ve kesin olmayan durumlar için kullanılır.
- Ünlem, sevinç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerde, seslenme, hita ve uyarı sözlerinden sonra kullanılır.
- 25:35Kısa Çizgi ve Uzun Çizgi Kullanımı
- Kısa çizgi, satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur ve cümle içinde ara sözleri ayırmak için kullanılır.
- Kısa çizgi, kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için, "arasında" ve "ile" anlamlarını vermek için kullanılır.
- Uzun çizgi, yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır, ancak konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz.
- 27:17Eğik Çizgi ve Çift Tırnak Kullanımı
- Eğik çizgi, dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur ve adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına kullanılır.
- Eğik çizgi, tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için kullanılır.
- Çift tırnak, başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözlerde ve özel olarak vurgulanmak istenen sözlerde kullanılır.
- 29:03Noktalama İşaretleri
- Eserlerin, yazıların adları ve bölüm başlıkları tırnak içerisine alınır.
- Tırnak içindeki alıntının sonundaki noktalama işareti (nokta, soru işareti, ünlem işareti) tırnak içerisinde kalır.
- Yay-ayraç, cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır.
- 30:12Yay-Ayraç ve Kesme İşareti Kullanımı
- Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı ve künye bilgilerini göstermek için yay-ayraç kullanılır.
- Bir söze alay, kinaye, küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay-ayraç içerisinde kullanılır.
- Tiyatro eserlerinde, senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için yay-ayraç kullanılır.
- 31:21Kesme İşareti Kullanım Kuralları
- Özel adlara getirilen iyelik durum bildirme ekleri kesme işareti ile ayrılır (Kurtuluş Savaşı'nı, Atatürk'ün).
- Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır (TBMM'nin, BM'de).
- Sayılara getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır (2005'te, 8. madde).
- 32:36Kesme İşareti Kullanımında Özel Durumlar
- Özel adlara getirilen yapım ekleri (Türklük, Asyalı, Amerikalı) kesme işareti ile ayrılmaz.
- Kurum, kuruluş, birleşim, oturum ve iş yer adlarına gelenekler kesme işareti ile ayrılmaz.
- Antalya'dan, Antalya'ya gibi yer isimlerinde kesme işareti kullanılır, ancak Antalyalı, Antalyalılar gibi isimlerde kullanılmaz.
- 34:01Büyük Harflerin Kullanımı
- Cümleler büyük harfle başlar ve tüm özel isimler büyük harfle yazılır.
- Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar, lakaplar, meslek ve rütbe adlarında büyük harf kullanılır.
- Hayvanlara verilen özel adlarda (Tekircan, Sarman Kedi) büyük harf kullanılır.
- 34:58Büyük Harflerin Kullanım Kuralları
- Yer adları büyük fakat kıta, il, ilçe, köy küçük harfle yazılır.
- Dil adları (Almanca, İngilizce, Türkçe), din ve dine bağlı sözcükler (Müslümanlık, Hıristiyanlık) büyük harfle başlar.
- Kurum kuruluş adları (Türkiye Büyük Millet Meclisi), kitap, dergi, gazete, sanat eserlerinin her sözcüğü büyük harfle yazılır.
- 35:33Büyük Harflerin Kullanım Kuralları
- Gezegen ve yıldız adları (Seher Yıldız, Venüs Gezegeni, Kutup Yıldız) büyük harfle yazılır.
- Yer adlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz gibi tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar.
- Saray, köşk, kale, anıt gibi yapı adlarında (Topkapı Sarayı, Aspendos Antik Tiyatrosu, Bodrum Kalesi) büyük harf kullanılır.
- 36:31Büyük Harflerin Kullanım Kuralları
- Milli ve dini bayram isimlerinde (Cumhuriyet Bayramı, Anneler Günü, Ramazan Bayramı) büyük harf kullanılır.
- Tarihi olay, çağ ve dönem adları (Kurtuluş Savaşı, Orta Çağ) büyük harfle yazılır.
- Yer, millet adıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel isim büyük harfle yazılır (Antep fıstığı, İngiliz anahtarı, Hatay döneri).
- 37:19Büyük Harflerin Kullanım Kuralları
- Yazı başlıklarının her sözcüğünde ilk harfler büyük yazılır (Ormanların Önemi, İnsan Sağlığı).
- Belirli bir tarih gösteren ay ve gün adlarında (29 Mayıs 1453'te, 23 Nisan 1920) büyük harf kullanılır.
- Yer yön bildiren sözcükler özel isimden önce gelirse (Batı Anadolu, Doğu Anadolu) ikinci kelimenin ilk harfi küçük yazılır.
- 38:31Büyük Harflerin Kullanım Kuralları
- Akrabalık bildiren sözcükler büyük harfle başlamaz (Ayşe Teyzem, Ali Cabbar Dayı).
- Akrabalık bildiren sözcükler başa geldiğinde ve lakap yerine kullanıldığında büyük harfle başlar (Müslüm Baba, Ali Cabbar Dayı).
- Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak isimleri büyük harfle başlar (Gazi Bulvarı, Taksim Meydanı, Atatürk Mahallesi).
- 39:14"Ki" Bağlaç ve Ek Olarak Kullanımı
- Bağlaç olan "ki" ayrı yazılır, örneğin "öyle güzel konuştu ki hepimiz sevindik".
- Ek olan "ki" bitişik yazılır, örneğin "bahçedeki tavuk", "sahadaki oyuncular".
- "Ki" den sonra "ler" gelebiliyorsa bitişik yazılır, gelmiyorsa ve anlamsız oluyorsa ayrı yazılır.
- 40:22Kalıplaşmış İfadelerde "Ki" Kullanımı
- "Madem ki", "belki", "oysaki", "halbuki", "çünkü", "çünkü çünkü", "meğer ki" gibi kalıplaşmış ifadelerde "ki" birleşik yazılır.
- Bu ifadeler şaşırtma olarak sınavlarda sorulabilir.
- 40:50"De" Bağlaç ve Ek Olarak Kullanımı
- Bağlaç olan "de" ayrı yazılır ve çıkarıldığında anlam değişmez, örneğin "mescide gelecek de".
- Ek olan "de" bitişik yazılır ve bulunma anlam verir, örneğin "bahçelerde börülce var".
- "Mi" soru ekinden sonra gelen ekler bitişik yazılır, örneğin "gelecek misin", "bir gol atar mısın".
- 42:07Fiilimsilerin Tanımı ve Özellikleri
- Fiilimsiler, fiil kök ya da gövdelerinden türemiş, fiilin tüm özelliklerini göstermeyen, cümlede isim, sıfat, zarf görevi yapan kelimelerdir.
- Fiilimsiler kip ve şevki alarak çekimlenemezler, örneğin "yüzen" sıfat fiil olmasına rağmen "yüzeniyorum" şeklinde çekimlenemez.
- Fiilimsiler yan cümle oluşturur ve olumsuzluk eki alabilirler.
- 43:38Fiilimsilerin Grupları
- Fiilimsiler üç grupta incelenir: isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil.
- Isim-fiilin ekleri mam, makmek, iş, is, uş, üş şeklindedir ve fiillere gelerek onları isim yapar.
- Isim-fiiller isim çekim eklerini alabilir, örneğin "yürüyüşünde".
- 45:08Isim-Fiil ve Olumsuzluk Eki Karışıklığı
- Olumsuzluk ekini almış fiillerle isim fiili karıştırılmamalıdır.
- "Çiviye kafa atma" cümlesinde "atma" olumsuzluk eki, "çöp atma işini bana verdiler" cümlesinde "atma" isim fiil ekidir.
- Kalıcı isimler (dolma, kazma, dondurma, sarma, çakmak, danışma, uçuş) fiilimsi değildir, cümlenin bağlamından çıkartılmalıdır.
- 47:48Sıfat Fiiller
- Sıfat fiiller, sıfat-fiil eklerini (mış, muş, muş, muş) alan ve ismin önüne gelerek ismi niteleyen sözcüklerdir.
- Sıfat fiiller, sıfatlar gibi isimleri niteler ve ismin önüne gelir, ancak sıfat fiil eklerini alır.
- Sıfat fiiller, sıfatlarla karıştırılmamalıdır; kırık, dökük, yıkık ekini alan kelimeler sıfat fiil değildir, sıfattır.
- 49:42Sıfat Fiillerin Püf Noktaları
- Bazı sözcükler sıfat fiil eklerini alıp kalıcı isim olup fiilimsi özelliğini kaybedebilir (dolma, sarma, dolmuş).
- Sıfat fiiller her zaman ismin önüne gelir, yüklem görevinde değil.
- Sıfat fiiller niteledikleri isim düştüğünde onun yerine geçip isim gibi kullanılır (adlaşmış sıfat fiil).
- 52:31Zarf Fiiller
- Zarf fiil (bı fiil veya ulaç), diğer isim fiil ve sıfat fiile göre daha fazla ek çekimine sahiptir.
- Zarf fiil, cümlede zarf görevinde kullanılır ve cümleye durum ve zaman anlamı katar.
- Zarf fiil, çekimli fiile "nasıl" ve "ne zaman" sorularını sorduğunuzda cümlede bulunabilir.
- 55:00Zarf Fiillerin Püf Noktaları
- Bazı ekler zarf-fiil gibi görünse de fiilimsi değildir (danışmadan, doyunca, çocukken).
- Zarf fiil, fiile gelmesi gerekir, isim fiillere gelmez.
- Zarf fiil, "nasıl" ve "ne zaman" sorularına yanıt verir.