Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı mezunu Mustafa Kara adlı bir öğretmenin 8. sınıf öğrencilerine fiilimsi konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, Recep ve Ayşe adlı öğrencilerle etkileşimli bir şekilde dersi işlemektedir.
- Videoda fiilimsi kavramı detaylı şekilde ele alınmaktadır. Öncelikle fiilimsi kavramı "fiile benziyor, fiil gibi görünüyor ama fiil değil" şeklinde açıklanmakta, ardından fiilimsilerin üç ana türü (isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil) örneklerle anlatılmaktadır. Öğretmen, fiilimsi eklerinin (ma, iş, is, uş, üş) kullanımı, olumsuzluk eki ile karıştırılmaması gerektiği ve fiilimsi olma özelliğini yitirip kalıcı ad haline gelen sözcükler gibi konuları açıklamaktadır.
- Video boyunca öğretmen, çeşitli örnekler üzerinden konuyu pekiştirmekte ve öğrencilerin sınavlarda karşılaşabilecekleri soru tiplerini göstermektedir. Ayrıca isim-fiil eki ile olumsuzluk eki arasındaki farklar ve soru çözme stratejileri hakkında bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:15Öğretmenin Tanıtımı
- Mustafa Kara, İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun olup İstanbul'daki özel okullarda ve dershanelerde Türkçe öğretmenliği yapmıştır.
- Mezuniyet sonrası sınav koordinatörlüğü ve öğrenci koçluğu yapmış olup, bu videolarda 8. sınıf Türkçe konularını anlatacaktır.
- 01:07Fiilimsi Konusuna Giriş
- İlk konu fiilimsi olacak ve Türkçe'nin en kolay konularından biri olarak tanımlanmıştır.
- Fiilimsi, fiile benziyor, fiil gibi görünüyor ve fiil gibi duruyor ama fiil değildir.
- 02:19Fiilimsi Örnekleri ve Özellikleri
- "Recep çiçek istiyor" cümlesinde "istiyor" fiil, "Recep" fiilin yapıldığı kişi, "çiçek" ise nesnedir.
- "Recep dinlenmek istiyor" cümlesinde "istiyor" fiil, "Recep" fiilin yapıldığı kişi, "dinlenmek" ise fiilimsidir.
- Fiilimsinin oluşabilmesi için temel kural, bir fiil olmasıdır; fiil olmadan fiilimsi oluşamaz.
- 05:16Fiilimsi Türleri
- Türkçe'de üç çeşit fiilimsi vardır: isim fiil (ad eylem), sıfat fiil (ortaç serdar) ve zarf fiil (ulaç).
- Sınavlarda ve testlerde fiilimsilerin farklı isimleriyle karşılaşılabilir: isim fiil (ad eylem), sıfat fiil (ortaç serdar) ve zarf fiil (ulaç).
- Fiilimsiler fiil anlamını taşır ancak cümlede farklı görevler görür: isim fiil cümlede isim olarak, sıfat fiil sıfat olarak, zarf fiil zarf olarak kullanılır.
- 06:52Zarf Kavramı
- Zarf, fiili anlam bakımından nitelendiren veya belirten sözcüktür.
- Zarf "nasıl" sorusunun cevabını verir, fiili nasıl yapıldığını açıklar.
- Örneğin "hızlı koşuyordu" cümlesinde "hızlı" zarftır çünkü koşma eylemini nasıl nitelendirir.
- 07:32Isim Fiil ve Örnekleri
- Isim fiil (ad eylem) için fiil ekinin "ma", "ş", "mak" eklerinden biri gelmelidir.
- "Çalışmak" sözcüğü bir fiilimsidir çünkü "çalış" fiiline "mak" eki gelmiştir.
- "Beklemek" ve "bakış" sözcükleri de fiilimsidir çünkü "bekle" ve "bak" fiillerine "mek" ve "ış" ekleri gelmiştir.
- Fiilimsi oluşması için fiilin tek başına görülmesi yeterlidir, cümle içinde olmaya gerek yoktur.
- 12:08Fiilimsi ve Olumsuzluk Eki
- Ma eki fiilimsi eki olabilir, ancak olumsuzluk eki olarak da karşıma çıkabilir.
- "Bu çalışma çok güzel olmuş" cümlesinde "çalışma" fiilimsidir çünkü ma eki fiile gelmiştir.
- "Bu kadar çalışma kendini çok yoruyorsun" ifadesindeki "çalışma" bir fiilimsi değil, olumsuzluk ekidir ve "çalışma" eylemini yapma anlamına gelir.
- 14:25Fiilimsi ve Yapım Eki
- Fiilimsi, yapım eki (iş, is, uş, üş) ile karıştırılmamalıdır.
- "Bu hiç anlam veremediğim bir bakıştı" ifadesindeki "bakış" bir fiilimsi değildir, yapım ekidir çünkü karşılıklı ya da birlikte yapma anlamı kazandırır.
- "Çıkış yapan albümü" ifadesindeki "çıkış" bir fiilimsidir çünkü tek başına "çıkma eylemi" anlamına gelir.
- 16:24Fiilimsi ve Kalıcı Ad
- Fiilimsi, kalıcı ad olabilir ve bu durumda fiilimsi olma özelliklerini tümüyle kaybeder.
- "Varilin dolmasını bekliyorum" ifadesindeki "dolma" bir fiilimsidir, ancak "güzel bir dolma" ifadesinde "dolma" bir lezzetli yemek olarak kalıcı ad haline gelmiştir.
- "Ekmek" sözcüğü "tarlaya ekmek lazım" ifadesinde fiilimsi, "iki ekmek aldım" ifadesinde ise kalıcı ad haline gelmiştir.
- 19:51Fiilimsi Olmayan Sözcükler
- Çakmak, dolma, sarma, dondurma, uçurtma, kıyma, kavurma, pastırma, ezme, yazma, çizme gibi sözcükler fiilimsi değildir.
- "Deneme" sözcüğü yazı türü olarak kalıcı haline gelmiştir, "denemeyi istiyorum" ifadesinde fiilimsi olmaz.
- "Giriş" ve "görüş" gibi sözcükler fiilimsi ve kalıcı ad olarak kullanılabilir, "alışveriş" ise iki fiilimsinin birleşmesiyle oluşan birleşik bir sözcüktür.
- 22:03İsim-Fiil Kavramları
- Çomak, damak, emek, elma ve arma gibi sözcükler her harfiyle özgün bir sözcüktür ve fiilimsi olma özelliği taşımaz.
- Kalıcı isim olması için bir fiil gereklidir, fiilimsi olan sözcükler eskiden fiilimsiyken sonra varlığın ismi haline gelir ve fiilimsi olma özelliğini kaybeder.
- İsim-fiiller, fiil kök veya gövdelerine -mame, -mak, -meş, -mastar eklerinin getirilmesiyle oluşturulur.
- 22:58İsim-Fiil Soru Çözümü
- İsim-fiil alan bazı sözcükler isim-fiil olmaktan çıkıp varlıklara, nesnelere kalıcı isim olabilirler.
- "Hasadı yapılacak mahsulü zamanında ekmek lazım" cümlesindeki "ekmek" sözcüğü fiilimsi olma özelliğini taşır.
- İsim-fiil eki olan -mame eklendiği sözcüğü isim yaparken, olumsuzluk eki olan -mame eklendiği sözcüğe olumsuzluk anlamı katar.
- 28:01Fiilimsi Kavramı
- Fiil kök ve gövdelerinden türeyip ad, sıfat ve zarf olduğu halde hala fiil anlamını koruyan, olumsuzu yapılabilen sözcüklere fiilimsi denir.
- "İnsanlar okumanın önemini belli bir yaştan sonra anlayabiliyor" cümlesindeki "okumanın" sözcüğü fiilimsidir.
- Meli-malı gereklilik anlamı katan bir kip ekidir ve fiilimsi ile karıştırılmamalıdır.
- 30:07Sınav Stratejisi
- Sınavlarda dört şıklı testlerde en fazla dört tane aynı şık yanıt gelir, üst üste beş tane aynı şık yanıt gelmez.
- Beş şıklı testlerde (a, b, c, d, e) de dört taneden fazla üst üste aynı şık yanıt gelmez.