Buradasın
8. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi: Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti
youtube.com/watch?v=O7CGKP8i928Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Sosyal Bilgiler Dersleri" kanalında bir öğretmen tarafından 8. sınıf öğrencilerine yönelik hazırlanan eğitim içeriğidir.
- Video, Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin cephelerini kronolojik olarak ele almaktadır. İçerikte Osmanlı'nın savaşa girmeden önce aldığı tedbirler, savaşa girmesinin nedenleri, Kafkas, Süveyş Kanalı, Çanakkale, Hicaz-Yemen, Kutsal Topraklar, Irak-Basra ve Suriye-Filistin cepheleri detaylı şekilde incelenmektedir. Son bölümde ise Mondros Ateşkes Antlaşması'nın maddeleri, işgal hareketleri ve Mustafa Kemal'in bu süreçteki rolü anlatılmaktadır.
- Video, bir serinin ikinci konusu olup, üçüncü konu olan İzmir'in işgali ve sonrası ile devam edecektir. İçerikte ayrıca savaşın sona ermesiyle birlikte Wilson İlkeleri, imparatorlukların yıkılması ve sömürgecilikin manda ve himaye olarak isim değiştirmesi gibi konular da açıklanmaktadır.
- 00:39Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'na Girişi
- Osmanlı Devleti savaş başladığında ilk olarak tarafsızlığını ilan etmiş, ne İtilaf grubundan ne de İttifak grubundan olduğunu belirtmiştir.
- Osmanlı Devleti savaşa girmeden önce kapitülasyonları kaldırdı, seferberlik ilan etti ve İstanbul'u güvenlik altına alabilmek için Boğazları kapattı.
- Osmanlı Devleti yalnızlıktan kurtulmak için savaşa girmiş, çünkü savaş Osmanlı toprakları üzerine geçecekti ve tarafsız kalması düşünülemezdi.
- 02:13Osmanlı'nın İttifak Grubuna Katılması
- Osmanlı önce İngiltere'ye yanına girmesini istemiş ancak İngiltere reddetmiş, bu nedenle mecburen Almanya'nın yanına yaklaşmıştır.
- Almanya, Osmanlı'yı menfaati için yanında istemiş, yeni cepheler açarak savaşı geniş bir alana yayacak ve yükünü hafifletecekti.
- Almanya, Osmanlı'nın jeopolitik konumundan faydalanmak istemiş, İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Rusya'yı kapatabilir ve İngiltere'nin sömürgelerine giden yolu kontrol edebilirdi.
- 04:16Osmanlı'nın Savaşa Girmesinin Nedenleri
- Almanya, Osmanlı'nın halifelik gücünden yararlanmak istemiş, cihad ilan ederek Müslümanları toplayabileceğini düşünmüştü.
- Osmanlı, Almanya kazanırsa topraklarını geri alabileceğini düşünmüş, ayrıca yalnız kalmaktan korkmuştu.
- O dönemde devleti yöneten İttihat ve Terakki Partisi, savaşı Almanya'nın kazanacağını düşünüyordu.
- 05:56Osmanlı'nın Savaşa Sürüklenmesi
- Akdeniz bölgesinde Almanya ve İngiltere sürekli bir savaş halindeyken, Alman gemileri Goben ve Breslau İngiliz limanlarına bombalayıp kaçtılar.
- Bu gemiler Osmanlı'ya sığındı, Osmanlı onları satın aldığını iddia ederek Yavuz ve Midilli adını verdi ve askerlerine Osmanlı kıyafetleri giydirdi.
- Bu iki gemi gizlice Rusya'ya gitti, Karadeniz'e açıldı ve Rus limanlarını bombaladı, bu da Osmanlı'nın İtilaf grubuna savaş açmasına neden oldu.
- 07:40Osmanlı'nın Savaş Cepheleri
- Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı'nda üç farklı cephede savaştı: taarruz (saldırı) cepheleri, savunma cepheleri ve yardım cepheleri.
- Taarruz cepheleri: Kafkas, Kanal.
- Savunma cepheleri: Çanakkale, Suriye, Filistin, Hicaz, Yemen ve Irak-Basra.
- Yardım cepheleri: Galiçya, Makedonya, Romanya (sonları "yağ" ile biten cepheler).
- 09:47Kafkas Cephesi
- Osmanlı, Kafkas cephesinde Rusya ile savaşarak Kars, Ardahan ve Batum gibi kaybedilen toprakları geri almak ve Ortadoğu'daki Türklerle birleşmek istemiştir.
- Osmanlı'nın diğer amacı Bakü'deki petrolleri ele geçirmek ve ekonomik kaygılarını gidermekti.
- Ermeniler, milliyetçilikten etkilenerek Ruslarla işbirliği yaparak Osmanlı'ya karşı savaşmış, bu durum Sarıkamış faciası olarak bilinen büyük kayıplara yol açmıştır.
- 12:03Kafkas Cephesinin Sonuçları
- Rusya'da ihtilal çıkınca, Rusya kendi iç işlerine geri dönmek zorunda kalmış ve Brest Litoks anlaşması imzalayarak savaştan çekilmiştir.
- Berlin Antlaşması ile kaybedilen Kars, Ardahan ve Batum geri alınmış, Muş ve Bitlis'in kurtarılmasında Mustafa Kemal önemli rol oynamıştır.
- 12:48Süveyş Kanalı Cephesi
- Süveyş Kanalı, Akdeniz ve Kızıldeniz'i birbirine bağlayan yapay bir su yolu olup, Osmanlı'nın İngiltere'ye sömürgelerinden gelen yardımı kesmek için bu cepheyi açmıştır.
- Almanya, Süveyş bölgesini Osmanlı'nın ele geçirmesinin İngiltere'ye yardım gelmesini engelleyeceğini düşünerek bu cepheyi açmayı desteklemiştir.
- Osmanlı, çölün sıcak şartları, açlık ve susuzluk gibi durumlardan dolayı başarılı olamamış ve büyük kayıplar vererek geri çekilmek zorunda kalmıştır.
- 14:19Çanakkale Cephesi
- Çanakkale cephesinde İtilaf Devletleri (İngiltere ve Fransa öncülüğünde) Osmanlı'ya saldırırken, Osmanlı savunmada bulunmuştur.
- İtilaf Devletleri'nin amacı İstanbul'u ele geçirmek, Osmanlı'ya son vermek, Rusya'ya yardım götürmek ve savaşı kısa sürede bitirmektir.
- İngilizlerin ve Fransızların denizden geçme planı Nusrat mayın gemisi tarafından engellenmiş, karadan da Mustafa Kemal'in komutasındaki Osmanlı ordusu tarafından yenilmiştir.
- 17:01Çanakkale Cephesinin Sonuçları
- Osmanlı'nın kazandığı Çanakkale cephesi, Birinci Dünya Savaşı'nda kazandığı tek cephe olmuştur.
- Osmanlı'nın galibiyeti savaşın süresini iki yıl uzatmış, İtilaf Devletleri Rusya'ya yardım götürememiş ve Rusya'da Çarlık rejimi yıkılmıştır.
- Bulgaristan, Osmanlı'nın galibiyetinden sonra İttifak grubuna dahil olmuş, bu da Osmanlı ile Almanya arasında kara bağlantısı kurulmasını sağlamıştır.
- 18:49Hicaz-Yemen Cephesi
- Hicaz-Yemen cephesinde Osmanlı, Mekke ve Medine gibi kutsal toprakları düşmanlara vermemek için mücadele etmiştir.
- Osmanlı, sadece İngilizlerle değil, ayaklanan Araplarla da savaşmak zorunda kalmıştır.
- İngilizler, Osmanlı'ya bağlı olan Araplara devlet kuracaklarını vaat ederek yanlarına çekmiş, bu durum İslamcilik fikir akımının çöktüğünü göstermektedir.
- 19:44Osmanlı Devleti'nin Savunma Cepheleri
- Fahrettin Paşa, kutsal toprakları korumak için canını dişine takıyor ve aylarca erzaksız, susuz savaşıyor; yiyecek bulamadıkları için çöllere çıkıp çekirge avlayarak Mekke-Medine'yi savunmaya başlıyorlar.
- İslamcilik fikir akımının çöktüğünü, Müslüman Arapların İngilizlerin yanına geçmesiyle anlayabiliriz.
- Irak-Basra cephesinde Osmanlı Devleti, Kut'ül Amare'de Halil Kut Paşa komutasında 14-15 bin İngiliz askerini esir alıyor ancak İngilizlere sürekli destek geldiği için bu cepheyi de kaybediyor.
- 22:16Suriye-Filistin Cephesi ve Mustafa Kemal
- Suriye-Filistin cephesinde Osmanlı Devleti, İngilizlerle ve Arap kabileleriyle mücadele etmek zorunda kalıyor; İngilizler Arap kabilelerini kandırarak devlet kuracaklarını söylüyorlar.
- Mustafa Kemal Yıldırım Ordularının başına görevlendiriliyor ve başarılı savunmalar yapıyor.
- Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzalayıp çekiliyor ve Mustafa Kemal Birinci Dünya Savaşı'nda Çanakkale, Kafkas ve Suriye-Filistin'de üç cephede savaştı.
- 24:04Yardım Cepheleri ve Savaşın Sonu
- Galiçya, Makedonya ve Romanya cepheleri Osmanlı Devleti'nin müttefiklerine (Almanya, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan) yardım etmek için sınırlarının dışında savaştığı cephelerdir.
- Birinci Dünya Savaşı'nda tarafsız olan Amerika Birleşik Devletleri, Alman denizaltılarının ticaret gemilerini batırdığı için Almanya'ya savaş açıyor ve İtilaf grubuna giriyor.
- Amerika Başkanı Wilson'un savaşa girerken öne sürdüğü Wilson İlkeleri, savaşın kaderini değiştiren olaydır.
- 26:03Wilson İlkeleri ve Savaşın Sonuçları
- Wilson İlkeleri'nde yenen devletlerin yenilenlerden toprak ve tazminat almayacağı, devletler arasında gizli anlaşmalar olmayacağı ve Milletler Cemiyeti'nin kurulacağı belirtiliyor.
- Wilson'un "her millet çoğunlukta olduğu yerde kendi devletini kuracak" maddesi, Osmanlı Devleti'ndeki azınlıkları cesaretlendiriyor ve ayrılıkçı hareketleri artırıyor.
- Savaşın sonucunda çok uluslu imparatorluklar yıkılıyor, yerine milli devletler kuruluyor; sömürgecilik "manda ve himaye" ismiyle devam ediyor ve yeni rejimlerin (faşizm, komünizm, nazizm) ortaya çıkmasıyla ikinci dünya savaşı'na sebep oluyor.
- 29:57Mondros Ateşkes Antlaşması
- Mondros Ateşkes Antlaşması, savaşı durduran anlaşmalardır ve barış anlaşmalarından farklıdır.
- Antlaşma Limni adası'nda (Mondros limanı) yapılmış olup, Osmanlı Devleti'ni Rauf Orbay, İtilafları ise Amiral Calthorpe temsil etmiştir.
- Antlaşmanın önemli maddeleri arasında Osmanlı ordusunun terhis edilmesi, boğazların açılması ve Osmanlı'nın istihkamlarının işgal edilmesi bulunmaktadır.
- 32:13Mondros Antlaşmasının Tehlikeli Maddeleri
- Mondros'un yedinci maddesi, İtilaf devletlerinin güvenliklerini tehlikede gördükleri herhangi bir yeri işgal edebilme hakkını vermektedir.
- Yirmidörtüncü madde, Doğu Anadolu'da altı ilde karışıklık çıkarsa oraların işgal edilebileceğini belirtmektedir.
- Bu maddeler özellikle Anadolu'yu işgale açık hale getirmektedir.
- 33:25İşgal Hareketleri
- Mondros Antlaşması imzalandıktan sonra İngilizler Musul bölgesini, Fransızlar Adana ve Mert'in çevresini, İtalyanlar Antalya, Konya ve Muğla çevresini, Yunanlılar İzmir ve Doğu Trakya çevresini işgal etmiştir.
- Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir çünkü düşman artık ülkeye girmiştir.
- 34:26İşgallere Karşı Tepkiler
- Mustafa Kemal işgallerin haksız olduğunu, anlaşmanın ağır şartlar içerdiğini ve bağımsızlıkla bağdaşmadığını söyleyerek "geldikleri gibi giderler" diyerek kararlılığını göstermiştir.
- Türk milleti işgallere karşı protesto etmiş, hukuksal yola başvurmuş ve sonunda silahlı direnişe geçmiştir.
- Osmanlı hükümeti ise İtilaf devletlerinin isteklerinin kabul edilmesini istemiş, teslimiyetçi davranmıştır.