Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Fatih Hoca tarafından sunulan 6. sınıf Türkçe dersinin bir bölümüdür. Öğretmen, yazım kuralları konusunun önemli bir parçası olan birleşik kelimelerin yazımını anlatmaktadır.
- Videoda birleşik kelimelerin yazım kuralları sistematik olarak ele alınmaktadır. İlk bölümde aralarında ses olayı olmayan kelimelerin ayrı yazılması, ses olayı olan kelimelerin bitişik yazılması, anlam değişimi yaşamayan kelimelerin ayrı yazılması, anlam değişimi yaşayan kelimelerin bitişik yazılması, tür özelliğini kaybeden kelimelerin bitişik yazılması ve özel isimlerin bitişik yazılması kuralları anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise "üzeri, üstü, altı" gibi yön bildiren kelimelerin yazımı, Arapça ve Farsça kökenli kelimelerle oluşturulan birleşik kelimelerin yazımı, sıfat-fiil ekleriyle oluşan sıfat tamlamalarının ayrı yazılması, iç-dış sıra kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimelerin ayrı yazılması ve "ön" kelimesiyle oluşturulan sözcüklerin ayrı yazılması kuralları örneklerle açıklanmaktadır.
- Video, "önsezi" ve "öngörü" kelimelerinin her zaman bitişik yazılması gibi önemli istisnalarla sonlanmaktadır.
- 6. Sınıf Türkçe Dersi - Birleşik Kelimelerin Yazımı
- 6. sınıf Türkçe dersinde yazım kurallarına devam ediliyor ve bu videoda birleşik kelimelerin yazımı işleniyor.
- Birleşik kelimeyi oluşturan sözcükler arada herhangi bir ses olayı olmamışsa ayrı yazılır.
- İki kelime arasında ünlü düşmesi, ünsüz türemesi, ünsüz yumuşaması veya kaynaştırma gibi ses olayı yoksa kelimeler ayrı yazılır.
- 01:40Ses Olayı Olan Birleşik Kelimeler
- Kelimeler bir araya gelirken ses olayı yaşanmışsa bitişik yazılır.
- "Reddettim", "zannederim ki", "hissettim", "kaybolmuş", "affettim" gibi kelimelerde ses olayı olduğu için bitişik yazılır.
- "Kaybetmek", "cumartesi", "birbiri ardından", "niçin" gibi kelimelerde ses olayı olduğu için bitişik yazılır.
- 02:55Anlam Değişimi Olmayan Birleşik Kelimeler
- Birleşik kelimeyi oluşturan sözcüklerden herhangi biri anlam değişimi yaşamamışsa ayrı yazılır.
- "Alt geçit", "üst geçit", "çiğköfte", "çam fıstığı", "karayolu", "havayolu", "dilbilgisi", "badem yağı" gibi kelimelerde ikinci kelime gerçek anlamını yitirmemiş olduğu için ayrı yazılır.
- "Hoşçakal", "hoş geldiniz" gibi ifadelerde anlam değişimi olmadığı için ayrı yazılır.
- 03:53Anlam Değişimi Olan Birleşik Kelimeler
- Kelimelerden her ikisi veya özellikle ikincisi birleşme esnasında gerçek anlamını yitirirse bitişik yazılır.
- "Karga burnu", "ali nazik", "yalıçapkını", "kedi gözü", "it dirseği", "bal köpüğü", "tavuk göğsü", "vişne çürüğü", "nar çiçeği" gibi kelimelerde ikinci kelime gerçek anlamını kaybettiği için bitişik yazılır.
- "Nar çiçeği" gibi kelimelerde gerçekten narın çiçeklerinden bahsedilirse ayrı yazılır.
- 05:24Tür Özelliği Değişen Birleşik Kelimeler
- Kelimelerden biri veya ikisi tür özelliğini kaybederse (isimken sıfat, fiilken isim gibi) yeni bir sözcüktür haline gelmişse bitişik yazılır.
- "Barış sever", "vatansever", "yurtsever", "ateşkes" gibi kelimelerde tür özelliği değiştiği için bitişik yazılır.
- "Biçerdöver", "uyurgezer" gibi kelimelerde her iki sözcük bir araya gelerek yeni bir sözcük türü oluşturduğu için bitişik yazılır.
- 07:02Kurallı Birleşik Fiiller ve Özel İsimler
- "E durmak", "ek almak", "i vermek", "e bilmek" gibi kurallı birleşik fiiller her zaman bitişik yazılıyor.
- "Uzatıver", "okuyabilirim", "bekleye dur" gibi kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır.
- Sıfat-fiil ekleri (-an, -mış, -r) alarak kalıplaşan kelimeler (dalgakıran, gökdelen, çok bilmiş, hayırsever, varyemez) her zaman bitişik yazılır.
- 08:55Özel İsimler
- İki veya daha fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan insan isimleri, yer isimleri veya hayvanlara verilen özel isimler bitişik yazılır.
- "Alper", "Birol", "Alihan" gibi insan isimleri, "Kocabaş", "Sarı Kız" gibi hayvan isimleri bitişik yazılır.
- "Kadıköy", "Kırklareli", "Beşiktaş", "Fenerbahçe", "Galatasaray", "Bakırköy", "Erenköy", "Şerefli Koçhisar" gibi yer isimleri bitişik yazılır.
- 10:07Yön bildiren kelimelerin yazımı
- Yön bildiren ancak somut yer veya mekan belirtmeyen kelimeler (üzeri, altı, üstü) birleşik kelimelerde her zaman bitişik yazılır.
- "Akşam üzeri", "öğle üzeri", "bilinçaltı", "suçüstü", "ayaküstü" gibi kelimeler somut bir yer belirtmediği için bitişik yazılır.
- "Gözaltı" gibi kelimeler gerçek anlamını yitirmiş ve somut yer belirtmediği için bitişik yazılır, ancak "gözün altı" gibi gerçek anlamda kullanımda ayrı yazılır.
- 11:53Arapça ve Farsça kökenli kelimelerin yazımı
- Hane, name, zade gibi Arapça ve Farsça kökenli kelimelerle oluşturulan birleşik kelimeler (kahvehane, tershane, seyahatname, beyanname) bitişik yazılır.
- Arapça ve Farsça kurallara göre oluşmuş birleşik kelimeler (şeyhülislam, insallah, gayrimenkul, aleykümselam, maşallah, bismillah) bitişik yazılır.
- 13:11Sıfat-fiil ekleriyle oluşan kelimelerin yazımı
- Mez, mas, ar, er, an, en gibi sıfat-fiil ekleriyle oluşan sıfat tamlaması şeklindeki birleşik kelimeler (güleryüz, döner sermaye, koşar adım, yazar kasa, çalar saat) ayrı yazılır.
- İkinci kelimeler gerçek anlamını kaybetmediği için ayrı yazılır.
- 14:04İç-dış-sıra kelimeleriyle oluşan kelimelerin yazımı
- İç, dış, sıra kelimeleriyle oluşturulan birleşik sözcükler (yurtiçi, yurtdışı, çevrimiçi, hafta içi, yasadışı, olağandışı) ayrı yazılır.
- İç, dış, sıra kelimeleri gerçek anlamını yitirmemiş olduğu için ayrı yazılır.
- Çağ dışı, kanun dışı, aklı sıra, peşi sıra, yanı sıra, ardı sıra gibi kelimeler ayrı yazılır.
- 14:55Ön önsözcü ile oluşan kelimelerin yazımı
- Önsözcüğü olan kelimeler (önyargı, önsöz, ön gösterim, ön vurgu, önses) ayrı yazılır.
- Önsezi ve öngörü kelimeleri her zaman bitişik yazılır.