Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 1965 yılında Türkiye'nin siyasi hayatını anlatan bir belgesel formatındadır. Süleyman Demirel, İsmet İnönü, Suat Hayri Ürgüplü ve Alparslan Türkeş gibi dönemin önemli siyasi figürleri ele alınmaktadır.
- Video, 27 Mayıs darbesinden sonra Türkiye siyasetindeki gelişmeleri kronolojik olarak anlatmaktadır. 1965 seçimlerinde Adalet Partisi'nin zaferi, Süleyman Demirel'in iktidara gelişi ve 1965-1969 yılları arasındaki "altın dönem" olarak adlandırılan dönemin siyasi ve ekonomik gelişmeleri ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca koalisyon hükümetlerinin gelişimi, Kıbrıs sorunu, Alparslan Türkeş'in Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'ne (CKMP) girmesi ve parti içindeki liderlik mücadelesi gibi önemli olaylar da detaylı şekilde anlatılmaktadır. Dönemin gazetelerinin manşetleri ve siyasi liderlerin stratejileri de belgeselde yer almaktadır.
- 00:221965 Yılı ve Siyasi Gelişmeler
- 1965 yılında Türkiye bir darbe, iki darbe girişimi ve dört koalisyon hükümeti gördü.
- Sürgü ile iktidara yön vermeye çalışanlar ülkenin geleceğini istikrarsızlığa sürüklemişler ve çıkış yolu yine millet iradesinden geçiyor.
- Süleyman Demirel, Menderes sonrası pek çok insanın umudu olarak Adalet Partisi'nin liderlik koltuğuna oturdu.
- 01:06Süleyman Demirel'in İktidarı
- 1965 yılında kırk yaşında Türkiye'nin en genç başbakanı olan Süleyman Demirel ile altı kere gidecek ancak yedi kez geri gelmeyi bilecekti.
- Sokaktaki vatandaş için Adalet Partisi, Demokrat Parti'nin devamı niteliğindeydi ve Süleyman Demirel muhafazakar ve taşralı bir söylem geliştirmişti.
- 1965 Türk halkı için yine kararlı Demokrat Parti tecrübesinden sonra tek parti'nin meclis hakimiyetinin engellenmesi için seçim öncesi yeni bir oy sistemi benimsendi.
- 02:271965 Yılı'nın Diğer Gelişmeleri
- 1965 Türkiye için her alanda yoğun geçen bir yıl olur; Türkiye ile Sovyet Rusya arasında ilk yakın temas yaşandı.
- İsmet İnönü hükümeti 1965 bütçesinin mecliste reddedilmesi üzerine düştü.
- Merzifon'da yeni çeltek işletmesinde meydana gelen grizu patlamasında altmışdokuz işçi öldü ve Türkiye'nin nüfusu otuziki milyona ulaştı.
- 03:15Koalisyon Hükümeti
- 27 Mayıs sonrası İnönü liderliğinde kurulan bir koalisyon hükümeti daha devrilmişti.
- Yeni kabine partiler üstü olacak ve Süleyman Demirel başbakan yardımcısı olarak görev alacaktı.
- 1964 yılında Kıbrıs'ta yaşanan olaylar ve Türk ordusunun adaya asker çıkarması önemli bir gelişmeydi.
- 05:101965 Yılı'nın Başlangıcı
- Türkiye 1965 yılına yine bir hükümet krizi ile başladı; İnönü hükümetinin bütçesi meclis onay alamayınca düştü.
- Yeni kabineyi kurma görevi bir parti liderine değil, Cumhuriyet Senato'nun Hayri'ye verildi.
- Yeni hükümet partiler üstü olacak ve Türkiye'yi seçimlere taşıyacaktı.
- 06:06Koalisyon Hükümeti Krizi
- 27 Mayıs sonrası İnönü'nun başkanlığında kurulan koalisyon hükümetleri uzun ömürlü olmadı.
- 1965 bütçesi görüşmeleri üçüncü İnönü hükümetinin de sonunu getirdi.
- Bütçe 197'ye karşı 225 lira ile reddedildi ve hükümet düşürüldü.
- 08:09Yeni Hükümet Kurma Süreci
- Yeni bir hükümet krizi kapıdaydı ve koalisyon kurma sürecinde daha önce yaşanan krizler hala belleklerdeydi.
- Dört partinin de kendisini desteklemesini şart koşan bağımsız Kayseri senatörü Ürgüplü başbakan oldu.
- Süleyman Demirel'in de bu hikmet içinde başbakan yardımcısı olarak yer alması, siyasi hayatındaki en önemli dönüm noktalarından biri oldu.
- 10:09İsmet İnönü'nün Siyasi Hayatı
- İsmet İnönü seksenbir yaşında siyasi yaşamına devam ediyor ve muhalefet sırasında toprak reformunu savunuyor.
- İnönü, "Toprak reformunu yapmadan memlekette huzur olacağını iddia edenler politikaya akılları ermeyen saplar bunlar" diyerek toprak reformunun önemini vurguluyor.
- İsmet İnönü, Cumhuriyet Halk Partisi ile etle tırnak gibi bir arada olan ve siyaseti hayatının anlamı sayan bir varlıktı.
- 11:10Alparslan Türkeş'in Siyasi Hayatı
- Türk siyasetinde yeni liderlerin meydana çıkacağı bu yıllarda, 27 Mayıs'ın kudretli kurmay albay Alparslan Türkeş ve arkadaşları da Osman Bölükbaşı nam-ı değer Anadolu Cumhuriyetçi Köylü ve Millet Partisi'ne katılacaklar ve siyasi arenada uzun yıllar koşturacaklardı.
- 1965 yılında siyasetin tek yeni yüzü Süleyman Demirel değil, Alparslan Türkeş'in hem 20 Mayıs darbesinde hem de daha sonraki 1980'ler sonrasına kadar devam eden Türkiye'nin siyasi hayatında çok önemli rolü var.
- Türkeş ve arkadaşlarının Milli Birlik Komitesi içinde milliyetçilik ilkelerine sahip çıkan bir grubun önderi olduğu ve bu komitenin büyük çoğunluğunun İsmet İnönü taraftarı olduğu belirtiliyor.
- 12:3027 Mayıs Sonrası Siyasi Gelişmeler
- 27 Mayıs bildirisini radyodan okuyan ancak cunta ile anlaşamayan emekli albay Alparslan Türkeş, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'ne (CKMP) girdi.
- Türkeş ve arkadaşları (Özdağ, Ahmet Er, Mustafa Kaplan) siyaseti tercih ederek CKMP'ye katıldılar.
- Türkeş'in CKMP'ye başkan olması parti içinde ayrılıkları beraberinde getirdi ve muhalifler parti'den istifa edip ayrıldılar.
- 15:36CKMP'nin Çözülmesi
- Türk işçilerin CKMP'yi ele geçirmesinden üç gün sonra parti'den istifalar başladı.
- Milli Savunma ve Köy İşleri bakanları ile altı milletvekili CKMP'den ayrıldı.
- Bu durum, Türk siyasetinde görülen parti içi hiziplerin birbirleriyle kavgaları ve bir hizbin diğer hizbi saf dışı bırakması şeklinde yorumlanabilir.
- 17:04Adalet Partisi'nin Zaferi
- Süleyman Demirel siyasette var olma nedenini devleti, köylülük ve barıştırmak olarak ifade ediyordu.
- Adalet Partisi lideri olarak katıldığı ilk seçimde tam bir zafer kazandı ve elli ilde ezici bir çoğunluk sağlayan AP iktidarı aldı.
- 27 Mayıs darbesinden sadece beş yıl sonra halk yine Demokrat Parti çizgisinde bir partiyi tek başına iktidara taşıdı.
- 21:16Adalet Partisi'nin İktidarı
- Süleyman Demirel, Hizmet hükümeti adını verdiği yeni kabinesini kısa sürede meclisten güvenoyu almakta zor olmadı.
- 1965-1969 Adalet Partisi iktidarı, Demirel'in seçim sonuçlarının verdiği rahatlıkla geçirdiği adeta altın dönem olarak nitelendirilebilir.
- Bu dönemde hem ekonomik bakımdan hem de toplumsal hayatın değişimi açısından oldukça önemli sonuçlar elde edildi.
- 22:141965 Yılındaki Önemli Olaylar
- 1965 yılında Türkiye'de çıkan gazetelerin manşetlerinde barış için çağrı, dünya daktilo şampiyonası gibi haberler yer aldı.
- Gece Özbayrak ve Türk takımı dünya daktilo şampiyonu oldu, Özbayrak on dakikalık yarışmada 2370 hata yapmadan dünya birinciliğini kazandı.
- Uzay fethinde yeni bir merhale olarak Sovyet pilotu Leonov uzay boşluğunda dolaştı ve Bak 2'de pilotu dünyanın etrafında dönüyordu.