Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Tatil-i Eşgal" programının bir bölümü olan bu eğitim videosu, 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda kamuoyu, boykot hareketleri ve işçi hareketlerinin gelişimini anlatıyor.
- Video, kamuoyu kavramının tanımıyla başlayıp, Osmanlı'da iktidarın kamuoyunu kontrol etme yöntemlerini ele alıyor. Ardından basın ve sansür politikaları, İkinci Meşrutiyet dönemindeki boykot hareketleri ve İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin rolü inceleniyor. Son bölümde ise 1860'lardan itibaren Osmanlı'da işçi örgütlenmelerinin gelişimi, Amelperver Cemiyeti, Operaja Cemiyeti ve Omonia Cemiyeti gibi yardımlaşma derneklerinden Amel-i Osmani Cemiyeti'nin kuruluşu ve faaliyetleri anlatılıyor.
- Video, Osmanlı'da kamuoyunun oluşum sürecini, muhalif unsurların ortaya çıkmasını ve siyasi otorite ile ilişkilerini anlamak isteyenler için faydalı bilgiler sunuyor. Ayrıca 1908 Meşrutiyet'in ilanından sonra yaşanan grev dalgaları ve boykot hareketlerinin ortaya çıkışı da inceleniyor.
- 00:10Kamuoyu ve Siyasi Rejimler
- Kamuoyu, halkın genel düşünce, tavır ve yaklaşımıdır.
- 1789 Fransız İhtilali sonrası yayılan siyasi fikirler, bilinçli kitleleri siyasi açıdan belirleyici bir güç haline getirdi.
- Avrupa ve Doğu'da siyasi rejimler, halkın düşüncelerini ve tepkilerini izlemek ve gerektiğinde yönlendirmek için istihbarat teşkilatları ve basın gibi araçlar kullandılar.
- 01:07Osmanlı'da Kamuoyu ve Basın
- Osmanlı idarecileri, özellikle İstanbul'da toplumun nabzının tutulması ve saltanatın devamı açısından iktidarın kamuoyunu takibi zorunluydu.
- 1831'den itibaren çıkarılan Takvim-i Vekayi, yerli ve yabancı kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla Fransızca, Ermenice, Rumca, Arapça ve Farsça nüshaları da çıkarıldı.
- 1860'lardan itibaren Ceride-i Havadis, Tercüman-ı Ahval, Tasvir-i Efkar gibi özel gazetelerin yayın hayatına girmesiyle basın, kamuoyunun sesi ve muhalif kesimlerin iktidara karşı en önemli mücadele aracı haline geldi.
- 03:08İkinci Abdülhamid Dönemi ve Basın Sansürü
- 1876-1909 yılları arasındaki İkinci Abdülhamid devri, Osmanlı tarihinin siyasi, sosyal ve ekonomik açıdan en sıkıntılı dönemlerinden biriydi.
- Basın-yayın hayatının sansür ve devlet adamları, kurumlar ve halkın hafiye teşkilatı aracılığıyla kontrolü, II. Abdülhamid'in kısa sürede idari ve sosyal alanda sıkı bir denetim kurmasını sağladı.
- Bu dönemde basına şiddetli sansür uygulandı ve muhalefetin sesini duyurma araçları arasına katılan tiyatro oyunları da sansür kapsamına alındı.
- 04:35Boykot Hareketleri
- Boykot, şiddet içermeyen bir protesto hareketi, zayıfın güçlüye karşı kullandığı ekonomik bir silah ve milliyetçi bir refleks olarak 18. yüzyıl sonlarından itibaren Amerika, Yunanistan, Hindistan, İrlanda, İran, Çin ve Mısır'da kitlesel eylemlere dönüşmüştü.
- 23 Temmuz 1908'de başlayan İkinci Meşrutiyet dönemi, Osmanlı toplumunun iktisadi ticari konuların uluslararası ilişkilerde etkin bir koz olarak kullanılabileceğini fark etmesine neden oldu.
- İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin boykot eylemlerini desteklemesi, bunların kısa sürede organize edilmesinde ve geniş bir tabana yayılmasında etkili olmuştu.
- 06:08Osmanlı'da Boykot Örnekleri
- İlk boykot hareketi, Avusturya'nın 1908'de Bosna ve Hersek'i topraklarına kattığını ilan etmesine tepki olarak başlatıldı.
- 1910'da Girit'in ilhakı nedeniyle Yunanistan'a karşı başlatılan boykot takip etti.
- 1913'te başlatılan üçüncü boykot hareketi ise Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan ve gizlice Yunanistan'a siyasi ve iktisadi destek veren Rumlara karşı yapıldı.
- 07:11İşçi Hareketleri ve Grevler
- İşçi hareketleri ve grevler hem Avrupa hem de Osmanlı siyasi, iktisadi ve sosyal tarihinin önemli konularındandır.
- 18. yüzyılın son çeyreğinde İngiltere'de başlayıp 19. yüzyılda Batı Avrupa'yı da içine alan sanayi devrimi'nden sonra üretim faaliyetlerinin lokomotifi haline gelen ve kent merkezlerinde yoğunlaşan işçiler, gerçekleştirdikleri eylem ve grevlerle ekonomik ve toplumsal hayatta etkili oldular.
- 18. yüzyıl Avrupa'da şehirleşmenin ivme kazandığı ve burjuvanın bazı ekonomik imkanlar elde ettiği dönem olup, bu dönemde ticaret hacmi genişledi ve üretim arttı.
- 08:11Avrupa'da İşçi Sınıfının Doğuşu
- Avrupa'da 18. ve 19. yüzyılların siyasi ve ekonomik şartları gereği öne çıkan liberal iktisadi anlayış, devletin ekonomik hayat üzerindeki müdahale ve düzenleme yetkisini aşamalı olarak ortadan kaldırmıştır.
- İşçiler ekonomik bakımdan ve çalışma koşulları açısından giderek daha zor şartlarda yaşam mücadelesi vermeye başlamıştır.
- İşçiler bu ağır koşullar altında yavaş yavaş bilinçlenerek 1880'lerden sonra yaygın bir biçimde örgütlenmişlerdir.
- 09:23Osmanlı'da İşçi Sınıfının Gelişimi
- Osmanlı İmparatorluğu'nda işçi sınıfının ortaya çıkışı ve örgütlenmesi, Avrupa'daki süreçten nitelik ve nicelik bakımından farklı bir seyir izlemiş, devletin siyasi, idari ilkeleri ve toplumun sosyal-iktişadi yapısındaki farklılıklar bu süreçlerin ayrışmasında etkili olmuştur.
- 1800-1839 dönemi geleneksel bazı üretim alanlarında yaşanan gerilemeye karşın Anadolu ve Rumeli'de birçok iş kolunun ve ilk fabrikaların kurulmaya başladığı dönem olarak dikkat çeker.
- 1863'te Zonguldak kömür madenlerinde çalışan işçiler iş bıraktı ve 25 Ocak 1872'de tersane işçileri greve gitti, ancak Beyoğlu telegrafhanesi işçilerinin Şubat 1872'de gerçekleştirdikleri iş bırakma eylemi nitelikleri bakımından gerçek anlamda ilk grev olarak kabul edilir.
- 11:56Osmanlı'da İşçi Örgütlenmeleri
- 1860'lardan itibaren işçilerle ilgili örgütlenmeler vardır; 1866'da kurulan Amelperver Cemiyeti, Operaja Cemiyeti ve Omonia Cemiyeti, Rum ve İtalyan sermaye sahipleri tarafından işçiler için kurulmuş yardımlaşma dernekleri niteliğindedir.
- Osmanlı'da bilinen ve sınıf bilinci taşıdığı söylenebilecek ilk işçi örgütü 1894'te İstanbul'da gizlice kurulan Amel-i Osmanî Cemiyeti'dir.
- Bu örgüt, İstanbul Tophane'de 4000 kadar işçinin çalıştığı askeri tesislerdeki işçiler tarafından kurulmuş, II. Abdülhamid rejimine karşı halkı ayaklanmaya davet eden yarı sendikal ve yarı siyasal bir oluşumdu.
- 13:061908 Grevleri
- 3 Temmuz 1908'de Meşrutiyet'in ikinci kez ilanını izleyen, özellikle ilk iki ay boyunca işçilerin yoğun olarak bulunduğu kentlerde baş gösteren grevler Türkiye işçi hareketleri tarihinde önemli bir yeri vardır.
- 1908 sonuna kadar İstanbul, Selanik, İzmir, Aydın, Beyrut, Samsun, Üsküp ve Manastır gibi kentlerde ve neredeyse iş kollarının tamamını kapsayacak şekilde yüzden fazla grev meydana geldi.
- Bu grevlerin başlıca özelliği, işçi ve memurların greve gitmeden önce sorunlarını barışçı yollardan çözme yönünde girişimlerde bulunmuş olmalarıdır.
- 14:35Osmanlı'da Kamuoyu ve Boykot
- Osmanlı Devleti'nde kamuoyunun siyasi anlamda etkin bir faktör haline gelmesi 19. yüzyılın başlarına rastlar; 1831'de çıkarılmaya başlanan Takvim-i Vekayi adlı resmi gazete ile iç ve dış kamuoyu merkeziyetçi politikalar doğrultusunda bilgilendirilmeye çalışılmıştır.
- II. Abdülhamid devrinde sansür ve jurnalcilik eşliğinde sergilenen otoriter yönetim, kamuoyunun etkinliğini önemli ölçüde ortadan kaldırmıştı.
- Boykot, zayıfın güçlüye karşı kullandığı ekonomik bir silah ve milliyetçi bir refleks olarak 18. yüzyılın sonlarında ortaya çıktı.
- 15:55Programın Özeti
- Programda 19. yüzyılda Osmanlı kamuoyunun oluşum süreci, muhalif unsurların ortaya çıkışı ve siyasi otorite ile ilişkileri ele alındı.
- Siyasi, sosyal ve iktisadi mücadele yöntemi olarak ortaya çıkan boykot hareketlerinin sonuçları ve sanayi devrimi'nin Osmanlı Devleti üzerinde ekonomik ve sosyal etkileri incelendi.
- Konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi Osmanlı Devleti'nde Yenileşme Hareketleri 1876-1918 ders kitabının 7. ünitesinde yer almaktadır.