Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, Türk özel sektörünün önemli isimlerinden Vehbi Koç'un hayatını ve iş dünyasındaki yolculuğunu kronolojik olarak anlatmaktadır. 1901 yılında Ankara'da doğan Koç, 1917'de 20 liralık sermayeyle başlayan iş hayatından başlayarak, Türkiye'nin sanayileşmesindeki rolü ve Koç Holding'in kuruluşuyla ilgili detayları sunmaktadır.
- Belgesel, Vehbi Koç'un mahalle bakkalından başlayıp, ticaret dünyasında yükselişini, İkinci Dünya Savaşı sonrası Amerika ile iş yapma kararını, Türkiye'nin ilk otomobili Anadol'un piyasaya çıkışı ve 1963'te Koç Holding'in kuruluşunu anlatmaktadır. Ayrıca Koç'un eğitim ve nüfus konularına verdiği önem, Koç Vakfı'nın kuruluşu ve aile şirketlerini gelecek kuşaklara devretme çabaları da ele alınmaktadır.
- Videoda Koç'un iş prensipleri, yönetim tarzı, dini inançları ve günlük yaşamına dair bilgiler de yer almaktadır. 1987'de "dünyanın en iyi işadamı" ödülü alan Koç'un başarılarının sırları, aile dayanışmasının önemi ve gençlere yönelik öğütleri de belgeselde vurgulanmaktadır.
- 00:37Koç Sade Vehbi'nin Hayatı
- Bazı insanlar sıfırdan başlayıp büyük paralar kazanır ve zengin olur, ancak zamanla unutulurlar.
- Bu belgeselde, Osmanlılarla doğan, Türkiye Cumhuriyeti ile büyüyen ve Türk özel sektörünün kuruluş ve gelişim tarihini yazan Koç Sade Beyefendi'nin hikayesi anlatılacak.
- Koç Sade, tek başına bir sembol ve müesseseye dönüşmüş, "Devlet varsa ben de varım" demiş bir kişidir.
- 01:41Doğumu ve Çocukluğu
- Koç Sade Vehbi, 1901 yılında Ankara'da, Çoraklık mevkiine 5-6 km uzaklıkta bir bağ evinde doğmuştur.
- Babası Koçzade Hacı Mustafa Efendi, 250 yıllık Ankaralı bir aileden gelirken, annesi Fatma Hanım 600 yıllık Ankaralı bir ailenin çocuğudur.
- Vehbi'nin dünyaya açtığı dünya, Osmanlı İmparatorluğu'nun son demlerini yaşıyordu ve 1914'te Balkan ve Dünya Savaşları ile tarihten silinmişti.
- 02:33Ankara'nın Durumu
- Başkent İstanbul saltanatının en zor yıllarında bocalarken, Ankara küçük bir Anadolu kasabasıydı.
- Demiryolunun gelişiyle biraz canlanmasına rağmen, 1900'li yılların başında bir köyden farksızdı.
- Vehbi'nin yaşadığı ev, gaz lambası, mumlar ve odun sobasıyla donatılmış, iptidai bir yaşam sürdürüyordu.
- 03:59Eğitim Hayatı
- Vehbi, babasının verdiği mahalle mektebi eğitimini bol dayaklı, bol falakalı ve bol pireli bir şekilde tamamladı.
- İlkokuldan birincilikle mezun olan Vehbi, 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanı coşkun kutlamalarla yaşadı.
- Meşrutiyet dönemi başlarken, Vehbi başarılı bir ortaokul öğrencisiydi ve sınıflarını birincilikle, ikincilikle geçiyordu.
- 05:14İş Hayatına Geçiş Kararı
- Yaz tatilinde Vehbi, hayatının en önemli kararını verdi: artık okumayacaktı.
- O dönemde Ankara'da iki grup insan yaşardı: çoğu varlıklı olan gayrimüslimler ve çoğu fakir olan Müslüman Türkler.
- Vehbi, Türklerin askere gitmesi, hocalık, bakanlık yapması ve gayrimüslimlerin askere gitmeyip bedel vermesi durumunu rahatsız ediyordu.
- 06:01İş Hayatına Geçişin Nedenleri
- Ankara'da Katolikler, Ermeniler, Museviler büyük para kazanıp en güzel yerlerde yaşarlarken, Türkler onlara hayran kalmaktaydı.
- Vehbi, "Ben de bunlar gibi olacak" diyerek okumayı bırakıp işe atılmaya karar verdi.
- Babasının sünnetinde aldığı eşek, Vehbi'nin iş hayatına geçiş kararını daha da kesinleştirdi.
- 08:16Aileye Karar Verişi
- Vehbi, okulu terk etmek istemesiyle ailesine karşı durdu.
- Önce annesinin babasına (büyükbabasına) gitti ve okumayı bırakmak istediğini söyledi.
- Büyükbabası ileri düşünceli biri olduğu için Vehbi'ye bir istida yazdı ve geçimi temin etmek için okulu terk etmesine izin verdi.
- 09:13Koçzade Vehbi'nin İş Hayatının Başlangıcı
- Koçzade Vehbi ve babası 1917 yılında 20 lira sermayesiyle bir bakkal dükkanı açtılar ve "Kozade Hacı Mustafa Rahmi Firması" adını verdiler.
- Vehbi bakkal dükkanında tezgahtarlık, tartma, süpürme ve müşteri muamelesi gibi tüm işleri yaparken, babasıyla birlikte hesap verirdi.
- Baba-oğul Koçlar, ticarete atılan her Türk gibi bakkal seçti ve bu dükkan, sonradan dev bir holdinge kadar uzanan yolculuğun başlangıcı oldu.
- 10:02İş Dünyasına Giriş ve Stratejiler
- Vehbi çevresine bakındı ve oyunun kurallarıyla oynamaya karar verdi; gayrimüslimlerin başarılı oldukları işlere girmeye karar verdi.
- Köseleciliğe Rumlar'ın en iyi satıcısını, hırdavatçılığa ise Musevilerin en iyi tezgahtarını alarak girdi.
- "Erbabıyla çalışma" ilkesini edindi; işi bilenlerin tezgahtarlarını iyi para verip yanına alarak, onların müşteriyi ve işi bilen tecrübesini kullanmayı tercih etti.
- 11:29İşgal Dönemi ve Kurtuluş Savaşı
- İstanbul işgal edildi, Osmanlı İmparatorluğu yenildi ve isgal orduları ülkeyi ele geçirdi, katliamlara başladılar.
- Koçzade Vehbi, kurtuluş savaşında bile azmini kaybetmedi ve ticareti sürdürmeye devam etti.
- İstanbul'a gitmek için demiryolu ve yaylı arabalarla çok zorlu yolculuklar yaptı, ancak halkın ve ordunun arayıp bulamadığı malları getirip sattı.
- 13:02Cumhuriyet Dönemi ve Yeni Başlangıç
- 1920'de Vehbi 18 aylık askerliğini yaptı ve Milli Mücadele kazanıldı, Türkiye kurtuldu.
- Yeni Türk Devleti inşa etmek için elde ve avuçta hiçbir şey kalmamıştı, harap bir ülkeye sahiptiler.
- 1923 Şubat'ında toplanan İzmir İktisat Kongresi bir dönüm noktası oldu ve Atatürk, ekonomik zaferlerin siyasi ve askeri zaferlerin vitrini olduğunu belirtti.
- 14:36Ankara'nın Gelişimi ve Koçzade'nin Yeni İş Dünyası
- Atatürk Ankara'yı başkent yapınca, küçük bir Anadolu kasabası olan Ankara'nın kaderi değişti.
- Koçzade Vehbi, bakkallığı, köseleciliği ve hırdavatçılığı bırakıp inşaat malzemesi ticaretine başladı.
- Marsilya tipi kiremite varıncaya kadar her türlü inşaat malzemesini ithal edip sattı ve bu işten çok para kazandı.
- 15:19Koçzade'nin Tüccarlık Kariyeri
- Koçzade Vehbi 24 yaşında, çok erken bir yaşta başarılı bir tüccar olmuştu.
- 1926'da babası Hacı Mustafa Rahmi Efendi, on dokuz yıl önce birlikte kurdukları firmayı oğlu Vehbi'ye devretti.
- Koçzade Ahmet Vehbi Firması kuruldu ve Vehbi Ankara Ticaret Odası Başkan Yardımcılığına seçildi.
- 16:33Numune Hastanesi Projesi ve Başarı
- Numune Hastanesi ihalesini kazandılar, ancak Sağlık Bakanı Refik Saydam, Türklerin bu işi yapacak halde olmadığını düşünerek işi vermedi.
- Vehbi Almanya'dan bir firma bulup işi başlattı ve mühendisleri de Almanya'dan getirdi.
- Proje başarıyla tamamlandı ve Cumhuriyet'in onuncu yılı devirken, Rusya'dan gelen Varoşof'un da iznine Numune Hastanesi'ni gezdirildi.
- 18:13İş Hayatındaki Dersler
- Koçzade Vehbi, işlerin iyi gittiğinde dostların çok olduğunu, işi kaybettiğinde ise kapıyı açmayanların olduğunu gördü.
- İş dünyasında çok dikkatli olmak gerektiğini ve ayağını yorgandan fazla uzatmamak gerektiğini öğrendi.
- 18:46Vehbi Koç'un İş Prensipleri
- Vehbi Koç, deneyimlerinden aldığı dersleri uygulamaya koyarak hesaplı, tutumlu, dayanıklı ve azimli olma ilkelerini benimsemişti.
- Koç, en zor iş olarak adam idare etmeyi görmüş ve yönetirken dikkatli hareket etmek, mesafeli davranmak ve çalışanlara başka yerde bulamayacakları parayı vermek gerektiğini anlamıştır.
- Koç, Türk iş hayatına "beraberindekilere de kazandırma" ilkesini ilk defa sokmuş ve işe en iyileriyle girmek prensibini hiç ödün vermemişti.
- 20:37Koç'un Önemli İş Ortakları
- Vehbi Koç'un iş hayatından birçok kişi geçti, ancak Hulki Alisbah, Kenan İnal, Bernar Nahum, Isaac Eskenazi ve Can Kıraç gibi kişiler gelişme ve kurumlaşma sürecinde kilit noktalarda yer aldı.
- Vehbi Koç, günde 16 saat çalışıp işlerinin teferruatına giyinen bir iş adamıydı ve her işin ehli olan kişileri yanına almış, teşvik etmiş ve patron statüsüne getirmiştir.
- Koç, başkalarını dinleyerek ve başkalarının katkısını sağlayarak neticeye gitmeyi bir ilke olarak kabul etmiş, böylece noksan bilgiyle hata yapmaktan kaçınıyordu.
- 24:12Kurumlaşmanın Önemi
- Vehbi Koç, işlerinin büyüdüğünü ve kurumlaşmanın şart olduğunu anlayarak, 1937'de 300 bin lira sermaye ile Koç Ticaret Anonim Şirketi'ni kurdu.
- Türkiye'de birçok ünlü zengin vardı ancak bu büyük firmalar sahiplerinin ölümünden sonra yok olup gitmişti.
- Koç, Siemens, Ford, General Electric gibi devlerin kurumlaştıkları için bu güce ulaştıklarını gözlemlemiş ve Türkiye'de de kurşun tanıdığı birçok ünlü zenginin firmalarının sahiplerinin ölümünden sonra yok olup gitmesini görmüştü.
- 25:42İkinci Dünya Savaşı Dönemi
- İkinci Dünya Savaşı Türkiye'ye gelmedi ancak ülke altı yıl süren bu korkunç boğuşmanın ekonomik yıkıntısından kurtulamadı.
- Savaş sırasında Koç'un en büyük sorunu İngiltere ve Amerika tarafından kara listeye alınmış olmasıydı.
- Almanya'nın işgal ettiği Romanya'dan kaçan 600 kişilik bir Musevi grubu küçük bir gemiyle İstanbul'a geldiğinde, Koç bu insanların kurtarılmasında önemli rol oynadı ve karşılığında kara listeden kurtulmayı başardı.
- 28:45Vehbi Koç'un Stratejik Kararı
- Vehbi Koç, İkinci Dünya Savaşı'nın Müttefiklerin lehine biteceğine inanarak Amerika ile iş yapmaya karar verdi.
- Savaşın sonunda Türkiye Batı demokrasileri arasında yerini buldu, çok partili yaşam başladı ve liberalizm ekonomiye yön verdi.
- Vehbi Koç, geleceği Amerika'da gördüğünden Amerikan firmaları ile iş yapmaya karar verdi.
- 30:01Sanayiye Geçiş
- Vehbi Koç, geleceğin ticaretten çok sanayide olduğunu ve Türkiye'nin ancak sanayi ile kalkınabileceğini düşünüyordu.
- İlk projesi olarak Türkiye'de ampul ve lastik fabrikası kurmayı hedefledi.
- Amerika'da 55 gün boyunca General Electric'i ikna etmeye çalışarak Türkiye'de Amerikan sermayesi ile kurulan ilk fabrikayı başlattı.
- 33:04Otomotiv Sanayisi Projesi
- Vehbi Koç, Türkiye'de otomotiv sanayini kurma kararını verdi ve bunu "bir ayakkabı gibi" bir ihtiyaç olarak gördü.
- Ford'u ikna etmek için önce Henry Ford ile görüşmeyi başardı, ancak bu da zor bir süreçti.
- Ford'un müdürleriyle iki ay boyunca New York ve Detroit arasında mekik dokudular ve sonunda Ford'un yardımı ve sermayesiyle projeye başladılar.
- 37:52Siyasi Zorluklar ve Başarı
- Vehbi Koç, Demokrat Parti iktidarı sırasında İsmet İnönü'ye bağlılığı nedeniyle hırpalandı ve DP'ye kaydolması için baskılar yapıldı.
- 1963 Mart'ında Cumhuriyet Halk Partisi'nden ayrılmak zorunda kaldı, ancak Demokrat Parti'ye de girmedi.
- 1950-1960'larda hızlanan yatırımlar 1960'larda patlama noktasına ulaştı ve Koç'un imzası beyaz eşya, elektronik, lastik, traktör ve otomobil tesislerinde yer aldı.
- 38:53Vehbi Koç'un İş Hayatı
- Vehbi Koç, kırk yıllık bir uğraştan sonra Türkiye ile birlikte gelişmiş ve zamanında halkın ihtiyaçlarını çok iyi koklamıştır.
- 1960'ların ortalarında şirketleri pupa yelken gidiyordu, zengin ve güçlüydü ve yeni yatırımlara hazırlanıyordu.
- 1960 ihtilali sonrası ekonomik durum kötüleşti, siyasi kargaşa eklenince birçok işadamı ülkeden kaçmaya başladı, ancak Vehbi Koç "memleket varsa bende varım" düşüncesine bağlı kaldı.
- 41:06Koç Holding'in Doğuşu
- 1960'ların ortalarına gelindiğinde Vehbi Koç'a ait şirketler büyük bir topluluğa dönüşmüş, geniş bir alana yayılmıştı.
- Vehbi Koç, şirketlerin daha da büyümesi için temelini sağlamlaştırmak ve gelecek kaygısı içindeydi.
- 1963'te Koç Holding kuruldu, Türk özel sektörünün ilk holdingi olarak hayata geçirildi ve aile şirketleri topluluğu yerine bir müessese ortaya çıktı.
- 43:22Koç Vakfı ve Eğitim Hareketi
- Vehbi Koç, Koç Holding'in kuruluşundan on yıl sonra 1973'te halka açtı ve ardından Koç Vakfı doğdu.
- Vehbi Koç'un en önemli iki davası eğitim ve nüfus planlamasıydı.
- 1946'da Amerika'da gezdiği Kolombiya Üniversitesi'nden ilham alarak Ankara'ya ilk talebe yurdu yaptırmış, ardından Koç Lisesi ve Koç Üniversitesi kuruldu.
- 46:44Nüfus Planlaması Vakfı
- Vehbi Koç'a göre nüfus kalkınmanın önündeki en büyük engellerden biriydi ve ne yapıp yapıp nüfus artış oranını kabul edilebilir ölçülere indirmek gerekiyordu.
- Aile Planlaması Vakfı'nda bütün çalışmasını bu amaca yöneltti.
- Vehbi Koç, Hindistan'ı ziyaret ederek nüfus sorununun ciddiyetiyle karşılaştı ve Türkiye'nin kalkınması için nüfusunun kontrol edilmesi gerektiğini anladı.
- 47:52Vehbi Koç'un Mirasını Devralma
- 1980'lere gelindiğinde Koç topluluğunda 40 bin kişi çalışıyordu, Holding'in 10 bin ortağı vardı ve topluluktan 101 şirkete çıkmıştı.
- 1984'te 83 yaşındaki Vehbi Koç, idare ve hitap başkanlığını oğlu Rahmi'ye devretti.
- Vehbi Koç, Holding Genel Kurulu'ndaki veda konuşmasında tek istediğinin müessesenin devamlılığı olduğunu, memlekete yararlı bir müessese olarak bunu korunmasını, insanlara iş imkanı yaratılmasını ve devlete verginin eksiksiz ödeneceğini söyledi.
- 51:01Vehbi Koç'un Başarısı
- Vehbi Koç, emekli olmasıyla birlikte dünyanın en iyi işadamı ödülünü aldı ve bu ödül onun 70 yıllık çalışmanın ve Türkiye'nin de ödüllendirilmesi oldu.
- Vehbi Koç, Almanya, İtalya, İngiltere ve Fransa'dan sayısız ödül almış, ancak 1987 yılında Uluslararası Ticaret Odası'nın verdiği ödül onun mesleğinin zirvesine çıkmasıydı.
- 52:51Aile Desteği
- Vehbi Koç'un en büyük desteği ve tutkusu ailesiydi, ancak aile fertleri arasında anlaşmazlık çıkması onu rahatsız ediyordu.
- 1972 yılında kendi eliyle "Aile Komitesi" kurdu ve çocukları bu komitede sorunlarını konuşur, kararlar alırlardı.
- Vehbi Koç, geleneksel bir Türk ailesinden geldiği için sevgi göstermekten kaçınırdı, ancak sevgisini davranışlarıyla ve ilgisiyle gösterirdi.
- 55:22Sadberk Hanım
- Ailenin gerçek belkemiği olan Sadberk Hanım, geri planda kalmış, sessizce aileyi toparlamış ve Vehbi Koç'un sosyal hayatındaki açıkları kapatmaya çalışmıştı.
- Sadberk Hanım zenginliğinden yararlanmamış, tek arzusu ölümünden sonra ismin yad edilmesiydi.
- Sadberk Hanım'ın ölümünden sonra ailesi onun için bir müzeydi yaptırdı.
- 56:35Gelecek Kuşaklar
- İkinci kuşak çocuklar aileyi ve işleri omuzlarına yüklemişler, Mustafa ve Ömer Koç en önde yer alırken, Ali Koç, Suna ve İnan Kıraç'ın kızları İpek henüz hazırlık döneminde.
- Koç Holding bugün dolar üzerinden hesap edersek 11 milyar dolarlık bir kuruluştur ve gelecekte 20 milyar dolar ciro yapan, çoğunu dışarıdaki işlerinden çeken bir topluluk olmalıdır.
- İkinci kuşakın en büyük tutkusu bir an önce kurumsallaşmak ve 40 bin kişinin çalıştığı 101 şirketin tam bir orkestra gibi çalışması için düzenlerin oturmasıdır.
- 58:41Vehbi Koç'un Kişiliği
- Vehbi Koç, hayatında pişmanlık duyduğu çok okumadığını ve diller bilmeyişi olduğunu söylüyor, ancak tecrübeleriyle iş konuşmalarını anlayabiliyordu.
- Vehbi Koç, kendisini efsane veya erişilmez bir insan olarak görmenin aksine, sadece iş düşünen, hesap yapan içimizden biriydi.
- Vehbi Koç, lüzumsuz para sarfetmenin aleyhindeydi, kendisi için lüks şeyler reddederken, hayır işleri için para esirgememezdi.
- 01:04Günlük Yaşam
- Vehbi Koç'un günlük yaşamı son derece disiplinliydi, her dakikası ve her adımı önceden planlanmış ve aksamadan yürütülen bir sistemdi.
- Sabah 7'de kalkar, 9'da işe başlardı, 13'te yemeğe oturur, 18'de işine giderdi ve 22:30'da yatağa girerdi.
- Hayatı boyunca en sinirlendiği hususta boşa harcanmış, gereksiz dağıtılmış paraydı ve çalışanlarının da bu titizliğini bilmelerini isterdi.
- 1:03:10Vehbi Koç'un Kredi Anlayışı
- Vehbi Koç, iş adamı olmasına rağmen kredi sözüne pek alışamamış, kredi demek borç demekti.
- Sanayiye girinceye kadar hiç yere borçlanmadı, ancak sanayi işine girdikten sonra ticaret gibi olmaz, çok ihtiyatla gitmek gerektiğini anladı.
- 1:03:56Dini İnançları ve Yaşamı
- Vehbi Koç dindar bir insan olmasına rağmen dünya işleriyle din işlerini ayırt eden biriydi.
- 1958'de Hicaz'a gitmiş ve çeşitli ibadet yerlerinde bulunmuş, ancak bu dindarlığı hiç bir zaman işlerini aksatmamıştı.
- Yorgun geldiğinde kafayı dindirmek için viski içerdi, ancak bu durum işlerini etkilemezdi.
- 1:04:44İş Dünyasındaki Yeri ve Geleceği Hakkındaki Görüşleri
- Şirket kuruluşunda, anonim şirket kuruluşunda ve holding kuruluşunda özel sektöre öncülük gittiğini belirtti.
- Türkiye'deki özel sektörün eskiye nazaran çok farklı olduğunu, gençleri yetiştiğini ve ileri gideceğini inanıyordu.
- 1:05:19Gençlere Öğütlü
- Gençlere saatlere dikkat etmeleri, çok çalışmaları ve ölçüyü kaçırmasınlar öğüdü verdi.
- Birdenbire zengin olma düşüncesinden kurtulup merdivenin basamak basamak olduğunu görerek dikkatli hareket etmelerini tavsiye etti.
- 1:05:53Vehbi Koç'un Mirası
- Vehbi Koç ağır ağır gitti ve kazandı, yıllarca dişiyle tırnağıyla çalışarak dev bir eser meydana getirdi.
- Cumhuriyet tarihine imzasını atarken ömrünü tüketti, parasıyla değil, çevresine yaydığı saygıyla, ciddiyetiyle çalışmasıyla yüceldi.
- Hiçbir zaman yorulduğunu veya yeterini görmemiş, "daha yapacağım işler var" diyerek yaşamını sürdürmüştü.