Buradasın
Son Osmanlı Halifesi Abdülmecid Efendi'nin Hayatı ve Sürgünü
youtube.com/watch?v=rFiKgUlXLpwYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, Osmanlı İmparatorluğu'nun son halifesi Abdülmecid Efendi'nin hayatını, sürgün hayatını ve ölümünü anlatmaktadır. Videoda Abdülmecid Efendi'nin torunu, Dürrü Şehfar Sultan, Salih Keramet Nigar ve Şehzade Osman Ertuğrul Efendi gibi karakterler yer almaktadır.
- Belgesel, 1922'de hilafetin kaldırılması ve Osmanlı Hanedanı'nın Türkiye'den sürgün edilmesiyle başlayıp, Abdülmecid Efendi'nin İsviçre ve Fransa'ya sürgün edilmesi, Nice'de yaşadığı ve hanedanının maddi durumunu düzeltme çabalarını kronolojik olarak anlatmaktadır. Daha sonra 1944'te Paris'te vefatı ve cenazesinin Türkiye'ye getirilmesi süreci, 1954 Mart'ında Suudi Arabistan'a götürülmesi ve Medine'de defnedilmesi detaylandırılmaktadır.
- Videoda ayrıca Osmanlı hanedanının mal ve haklarını geri almak için yapılan çabalar, İngiliz Petrol Şirketi ile yapılan anlaşmalar ve bu anlaşmaların II. Dünya Savaşı sonrası durmasıyla yaşanan zorluklar da ele alınmaktadır. Şehzade Osman Ertuğrul Efendi'nin 92 yaşında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına alınmasıyla belgesel son bulmaktadır.
- 00:27Osmanlı Hanedanının Sürgünü
- Osmanlı Hanedanı, altı asır boyunca Türkiye'yi idare etmiş olmasına rağmen, artık kadınıyla, erkeğiyle ve kundaktaki çocuğuyla birlikte sürgündedir.
- İstanbul saraylarının sakinleri artık sıradan evlere oturmakta ve birçoğu bir gün sonra karnını nasıl doyuracağını düşünmektedir.
- Son halife Abdülmecid Efendi de Avrupa'da çile doldurmaktadır.
- 01:02Abdülmecid Efendi'nin Halifeliği
- Ankara'daki Büyük Millet Meclisi, son padişah Vahideddin'in 1922'de memleketten ayrılması üzerine saltanatı lağvetti ama halifeliği bıraktı ve hilafete Osmanlı tahtının veliahtı Şehzade Abdülmecid Efendi'yi getirdi.
- Abdülmecid Efendi, Sultan Abdülaziz'in oğluydu ve Vahideddin'in kuzeniydi; gençlik yıllarında yakın dost olmalarına rağmen araları açılmış, siyasi rakip haline gelmişlerdi.
- Abdülmecid Efendi, Vahideddin'in iktidar yıllarındaki en büyük muhalife olmuştu.
- 02:27Halifeliğe Getirilmesi ve Sürgüne Yollanması
- Millet Meclisi'nin 19 Kasım 1922'de yapılan gizli oturumuna 163 milletvekili katıldı ve Abdülmecid Efendi 148 oyla hilafet makamına getirildi.
- Abdülmecid Efendi sadece 16 ay halifelik edebilecek ve 1924 Mart'ında Meclisin aldığı kararla Türkiye'den sınır dışı edilen ilk Osmanlı olacaktı.
- Halifeliğin kaldırılması ve Osmanlı Hanedanının Türkiye sınırları dışına çıkartılması kararı hemen uygulandı ve Abdülmecid Efendi'nin ailesi o gece Çatalca'ya götürüldükten sonra İsviçre'ye sürgüne gönderildi.
- 04:31Sürgünde Yaşamı
- Abdülmecid Efendi, Türkiye'den sınır dışı edilmesinden sonraki ilk demecini bir hafta sonra verdi ve İngiliz Reuters Ajansı'na konuştu: "Millet Meclisi'nin benim halifeliğimi kaldırma yetkisi yoktur, ben o makama bütün İslam dünyasının kabulüyle gelmiştim."
- Halife, İslam dünyasından gelecek temsilcilerin katılacağı bir hilafet kongresi toplanmasını istiyordu, ancak o günlerde Türkiye dışında kalan bütün İslam memleketlerinin tamamı Hristiyan dünyasının boyunduruğu altındaydı.
- Abdülmecid Efendi, İsviçre makamlarına siyasi faaliyetlerde bulunmayacağı konusunda bir taahhütname vermişti, ancak sonraki günlerde bir hilafet deklarasyonu yayınladı ve Türkiye'nin artık laik bir cumhuriyet olduğunu söyledi.
- 07:16İsviçre'den Fransa'ya Taşınma
- Halife Abdülmecid Efendi, birkaç ay sonra İsviçre'den Fransa'ya geçti ve Akdeniz sahilindeki Nice şehrinde büyük bir villaya yerleşti.
- Oğlu Ömer Faruk Efendi ile gelini Sabiha Sultan da villanın yakınında bir apartman dairesi kiraladılar.
- Abdülmecid Efendi, Türkiye'ye dönebilmenin imkansızlığını artık yavaş yavaş fark etmeye başlamış, zamanını resimle, müzikle ve torunları ile geçirir olmuştur.
- 07:46Nice'deki Günlük Hayatı
- Abdülmecid Efendi sabahları erken kalkar, banyosunu yapar, saçını tarar ve sakalını düzeltirdi.
- Giyinir, fesini başına takar ve şoförüyle sekreteriyle birlikte gezintiye çıkar, çoğu zaman Pala Dezavi'ye giderdi.
- Evde alaturka saray usulü yaşardı, fakat dışarıda tam bir Avrupalı gibi davranırdı.
- 11:56Evlilikler ve Maddi Durum
- Abdülmecid Efendi'nin kızı Dürrüşehvar Sultan 17 yaşına gelmişti ve genç kıza uygun bir koca aranmaktaydı.
- Dürrüşehvar Sultan'la Hindistan'da hüküm süren ve dünyanın en büyük zenginlerinden olan Haydarabad Nizamının büyük oğlu Azam Cah'ın nikahları 1931'in 14 Kasımında Nice'de halifenin yaşadığı Karabasel villasında kıyıldı.
- Haydarabad Nizamı bu evliliklerden sonra Abdülmecid Efendi'ye bir aylık bağlayacak ve son Osmanlı halifesi bir Hint hükümdarının sayesinde artık maddi sıkıntı çekmeyecek ve hayatının sonuna kadar rahat şekilde yaşayacaktı.
- 13:22Nice'de Osmanlı Ailesi
- Nice son Osmanlıların sürgün başkentiydi; halifenin ailesi ile beraber Nice'de yaşamaya başlamasından sonra hanedanın diğer birçok mensubu da Nice çevresine yerleştiler.
- Onları sürgünde bulunan eski Osmanlı idarecileri ile aileleri takip etti ve Güney Fransa'nın bu küçük kasabası bir anda ufak bir Türk kolonisini barındırır oldu.
- Abdülmecid Efendi, memlekete dönme hayalini bir yana bırakan bütün mesaisini Sultan Vahideddin'in tamamlayamadığı bir işi bitirmeye ayırdı: Türkiye dışındaki ülkelerde kalan Osmanlı mallarından bir kısmını geri alabilmeye.
- 14:50Aile Yönetimi
- Halife Abdülmecid Efendi, Osmanlı ailesinin sadece mali sıkıntılarıyla değil, sosyal durumuyla da ilgileniyor, hanedanın ismine leke düşürebilecek harekette bulunanları uyarıyor.
- O zamana kadar görülmemiş bir uygulama başlatıp bazı şehzadeleri Osmanlı Hanedan üyeliğinden ihraç ediyordu.
- Hanedandan ihraç ettiklerinden beri kardeşi bestekar Seyfettin Efendi'nin Mısır'da yaşayan oğlu Şehzade Şevket Efendi idi.
- 15:20Osmanoğulları Hanedanı'nın Aile İçindeki Sorunlar
- Osmanoğulları hanedan azasından Şevket Efendi'nin hareketleri ve davranışları, ismin şerefine uygunluk göstermemekte ve aile reisi yetkisi kullanılarak hanedan azası unvanı kaldırılmıştır.
- Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasından sonra eski toprakları üzerinde kurulan devletlerin sınırları içinde bulunan hanedanın gayrimenkullerini bulup hukuki girişimler yapmak için yoğun çaba gerektirmiştir.
- Halife Abdülmecid Efendi, aile malını geri alabilmek için finans grubuyla sözleşme yapmış ve bu grubun verdiği avansları aile üyelerine dağıtmıştır.
- 17:46Hanedanın Mal Meselesi ve İhtilaflar
- Yavuz Sultan Selim'in Mısır'ı fethetmesinden sonra kurduğu vakıflara ait gayrimenkullerin gelirlerinden hisse alabilmek için Mısır hükümetine başvurulmuş, ancak Mısırlılar "kayıtlarımızda Sultan Selim'in adına rastlanmamıştır" cevabını vermişlerdir.
- Sultan Abdülhamid'in soyundan gelenler, İkinci Abdülhamid adına kayıtlı olan Irak'ın Musul bölgesindeki arazilerden çıkartılan petrollerden hisse alabilmek için İngiliz British Petrol Şirketi ile görüşmeler yapmışlardır.
- Halife Abdülmecid Efendi ve İkinci Abdülhamid'in oğlu Şehzade Selim Efendi, miras konusunda yaşanan iki başlılık son Osmanlılar arasında anlaşmazlık yaratmış, bazı şehzadeler ve sultanlar halifenin aleyhine Fransız mahkemelerinde dava açmışlardır.
- 19:36İkinci Dünya Savaşı Döneminde Son Osmanlıların Durumu
- İkinci Dünya Savaşı'nın patlamasıyla İngiliz Petrol Şirketi'nin dağıttığı aylıklar durmuş, yaşlı sultanlar açlık çekmeye başlamıştır.
- Sultan Murad'ın kızı Hatice Sultan, Lübnan'da geçirdiği sürgün hayatını açlık içerisinde noktalamıştır.
- 1939 yılında sürgünde yaşayan Osmanoğulları'nın hayat şartları ağırlaşmış, Fransa Alman işgaline uğramış ve Fransa'da yaşayan Osmanoğulları daha büyük sıkıntılarla karşılaşılmıştır.
- 22:03Halife Abdülmecid Efendi'nin Son Yılları
- Halife Abdülmecid Efendi, işgal yıllarında aile reisi olmuş, aile mensuplarının nikahlarını kıymış ve evlilik belgeleri dağıtmıştır.
- İkinci Dünya Savaşı öncesinde kızını evlendiren ve oğluyla torunlarını Mısır'a gönderen Halife Abdülmecid Efendi, Nis'te yalnız kalmış ve 1938'de Paris'e taşınmıştır.
- Halife Abdülmecid Efendi, vefat ederken cenazesinin nereye defnedileceğinin endişesini hissetmiş ve kuzeni Sultan Vahideddin'in yanına gömülmemesini rica etmiştir.
- 25:17Halife Abdülmecid Efendi'nin Vefatı ve Cenazesi
- Halife Abdülmecid Efendi, Paris'te 23 Ağustos 1944'te geçirdiği bir kalp kriziyle hayata veda etmiştir.
- Halife'nin cenazesi, devam eden savaş yüzünden bir başka memlekete naklinin zorluğu nedeniyle geçici olarak Paris Camii'nin bir odasına yerleştirilmiştir.
- Halife'nin kızı Dürrüşehvar Sultan ve özel sekreteri Salih Keramet Nigar, savaştan sonra cenazeyi Türkiye'ye defnedebilmek için Türkiye makamları nezdinde uzun sürecek bir çabaya girişmişlerdir.
- 28:43Son Halifenin Cenazesi
- Merhum halifenin ilaçlanmış cenazesini Paris caminin bir hücresinde yıllarca barındıran mütevelli heyeti, cenazeyi daha fazla saklayamayacağını bildirdi.
- Adnan Menderes hükümetinin cenazenin getirilmesinde bir mahsur bulunmadığını bildirmesine rağmen, Demokrat Partili bazı milletvekilleri halifenin Türkiye'ye defnedilmesine karşı çıktılar.
- Abdülmecid Efendi'nin kızı Dürrü Şehfar Sultan'ın yapabileceği tek iş, cenazeyi bir başka Müslüman memlekete götürmekti.
- 29:47Cenazenin Taşıma ve Defnedilme Süreci
- Son halife Abdülmecid Efendi'nin Paris Camii'nde on sene boyunca muhafaza edilen tabutu, 1954 Mart'ında özel bir uçakla Suudi Arabistan'a götürüldü ve Medine'de toprağa verildi.
- Medine'deki cenaze namazı ancak akşamüstü kılınabildi ve sandukayı alacakaranlıkta Cennet-ül Baki mezarlığına taşıdılar.
- Kabir için seçilen yer taşlıktı, sudanlı mezarcılar kazmakta epey güçlük çekti ve sanduka salavatlarla mezara indirildi.
- 30:40Halifenin Mezarı ve Hilafetin Sonu
- Abdülaziz Han oğlu Abdülmecid, çektiği bütün acıların manevi mükafatını, ecdadından hiçbirine nasip olmayan bir şekilde Hz. Peygamberin yakınında defnedilmek suretiyle gördü.
- Suudi Arabistan'daki Vehhabi mezhebine göre mezarların yerlerinin belli olmaması gerekmekteydi, ancak halife Abdülmecid Efendi'nin mezarının yeri kaybolmadı.
- Halife Abdülmecid Efendi'nin ölümüyle 1400 senelik hilafet son buldu, daha sonra birçok halife adayları çıkar fakat bunların hiçbiri başarılı olamadı.
- 31:20Osmanlı Hanedanı'nın Durumu
- Türkiye'de hilafet ve saltanat devam etseydi, İstanbul tahtında Şehzade Osman Ertuğrul Efendi oturacaktı.
- Şehzade Osman Ertuğrul Efendi, II. Abdülhamit'in torunu, Osmanlı Hanedanı'nın en büyüğü (en yaşlı erkek üyesi) ve 50 yıldan beri New York'ta yaşıyordu.
- Osman Ertuğrul Efendi 2004 yılına kadar vatansız olarak yaşadı ve ancak 92 yaşında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına alındı.