Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kıraathane Edebiyat Evi'nde gerçekleştirilen bir röportaj formatında olup, sinemacı ve belgesel yönetmeni Rüken Tekeş ile yapılan bir sohbeti içermektedir. Rüken Tekeş, 1976 yılında Diyarbakır'da doğmuş, Birleşmiş Milletler'de insan hakları alanında çalışmış ve 2010'da Türkiye'ye dönmüş bir sinemacıdır.
- Video, Rüken Tekeş'in sinema yolculuğundan başlayarak, "Hevek" adlı ilk kısa filmi ve ardından Hasankeyf'in yok oluşunu konu alan belgesel filmiyle ilgili deneyimlerini ele almaktadır. Röportajda, Hasankeyf belgeselinin yapım süreci, anlatım tarzı, dört ana element (toprak, su, hava, ateş) etrafında dönen yapı, ses tasarımı ve izleyici tepkileri hakkında detaylı bilgiler paylaşılmaktadır.
- Röportajda ayrıca Rüken'in "Hakkari Bir Mevsim" adlı kısa filmi ve Hasankeyf belgeseliyle ilgili film tiyatrosu etkinlikleri de yer almaktadır. Belgesel, Hasankeyf'in sular altında kalması öncesindeki ruhunu ve yerini sanatsal bir yapıtla yakalamayı amaçlamakta, izleyiciye bir duygu anlatmak yerine kendi duygularını keşfetmesine olanak sağlayan bir yapıya sahiptir.
- 00:13Kıraathane Edebiyat İçi Sinema Sohbeti
- Kıraathane Edebiyat İçi'nde sinema konuşmaları düzenlendiği belirtiliyor.
- Bu konuşmada Rüken Tekin'in "Ater" ve "Heer" filmleri hakkında konuşulacak.
- Rüken Tekin 1976 yılında Diyarbakır'da doğmuş, uzun yıllar Birleşmiş Milletler'de insan hakları alanında çalışmış.
- 00:55Rüken Tekin'in Hayatı ve Sinema Yolculuğu
- 2010'da Türkiye'ye dönen Tekin, Koç Üniversitesi'nde beş yıl insan hakları alanında dersler vermiş.
- Bir kazadan sonra yataktayken yazdığı hikayeden sinema yolculuğu başlamış ve iki belgesel film yapmış.
- Uzun metraj bir film için senaryo tamamlanmış, fon para arama süreci devam ediyor.
- 01:55İlk Sinema Deneyimleri
- İlk sinema deneyimini annesiyle Beyoğlu'nda geçirmiş, Türk filmi seyretmiş ve çok büyülü bulmuş.
- Etkili iki filmi hatırlıyor: "Öldürmesinler" (ismini tam hatırlayamıyor) ve "Yeraltı" (Underground).
- Çocukluğunda oyun kurmakta çok ilgilenmiş, tiyatro oyunları düzenlemiş ve rol vermiş.
- 04:45Eğitimi ve Kariyeri
- Gençliğinde dans ve resim yapmak istemiş ancak ailesinin desteği olmaması nedeniyle vazgeçmek zorunda kalmış.
- Önce işletme okumuş, sonra Amerika'ya giderken pazarlama ve strateji eğitimi almış.
- Para kazanmak için çalışırken keyif alamadığını fark edip insan hakları alanında eğitim almaya karar vermiş.
- 06:28İnsan Hakları ve Sanat
- Birleşmiş Milletler'de insan hakları alanında çalışırken, sanatın insan hakları için önemli bir araç olabileceğini düşünmeye başlamış.
- Master yaparken insan hakları ve sinema projesi geliştirmiş, bu proje hala devam ediyor.
- İnsan hakları festivalleri düzenlemiş, kendisi insan hakları uzmanı olmasına rağmen sanatla ilgilenmeye devam etmiş.
- 07:52Türkiye'ye Dönüş ve Dönüm Noktası
- Birleşmiş Milletler'den bir senelik izinle Türkiye'ye gelmiş, sonra ikinci yıl için de izin alarak kalmaya karar vermiş.
- 2014'un sonunda omurgası kırılan bir kazaya uğramış ve hayatının yüksek tempodaki ritmin aniden durmuş.
- Kazadan önce hayatının daha iyi organize edilebileceği bir dönemdeyken hala koşuşturduğunu sorgularken kaza olmuş ve bu duraklama döneminde ilk kısa filmin hikayesi ortaya çıkmış.
- 09:43Hikaye ve Film Yapma İsteği
- Konuşmacı, yatağında kitli kalmak zorunda kaldığında yazma isteğiyle hikayeler yazmaya başlamıştır.
- Yazmak ve yeni dünyalar yaratmak iyileşme sürecinin bir parçası olmuş, fiziksel kısıtlamalar içinde düşünme ve sorgulama alanını açmıştır.
- Hikayesi, babasının vefatıyla ilişkilidir ve babasıyla son konuşmada anlattığı bir hikayeden ilham almıştır.
- 11:09Babasının Pişmanlık Hikayesi
- Konuşmacı, babasını ondan önce kaybetmiş, ancak babasının ölümünden önce altı-yedi ay önce bir hikaye anlatmıştır.
- Babası, çocukluğunda şahit olduğu bir olaydan pişmanlık duyduğunu söylemiştir: Okulda ezilen bir kız çocuğunu kurtaramamış ve o kızın asla okula gelmemesinden dolayı.
- Bu hikaye, babasının içten içe kapalı bir çocuktan nasıl bir devrimciye dönüşmesini açıklamıştır.
- 14:06Hikayenin Film Olarak Dönüşümü
- Konuşmacının yazdığı hikayeleri okuyan arkadaşları, bunun film gibi akacağını ve çekilmeye değer olduğunu söylemiştir.
- Konuşmacı, çekim sürecinde kendi hikayesini tam anlamıyla anlayabilecek birinin olup olmadığını sorgulamış, sonunda kendisinin çekmeyi karar vermiştir.
- İyileşme sürecinin sonunda, fiziksel bütünlüğünü tam olarak bilmeden "iyileşirsem çekeceğim" sözünü vermiştir.
- 15:55Film Yapım Süreci
- Konuşmacı, sinema sektörü için geç bir yaşta ilk filmi yapmış ve sezgilerine dayanarak çalışmıştır.
- Sette hiç bulunmadığı halde, inandığı hikayeyi çekmek için cesaret göstermiştir.
- Arkadaşına senaryosunu gösterdiği ve yardım istemesiyle film yapım süreci başlamıştır.
- 17:55Ekip Kurma ve Çekim Süreci
- Konuşmacı, hiç deneyimi ve eğitimi olmaksızın bir film çekmek istemiş ve hikayesini hissettiren insanları bulmuştur.
- Deniz Eyüboğlu'nu görüntü yönetmen olarak seçmiş ve çoluk çocukla çalışmayı tercih etmiştir.
- Çocuklarla çalışırken, onlara hikayeyi açıklamak yerine oyuna benzer bir şekilde çalışmış ve çocukların hiçbir şey anlamadan çekim yapmıştır.
- 22:42Filmün İçeriği ve Anlamı
- Film, kürt sinemasında ve Türkiye sinemasında aşina olduğumuz anadil ve asimilasyon meselesinden başlar gibi görünse de aslında farklı bir konu ele almaktadır.
- Siyahlar içinde küçücük çocuklar, inanılmaz bir coğrafya ve güzellik içinde okul meselesini ele almaktadır.
- Film, kürtlerin anadil meselesi, iki dil, bir bavul ve okul tıraşı gibi temalarla başlamakta ancak daha derin bir anlam içerir.
- 23:23Ötekileştirme ve Ayrımcılık Teması
- Film, bir Ezidi çocuğunun hikayesini anlatıyor ve bölgede yaşayanlar arasında bile ötekileştirme ve ayrımcılık olduğunu gösteriyor.
- Film, zamanla ilgili değil, Türkiye'de yaşamış olan Ezidilerle ilgili bir hikaye anlatıyor ve yeni göçmen çocuk hikayesi değil.
- Okul ve çocuklar filmde sembolik bir alan olarak kullanılıyor ve "ezilmişin ezmesi" zinciri gösteriliyor.
- 25:22Ayrımcılığın Evrensel Karakteri
- Filmde ayrımçılık, bir çark gibi işliyor ve üstteki çark alttakileri baskı yapıyor, herkes birbirine baskı uyguluyor.
- Kürt sinemasında genellikle dil meselesinde kalan ayrımçılık yerine, okuldaki Kürt çocukların yaşadığı ayrımçılık ve kendi içindeki ayrımçılık ele alınıyor.
- Ayrımçılık evrensel bir durum olup, sadece Türkiye'ye değil, her yerde üstteki kişinin alttakine baskı uyguladığı bir sistem.
- 27:26Film Eleştirileri ve Eleştirel Bakış
- Film, bazı Kürt arkadaşlar tarafından eleştirilmiş, öğretmenin kızı okula kabul etmesi ve iyi gösterilmesi eleştirilmiştir.
- Eleştirmenler "biz eziliyoruz, bize ezenleri eleştirmeliyiz" diyerek filmi kabul etmemişlerdir.
- Film, kendimizi eleştirmemiz ve kendi içindeki mağdurlukları konuşmamız gerektiğini vurguluyor.
- 29:42Öğretmen Karakterinin Rolü
- Filmde öğretmen hem devleti temsil ediyor hem de insan olarak kırılma yaşıyor, iki rol arasında gidip geliyor.
- Öğretmenin rolü, devletin insan tarafı ve resmi tarafı arasındaki çelişkileri gösteriyor.
- Filmde sembolik öğeler kullanılıyor, örneğin okulda bulunan Atatürk büstü ve öğrencilerin bildikleri harfler.
- 31:47Hasankeyf'e Dönüş
- "Ethere" filmi, Hasankeyf'in yok edilmesi öncesi 21 günlük bir yolculuk olarak başlıyor.
- Film, sezgisel bir yaklaşımla yapılmış ve belgesel türünde çok özel bir yapıma sahip.
- Hasankeyf, yönetmen için özel bir yer olup, tatile bile gidildiği, uzun yürüyüşler ve meditasyonlar yapılan bir alan.
- 34:00Baraj İnşaatının Sonuna Gelişi
- Konuşmacı ikinci filme çalışırken Anadolu Ajansı'dan bir anons resmi gördü.
- Baraj inşaatının yüzde doksanı tamamlandığını ve önümüzdeki bir sene içerisinde suların yükseleceğini öğrendi.
- Kırk senedir bitmeyen bir hikyenin sonuna geldiğini düşündüğünü ve bu durumun kendisini huzursuz ettiğini belirtti.
- Sular altında kalmadan önce o bölgeyle ilgili bir şey yapmak istediğini kararlaştırdığını ifade etti.
- 34:35Sanatsal Yaklaşım ve Hasankeyf Hakkında Düşünceler
- Konuşmacı, sanatsal ürünlerinde artık biraz önünü açık bırakarak, değerli şeylerin yok olmadan önceki hallerini yakalamayı tercih ettiğini belirtiyor.
- Hasankeyf'in yok olma sürecini çekmek istediğini, ancak bunu nasıl yapacağını sorguluyor.
- Konuşmacı, varlıkları canlı-cansız olarak ayırmadığını ve her varlığın enerjisi olduğunu, Hasankeyf'in kendisinin de bir varlık olduğunu ve kendisine bir şey hissettirdiğini ifade ediyor.
- 36:28Film Projesi ve Yöntemolojisi
- Konuşmacı, Hasankeyf'in ruhunu ve beşinci elementini (eter) iki duyuya (görsel ve duysal) indirgeyerek çekmek istediğini belirtiyor.
- Filmde insan çekmeyeceğini, varlığın kendisini ve içindeki varlıkları çekmek istediğini, insan konuşmasını da çekmeyeceğini söylüyor.
- Filmi planlamadan, hislerle çekmeyi tercih ediyor ve bunu "gerilla usulü" olarak tanımlıyor.
- 40:46Ekip ile Çalışma Süreci
- Konuşmacı, ekip üyelerini bu meditatif ve varoluşsal bir deneyime nasıl adapte ettiklerini anlatıyor.
- Görüntü yönetmenlerini, kendi gördüğünü ve çekmek istediği şeyi kamera ile gösterebilecek kişiler olarak seçtiğini belirtiyor.
- Ekip üyeleri başlangıçta ne yaptıklarını anlamadıkları için zorluk yaşadılar, ancak zamanla bu deneyime adapte oldular.
- 45:17Montaj Süreci
- Konuşmacı, filmi çektiğinde kurgu kısmında zorluk yaşadığını ve birkaç kurgucuyla çalışmayı denediğini ancak başarılı olamadığını anlatıyor.
- Hasankeyf'in bir dili olduğunu ve bu dilin matematiksel bir yapısı olabileceğini düşündüğünü, bu konuda araştırmalar yaptığını belirtiyor.
- Bir gün bulaşıkları yıkarken, çekimlerin sıralamasının filmin kurgusunu oluşturacağını fark ettiğini ve bu sayede montaj sürecini başlattığını anlatıyor.
- 50:58Montaj Süreci
- Konuşmacı, kaba bir şey çıktıktan sonra tek başına bitirmek yerine bir partner istemesi gerektiğini fark etmiş.
- Marka Su Politik'i, yüksek sezgileriyle tanınan ve iyi filmleri olan bir editörle tanışmış.
- Film ilk olarak 120 dakikadan 110, 100, 95 dakikaya indirilmiş ve Marka ile birlikte sezgilerle çalışarak 81 dakikaya ulaşmış.
- 52:41Film Süreci ve Değişiklikler
- Film ilk olarak 81 dakikayla Vizyon durel'de İsviçre'de gösterilmiştir.
- Yönetmen, filmi seyrettiğinde bazı bölümlerin fazla olduğunu düşünmüş ve 80 dakikaya indirmiştir.
- Ünlü bir film kritiği, filmi anladığını ancak montajın nasıl yapıldığını anlamadığını belirtmiştir.
- 53:54Filmdeki Semboller ve Anlamlar
- Filmdeki 21 işareti, dünyanın en eski numerik sistemi olan Sümerik numara sistemini temsil etmektedir.
- Filmde bir düğün sahnesi bulunmakta ve bu sahne, yok oluş öncesi ve hayat devam eden bir tezat oluşturmakta.
- Düğün sahnesi, ekipin dinlendiği bir anda çekilmiş ve bu sahne yönetmene en etkileyici gelmiştir.
- 56:05İnsan Sesinin Kullanımı
- Filmde sadece iki kişi konuşmaktadır ve bu konuşmalar doğanın dilini yansıtmak için kullanılmıştır.
- Yönetmen, klasik belgeselde aranan uzman konuşmalarından ziyade doğanın ve kadim toprakların bilgisini yansıtmayı tercih etmiştir.
- Film, klasik kodların dışında yeni bir şey göstermektedir ve bu nedenle seyirciye kendini bırakmasını önermektedir.
- 57:12İnsan Seslerinin Çekimi
- Yönetmen, ilk kadınla bir köyde dolanırken sigara vererek sohbet edip, sonra kameraya konuşmasını istemiştir.
- İkinci ses, Hasankeyf'teki bir berberin oğlunun şey konuşmasıdır.
- Yönetmen, bu seslerin kaybolup konuşulmamasından endişe duymamıştır.
- 59:41Film Yapımının Motivasyonu
- Yönetmen, 1990'larda girmiş olmanın verdiği genişlik ve film eğitimi almamışlığın verdiği cesaret ve umutsuzlukla film yapmıştır.
- Yönetmenin bir yönetmen olmak isteği yoktur, sadece kendisiyle ilgili yakalamaya çalıştığı bir derdi vardır.
- Film yapımında başarılı olup olmaması önemli değil, ekip bunun sonucunda bir film bile olmayabileceğini biliyordu.
- 1:02:25Film Tepkileri ve Suyun Anlamı
- Konuşmacı, seyircilerden film hakkında hislerini ve düşüncelerini paylaştırmalarını istiyor.
- Konuşmacı, suyu çok sevdiğini ancak filmde suyun "yok oluş aracına" dönüşerek gösterildiğini belirtiyor.
- Filmin sadece kirli suları değil, balık tutma sahneleri ve ağaçlar gibi doğal unsurları da içerdiğini açıklıyor.
- 1:03:44Görüntü Yönetimi ve Film Amacı
- Görüntü yönetmeni, filmdeki kadrajların çok güzel olduğunu ancak kafadaki şeyi tam olarak vermediğini belirtiyor.
- Konuşmacı, arşiv amaçlı çekilen görüntülerin filmde kullanılmadığını, çünkü amacın dışına çıkacağını ve gerçekliği bozacağını söylüyor.
- Konuşmacı, filmde gerçekliğin ve yerin ruhunun korunması gerektiğini vurguluyor.
- 1:04:53Filmın Devamı Hakkında Tartışma
- Kurgucu Emir İtminan, filmın devam etmesi gerektiğini, yıllar boyu çekilmeye devam edilmesi gerektiğini savunuyor.
- Konuşmacı, Emir'in formüle düşüldüğünü ve filmi bir formüle sığdırmaya çalıştığını düşünüyor.
- Konuşmacı için film bitti çünkü yerin sular altına girmeden önceki halini ve ruhunu çekmek istediği belirtiliyor.
- 1:06:23Filmın Yapısı ve Zeynel Bey Türbesi'nin Taşınması
- Filmin başlangıcında ve sonunda Zeynel Bey Türbesi'nin taşınması sahnesinin filmde mantıklı bir döngü oluşturduğunu açıklıyor.
- Konuşmacı, Zeynel Bey Türbesi'nin taşınma tarihini bilmediklerini, son dakika karar verildiğini ve kendilerinin bile son dakika haberdar olduklarını anlatıyor.
- Konuşmacı, bu materyalin dünya ikinci film için değil, arşiv olarak bile çok değerli olduğunu vurguluyor.
- 1:08:44Filmın Sonu ve Hasankeyf
- Konuşmacı, filmi bitirdiğini ve sular çıktığında çekilmeyi başkalarının yapabileceğini belirtiyor.
- Hasankeyf'in herhangi bir yerde çekilebileceğini, ancak kendisiyle özel bir bağ kurduğu ve çok değerli bir yer olduğu için orada çekildiğini açıklıyor.
- Konuşmacı, en sondaki sahnenin kronolojik olarak arttığı için orada yer aldığını, Hasankeyf'in sular altında kalmış simgesini düşündüklerini belirtiyor.
- 1:09:54Son Çekimler ve Film Deneyimi
- Son çekimler sırasında ses kayıtları için mağarada küçük bir gölette bulunmuşlar ve bu yerde tüm dünya, arılar, yeniden doğan garip hücresel varlıklar ve devasa örümcekler gibi unsurlar bulunuyordu.
- Son çekim gününde kamera çalıştırılmayacakken çalıştırıldı ve bu acayip bir şeyle film kendini bitirdi.
- Film çekimi 21 gün sürmüş, ancak planlı olarak 21. gün çekilmemiş ve bu da döngünün kendisini çıkarmıştır.
- 1:11:43Yeni Projeler ve Film Kategorileri
- Konuşmacı bir kurmaca filmi ve belgesel çekiyor, kurmaca filmi Türkiye'deki Rumlarla ilgili olup yok oluşun öncesi üzerine kurulmuştur.
- Film festivallerinde farklı kategorilere giriyor ve bu ayrımın azaldığını belirtiyor.
- Bazı festivallerde tek belgesel kurmacalarla yarışmış, bazılarında ise belgesel kategorisinde yer almıştır.
- 1:13:19Film Yapımının Amacı
- Konuşmacı geleneksel formları sevmediğini ve "görünen şeyi çekmek" gibi klasik yaklaşımları tercih etmediğini belirtiyor.
- İnsan hakları ve insan-doğa üzerine çalıştığını, kamerayı bir araç olarak kullandığını ifade ediyor.
- Film yapımının seyircinin beğenisini hedeflemediğini, aksine bir tanıklık olduğunu ve seyircinin parçası olup olmaması gerektiğini vurguluyor.
- 1:18:48Film Süresi ve Eleştiri
- Film için 80 dakika uzunluğunu kısaltma önerileri alsa da, bu film için doğru uzunluk olduğunu düşünüyor.
- Sinema endüstrisinde "bu çok uzun" gibi eleştirilere karşı durmanın zor olduğunu belirtiyor.
- Film süresinin 8 ay sürmüş, en uzun süreç olan ses tasarımı için yaklaşık bir senedir çalışmışlardır.
- 1:21:03Ses Tasarımı Süreci
- Çekim sırasında not alınan sesler üzerine çalışılıyor ve çekilen seslerin çoğunun konumuzun duyduğu sesle alakası olmadığı belirtiliyor.
- Sesler kendi içinde ayrılıyor, konumuzun duyduğu sesler çıkarılıp yükseltiliyor.
- Bazı sesler olmayan yerlerden ekleniyor ve müzikten kaçarak bir müzikal çalışma yapılmaya çalışılıyor.
- 1:22:10Film Değerlendirmesi
- Konuşmacılar, filmi izlerken düşünerek seyretmek gerektiğini ve filmde bir duygu anlatmak istediğini belirtiyor.
- Film, izleyiciyi bir duyguya girmeye davet ediyor ve düşünmeden izlemek mümkün değil.
- Film, abstract bir yapıya sahip ve yok edilmesiyle ilgili bir konuyla ilgili kurgu sunuyor.
- 1:25:07Hasankeyf Teması
- Türkiye'de bu filmi izleyenler genellikle Hasankeyf'e odaklanıyor ve filmi bu konuyla ilişkilendiriyor.
- Yönetmen, filmi bir kayıt değil, bir tanıklık olarak görüyor ve hissettiği şeyleri çektiğini belirtiyor.
- Film, izleyiciyi yönlendirmek yerine, izleyicinin kendi duygularını yaşamasını amaçlıyor.
- 1:27:33Film Yapım Süreci
- Film yapımında "bir film olur olmaz" yaklaşımı benimsenmiş, olursa olur, olmazsa da olmaz mantığıyla ilerlenmiş.
- Yönetmen, filmi çekerken bile kesin bir anlatım hedefi belirlememiş, daha çok bir arayış içindeymiş.
- Filmde estetik bir akış var, ani geçişler değil, doğal bir akış içinde izleyiciyi Hasankeyf'in içinde hissettirmeye çalışıyor.
- 1:31:17Müzik ve Ses Tasarımı
- Müzikal çalışma, düzgün melodiler yerine hareketin kendisini hissettiren melodilerle gerçekleştirilmiştir.
- İlk müzik çalışması görüntü görülmeden yapılmış ve belli duygular verilerek müzikal formlar oluşturulmuştur.
- Sound design kısmı en uzun süreç olmuş ve bu sabırsız bir zamanda seyircide alan açan bir belgesel yapmak cesurca bir iş olarak değerlendirilmiş.