Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, Profesör Hikmet Kırık'ın Piri Reis'in 1513 yılında çizdiği dünya haritasını araştırdığı bir içeriktir. Videoda Yusuf Bey, Ercan Kaptan, Dilara Hoca, harita uzmanı Veysel Kepenek ve eski haritalar uzmanı Gregor Macintosh gibi uzmanlar yer almaktadır.
- Belgesel, dünyanın yuvarlak olduğunu henüz ispatlanmadan önce çizilen ve 500 yıl sonra keşfedilen Piri Reis'in dünya haritasının gizemlerini ele alıyor. Haritanın portalan harita tekniği, kerte noktaları, Kahire merkezli projeksiyon gibi teknik özellikleri ve Antarktika'nın 10.000 yıl önceki şekli gibi gizemli yönleri inceleniyor.
- Videoda ayrıca haritanın çizilmesinde Kristof Kolomb'un bilgileri ve Rodrygo de Triana gibi kişilerin rolü, haritadaki tuhaf figürler, kurt adamları, deccal ve Süleyman Peygamber'e atıflar gibi ezoterik unsurlar da ele alınıyor. Belgesel, Piri Reis'in aslında bir bilim insanı olduğunu ve çağındaki gelişmeleri takip eden bir entelektüel olduğunu vurgulayarak, haritanın kayıp yarısına dair bir soruyla sona eriyor.
- 00:02Piri Reis'in Gizemli Haritası
- Beşyüz yıl önce bir Türk denizci, henüz keşfedilmemiş toprakları, ürkütücü tasvirleri ve gerçekte var olmayan yerleri gösteren gizemli bir dünya haritası çizer.
- Harita, dünyanın yuvarlak olduğu ispatlanmadan önce çizilmiş ve çizilişinden asırlar sonra keşfedilecek kara parçalarını da içerir.
- Akdeniz dışına çıkmamış bir kaptan nasıl dünya haritası çizebiliyor ve haritasında geleceği resmedebiliyor?
- 01:48Haritanın Çizilişi ve Kaybolması
- 7 Nisan 1513'te, otuz yılını açık denizde geçirdikten sonra inzivaya çekilen ünlü Türk denizci, dünyanın en gizemli haritasını tamamlar.
- Harita çağdaşlarından çok farklıdır; Piri Reis, yirmi yıl önce keşfedilen Amerika kıyılarını kusursuzca işler ve Güney Amerika'nın tamamını haritaya alır.
- Harita çizilişinden kısa bir süre sonra sırra kadem basar ve dört asır boyunca kaybolur, ta ki tesadüfen keşfedilip bilim insanlarını hayrete düşüren detaylar gün ışığına çıkana kadar.
- 02:49Haritanın Özellikleri
- Piri Reis haritası, çizilişinin üzerinden beşyüz yıl geçmesine rağmen hala dünyanın en gizemli konularından biri.
- Haritada çizildiğinde henüz keşfedilmemiş topraklar ve tuhaf simgeler yer alıyor.
- Harita benzeri görülmemiş bir ölçek ve perspektifle çizilmiş, bu nasıl mümkün olabilir?
- 03:30Haritanın Orijinal Kopyaları
- Haritanın sırrına dair ilk ipuçları çizildiği topraklarda, Gelibolu kıyılarındaki Kilitbahir Kalesi'nde saklı.
- Piri Reis'in günümüze ulaşmış olan dünya haritasının kopyalarından bir tanesinin önündeyiz, orijinal kopyalarının büyük çoğunluğu Topkapı Sarayı arşivinde.
- Dünyada bildiğimiz kadarıyla kırkiki tane nüshası daha bulunmakta, bunlardan bir tanesinin replikası bu harita ceylan derisine dokuz farklı renk kullanılarak çizilmiş.
- 04:45Haritanın İçeriği
- Haritada merkezinde Atlas Okyanusu'nun yer aldığı haritada Avrupa ve Afrika'nın batı kıyıları, Kuzey ve Güney Amerika'nın büyük bölümü yer alıyor.
- Haritada irili ufaklı dokuz gemi, üç kral ve onyedi farklı hayvan figürü resmedilmiş.
- Piri Reis'in haritasını bu kadar gizemli kılan unsurların en başında, Magellan'ın meşhur dünya turundan yaklaşık sekiz yıl kadar önce dünyanın yuvarlak olduğunu belgeleyen ilk haritalardan bir tanesi bu harita.
- 06:33Haritanın Teknik Özellikleri
- Piri Reis'in haritası sadece çağdaşlarından değil, birçok noktada modern haritalardan bile gerçekçi oranlara sahipti.
- Modern haritalarda Asya kıtası Afrika kıtasının neredeyse iki katı, Kuzey Amerika Güney Amerika'da aynı şekilde iki katı büyüklüğünde gösterilirken, Piri Reis'in haritasında bu oranlar farklıdır.
- Piri Reis bu dengeyi çok iyi sağlamış ve en az deformasyonla en doğru şekilde çizebilmiş bir harita üretiyor.
- 08:16Haritanın Geçmiş İpuçları
- Haritada yeryüzünün gerçek oranlarına dair başka ipuçları var, hatta kıtaların uzak geçmişini işaret eden sıradışı izler de var.
- Dört buçuk milyar yaşında bir dünya var karşımıza, ilk evvela tek bir güney kıtası var, bunun ismi Pancar.
- Haritada Amazon nehri ile Afrika havzasındaki Kongo nehri birleşti ve Atlas Okyanusu'na doğru akmaya sürdürdüler.
- 09:15Haritanın Gizemli Detayları
- Piri Reis ilk dünya haritasını çizmedi, ilk dünya haritası bundan ikibinaltıyüz yıl önce Babil'de çizildi.
- Piri Reis Amerika'yı gösteren ilk haritayı da çizmedi, Amerika'yı ilk resmeden kişi Kolomb'un kaptanı Juan de la Cosa'ydı.
- Haritanın güneyinde yer alan kara parçası Antarktika ise, Piri Reis haritasında geleceğini resmetti.
- 11:02Antarktika İpuçları
- Antik Yunan filozoflarının teorisine göre, dünyanın dengede durabilmesi için kuzeydeki kara parçalarının toplamı büyüklüğünde bir kıtanın güneyde olması gerekiyordu.
- Piri Reis Antarktika'yı Arjantin'e birleşik çizdi.
- Haritada Güney Amerika ile Antarktika arasındaki bağı bir göbek bağı olabilir mi?
- 12:14Son Buzul Çağından Önceki Dünya
- Jeolojik dönemlerin yaşadığımız jeolojik dönemin başına dönersek, deniz seviyesi zaten kendiliğinden eksi doksan eksi yüz metrelerdeydi.
- Piri Reis haritasında son buzul çağından önceki dünyayı resmetmiş olabilir.
- Piri Reis, beş asır önce hiç gitmediği toprakları gösteren bir dünya haritası çizdi ve üçyüz yıl sonra keşfedilecek Antarktika kıtasını onbin yıl öncesinin yeryüzü şekilleri ile gösterdi.
- 13:52Piri Reis Haritasının Teknik Özellikleri
- Piri Reis haritası çağdaşlarından farklı semboller içeriyor ve karmaşık çizgiler ilk anda dikkat çeken öğeler.
- Harita bir portalan harita olup, 14. ve 15. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından çizilmeye başlanan denizci haritalarıdır.
- Haritadaki kerte noktaları, enlem ve boylam kavramları ortaya çıkmadan önce pusulanın kuzey noktasıyla hedef noktanın arasındaki açıya göre çizilen yön referanslarıdır.
- 15:17Haritanın Gizemli Yapısı
- Piri Reis, küçük alanları gösteren liman haritası tekniğini küresel bir ölçeğe uyarlayarak, dünya haritasında olmaması gereken birçok detay işledi.
- Haritadaki noktalar birbirine anlamlı bir açıyla yerleştirilmiş olup, Charles Hapgood 1966'da bu noktalar arasındaki açının 22,5 derece olduğunu keşfetti.
- Haritanın merkezi Kahire, Mısır piramitleri olarak belirlenmiş olup, bu gizemli yapıya işaret ediyor.
- 18:10Haritanın Projeksiyonu ve Görünümü
- Gökbilimci Adnan Öktem, haritanın Kahire merkezli olmasını açıklayacak tek bir projeksiyon olduğunu düşünüyor.
- Kahire merkezli azimut haritasında Güney Amerika tıpkı Piri Reis haritasındaki gibi yamuk görünüyor.
- Piri Reis haritası, dünyanın eğriliğini uzaktan bir yerden bakıyormuş gibi çizilmiş olup, bir uzay fotoğrafı gibi görünüyor.
- 20:24Haritanın Gizemi ve Çözümü
- Piri Reis 1513'te dünyanın en gizemli haritasını çizdi; keşfedilmemiş bir kıta, Mısır piramitlerinin merkezinde olduğu, uydu projeksiyonu ve tuhaf çizimlerle dolu.
- Haritanın esrarı her adımda daha da karmaşıklaşıyor ve Piri Reis'in bu haritayı nasıl çizdiği sorusu ortaya çıkıyor.
- Haritanın çözümü başka bir gizemde yatıyor olabilir ve bu gizemi bize Piri Reis Kitab-ı Bahriye'de kendisi veriyor.
- 22:21Haritanın Ezoterik Özellikleri
- Haritada tuhaf sahneler, kurt adamlar, deccal olduğu söylenen bir yaratık ve kırmızıyla işaretlenmiş gerçekte olmayan gizemli bir ada bulunuyor.
- Piri Reis haritasındaki bütün hayvanları doğru coğrafyalara yerleştirdi ve bu hayvan figürleri haritanın sıradışı detaylarını oluşturuyor.
- Haritadaki figürler mitolojik değil, insani figürler olup, birer lejant olarak da kullanılmış olabilir.
- 26:27Piri Reis Haritasının Kaynakları
- Piri Reis haritasına yirmidört farklı not yazmış, bunların birçoğu haritanın çiziminde yararlanılan kaynakları açıklıyordu.
- Piri Reis, haritasını çizerken Portekizlilerin dört Asya haritasından ve Kolombo'nun batıda çizdiği haritadan faydalandığını belirtmiş.
- Haritanın çizilişine bilimsel bir açıklama sunan bu not, Kitab-ı Bahriye'dekinden çok farklı bir izah sunuyordu.
- 27:45Piri Reis'in Haritasındaki Amerika Bilgileri
- Piri Reis'e ait notlarda Kolombo'nun adı sıkça geçiyor ve Amerika seferine dair şaşırtıcı bilgiler var.
- Haritalar sefer günlükleri değildir, tayfaya ve sefere dair bu kadar bilgi içermez.
- Piri Reis'in haritasını Kolomb'un bilgileriyle çizmiş olsa bile sefere dair bu kadar ayrıntıyı nereden öğrendiği sorusunun cevabı tarihin en gizemli şahsiyetlerinden birinde yatıyor olabilir.
- 28:55Kolomb'un Amerika Seferi
- Kolomb, üç gemilik filosu ve seksenyedi mürettebatıyla denize açıldı, bu çağı için Apollo onbir'in ay'a seyahatinden daha önemli bir olaydı.
- Rodrygo de Triana, Amerika'yı gören ilk kişi olmasına rağmen, Kolomb kraliçe'ye yazdığı mektupta karayı ilk gören kişinin kendisi olduğunu söyledi.
- Rodrigo de Triana, 1494'te Kolomb'un ikinci seferinden döndükten sonra Afrika'ya gitti, Müslüman oldu ve Piri Reis'in amcası Kemal Reis'in hizmetine girdi.
- 30:41Piri Reis'in Haritasındaki Hatalar
- Piri Reis, Kolomb'un seferine dair birçok detayı bizzat Rodrigo de Triana'dan öğrendi ve Kolomb'un verdiği yanlış bilgileri de aktardı.
- Kolomb, Amerika kıtasını Asya zannettiği için kuzey Amerika kıyılarını diagonal bir açıyla çizmişti ve Piri Reis de bunu aynen tekrarladı.
- Kolomb Küba'yı Asya Burnunu zannettiği için Küba bir ada olmasına rağmen anakarayla birleştirerek çizdi ve Piri Reis'in haritasında da bunun aynen tekrarlandığını görüyoruz.
- 31:19Piri Reis'in Haritasındaki Detaylar
- Piri Reis, Virginia Adası'nın haritasında iki defa resmediyor, bunun sebebi ilkini Kolomb'dan öğrendiği bilgilerle diğerini de Portekizli bir kaşiften öğrendiği bilgilerle haritasına aktarması.
- Piri Reis haritasında yer alan yüzonyedi ismin tamamı o dönem biliniyordu, Piri Reis farklı haritalardan yararlanarak "dumanı dahi karanlıklarla dolu" dediği Atlas kıyılarını hiç görmeden çizebilmişti.
- Piri Reis, dünya haritasını ve Kitab-ı Bahriyesini nasıl yazdığını anlattığı bölümlerde Kahire'nin merkez alındığına ilişkin herhangi bir veriyi bize anlatmıyor.
- 32:48Piri Reis Haritasındaki Arjantin Çizimi
- Piri Reis haritasında Antarktika kıyıları olarak varsayılan bölgeyi bir simülasyonla düzelttiğimizde, aslında Antarktika olduğu düşünülen kıyılar bildiğimiz Arjantin kıyıları olduğu görülüyor.
- Papa VI. Aleksandr, İspanya ve Portekiz krallıkları arasında yeni keşfedilen sömürge topraklarını paylaştırmak için bir sınır belirlediler, bu sınıra göre kırkaltı derece batı meridyenin batısı İspanyollara, doğusu Portekizlilere bırakılır.
- Portekizli kaşifler harita ve raporlarında Arjantin kıyılarını yamuk göstererek meridyenin doğusuna taşır ve böylece Arjantin üzerinde hak iddia ederler.
- 34:38Piri Reis'in Haritasındaki Bilimsel Yöntem
- 16. yüzyılda bir dünya haritası çizecekseniz ya dünyayı boydan boya gezeceksiniz ya da sizden önce kim ne söylemiş bir araya getirip karşılaştırmalı olarak analiz edeceksiniz.
- Piri Reis de tam olarak böyle yaptı, çağının çok ötesinde bir akıl yürütmeyle en güncel bilgileri derledi.
- Haritasındaki tüm unsurların arkasında bilimsel bir yöntem vardı, bu gerçekler efsanelerden çok uzakta.
- 35:16Piri Reis'in Haritasındaki Detaylar
- Piri Reis, kerte noktalarını Atlantik'in kuzeyine ve güneyine yerleştirdi çünkü bu iki nokta okyanustaki sıcak ve soğuk su akıntılarının, kuşların ve balıkların göç rotalarının merkeziydi.
- Haritada kusursuz sahiller çizdi çünkü birçok küçük haritayı birleştirdi.
- Haritanın gizemine dair son sözü yine Piri Reis'in kendisi söylüyor, 1524'te Kitab-ı Bahriye'de çizdiği dünya haritasıyla 1513'teki harita arasında hiçbir benzerlik yok.
- 36:47Piri Reis'in Hayatı ve Mirası
- Piri Reis bir bilim insanıydı, biz onu hep usta bir denizci olarak biliyoruz ama aslında o bir bilim insanıydı.
- Piri Reis, çağındaki gelişmeleri yakından takip eden bir entelektüeldi ve dönemin en güçlü donanmasının amilali olarak sahip olduğu istihbarat ağını kullandı.
- Piri Reis, 1553'te Hürmüz'de Portekizlilerle girdiği çatışmada filosunun büyük bölümünü kaybedince Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle idam edildi, öldüğünde seksen yaşının üzerindeydi ve idam edildiği şehir Kahire'ydi.