Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, 15. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun Akdeniz'deki seferlerini ve Barbaros Hayrettin Paşa'nın faaliyetlerini anlatmaktadır. Videoda rehber Erhan, Toulon'daki Türk mağarası (Gaeta'daki Türk mağarası) hakkında bilgi vermektedir.
- Belgesel, Fatih Sultan Mehmet'in Otranto seferinden başlayarak, Gedik Ahmet Paşa'nın rolünü ve kentteki tarihi izleri inceliyor. Ardından Barbaros Hayrettin Paşa'nın 1543 yılında Toulon'a gelişini, burada sekiz ay boyunca donanma yönetimi yapmasını ve son seferini anlatıyor. Son bölümde ise Akdeniz'deki korsan faaliyetleri ve Osmanlı himayesindeki korsanların Batı Akdeniz'deki etkisi ele alınıyor.
- Belgesel, Osmanlı donanmasının Akdeniz'deki stratejik hamlelerini, Fatih Sultan Mehmet ve Barbaros Hayrettin Paşa'nın faaliyetlerini somut örneklerle sunarak, Gaeta'daki Türk mağarası ziyaretiyle Osmanlı denizcilerinin yaşadığı bir savaş hikayesini de aktarıyor.
- 00:5615. Yüzyıl Doğu Akdeniz'de Güç Mücadelesi
- 15. yüzyılda Doğu Akdeniz'de her yükselen güç bir yerleri elde etmek peşindeydi; ticaret yapmak, rekabet ettiği güçleri bölgeden uzaklaştırmak veya yaklaşan tehlikeyi savuşturmak için.
- Batı Roma topraklarında da kargaşa vardı; Vatikan, Rönesans'ın yükselttiği kentlerin rekabetini kullanarak eski hakimiyetini yeniden kurmaya çalışırken, İspanya ve Fransa Napoli Krallığı'nda hakimiyet mücadelesi veriyordu.
- Doğu Roma'nın yeni farisi Fatih, Rönesans'ı ve klasik dönemi bir arada yaşamakta ve yenilmez bir orduyla Akdeniz'e yeni bir barış dönemi yaşatmayı hedeflemekteydi.
- 02:47Otranto Seferi
- Fatih, kendi güvenlik alanına gelen tehditlerin Sicilya ve İtalya anakarasında bulunan güç odaklarından kaynaklandığını fark ederek, Napoli Krallığı'nın Rodos Şövalyelerine yardım etmesi üzerine harekete geçti.
- Gedik Ahmet Paşa'ya Otranto için sefer emri verildi ve Floransa hakimi Lorenzo de Medici, Otranto halkının Bizans kökenli olduğunu hatırlatarak Fatih'i teşvik etti.
- Ordu Otranto'da on dört ay kaldı ve tarihçiler asıl hedefin Roma olduğunu söylemektedir; ancak Fatih'in vefatının ardından Bursa'da Cem Sultan ve İstanbul'da Bayezid kendilerini sultan ilan etti.
- 04:26Otranto'nun Sonrası
- Bayezid, en deneyimli komutan olan Gedik Ahmet Paşa'yı İstanbul'a çağırdı ve orduyu teslim etti; Gedik Ahmet Paşa, Otranto'da birkaç bin kişilik bir kuvvet bırakarak kaleden ayrıldı.
- İç kargaşanın uzun sürmesi dolayısıyla bir daha dönüşü mümkün olmadı ve Fatih'in planı terk edildi; kalanlar Napoli Kralı Ferdinand ile yapılan bir anlaşma sonucu düzenli bir şekilde kentten ayrıldılar.
- Otranto'da geçen on dört ay boyunca Papalık ve Katolik Avrupa büyük bir korkuya kapılmıştı; Papa, Fatih'in bir orduyla gelmesi durumunda Roma'dan Fransa'ya çekilmeyi düşünüyordu.
- 05:23Otranto'nun Günümüzdeki Durumu
- Bugünkü Otranto'da sahile indiğinizde Gedik Ahmet Paşa Lokantası ve heykel dikkatinizi çeker; lokantada Türk yemekleri de verilmektedir.
- Kalenin burçlarına çıkınca 15. yüzyıla dönen zihnimiz somut örneklerle karşılaştı; sahilde gemilerin hala durduğunu hissediyorduk.
- Kentte cami olarak kullanılan kiliselerden birine gidiyoruz; restorasyonu devam ettiği için ziyarete kapalı olan caminin içinde İslami figürler dikkat çekiyor.
- 07:43Gedik Ahmet Paşa'nın Stratejisi
- Gedik Ahmet Paşa, halkın büyük bir çoğunluğu daha önce kenti terk etmiş olmasına rağmen, ihtiyacı karşılayanlar dışındaki kiliseleri camiye çevirmedi çünkü sivil halkın can ve mal güvenliği garanti edilince döneceğini umuyordu.
- Fakat gidenlere anlatılan korku hikayeleri dönmelerini engelleyecekti; bunların en önemlilerinden biri hala canlılığını koruyan bir efsanedir.
- Efsaneye göre kentte kalan sekiz yüz sivilin İslam'a dönmemeleri üzerine teker teker öldürüldükleri anlatılır; ancak Osmanlı tarihinde İslam'a geçmeyenlerin topluca katledildiğini gösteren hiçbir örnek yoktur.
- 09:31Otranto'nun Tarihi
- Aslında bölgede milattan önce sekiz yüzyıldan itibaren sürekli olarak Yunanistan'dan göç olmuş ve çok sayıda Yunan yerleşimi kurulmuştu; Otranto ve civarındaki nüfus Bizans kökenliydi ve Ortodokstu.
- Fatih ise Ortodoksların da sultanı olduğunu yazışmalarında belirtmektedir; dolayısıyla bir Ortodoks katliamı kuşkulu görünüyor.
- Papalık bu izleri bölgede Katolik kimliğinin pekişmesi için kullanmaya ve canlı tutmaya devam ediyor; 12 Mayıs 2013'te Papa I. Francesco, Roma'da San Pietro Meydanı'nda büyük bir törenle bu sekiz yüz on üç kişiyi aziz ilan etti.
- 11:42Toulon Seferi
- Osmanlı donanması Otranto'ya savaşarak çıkmıştı; altmış üç yıl sonra ise Fransa'nın Akdeniz'deki limanı Toulon halkın sevgi gösterileri arasında girecekti.
- Toulon çok iyi korunan bir körfezi olduğu için tarihi boyunca daha çok bir askeri liman olarak kullanıldı; bugün de NATO ve Fransız donanmalarına ev sahipliği yapmaya devam ediyor.
- Kent aynı zamanda tarih içerisinde Türk-Fransız ilişkilerinin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştı; 11 Temmuz 1543 yılında Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması, Fransa Kralı I. François'a yardım etmek için Toulon'a gelmiş ve sekiz ay burada kalmıştı.
- 13:28Barbaros'un Toulon'daki Etkisi
- Kanuni Sultan Süleyman, küresel vizyonu gereği Fransa'nın İspanya ve Avusturya karşısında güçlü olmasını istiyordu; Fransa Kralı I. François'ın kendisinden yardım isteyen bir mektubu İstanbul'a ulaştığında kararını uygulamak için bir fırsat da oluştu.
- Barbaros Hayrettin Paşa, Toulon Limanı'nda halkın büyük ilgisi ve Fransa donanmasının top atışları eşliğinde karşılandı; Toulon, donanma için taştan ayağa yeniden düzenlendi.
- Barbaros'un kaldığı binanın yerinde bugün çok katlı bir apartman var; tarihi kentin içerisinde de artık fazla bir risk kalmamış, fakat bugün hala ayakta olan bir yapı var: Toulon Katedrali.
- 16:50Toulon'daki Osmanlı Etkisi
- Sekiz ay boyunca Toulona Osmanlı bayrağı ve Barbaros'un sancağı asılmıştı; kentin en yüksek yöneticisi olan Barbaros'a civar kentlerden toplanan bütün vergiler gönderiliyordu.
- Toulon sokaklarında, pazarlarda Osmanlı parası da geçerli akçeydi; esnaf daha önce görmediği akçelere kısa sürede alışmıştı.
- Eski Toulon'un dar sokaklarına giriyoruz; gittiğimiz yerde o yıllardan kalan önemli bir iz var; iki sokağın kesiştiği yerde 16. yüzyıldan kalma bir savaş gemisi.
- 18:26Barbaros'un Misir Seferi
- Barbaros kente geldikten kısa süre sonra asıl işi olan Misir'e yöneldi; burası Avusturya işgali altındaydı.
- Osmanlı donanması, Fransız gemilerinin de katıldığı bu seferde sadece on kayıpla kentin anahtarını aldıktan sonra iç kaledeki direnişi umursamadan kenti Fransızlara teslim edip Toulon'a döndü.
- Fransızlar Barbaros'un yağma olmayacak garantisine rağmen Osmanlı donanması ayrıldıktan sonra kendi yağmaladılar.
- 19:06Tulon'daki Top Güllesi
- Liste, o günlerden kalan tek iz olan bir top güllesini aramak için turizm bürosundan harita alarak çarşıda haritanın izinden gidiyor.
- Ara sokaklardan birinde korumaya alınmış bir top güllesi ile karşılaşıyorlar, yazıda Osmanlı donanmasının şehri bombalaması sırasında buraya isabet ettiği yazıyor.
- Matrakçı Nasuh, kendisinin de katıldığı için Osmanlı donanmasının Tulon seferini anlatır ve Fransız limanlarının Türk gemileriyle uçsuz bucaksız lale tarlasına benzediğini yazar.
- 20:26Tulon Seferi Detayları
- Tulon beşbin nüfuslu küçük bir limandır ve Osmanlı donanmasında forsalar hariç yirmidokuzbindörtyüzkırk levent vardır.
- Bu nüfus sekiz ay için Tulon'daki Fransızları azınlıkta bırakır ve Fransız halkı Türk idaresinin getirdiği yeniliklerden çok memnundur.
- Barbaros, kaldığı sekiz ay içerisinde Marsilya, Katalonya ve diğer bazı bölgelere Fransa'yı rahatlatmak adına seferler düzenler ve Cenevizlilerin elinde esir olan Turgut Reis'i kurtarır.
- 21:23Seferin Sonuçları
- Osmanlı donanması 1544 yılı Nisan ayında Tulon'dan ayrıldı ve bir yıl üç ay süren seferden sonra İstanbul'a döndü.
- Fransa seferi, on binlerce İstanbullunun sevinç gösterileri arasında limana giren yetmiş yaşındaki Barbaros Hayrettin Paşa'nın son seferi oldu.
- Yerine geçen Turgut Reis, Tulon'u dört aylığına bir kışla olarak değerlendirmiş ve böylece Fransa'nın her iki yanında bulunan büyük güçlerce yok edilmesinin önüne geçildi.
- 22:24Akdeniz'de Korsanlar
- Akdeniz'de bir güç olarak kendini gösteren sadece donanmalar değildi, 18. yüzyıla kadar korsan gemiler de bir o kadar etkili olmuştu.
- Osmanlı himayesindeki korsanlar özellikle Batı Akdeniz'de vefa ettiler.
- 23:16Gaeta'daki Türk Mağarası
- Napoli yakınlarında Gaeta'da "Türk Mağarası" olarak isimlendirilen yerde, bu mağarayı özellikle Türk korsanlar kıyıya çıkmak için kullanırlardı.
- Mağara, Roma ile Napoli arasında Lazo bölgesinin yakınında, ortalama otuz bin nüfusu olan bir kentte yer alıyor.
- İtalyanlar buraya "Monta Spaccata" (yarılmış dağ) diyorlar ve üzerine "Santuarya" (dağ santuaryosu) koymuşlar.
- 25:47Mağaranın Hikayesi
- Türk denizcileri buraya gelip yukarıya doğru bir baskın düzenlerler, ancak karşılarında çok büyük bir güç bulunuyor ve geri çekilmeye başlıyorlar.
- Geri çekilirken dar bir alandan geçerken son gelen kahraman denizci tek başına kalıyor ve sonuna kadar savaşıyor.
- Kahraman denizci, diğer gemiciler kaçarken tek başına kalıyor ve sonuna kadar savaşıyor, ancak sonunda serbest bırakıldığında çevriliyor ve öldürülüyor.