Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Cengiz Dağcı'nın eserini Tayfun Türkeli'nin radyoya uyarlaması olan "Onlarda İnsanda" adlı radyo tiyatrosudur. Oyunda Bekir Ağa, eşi Esma, kızları Ayşe, Rus göçmenler Kalamala ve oğlu Ivan, Enver, Seyit Ali ve diğer köy sakinleri gibi karakterler yer almaktadır.
- Video, Kızıltaş köyünde Rus İmparatorluğu döneminde Kırım Türkleri'ne karşı uygulanan baskıları konu alıyor. Hikaye, Bekir Ağa'nın Rus göçmenleri evine kabul etmesiyle başlayıp, Rusların köyde yol yapımı için Bekir Ağa'nın tarlasına zarar verme planları, Rusların Türk erkeklerini zorla sürgün etme girişimleri ve Enver'in tek başına askerlere karşı koymasıyla devam ediyor.
- Radyo tiyatrosu, köylülerin komünizm hakkındaki endişelerini, Rusların köydeki baskısını ve Kırım Türkleri'nin toprak ve din için verdiği direnişi anlatıyor. Enver'in "bir gün gelecek yavrularımız geri dönecekler" sözleriyle toprak ve din için verdiği mücadele, Kırım Türkleri'nin direnişini temsil ediyor.
- 00:18Radyo Tiyatrosu Tanıtımı
- Radyo tiyatrosu'nda "Onlarda İnsan" adlı oyun sunuluyor.
- Eser Cengiz Dağcı'dan, radyoya uyarlayan Tayfun Türkeli, yapım yönetim Niyazi Hancı.
- Oyunda Mesut Mertcan, Bekir Ağa, Zafer Ergin, Esma Alev Gürzap ve diğer sanatçılar rol alıyor.
- 01:34Bekir Ağa ve Enver'in Konuşması
- Bekir Ağa, kızını eve götürürken, Enver ile inekle konuşuyor.
- Enver, Bekir Ağa'ya tütün tarlasına yardım etmek için Rum köyünden geldiğini söylüyor.
- Bekir Ağa, eskiden Kazaklar tütün tarlasına yardım ederken şimdi görünmediklerini belirtiyor.
- 02:39Ayşe'nin Evlilik Sorunu
- Bekir Ağa, Seyit Ali'nin üç oğlunun tarlaya geldiğini söylüyor.
- Enver, Remzi'nin Esma'nın gözüne girmek istediğini ve Ayşe'nin onbeş yaşında olduğunu belirtiyor.
- Bekir Ağa, Ayşe'yi köyden birine vereceğini söylüyor.
- 04:34Bekir Ağa'nın Eve Dönüşü
- Bekir Ağa eve döndüğünde kızı Esma onu merakla bekliyor.
- Esma, bostanı sulamak için Enver'in yardım ettiğini söylüyor.
- Bekir Ağa, Seyit Ali'nin oğullarının tarlaya yardım ettiğini öğreniyor.
- 06:34Komünizm Tartışması
- Bekir Ağa, komşunun yardımına güvenip tembellik etmemenin önemli olduğunu söylüyor.
- Ayşe, komünizmin Almanlar tarafından çıkarıldığını ve Karl Marx'ın Yahudi asıllı olduğunu belirtiyor.
- Bekir Ağa, komünizmin toprakları köylülerin elinden alacağını söyleyen söylentileri duymuş.
- 09:48Dışarıda Bekleyen Kişiler
- Bekir Ağa ve Esma, dışarıda iki kişinin kendilerine bakıp durduğunu fark ediyor.
- Birinin sakalı Kalamala'nın sakalına benziyor.
- Bekir Ağa, bu kişilerin Ruslara benzediğini ve karınları aç olabileceğini düşünüyor.
- 10:43Rusların Bekir Ağa'nın Evine Gelişi
- Bekir Ağa'nın evine gelen iki Rus, köylerden iş arayan zavallı insanlar olarak tanıtılıyor.
- Ruslar, kendilerini dışarı atmamalarını ve iş bulmalarını istiyorlar.
- Bekir Ağa, zengin olmadığını ama yardım edeceğini söyleyerek Rusları evlerine kabul ediyor.
- 12:40Rusların İş İsteği
- Ruslar, Poltavalıya göre para alacaklarını ve ne iş olursa yapacaklarını söylüyorlar.
- Bekir Ağa, evdekilerle konuşmak için Rusları bir süre bekletiyor.
- Bekir Ağa'nın karısı Esma, Rusların durumunu görünce onlara yardım etmek istiyor.
- 14:26Rusların Konaklama Durumu
- Bekir Ağa, Rusların nerede yatacaklarını düşünüyor ve ahırda yatmalarını öneriyor.
- Ruslar, ahırda yatmaya razı oluyorlar ve Bekir Ağa onlara iş veriyor.
- Ruslar, Bekir Ağa'nın evinde iki hafta çalışacaklar ve iş bitince para alacaklar.
- 17:19Köylülerin Ruslara Karşı Tutumu
- Köylüler, Rusların köye gelmesinden sonra yaşanan belaları onlara atf ediyorlar.
- Bekir Ağa, Rusların çalışkan ve namuslu insanlar olduğunu savunuyor.
- Köylüler, Rusların köye gelmesinden sonra yaşanan çeşitli sorunları (hastalıklar, ölümler, kuraklık) Ruslara bağlıyorlar.
- 18:47Rusların Ayrılışı
- İki hafta sona erdiğinde Bekir Ağa, Ruslara para veriyor ve iyi yolculuklar diliyor.
- Ruslar, Bekir Ağa'nın onları dışarı atmak istemediğini görünce yalvarıyorlar.
- Bekir Ağa, Rusların kalmasını kabul ediyor ve onlar da Bekir Ağa'ya teşekkür ediyorlar.
- 20:57Tarlaya Giren Yabancılar
- Bekir Ağa ve kızı, tarlaya giren yabancıları fark ediyorlar.
- Yabancılar, tarlaya girip tütün toplamaya başlıyorlar.
- Bekir Ağa, yabancıların kim olduğunu merak ediyor ve kızı da onları takip ediyor.
- 21:59Rusların Yol Yapımı
- Ruslar, Bekir Ağa'nın tarlasına Kuşkaya adlı tepeyi devireceklerini ve oraya asfalt yol yapacaklarını söylüyor.
- Tepeyi devirmek, Yalta ile Simferopol arasındaki 70 km'lik yolun en az 200 metre kısalmasına neden olacak.
- Bekir Ağa başlangıçta itiraz ediyor, ancak Rusların hükümetten geldiğini ve itiraz ederse askere ateş edeceklerini öğrenince durumu kabul ediyor.
- 24:11Rusların Köye Gelişi
- Bekir Ağa, başlangıçta tarlasının elden gideceğini düşünerek endişeleniyor, ancak bir süre sonra bu konuyu unutmaya başlıyor.
- Bir gece sabaha karşı Enver, Bekir Ağa'ya Rusların köye geldiğini ve her evden bir erkekle bir araba istediklerini söylüyor.
- Köy halkı, Rusların yol yapımına karşı çıkıyor ve Molla Recep, itiraz edilirse askere ateş edileceğini ve kan döküleceğini belirtiyor.
- 27:47Köydeki Durum
- Komünizmi yerleştirmek isteyen Rusların baskısı köy halkının üstünde her geçen gün artıyor.
- Güz geldiğinde Bekir Ağa'nın kızı Aişe, çoban Sedai'nin büyük oğlanı Remzi ile evlendiriliyor.
- Rusların köydeki varlığı Türklerin huzurunu kaçırıyor, Kırım Türkleri yıllar yılı kilit bilmeyen kapılarına kilit takmaya başlıyor.
- 28:25Ivan'ın Durumu
- Bekir Ağa'nın evinde kalan Ivan, yol için taş taşıyan Türklerin başına verilmiş ve kontrol için elinde kırbaçla bağırıp çağırıyor.
- Ivan, bir Rus'un kendisine para karşılığında çizmelerini verdiğini hatırlıyor ve bu çizmeleri geri istiyor.
- Rus, Ivan'a Müslümanlardan korkmasını söylüyor ve Ivan, Müslümanlardan korkmadığını, intikamını alacağını ve Türkleri tek tek öldüreceğini söylüyor.
- 30:34Rusların Baskısı Artıyor
- Rusların varlığı ve baskısı Kırım köyünde her geçen gün daha da hissediliyor, yol yapılıp asfaltlandıkça geçen arabaların sayısı artıyor.
- Enver'in küçük oğlu Niyazi bir Rus otomobilinin altında kalarak ölüyor.
- Ruslar bir gece içinde köyden yirmibeş Türk'ü gözaltına alıyor.
- 31:10Rus Askerlerinin Hapishane Saldırısı
- Berber Hasan, Bekir'e Rus askerlerinin köyü sardığını ve Battal'ın Enver'i, Seyit Ali'nin Sabri'yi, Çilingir ve oğullarını Memiş'in deresi üstündeki hapishaneye götürdüklerini haber veriyor.
- Askerler hapishanenin çevresine bile yaklaştırmadılar ve silah çektiler, çok insan kaçtı ancak Bekir'e evden çıkma tavsiyesi yapılıyor.
- Ivan'ın askerlerin arasında elinde tabanca olduğu söyleniyor.
- 32:40Zelzele ve Kalamala'nın Ölümü
- Köyde hayvanlar anormal davranışlar sergiliyor: köpek uyuyup duruyor, inek böğürmeye başlıyor, at kişneyip tepinmeye başlıyor.
- Zelzele yaşanıyor ve köylüler dışarı kaçıyor, zelzele bittiğinde Rusların kurduğu hapishane yıkıldığını öğreniyorlar.
- Zelzelede Kalamala'nın kaldığı bölmedeki duvar yıkılıyor ve altında Kalamala'nın cesedi bulunuyor, ölmüş olduğu anlaşılıyor.
- 35:47Kalamala'nın Gömülmesi
- Kalamala'nın cenazesi için tabut hazırlanıyor ve Rus mezarlığına gömülmesi kararlaştırılıyor.
- Ivan gelip babasının öldüğünü öğreniyor ve cenazeyi Rus mezarlığına götürmeyi kabul ediyor.
- Remzi'nin arabasıyla Grzuf'a doğru yola çıkıyorlar, yokuş aşağı inerken dikkatli olmaları gerektiği vurgulanıyor.
- 38:35Araba kazası ve Rusların Tehdidi
- Araba yolculuğu uzun sürüyor ve öğlen üstü dönme sözü verilmiş.
- Ivan, atı zorla sürmeye çalışıyor ve uçurum kenarında kaza yaşanıyor, atlar uçurumdan düşüp ölüyor.
- Ruslar, Müslümanları atlarında tek tek kıracaklarını, tüketeceklerini ve bitireceklerini tehdit ediyorlar.
- 40:11Bekirağa'nın Tarlası ve Rusların Yol İnşaatı
- Ayşe'nin kocası Remzi'nin ölümünden sonra ineğin çalınıp kesilmesi Bekirağa ve ailesini üzmüş, Ayşe'nin doğumu yaklaşıyordu.
- Ruslar yol yapımına hız vermiş, inşaat Bekirağa'nın tarlasına kadar dayanmıştı.
- Ruslar yolu kısaltmak için Kuştepe'yi Bekirağa'nın tarlasına yıkacaklarını söylemişlerdi.
- 41:18Bekirağa'nın Toprakla İlişkisi
- Bekirağa, Rusların tarlasına yaklaştığını görünce oraya gidiyor ve Ruslarla çatışmaya girmek üzere.
- Bekirağa, toprağından çıkmayacağını, tüm Rus ordusu gelse bile toprağından ayrılmayacağını söylüyor.
- Bekirağa, toprağının kendisi için din olduğunu, atalarının burada doğduğunu, büyüdüğünü ve öldüğünü, toprağı gözyaşlarıyla suladığını anlatıyor.
- 43:31Rusların Kırım Köylülerine Karşı Tutumu
- Müslüman halk, örf ve adetlerine bağlı olarak komünistlere direniyordu.
- Ruslar, Kızıltaş köyünde karargah kurarak Türkleri yola getirmek için zora başvurmaya karar verdiler.
- Bolşevikler için insaf ve merhamet hem ayıp hem de tehlikelidir, Kırım köylülerinin milliyetçiliği onların kanına inmiştir.
- 44:44Rusların Planı ve Listesi
- Ruslar, Kırım köylülerinin direnişine son vermek için kimsenin gözünün yaşına bakmayacaklarını belirttiler.
- Ivan, köylülerin listesini hazırladı ve listede ikiyüz kişi, çocukları da sayarsak yediyüz kişi olduğunu belirtti.
- Ivan, doktoru alıp Kızıltaş'a gidip köylüleri meydana toplamalarını ve kendisinin sert usullerle konuşmak istediğini söyledi.
- 46:13Terör ve Direniş
- Sabri'nin öldüğü gece, komünistler köyde korkunç bir terör başlattılar ve Rus Ivan'ın hazırladığı listedeki Türk erkekleri zorla evlerinden alınmaya başladı.
- Direnenler kurşunlanarak öldürüldü, Rusların maksadı köyü boşaltmak ve halkı sürgüne yollamaktı.
- Türkler kolay kolay Rus baskısına boyun eğmiyordu, özellikle Battal'ın Enver küçük çocuğu Rus otomobilinin altında ezilen öfkeli Enver tek başına askerlere karşı koymuştu.
- 47:06Enver'in Son Sözleri
- Enver, kaçmamak istediğini ve Kırım'ın sevgisini, dökülen kanları ve acısını Türk kardeşlerine anlatmalarını söyledi.
- Enver, toprak için, din için ölünür ama kendisinin toprağın malı olduğunu, dedelerinin kemikleri üstüne kanının aksın dedi.
- Enver, yavrularının bir gün geri döneceğini ve gelincik çiçeklerinin onları hatırlayacağını söyledi.
- 49:03Enver'in Ölümü ve Sonrası
- Enver teslim olmak istemedi ve Rus askerlerine karşı koydu, ateş edildi ve öldürüldü.
- Enver'in ölümünden sonra, Allah'a bu millete sağlam, kuvvetli, korkmaz yiğitler vermesi için dua edildi.
- Enver'in can verdikleri topraklarda gelinciklerin açması ve toprakların daha çok sevilmesi dilendi.