Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, 26 Nisan 1994'te Japonya'nın Nagoya havaalanına iniş yaparken gerçekleşen ve 264 kişinin hayatını kaybettiği büyük bir uçak kazasını incelemektedir.
- Belgesel, uçağın iniş sırasında kontrolünü kaybetmesi ve aşırı dik bir açıyla düşmesiyle başlayan olayı kronolojik olarak anlatmaktadır. İlk bölümde kazanın sebepleri araştırılırken, ikinci bölümde dijital uçuş veri kayıt cihazları ve kokpit ses kayıtları kullanılarak kazanın nedenleri ortaya çıkarılmaktadır.
- Belgeselde, yardımcı pilotun pisti pas geçme modunu yanlışlıkla açması ve kaptan pilotun bu durumu fark etmemesi sonucu oluşan kafa karışıklığı detaylı olarak incelenmektedir. Ayrıca, Airbus'ın bu sorunu çözmek için yayınladığı servis bülteni ve Çin Havayolları'nın bu değişiklikleri uygulamadığı bilgisi de paylaşılmaktadır.
- 00:06Nagoya'da Uçak Kazası
- Nagoya, Japonya'da rutin bir iniş aniden kokpitte kaosa dönüyor ve iki pilotun saniyeler içinde uçağın kontrolünü kaybetmesine sebep oluyor.
- 24 Nisan 1994 Salı akşamı saat 8:40'da sefer sayılı China Airlines uçağı, Taipei'den kalkış yaptıktan sonra Nagoya havaalanına doğru gidiyor.
- Uçakta 256 yolcu bulunuyor ve çoğu Tayvan'a yapılan paket turlardan dönüyor.
- 01:20Uçak ve Pilotlar
- Uçak popüler A300'ün en yeni versiyonu olup, endüstrinin tamamen otomatikleştirmeye geçme çabasının öncülerinden.
- A300 gibi uçaklarda sadece iki pilot bulunuyor ve bilgisayarlar insan gücüne karşı daha ucuz ve güvenilir görülüyordu.
- Yardımcı pilot 26 yaşındaki Shang Manyan, kaptanın dikkatli gözetimi altında uçağı uçuruyor ve kaptan pilot Vanglocchi, 20 yıldan fazladır tecrübeli bir kaptan.
- 02:53Kazanın Başlangıcı
- Uçak havaalanına yaklaşırken türbülans kabini sarsıyor ve kontrolör uçağı yavaşlamasını öneriyor.
- Uçak beklenmedik bir şekilde aniden hızlanmaya başlıyor, alçalmıyor ve motorlar gürlemeye başlıyor.
- Yardımcı pilot burnu indirmeye çalışıyor ama kumanda levyesini itmesinin hiçbir etkisi olmuyor.
- 04:11Kontrol Kaybı ve Kazanın Sonucu
- Güç azalttıkları için uçak hem hızını hem de irtifasını kaybetmeye başlıyor ve zeminden en fazla 300 feet yukarıdalar.
- Pilotlar pas geçmeye karar veriyorlar ama pisti pas geçme prosedürü işlemiyor ve uçak fazla dik tırmanmaya başlıyor.
- Uçak daha fazla havada kalamıyor ve yere çakılıyor, 200'den fazla insanın karıştığı büyük bir kaza sonucu 264 kişi ölüyor.
- 05:38Kaza Soruşturması
- Ertesi sabah Japon uçak kaza soruşturması komisyonundan gelen araştırmacılar, kaza yerini gözden geçiriyor.
- Araştırmacılar, uçağın çarptığı yerde bir dizi iz buluyor ve kanıtlar, uçağın burnu 4 derece yukarıdayken sola doğru yatarak düşmüş olduğunu gösteriyor.
- Kontrolör, iniş sırasında başka bir uçağa fazla yaklaştıklarını ve onları yavaşlattığını, ancak pisti pas geçeceklerini söylerken pilotun biraz telaşlı olduğunu belirtiyor.
- 08:38Kara Kutuların İncelenmesi
- Araştırmacılar, kokpit ses kayıt cihazı ve uçuş veri kayıt cihazını kurtarıyor ve bu cihazların içindeki verilerin kurtulup kurtulmadığının öğrenilmesi haftalar sürebilir.
- Motorların içini inceleyen araştırmacılar, havada motorun çalışmayı bıraktığına dair bir belirti bulamıyor.
- Motorların pervane kanatlarının hasar alma şekli, yere çarptıklarında döndüklerini açıklıyor.
- 10:06Flapların İncelenmesi
- Airbus A300'ün kanat yüzeyi hareket eden flaplar ve slaplar kanatların ön ve arka taraflarında yer almaktadır.
- Flaplar ve slaplar, uçağın kalkış ve iniş sırasında daha düşük hızla uçmasına yardımcı olan aerodinamik sistemlerdir.
- Araştırmacılar, flapların konumunu öğrenmek için somunun uzaklığını ölçüyor ve flaplar ve slaplar tam pisti pas geçmeye ayarlanmış konumdadır.
- 11:23Son Araştırmalar
- Japon araştırmacılar yardım için Airbus'a başvuruyor ve Fransız üreticiler A300'ü tepeden tırnağa bilen bir uzman gönderiyor.
- Araştırmacılar, itiş kollarının pisti pas geçmelerini sağlayacak doğru konumda olup olmadığını inceliyor ve doğru konumdaydılar.
- Araştırmacıların şimdiye kadar buldukları kafa karıştırıcı: görünüşe göre uçak pisti pas geçecek şekilde ayarlanmış.
- 12:46Dijital Uçuş Veri Kayıt Cihazları
- 1994'te dijital uçuş veri kayıt cihazları, folyolu kayıt cihazlarına kıyasla kaza araştırmacıları için büyük avantaj sağlıyordu.
- Dijital kayıt cihazları, eski kayıt cihazlarının sadece beş parametresi yerine yüzden fazla veri kaydedebiliyordu ve daha doğruydu.
- Bu veriler sayesinde uçuş şartları yeniden yaratılabiliyordu ve sistemde arıza varsa alarm çalıyordu.
- 13:36Kazanın İncelenmesi
- Araştırmacılar, Air China ekibinin kuyruk türbülansı ile mücadele ettiği sırada hızın düştüğünü görebiliyor.
- Türbülans pilotların pisti pas geçmesine sebep olmuyor, sarsıntı güvenli bir iniş yapmalarını sağlayacak kadar vakit varken bitmiş.
- 140 sefer sayılı uçak 1000 feet'e doğru alçalırken her şey normal görünüyor, ancak yardımcı pilot pisti pas geçme moduyla mücadele ediyor.
- 14:57Pilotların Deneyimi
- Yardımcı pilot China Airlines'e öğrenci olarak katılmış ve A300'de çalışmadan önce küçük uçaklarda eğitim almış.
- Kaptan pilot 24 yıllık kariyerinde 8000 saatten fazla uçuş yapmış, ancak China Airlines'de çalıştığı süre boyunca yalnızca Boeing 747 kullanmış.
- Kaptan pilot A300 kullanmaya başladığında kaptan pilotluğa terfi etmiş, 1300 saati biraz aşkın tecrübesiyle uçağa yardımcı pilot kadar yabancıydı.
- 16:30Kokpit Ses Kayıtları
- Araştırmacılar haftalar süren çalışmanın ardından 140 sefer sayılı China Airlines uçağının kokpit ses kayıtlarını dinlemeye hazır.
- Saat 8'de 10.000 feet'teyken kaptan pilotun sesi dinleniyor, yardımcı pilotun sesi gergin geliyor ve kaptan pilot yardımcı pilotu ile daha önce hiç kokpite girmemiş gibi konuşuyor.
- Kokpitte idare kaptan pilotta, yardımcı pilot hiçbir şey söyleyememekte, öğretmen-öğrenci ilişkisi kuyruk türbülansı sırasında iyi işliyor.
- 17:27Pisti Pas Geçme Modu
- Araştırmacılar pilotların pisti pas geçme moduna yanlışlıkla geçtiklerini duyuyorlar, bu çok büyük bir keşif.
- Yardımcı pilotun elinin itiş kolunun önünde bulunan pisti pas geçme koluna değdiğinden şüpheleniyorlar.
- Pisti pas geçme modunda bilgisayar uçağın burnunu yukarı kaldırmak üzere irtifa dümenini hareket ettirir, irtifa dümeni uçağın kuyruğunun yatay kısmıdır ve uçağın burnunun açısını kontrol etmek için yukarı aşağı hareket eder.
- 18:28Kazanın Son Aşamaları
- Araştırmacıların duydukları şoke edici, uçuş ekibinin pisti pas geçme modunu kapatmak için bolca vakti varmış ama nedense kapatmamışlar.
- Uçak karşıt iki komut arasında kalmış, yardımcı pilot burnunu indirmeye çalışıyor ama uçuş bilgisayarı yatay irtifa dümenine burnu kaldırma komutu veriyor.
- Kazaya sadece 40 saniye kala kontrolü kaptan pilot devralıyor, o panik hali ile nasıl olduysa ekip hala uçağın pas geçme modunda olduğunu fark edemiyor.
- 20:23Simülatör Eğitimi
- Araştırmacılar eğitim kayıtlarını daha yakından inceliyorlar ve iki pilotun ehliyet için geçerli süreçleri tamamladığını, derslere girdiğini, simülatör ve eğitim uçuşlarına katıldığını görüyorlar.
- China Airlines'ın pilotları eğitmek için kullanacağı A300 simülatörü olmadığını öğreniyorlar.
- Kaptan pilot, A300 becerisini geliştirmek için Tayland'da bir simülatöre gönderilmiş, ancak Tayland'daki simülatörün kazadaki uçağın yaptığının tam tersini yaptığını öğreniyorlar.
- 21:53Airbus'ın Kullanma Kılavuzu
- Airbus'ın kullanma kılavuzu, uzmanların kafa karışıklığının aydınlanmasına yardımcı oluyor.
- Araştırmacılar, pisti pas geçme modunu aşmanın kolay, kapatmanın da çok zor olduğunu keşfediyor.
- Stres altındaki bir genç pilot, pas geçme modunu kapatmak için gerekli adımları kolaylıkla unutabilir.
- 22:19Servis Bülteni ve Sonuç
- Bu ekip ilk değildi, on yıl önce üç uçakta aynı şekilde sorun yaşamıştı.
- Son olaydan sonra Airbus bir servis bülteni yayınlamış ve havayolu şirketlerinin tüm A300'lerinin modifiye edilmesini önermişti.
- China Airlines kazadan bir yıl önce servis bülteni yayınlamıştı, ancak şirketin altı adet A300'üne de bu değişiklikler uygulanmamıştı.