Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, Kuzey İrlanda'daki 40 yıllık Katolik-Protestan çatışmasını ve sonrasında gerçekleşen barış sürecini ele alıyor. Belgeselde John Hume, David Trimble, Alex Maskey gibi politikacılar, George Mitchell gibi Amerika'nın koordinatörleri, tarih profesörü Palpu, gazeteci Alf Ediliyor ve Kutsal Haç Kilisesi'nde yaşayan bir peder gibi çeşitli kişilerle yapılan röportajlar yer alıyor.
- Belgesel, 17. yüzyıldan günümüze kadar olan süreci kronolojik olarak anlatarak, İrlanda'nın ikiye ayrılması, Katolik ve Protestan toplumları arasındaki çatışma, sivil haklar hareketleri ve terör olaylarını ele alıyor. Ayrıca, Amerika ve İngiltere'nin bölgedeki stratejik çıkarlarını korumak için "barış süreci" adını verdiği strateji, silah sanayisinin bölgeye yerleşmesi ve Irak işgali sonrası bu sürecin hızlanması gibi konular inceleniyor.
- Belgeselde ayrıca, İrlanda'nın "Kelt Kaplanları" olarak adlandırılan ekonomik büyümesi, Şan Havalimanı'nın CIA için kullanımı, küreselleşme süreci ve ekonomik terör gibi konular da ele alınıyor. Belfast'taki duvarlar ve şehrin bölünmüş yapısı gösterilerek günümüzdeki durum hakkında bilgi veriliyor.
- 00:07Kuzey İrlanda'da Barış Süreci
- Otuz yılda üçbinbeşyüz kişi öldü, on binlerce kişi yaralandı ve Kuzey İrlanda'da dörtyüz yıldır katoliklerle protestanlar arasında mezhep kavgaları yaşanmıştır.
- İngiliz eliyle oluşturulmuş kin ve nefret yüzyılları kana buladıktan sonra hakim güçler İrlandalıları barış masasına oturttu ve Amerikalı bir koordinatör yolladılar.
- İrlanda'ya biçilen elbise, Avrupa ve Ortadoğu'ya anında müdahale için hazır olmasıydı; silah fabrikaları bölgeye yerleşti ve bunu önayak olanlar Nobel Barış Ödülü ile ödüllendirildi.
- 02:14İrlanda'nın Stratejik Önemi
- İrlanda, Avrupa'nın eşiğiydi, stratejik bir bölgeydi ve İngiltere'nin arka kapısıydı.
- 20. yüzyılın ortasında güç dengeleri İngiltere'den Amerika'ya geçtiğinde İrlanda fillerin ayakları altındaki çimendi.
- İrlanda adasındaki tüm çelişkiler sonuna kadar kullanıldı çünkü burası Avrupa'ya giriş noktasıydı.
- 03:22Barış Sürecinin Gerçek Amacı
- Onca kan, duman, barut arasında küresel güçler iki İrlanda'yi müttefik seçtiler ve İrlanda adasındaki tüm çelişkiler sonuna kadar kullanıldı.
- 1990'lardan sonra en büyük silah fabrikaları, çok uluslu dev şirketler ve Batı'nın ünlü basın kuruluşları bu adaya hücum ettiler.
- Güney İrlanda, Ortadoğu'yu işgal planı için öngörülen Amerikan rampa üslerinden biri olarak seçilmişti ve belki de Amerika'ya coğrafi yakınlığı nedeniyle en önemlisiydi.
- 04:17Barış Sürecinin Başlangıcı
- Irak'ın işgaliyle İrlanda adası'nda bir şeyler değişecekti ve yeni dünya düzeninde İrlanda'da akan kana barış sürecine geçilecekti.
- 2005'te İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) ve Büyük Britanya yanlısı protestan örgütlerin terörüne son verildi.
- Barış aniden geldi ve tarih 28 Temmuz 2005'ti.
- 05:17Barış Sürecinin Arkasındaki Güçler
- İran'ın en büyük desteği yıllardır Amerika'dan gelmişti ve Amerika Ortadoğu'ya girerken yanına İngiltere'yi getirmişti.
- Barış'ın mimarlarından Nobel Barış Ödülü sahibi John Hume, 11 Eylül'e kadar sorunlar devam ediyordu, 11 Eylül sonrası Amerika'nın İngiltere ile Irak'a girmesinden sonra burada barış süreci başladı.
- Amerika'nın Kuzey İrlanda'da büyük çıkarının olduğundan ve barış sürecine büyük katkısı olduğundan şüphe yok.
- 07:05Barış Sürecinin Gerçek Amacı
- Barış süreci diyerek Amerikan silah şirketlerini buraya getirdiler ve silah sanayine yatırımın barışa büyük katkı sağlayacağını bile savunabildiler.
- Kuzey İrlanda'da derede, buraya iki mil mesafede artık çok uluslu silah şirketlerinin merkezleri var.
- Kuzey İrlanda'daki politikacılar tıpkı güneydekiler gibi küresel rüzgarlara kapıldılar, düşük ücret, düşük vergi dediler ve çok uluslu şirketlere burayı peşkeş çektiler.
- 08:04Barış Sürecinin Arkasındaki Politikacılar
- 1999'daki barış görüşmeleri büyük şirketlerin isteğiydi ve John Hume ve David Trimble çok uluslu silah şirketlerinin Kuzey İrlanda'ya gelmesi için uğraştılar.
- İkisi de 1999'da Nobel Barış Ödülü'nü aldılar ve ödülü alır almaz çok uluslu bir silah şirketinin Kuzey İrlanda'ya geldiği müjdesiyle halkın karşısına çıktılar.
- İrlanda Cumhuriyet Ordusu'nun legal partisi olarak tanınan CHP'nin önde gelen isimlerinden Alex Masky, Amerikan hükümetinin İrlanda siyasetini hep desteklediğini ve bunda İrlandalı Amerikalıların rolünün çok büyük olduğunu belirtti.
- 10:06Barış Sürecinin Gerçek Amacı
- Gruplar arasında zaman zaman tercih yaparlar ama ana politik eksen asla değişmezdi; politikanın ekseninde küresel çıkarlar vardı.
- Özellikle son on yıla bakarsak CHP yetkilileri Amerikan elit ile bağlantılar kurduğunu görürüz ve onların Amerika'nın Cumhuriyetçi kanadıyla da diğerleriyle de yakın ilişkileri var.
- Amerikan Kongresi'nden Peter King, Kuzey İrlanda-Amerika ilişkilerinin ortasındadır ve HIRA'ya çizilen politik yolu denetlemiş ve onların faaliyetlerine destek vermiş, yörüngede tutmuştur.
- 11:03Barış Sürecinin Gerçek Amacı
- Güney İrlanda, İngiltere ve Amerikan hükümetlerinin ortak amacı Kuzey İrlanda'yi güneye benzetmektir.
- Irak'ta kurulmaya çalışılan parçalı yönetim modeli, özerk bölgelerin kurulması Kuzey İrlanda'ya model olarak önerilmektedir.
- Amerikan Kongresi'nden Peter King ve diğerleri iki İrlanda'nın birleşmesi için referandumlardan seçimlere uzanan bir yol haritası planlamışlardı.
- 11:36Barış Sürecinin Gerçek Amacı
- Avrupa'nın denetimi İrlanda üzerinden gerçekleşebilirdi ve gerek silah sanayii gerekse diğer çok uluslular İrlanda'ya yerleşti.
- 1990'lı yılların sonundan itibaren Platon ve yeni bir strateji geliştirdiler, adı barış süreciydi.
- Barış süreci deyince aklınıza ne geliyor? Öncelikle ben o iki kelimeyi ayrı ayrı ele alıyorum. Tabii ki barış'tan yanayım, barış halkın genel talebi.
- 12:16Barış Sürecinin Gerçek Amacı
- Oysa şimdi bir anda birileri çıkıp Amerika'yı barış meleği ilan ediyor ve kalıcı barış ancak halkın isteğiyle gelir.
- Dışarıdan müdahale kalıcı sonuçlar getirmez ve şimdiki barış sürecini halk o yüzden şüpheyle karşılıyor.
- Amerika'nın aniden başlayan barış çabaları, bir takım tarafların zorla bir araya getirilmesi bence tiyatroyu andırıyor.
- 12:49Barış Sürecinin Gerçek Amacı
- Burası altmışlı yıllardan itibaren Belfast'ta en acı olaylara sahne olmuş katolik bölgedeki Holly Cross Kilisesi.
- Peder Troy siyasetin içinden geliyor ve Amerika'nın yönlendirdiği barış sürecine sonuna kadar inanıyor.
- Barış süreci buradaki siyasi partiler sayesinde başlamadı, bu konuda biz eski Amerikan başkanı Bill Clinton'a çok şey borçluyuz.
- 13:25Barış Sürecinin Gerçek Amacı
- Clinton barış için çok şey yaptı ve buraya George Mitchell adında çok sabırlı bir adam gönderdi.
- Koordinatör George Mitchell buradaki partilerle masaya oturdu ve aylar sonra düşmanlar arasında küçük küçük köprüler kurulmaya başlandı.
- Clinton İrlanda'ya Atlantik ötesinden bir koordinatör atamış, terörden siyasete uzanan bir yol çizmişti.
- 13:54Barış Sürecinin Gerçek Amacı
- İyi de burada terörü yaratanlar kimdi? Bölge hangi emperyal güçler nedeniyle birbirine girmişti? Hangi silah baronları marifetiyle kan davası yıllar yılı süregelmiştir?
- Aslında katolik-protestan çatışması yapay bir çatışma değil mi? Evet kesinlikle. Asıl meselenin üstünü örtebilmek için tabii ki bu meselenin emperyalizmle bağlantılı uzun bir geçmişi var.
- İngiliz hükümetinin yaptığı en korkunç şeylerden biri, halkın bir bölümünü silahlandırmasıdır; hükümet protestan örgütleri silahlandırmıştır.
- 14:58İrlanda'nın Tarihi ve Siyasi Yapısı
- İngiliz politikaları yüzlerce yıldır değişmemiş, 17. yüzyılda İrlanda'da da benzer bir süreç yaşanmıştı.
- 1600'lerde İrlanda'ya yerleştirilen İskoç ve İngiliz Protestanlar kısa sürede bölgenin denetimini ele geçirmiş, Katoliklerin elinden alınan topraklar Protestan azınlığın eline geçmişti.
- Protestanlar ülkenin %10'unu oluştururken, bu oran Filistin topraklarında ilk Yahudi nüfusun oranıyla aynıydı.
- 15:38İrlanda'nın Siyasi Çatışmaları
- İrlandalı çiftçiler toprak kiralarını ödeyemez hale gelmiş, mülkiyet hızla el değiştirmiş, kıtlıklar ve yoksulluk Katolikleri Amerika ve İngiltere'ye göçe zorlamıştı.
- İrlandalı Katolikler Britanya İmparatorluğu'ndan ayrılmak istemiş, Protestanlar ise kraliyete sadakat yemini etmişlerdi.
- 1916'da İrlandalı Katolikler Paskalya günü ayaklanmış, İngiliz güvenlik güçleri tarafından tutuklanıp işkence görmüşlerdi.
- 16:23İrlanda'nın Bölünmesi
- 1919'da İrlanda Meclisi kurulmuş, İrlanda Cumhuriyet Ordusu doğmuştu.
- Birinci Dünya Savaşı ardından yorgun İngiliz hükümeti İrlanda'yı ikiye ayırmış, güneyde bir cumhuriyet kurulmasına izin vermiş, kuzey İrlanda ise Büyük Britanya sınırları içinde kalmıştı.
- İrlanda problemi, değişik kültürden ve geçmişten gelen iki insanın beraber yaşamaya çalışması gibi 300 sene veya daha fazladır sürüyordu.
- 18:27Kuzey İrlanda'nın Durumu
- Kuzey İrlanda ile İrlanda Cumhuriyeti arasındaki son sınır 1925'te çizilmiş, artık iki İrlanda vardı.
- Kuzey İrlanda uzun yıllar çaresiz kalmış, İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) düşmanımın düşmanı dosttur düşüncesiyle Nazilerden bile medet ummuştu.
- İkinci Dünya Savaşı'nda IRA, İngilizlere karşı Nazi Almanya'sına işbirliği teklif etmişti.
- 19:51Sivil Haklar Hareketi
- 1968'de tüm dünyayı saran gençlik hareketleri İrlanda'da insan hakları mücadelesini ve yeni grupları ortaya çıkarmıştı.
- Sosyal Demokrat Hareket oluşmuş, başında John Hume vardı ve siyaset sahnesine o yıllarda adım atmıştı.
- Kuzey İrlanda'da Katolik cemaate uygulanan ayrımcılık 1960'larda bir sivil haklar hareketine yol açmıştı.
- 23:08Amerika'nın Rolü
- Silahlar Amerika'dan geliyordu, dünyanın süper gücü Amerika yıllarca teröre verdiği destekle gerçek yüzünü gösterdi.
- Amerika o dönemde buraya akan silahlara hiç dur demeyi düşünmedi, hep iki taraflı oynadı, çifte standart uyguladı.
- İrlanda sorunu ilk kez Başkan Jimmy Carter zamanında Amerika'nın gündemine oturdu, Carter'ın dört senatörü İrlanda'ya çözüm sloganı ile yola çıktılar.
- 24:58Kanlı Pazar ve Sonrası
- 30 Ocak 1972 tarihe "Kanlı Pazar" olarak geçecekti, İngiliz paraşütçü birliği Katoliklerin üzerine rastgele ateş açmış ve 13 kişi ölmüştü.
- Bu olay Katolik gençlik arasında IRA'ya büyük katılım sağlayacaktı, olaylar öylesine tırmanacaktı ki Londra-Kuzey İrlanda Parlamentosu Stormond'u feshedecek, kuzeyi tamamen kendisine bağlayacaktı.
- Terör kanlı pazardan sonra iyice olağanlaşacaktı, İngiliz ordusunca örgütlenen Ulster Kraliyet Güçleri, gizli ve resmi birçok İngilizce örgütün dehşet saçan faaliyetleri Kuzey İrlanda'ya damgasını vuracaktı.
- 27:12Belfast'ın Mezhep Duvarları
- Belfast'ta şehir duvarlarla mezheplere göre ayrılmıştı, her iki toplum içinden ordular, silahlar, örgütler fırlamıştı.
- Yolun bir tarafı İngiliz Krallığına bağlı Protestanların yaşadığı bölgeydi, duvarın diğer tarafı da Cumhuriyetçi Katoliklere aitti.
- Duvarların arasına sıkıştırılmış bir başka ülkenin insanlarına, Filistinlilere destek mesajları bir yanda Amerikan başkanlarına duyulan çelişkili duygular diğer yandaydı.
- 29:09Belfast'ta Barış Süreci ve Değişim
- Kutsal Haç Kilisesi'nin bahçesinde yaşayan peder, terörist saldırıların büyük oranda azaldığını ve şehir merkezindeki restoranların, tiyatroların ve sinemaların açık olduğunu anlatıyor.
- Otuzbeş yıldır bölgede olan peder, otuzbeş yıl önce sokağa çıkmaya cesaret edemeyecek kadar patlama korkusu yaşadıklarını, bugün ise bunların yaşanmadığını belirtiyor.
- Belfast'ta geçmişin kanlı anıları insanları barış süreciyle tuhaf bir barış sarhoşluğuna bırakmış, insanlar alışık olmadıkları kadar eğleniyor ve içiyorlardı.
- 30:19Medya ve Basın Kontrolü
- Gecenin karanlığında yükselen çığlıklara televizyon ekranındaki çığlıklar eşlik ediyor, 21. yüzyılda küçük ekrandan zehir akıyor.
- Güney ve Kuzey İrlanda çok uluslu basının saldırısı altında, İsrail damgalı Kanada şirketi Kanvest üç televizyon kanalıyla İrlandalılar şekillendirilmektedir.
- Kanvest'in yönetim kurulu başkanı Leonardo Asper, uluslararası gazeteciler federasyonu tarafından sansür düzenlemeleriyle basın kuruluşu yönetmekle suçlanıyor.
- 32:01Referandum Süreci ve Sonuçları
- 1998'deki referandum sürecinde televizyonlar tek İrlanda için propagandaya ağırlık vermiş, bu referandum kararı Amerika'nın isteğiyle alınmıştır.
- Kuzey İrlanda'da %56 evet'e karşın Güney İrlanda %81 ile birleşmeye olan isteğini dile getirmiştir.
- Kombrse referandumun Kuzey İrlanda halkı arasındaki ayrımı daha da kalıcılaştırdığını, İngiliz hükümetinin İrlanda'da uzun süre halkı birbirine kırdırarak tüm mezhepsel ayrılıkları daha da kalıcı hale getirdiğini söylüyor.
- 34:09Federalizm ve Ekonomik Terör
- Tony Blair 1997 başa geçtiğinden beri Birleşik Krallık federalizme daha da yaklaşmıştır, bu federalist yaklaşım İngiltere'nin İskoçya ve Galler'de parlamentolarının bulunması ve belki kısa bir süre sonra Belfast'ta da aynı yapının kurulmasıyla şekillenecektir.
- Yeni dünya düzeni federal yapıyı öngörmekteydi, İspanya'da, İngiltere'de özellikle sosyal demokrat etiketli partiler başa geliyor ve Amerika'nın büyük desteğiyle federalizmi hayata geçiriyorlardı.
- İrlanda'da su kaynaklarının özelleştirilmesi planlanıyor, bu da her evden yılda 300-400 pound arasında su parası alınacağı anlamına geliyor.
- 36:43Ekonomik Büyüme ve Sosyal Hizmetler
- Güney İrlanda çok uluslu şirketlere düşük ücret ve düşük vergi cenneti olarak kendini tanıtıyor, çok uluslu şirketler burada Avrupa pazarlarını kontrol etmek amacıyla bir platform sahibi olmayı amaçlıyorlar.
- Güney İrlanda'da son on yıl içinde çok büyük bir ekonomik büyüme yaşandı, İrlanda hükümeti düşük maaşlı nitelikli işçi sloganıyla büyük şirketleri buraya davet etti.
- Çok uluslu şirketlerin karlarında inanılmaz bir artış oldu, halkın yararlandığı hizmetlerde ise inanılmaz bir düşüş yaşandı, sağlık ve sosyal hizmetler yok edildi, çalışanlar aç kaldı.
- 37:59Barış Süreci ve Küresel Güçler
- Barış süreci kimlik çatışmasının üzerinde yükseliyor, İngiliz ve İrlanda kimliği arasındaki çatışma her tür çabayı dar bir çevreye kilitliyor.
- Yeni dünya düzeni iki İrlanda'nın da üzerine çökmüştü, Amerika Birleşik Bir İrlanda istiyor.
- İrlanda Cumhuriyeti'ne gelen Amerikan yatırım fonu çok uluslu şirketlere teşvik kredisi için kullanılıyor ve halkın açlıktan nefesi kokuyor.
- 39:19Şan Havalimanı ve Stratejik Önem
- Şan Havalimanı Amerika'nın en gözde noktalarından biri, 2006'da Uluslararası AF Örgütü, Şan'a inen CIA uçaklarının kayıtlarını ele geçirdiğini ve havaalanının illegal amaçlarla kullanıldığını iddia ediyor.
- Şan'ın Amerika için vazgeçilmez noktası, küresel elit'in İrlanda'daki en büyük stratejik çıkarlarından biri Şan havaalanının Ortadoğu'ya saldırı için bir üs olarak kullanımıdır.
- Amerika'yı, İngiltere'yi yöneten elit'in amacı Ortadoğu'yu tam bir sömürge haline getirmek, İrlanda'nın bu dönemde çok stratejik ve ekonomik önemi olmasa da burası da yeni dünya düzeni projesinin bir parçasıdır.