Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, Mithat Bereket'in "Onlar Nasıl Yaptı?" adlı filmi ve iki kişinin Kuzey İrlanda'daki ateşkes süreci hakkında yaptığı sohbeti içermektedir.
- Video, 25 yıllık Kuzey İrlanda terör sorununun kökenlerini, İngiliz işgali sonrası Protestan ve Katolik arasındaki çatışmaları ve IRA'nın kuruluşunu anlatarak başlıyor. Ardından, kamuoyunun baskısı, İngiliz hükümetinin terörle mücadele stratejileri ve siyasi çözüm arayışının nasıl başladığı ele alınıyor. İkinci bölümde ise ateşkes sürecinin Amerika'nın ekonomik desteğiyle nasıl gerçekleştiği, İrlanda lobisinin rolü ve ateşkes ilan ettirmek için dört temel adım açıklanıyor.
- Belgeselde Belfast'taki bir pub'da yerel halkın görüşleri de yer alıyor ve terör örgütlerini ateşkes ilan ettirmek için Amerika'nın ekonomik çıkarları ve İrlanda lobisinin etkisi detaylı şekilde inceleniyor.
- İRA'nın Tarihi ve Ateşkesi
- İngiltere, 25 yıldır terörle kucak kucağı yaşadı ve Cumhuriyetçi İrlanda Ordusu (IRA) 3.200 kişiyi öldürdü, binlerce insanı yaraladı.
- IRA, Koskoca İngiliz ordusuna karşı bile durdurulamayan dünyanın en gizli ve güçlü terör örgütü haline geldi.
- Mithat Bereket'in "Onlar Nasıl Yaptı?" adlı filmi, İRA'nın terörü nasıl sona erdirdiğini anlatıyor.
- 02:22Kuzey İrlanda'nın Tarihi Arka Planı
- İrlanda, İngiltere'nin ilk ele geçirdiği ve en son bıraktığı sömürgesi durumunda; 17. yüzyılda İngiliz Krallığı'nın işgaliyle başladı.
- İngiltere, adanın kuzeyine Protestan göçmenler getirerek, Katolik çoğunluklu güneyi bölmeye ve yönetmeye çalıştı.
- Protestanlar karşısında ezilen Katolikler gizli örgütler kurup bağımsızlık için savaşmaya başladılar ve IRA bu ortamda doğdu.
- 04:30Ateşkesin Nedenleri
- Kuzey İrlanda'da 25 yıldır devam eden terör kimseye yaramadı; ne IRA şiddet kullanarak İngilizleri atabildi ne de İngiliz ordusu IRA'yı bitirebildi.
- Her iki taraftaki halkın şiddetten bıkması, kamuoyunun baskısıyla tarafların bir araya gelip konuşmaya başlamasına neden oldu.
- İngiliz hükümeti gizli servisleri aracılığıyla IRA ile görüşme kanalını açtı ve pazarlıklarda IRA'nın siyasi kolu Shin Fen'i muhatap aldı.
- 07:06İngiliz Hükümetinin Yaklaşımları
- İngiliz yetkilileri 25 yıl boyunca iki şeyi öğrendiler: teröre askeri önlemlerle karşı koyulmalı ve terör örgütünün ortadan kaldırılması için siyasi arenaya çekilmesi gerekir.
- İngilizler önce Kuzey İrlanda için özel bir birlik kurdular, sonra da IRA'nın siyasi kolu Shin Fen'den yararlandılar.
- İngiltere'nin Kuzey İrlanda bakanı Sir Patrick Meh, ateşkese giden gelişmelerin altına imza koyan önemli figürlerden biriydi.
- 08:40Kanunlar ve Terörle Mücadele
- İngiliz hükümeti, 1970'lerde artan olaylara karşı sert kanunlar çıkardı; terörist kuşkulanılanlar sorgusuz sualsiz gözaltına alınabiliyordu.
- IRA liderlerinin medyaya çıkması yasaklandı, ancak bu yasaklar uzun vadede geri tepmeye başladı.
- 1988'de Margaret Thatcher tarafından çıkarılan Shin Fen liderlerinin televizyonda konuşmalarını yasaklayan kanun, dublaj teknikleriyle etrafından dolaşılınca etkinliğini kaybetti.
- 11:08Kuzey İrlanda'da Ateşkesin Ekonomik Nedenleri
- İrlanda folk şarkısı Amerikan folk müziğine benziyor ve bu Amerika ile İrlanda arasındaki bağlantıyı gösteriyor.
- Coca-Cola ve diğer büyük Amerikan şirketlerinin Kuzey İrlanda'ya yatırım yapma kararı, bölgedeki şiddetin ve terörün durması şartıyla geldi.
- IRA'nın silahlı faaliyetlerini durdurmasının bir nedeni de Amerikan şirketlerin yatırım yapabilmesi için şiddetin sona ermesi gerektiğiydi.
- 12:26Amerika'daki İrlanda Lobisinin Rolü
- İkiyüz yıl önce açlıktan ve baskılardan kaçan yüzbinlerce İrlandalı Amerika'ya göç etmiş, zamanla zenginleşip toplumda önemli yerler almıştır.
- Bugüne kadar on dört Amerikan başkanı İrlanda asıllı olup, İrlanda lobisi Amerika'nın en güçlü lobisi durumundadır.
- Amerika'daki İrlanda lobisi, Kuzey İrlanda ile yakından ilgilenerek Amerikan yönetimine ve kongreye baskı yapmıştır.
- 13:29Ekonomik Faktörler ve Ateşkes
- Zaman geçtikçe işler İngiltere'nin lehine değişmiş, Amerika'daki İrlanda kökenli büyük iş adamları Kuzey İrlanda'ya yatırım yapmak istemişlerdir.
- İngiltere bugün Kuzey İrlanda için yılda üç milyar sterlin harcarken, İngiliz ekonomisi zor durumdadır ve bu parayı kendi ekonomisi için kullanmak istemektedir.
- Amerikan heyetleri Kuzey İrlanda'ya gelerek "büyük yatırımlar geliyor ama önce terörden vazgeç" mesajını vermiş, bu durumda IRA'nın ilan ettiği ateşkes gerçekleşmiştir.
- 14:54Ateşkes İçin Gerekli Dört Faktör
- Bir terör örgütünü ateşkes ilan ettirmek için dört şey yapılması gerekiyor: kamuoyundaki bıkkınlığı doğru kanalize etmek.
- İkinci faktör, askeri operasyonlar devam ederken siyasi çözüme giden kapıyı açık tutmaktır.
- Üçüncü faktör, yasakları ve sert tedbirleri kaldırıp her şeyin demokratik kurallar içinde işlemesini sağlamak ve bu prensibe sonuna kadar bağlı kalmaktır.
- Dördüncü faktör, örgüte yardım eden yabancı ülkelerin çıkarlarını kendi çıkarlarınızla buluşturup örgüt üzerine baskı kurmaktır.