Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, Dr. Eil Miron, Martin Friedlander ve Avustralyalı yazar Rafael Lester gibi uzmanların yer aldığı, Hz. İsa'nın gerçekliğini ve tarihsel varlığını sorgulayan bir inceleme sunuyor.
- Video, Hz. İsa'nın gerçek bir karakter olup olmadığı sorusunu ele alarak başlıyor ve Kudüs'teki Garden Tomb, Kutsal Kabir Kilisesi, Bethesda Havuzu, Via Dolorosa yolu ve Talpiot mezarı gibi önemli tarihi mekanları ziyaret ediyor. Belgesel, İncil'deki Hz. İsa ile tarihi karakter arasındaki farkları, Flavius Josephus ve Tacitus gibi tarihçilerin atıflarını ve arkeolojik kanıtları inceleyerek, Hz. İsa'nın tarihi bir karakter olarak var olup olmadığı sorusunu tartışıyor.
- Belgeselde ayrıca James Cameron ve Simca Jacobovicci'nin 2007'de çektiği "Hz. İsa'nın Kayıp Mezarı" belgeseli eleştiriliyor ve Pavlus'un yazılarındaki sorunlar, İncil'in güvenilirliği ve Hz. İsa'nın dini figür olarak nasıl şekillendiği konuları da tartışılmaktadır.
- Hz. İsa'nın Gerçekliği ve Tarihi Kayıtlar
- Hz. İsa'nın gerçek kimliği, Yahudilerin gerçek kralı olup olmadığı, mütevazi bir marangoz veya haham olup olmadığı gibi sorular tarihi muammalar oluşturuyor.
- Hz. İsa'nın Kudüs'te çarmıha gerildiği veya şehirden kaçtığı konusunda farklı iddialar var ve bunların kanıtları sorgulanıyor.
- Tarihi olarak Hz. İsa tam bir muammadır, neredeyse hiç var olmamış gibidir ve bugün elimizde yüzlerce yıl sonra yaratılmış bir karakter bulunuyor.
- 00:55Hz. İsa'nın Gerçek Karakteri
- Hz. İsa ile ilgili iki önemli şey vardır: gerçekten yaşadı ve İncil'de Hz. İsa'ya hiç benzemiyordu.
- Hz. İsa ile ilgili her şey tamamen sözeldi, Hıristiyanlar konuşuyordu ve İncil yazanlar bazı şeyleri diğer dinlerden almışlardı.
- Hz. İsa'nın vaftiz edildiğini ve çarmıha gerildiğini kesin olarak biliyoruz, bu iki olay arasında bugün de devam eden büyük bir taraftar kazanmış Yahudi bir dini öğreticiydi.
- 01:59İncil'deki Hz. İsa ve Gerçek Tarih
- İncil'deki Hz. İsa'nın şifa dağıtması, mucizeleri, yargılanması ve çarmıha gerilmesi gibi olayların tarihi kayıtların bir parçası olmadığı, kayıtlı olmadığı belirtiliyor.
- Geleneksel hikayeye göre Hz. İsa'nın annesi cinsel ilişkiye girmemiş, lekesiz bir doğum olmuş ve vazifesine otuz yaşında başlamıştı.
- Konuşmacı, İncil'de tarif edildiği gibi Hz. İsa'nın var olduğunu asla söylemezken, tarihi Hz. İsa karakterinin hakkında gözlemsel bulgular olan biri olarak var olduğunu söyleyebilir.
- 03:20Tarih Kayıtlarındaki Hz. İsa Atıfları
- Hz. İsa zamanında yaşamış Yahudi tarihçi Flavius Josephus onunla ilgili sadece iki atıfta bulunuyor ve bunlardan biri tartışılır durumda.
- Josephus, İncil'i okuyanlara tanıdık gelecek karakterlerden (Hz. Yahya, Hz. İsa'nın erkek kardeşi James, Pontius Pilatus, baş rahipler ve Farisiler) bahsediyor.
- Josephus'un en ünlü ve tartışmalı paragrafında, Hz. İsa'nın bilge bir adam olduğu, ahlakıyla bilindiği, pek çok müridi olduğu ve çarmıha gerilerek ölüme mahkum edildiği belirtiliyor.
- 04:34Josephus'un Yazısı ve Tartışmalar
- Kudüslü büyük Romalı ve Yahudi tarihçi Josephus her şey hakkında yazmış, Yehuda'daki yaşamın her küçük detayından söz etmiş.
- Josephus'un "Mesih" kelimesini kullanması, alimlere bunun bir Yahudinin "Kristos" diyeceği biri olmadığını gösteriyor ve bu da bunun bir numara olduğunu ve sonradan eklendiğini işaret ediyor.
- Yahudi mesihin saf ve sade bir askeri lider olması, Romalıları kovmuş olması gerekiyordu, yani bu açıdan tamamen başarısız oldu diyebiliriz.
- 05:26Diğer Kaynaklar ve İncil'in Oluşumu
- Aziz Paul'ün Hz. İsa'nın ölümünden yirmibeş yıl sonra kaleme alınmış yazmalarında Hz. İsa'nın Pilatus tarafından idam edildiği iddia ediliyor.
- Romalı yazar Takitus, Nero'nun Roma'da bir yangın sırasında "Hristos" isimli birine hakaret ettiğini yazmış, ancak Hristo'ya da İsa ile ilgili bütün atıflar diğer kaynaklardan gelen ikincil anlatımlar.
- Romalı tarihçi Takitus'un yazdıklarına dair elimizdeki en eski kopya onbir yüzyıla ait, ilk atıf onbeş yüzyılda yapılmış, bu da birinin daha sonra yazılarına bazı şeyler eklemiş olduğu inancını kuvvetlendiriyor.
- 06:28İncil'in Oluşum Süreci
- Din kesinlik ister ve Hz. İsa ile ilgili elimizde olmayan şey de kesinlik, bugün elimizde olan hikaye yüzlerce yıl sonra oluşturulmuş bir hikaye.
- İncil'deki ilk atıflar onun ölümünden sonra ancak altmış sene sonra başlıyor ve metinlerde pek çok değişimden geçmiş durumda.
- Hz. İsa'yi Tanrı İsa'ya çevirme süreci yüzlerce yıl boyunca Roma İmparatorluğu'nun her yerinde yaşanmış uzun bir süreçti.
- 07:00İlk Hıristiyanlar ve İncil'in Yazılması
- İlk Hıristiyanlar Hz. İsa'nın her an döneceğini düşündükleri için onunla ilgili bir şeyler yazma gereği duymamışlardı.
- Kırk-elli sene sonra dönmeyecek mi diye düşünmeye başladılar ve Romalılarda Kudüs'teki Yahudilerle Hıristiyanları eziyordu.
- Böylece aniden Hz. İsa'nın yaşamını yazmak için bir akın başladı, dört değil, yaklaşık kırk-elli tane İncil ortalıkta dolaşıyordu.
- 07:47Garden Tomb ve Mezarlık
- İncil'de Hz. İsa hikayesi gerçek insanlara ve gerçek yerlere dayanıyorsa, Kudüs'te Garden Tomb (Mezar Bahçesi) adı verilen yer araştırmak için ilginç bir nokta olabilir.
- Dr. Eil Miron önde gelen bir bilim insanı ve bu tarihi yeri göstermeyi kabul etti.
- Garden Tomb'da ikinci tapınak döneminden kaldığı söylenen bir mezar bulunuyor ve muhtemelen bu Hz. İsa'nın gömüldüğü mezardı.
- 08:24Mezarın Tarihi ve Özellikleri
- Mezarın kendisi Süleyman Mabedi dönemine uzanıyor, bu da Hz. İsa zamanından çok daha eski bir dönem, ondan sekizyüz sene kadar daha önce.
- Şu anda önümüzde gördüğümüz şey oymalar ve süslemeler Haçlılar döneminde kaya üzerine yapılmış, bunların arasında bir yalak ve Haçlılar tarafından atları ve eşekleri için kullanılmış.
- İkinci tapınak dönemindeki mezarlar hakkında bildiklerimize göre burada yuvarlanan bir kaya olmasını bekleyebiliriz, ancak bu kanal Hz. İsa'dan çok sonra oniki yüzyılda yapılmış.
- 09:45Mezarın Günümüzdeki Durumu
- Garden Tomb, Hz. İsa'nın gerçekte gömülmüş olabileceği yer için çok etkileyici bir alternatif.
- Bugün oraya gittiğimizde mezar size gerçekmiş gibi geliyor, son derece ölçülü.
- Orada gezdiren insanlar buranın Hz. İsa'nın gömüldüğü yer olduğunu size zorla kabul ettirmeye çalışmıyor, burası gömülmenin yaşanmış olabileceği bir yer gibi duruyor.
- 10:19Hz. İsa'nın Mezarı Hakkında
- Garden Tum (Mezar Bahçesi) oldukça küçük bir mezar olup, Hz. İsa döneminde yaşamış birinin gömülebileceği bir yer olabilir.
- Mezar zamanından çok daha sonra yapılmış olan dış cepheyi boşverin, mezar döneminde burada bir yürüme noktası ve çok ufak bir delikten kuytu bir mezar odasına giriliyordu.
- Hz. İsa gibi insanlar, isyankar olarak yargılanmasına ve çarmıha gerilmiş olmasına rağmen, naaşları Yahudi adetlerine göre uygun olarak gömülmesi için ailelere teslim ediliyordu.
- 11:07Arkeolojik Kanıtlar
- Kudüs'te 1970'te Ha Okulun oğlu Yohanan isimli bir Yahudinin iskeleti bulunmuş ve topuk kemiğine girmiş olan 11 santimlik bir çivi vardı, bu çarmıha gerilmeye dair tek arkeolojik kanıt.
- Garden Tum kesinlikle Hz. İsa turizminin bir parçası olup, Kudüs bir tema parkı durumunda ama buna uygun bazı şeyler barındırıyor.
- Bu yerlerle ilgili önemli bir nokta var: sahici olmasa bile inançlarını ve duygularını bu işin içine katmış insanlar tarafından nesiller boyunca inanç temelli olarak oluşturulmuşlar.
- 12:19Mezarların Tarihi
- Burada Hz. İsa'nın döneminin ardından gelen Bizans periyoduna ait bir mezar görülüyor, ondan 300-400 sene sonra bu değişiklikler mezarın bugünkü halini almasını sağlamış.
- Süleyman Mabedi dönemindeki asıl mezar biraz farklı görünüyordu, maaşların yerleştirildiği raflar vardı.
- Yeni Ahit'teki kanıtlar Garden Tum'in Hz. İsa'nın mezarı olma ihtimalini ortadan kaldırıyor çünkü Hz. İsa zamanında bu mezar zaten 800 yıllıktı.
- 13:31Kutsal Kabir Kilisesi
- Pek çok Hıristiyan, Hz. İsa'nın çarmıha gerildiği veya gömüldüğü yerin Kudüs'ün ortasındaki Kutsal Kabir Kilisesi'nde bulunabileceğine inanıyor.
- Kutsal Kabir Kilisesi bugün de oldukça kalabalık olup, dünyanın dört bir yanındaki pek çok Hıristiyan için burası dünyanın en kutsal yeri.
- Bazı insanlar Hz. İsa zamanında buranın çok daha ufak ve surlarla çevrili bir şehir olan Kudüs'ün dışında olduğuna inanıyor.
- 14:32Kutsal Yağ Taşı
- Kutsal Kabir Kilisesi'nde görülen Kutsal Yağ Taşı, Yuhanna İncili'ne göre Hz. İsa'nın naaşı çarmıhtan alındıktan sonra yere yatırılmış ve müritleri gömülmesi için naaşı hazırlamış.
- Yerel adete göre burası hazırlığın yaşandığı yer ve hacılar taşa dokunuyor, buna pek çok şeyi sürtüyor ve yanlarında kutsanmış birer hatıra olarak götürüyorlar.
- Kudüs'teki deneyimin zirve noktası Kutsal Kabir Kilisesi ve bir zamanlar Hz. İsa'nın yaptığı taşa dokunmak.
- 15:22Kudüs'ün Tarihi
- Romalıların Kudüs'ü yerle bir ettiğini unutmamamız gerek, Josefus oraya giden birinin daha önce burada bir şehir olduğunu asla anlayamayacağını yazmış.
- Hz. İsa zamanındaki her türlü arkeolojik kalıntı yok olmuş olmalı, Romalılar her şeyi yok etmişti.
- Bugün Kudüs'te kutsal kabul edilen yerleri düşünürken bunların daha sonra kutsal olarak kabul edildiğini unutmamalıyız; Kutsal Kabir Kilisesi Bizans İmparatoriçesi Helena'nın bir eseridir ve 300'lü yıllarda Hz. İsa'dan 300 yıl sonra olmuştur.
- 16:10Adem Şapeli
- Adem Şapeli'ne girdik, ortaçağ geleneklerine göre bu kaya Golgota Kayası Hz. İsa'nın üzerinde çarmıha gerildiği nokta ve kayanın kendisinin bu ufak pencerenin arkasında korunduğunu görebilirsiniz.
- Efsaneye göre Adem'in kafatası çarmıhın hemen altına gömülmüş ve yukarıdan kafatasının üzerine gelen bir damla kanla Adem bir anlığına tekrar canlanmış.
- Kalinin temelinde yer alan bir şapel bulunuyor ve çarmıha gerilmenin yaşandığı yer de burada.
- 17:14Çarmıha Gerilme Yeri
- Buranın bu kadar küçük ve derli toplu bir yer olması biraz kullanışlı ve şüpheli görünüyor, neredeyse Hz. İsa'ya inananlar için bir Disney World gibi.
- Bu olayların yaşandığı söylenen zamandan bin yıl sonrasına uzanan gelenekler var, en inançlı Hristiyan bile biraz şüphe duymaya hakkı olmalı.
- Çarmıha gerildiği yeri bulmak tamamen tahmine dayalı bir iş, kutsal yazıtları alıp daha sonra İncil'deki gerçek yerleri araştırmakla ilgili.
- 19:12Melek Odası ve Mezarın Gerçekliği
- Melek Odası, dirilmeden sonra Hz. İsa'nın mezarına gelen kadınların meleğin onları beklediğini görmüş olduğu kutsal oda.
- Bu yer pek de bir mezar gibi görünmediği için taş levhalarla kaplı değil, bu taşlar Hz. İsa'nın döneminden çok sonra kullanılmış.
- Atina'dan gelen bir arkeoloji ekibi buranın altında bir mezar olduğunu belirledi ve burası bir mağaranın parçası, naaşların konulduğu raflardan yerlerden biri.
- 20:09Tarihsel Kanıtlar
- Tarihçiler, arkeologlar, akademi dünyasından insanlar içinse burası Hz. İsa döneminden kalmış olan gerçek bir Yahudi mezarı.
- Buranın Hz. İsa'nın mezarı olduğuna dair elimizde bulunan tek arkeolojik kanıt bunun o zamandan kalma mezar olması.
- Etrafımızda başka mezarlar var ve hepsi de İkinci Tapınak döneminden kalma bir mezarlığa ait.
- 21:36Hz. İsa'nın Ziyaretleri
- Tarihsel Hz. İsa karakteriyle ilgili sorun şu: kanıtlar nerede?
- Hz. İsa'nın ziyaret ettiği söylenen yerler, mekanlar gerçekten mevcut, ancak buralara geldiğine dair kanıtlar nerede?
- Martin Friedlander Kudüs'te yerel bir rehber ve yeni Ahit'e göre Hz. İsa'nın Kudüs'te ziyaret ettiği söylenen bazı önemli yerleri göstermeyi kabul etti.
- 22:17Bethesda Havuzu ve Hz. İsa'nın Mucizesi
- Bethesda havuzunun ardında, duvarın hemen arkasında bir havuz bulunuyor ve Yuhanna İncil'de Hz. İsa'nın Kudüs'teki ilk mucizesini burada gösterdiğinden söz ediliyor.
- Havuza girmekte zorlanan engelli bir adam varmış, havuzun suyu dalgalandığında suya ilk giren kişi iyileşirken bu adam engelli olduğu için hızlı giremiyormuş, fakat Hz. İsa onu iyileştirmiş.
- 22:45Hz. İsa'nın Varlığıyla İlgili Arkeolojik Kanıtlar
- Yakınlarda Hz. İsa'nın varlığıyla ilgili kanıtlar bulmak için Kubbet-üs Sahra'nın üzerinde durduğu, eskiden mabedin olduğu yer inceleniyor.
- Hz. İsa'nın var olduğuna dair arkeolojik bir kanıt bulunmuyor, öldüğü çarmıh hakkında da bilimsel bir kanıt yok.
- Neredeyse her şey isyanlardan sonra Romalılar tarafından büyük bir bastırma ile yok edildi, ancak Via Dolorosa muhtemelen gerçek bir yer.
- 24:17Via Dolorosa ve Hz. İsa'nın Yolculuğu
- Via Dolorosa, Hz. İsa'nın haçı Pilatus'tan çarmıha gerilme noktasına kadar taşıdığı söylenen yer.
- Yol üzerindeki noktalar Hz. İsa'nın acı çektiği yerleri temsil ediyor; birinci noktada ölüme mahkum edildi, son noktalar olan onüç ve ondört'te onun yolun sonunda bir mezarın içine konulduğu yerler.
- İlk nokta günümüz coğrafyasına göre tam olarak sokağın karşı tarafı, daha sonra cezayı uygulayacak olan Roma polisine teslim ediliyor.
- 25:07Hz. İsa'nın Kimliği ve Ölümü
- Eski ayette bir Mesih'in gelip Yahudileri kurtaracağı kehanetinin olduğunu bilen onlarca Mesih'in Kudüs'e gelmiş olduğunu unutmak kolay.
- İncil'in anlattığı kişi ise o zaman siyasi bir provokatör, bir kışkırtıcı ydı ve Romalılar tarafından çarmıha gerilmişti.
- Romalılar insanları gerçekten halkın önünde çarmıha geriyordu, Kudüs'te bir inşaat alanında küçük bir kemik kutusu bulundu ve topuk kemiğine çakılmış olan çivide hala duruyordu.
- 26:36Romalıların Hz. İsa'ya Yaklaşımı
- Romalılar en sert, en sıkı disiplin şekillerine inanıyordu ve yasalara ve düzene tehdid oluşturan herkesten nefret ediyorlardı.
- Hz. İsa tapınakta rahatsızlık yaratmıştı, bağımsız bir güç odağı oluşturan biri gibi görünüyordu çünkü insanlar ona bağlıydı.
- Roma İmparatorluğu kendisini inanılmaz derecede sert ve kanlı bir şekilde koruyordu, herhangi bir isyan kıvılcımını en başında bastırıyorlardı.
- 27:54Hz. İsa'nın Önemi ve Çarmıha Gerilme Yeri
- Hz. İsa kendi zamanında önemli biri değildi, çok az tanınan biriydi ve onu insanların genel olarak ölüm tarihi kabul ettiği otuzüç yılında düşünürsek, Pontus Pilatus'un o dönemde Kudüs'te yaklaşık üçyüz sözde Mesih'i idam ettirdiğini hatırlamamız gerek.
- Çarmıha gerilme gizemini ortaya çıkarmak için bazı kaynaklara göre bu olay Kutsal Kabir Kilisesi'nin olduğu yerde yaşanmış, bazıları da şehir surları dışında yaşandığını söylüyor.
- Dr. Iel Mirron bölgeyi iyi biliyor ve Hz. İsa'nın çarmıha gerilmiş olabileceği bu yeri göstermeyi kabul etti.
- 29:18Golgota ve Çarmıha Gerilme Noktası
- Yeni Ahit çarmıha gerilme noktasını tam olarak vermiyor, kutsal yazılarda bunun kafatası tepesi ya da kafatası anlamına gelen Golgota denen bir yerde olduğu yazılı.
- 1883'te Charles Gordon isimli bir İngiliz Kudüs'ü ziyaret ettiğinde bu bölgeyi yukarıdan gören duvarın üzerinde kalmış ve bugün çok zorlukla görülen bir şey görmüş.
- 20. yüzyılın başında çekilen fotoğrafta kayalıkta iki mağara var, gözler, ağız ve burun gibi görünüyor, bir kafatası gibi görünüyor.
- 30:17Hz. İsa'nın Suçu ve Çarmıha Gerilme Yeri
- Çoğu bilim insanı onun bir isyancı olarak görüldüğü konusunda hemfikir, çünkü Pilatus ona "Sen Yahudilerin kralı mısın?" diye sorduğunda bunu reddetmemiş.
- Bugün Hz. İsa ile ilişkilendirilen pek çok yer, özellikle de çok fazla ziyaretçi çeken noktalar sahte bir şekilde uydurulmuş ve buralar bir hac yeri havasına sahip.
- Çarmıha gerilme noktasında bankların üzerine oturuyor ve tek görülen otobüsler oluyor, bu aklınıza gelebilecek en kaba ve kutsal olmayan şeydir.
- 32:07Talpiot Mezarı Keşfi
- Son yıllarda bilim insanlarının ve uzmanların ilgisini çekmiş yeni bir yer, Kudüs banlörlerinde Talpiot mezarı adı verilen bir nokta.
- Bu sıradan görünüşlü apartmanın üçüncü katında bir teras var ve terasta olağanüstü bir keşfin yapıldığı duyulmuş.
- Bu taş bloğun altında, Kudüs banliyösünde Talpiot mezarı yer alıyor ve burada on kemik kutusu bulunmakta, altı tanesinde kitabeler var, bir tanesinde yazanlar da Yusuf'un oğlu İsa olarak tercüme edilmiş.
- 33:59Hz. İsa'nın Kayıp Mezarı Belgeseli
- 2007'de James Cameron ve arkeolog Simca Jacobovicci tarafından çekilen "Hz. İsa'nın Kayıp Mezarı" belgeseli, dünyanın dikkatini çekti.
- Belgesel, mezarın Hz. İsa'nın aile mezarı olduğunu ve mezardaki kemik kutulardan birinde İsa'nın naaşından kalanların bulunduğunu iddia ediyordu.
- Belgesel, tarihçiler, arkeologlar ve bilim insanları tarafından eleştirildi ve bir hafta içinde gazete manşetlerinde güvenilirliğini yitiren bir teoriye dönüştü.
- 35:32Uydurma Arkeolojik Kanıtlar
- Hz. İsa dünyadaki en büyük ticari figürlerden biri olup, insanların bazı şeyler için kanıt aradıkları bir dönemde yaşıyoruz.
- Tyot mezarı ve James'in kemik kutusu gibi uydurma arkeolojik kanıtlar 1980'lerde ve 2000'lerde ortaya çıktı.
- Bu örnekler, insanların Tanrı'nın oğlu hikayesini boşa çıkarmak için ne kadar çok uğraştığını gösteriyor.
- 36:55Hz. İsa'nın Varlığı Hakkında Şüpheler
- Dünyanın dört bir yanından birçok akademisyenin Hz. İsa'nın var olduğuna dair kesin deliller bulamaması ilginç.
- Agnostik yazar Rafael Lester, Hz. İsa'nın var olmadığını ve Hristiyanlığın kökenleri ile ilgili alternatif bir teorinin daha mantıklı olduğunu düşünüyor.
- Lester'e göre, Pavlus gibi birisi Hristiyanlığı başlatmış ve zaman içinde değişip tanıdığımız Hz. İsa'ya dönüşmüş.
- 38:24Kutsal Yazıların Güvenilirliği
- Rafael Lester, Hz. İsa'nın gerçek bir insan olduğunu, muhtemelen bir tanrı ya da Tanrı'nın oğlu olmadığını söylüyor.
- Yaklaşık 100-150 sene sonra insanlar Kutsal Yazıların Yeni Ahidin kesin bir derlemesini yaptı ve bu adamı bir tür ilahi süper kahramana dönüştürmek için hikayeler yarattılar.
- Pavlus'un yazdıklarında pek çok sorun bulunuyor ve onun tarihi karakter olan Hz. İsa'dan söz etmediği görülüyor.
- 40:19Hz. İsa'nın Varlığı Hakkında Sonuç
- Hz. İsa'nın yaşadığına dair sağlam kanıtlar bulmak çok zor olacaktır çünkü antik tarihle, Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasındaki önyargılar her yerden geliyor.
- Kudüs'ün Hz. İsa ile olan ilişkisi pek çok Hıristiyan için önemli olsa da, tarih boyunca bir tane Hz. İsa vardı ve şimdi etkileyici şekilde iki tane var.
- Hz. İsa'nın Tanrı'nın oğlu olduğuna inanmak duygusal bir inanç olsa da, tarihi kanıtlar bunu kanıtlayamıyor.