Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Selçuk Topal (Selçuk Hoca) arasında geçen bir röportajdır.
- Videoda iki ana konu ele alınmaktadır: İlk bölümde güneş yüzeyindeki koronal delikler, bunların oluşumu ve dünyaya etkileri anlatılırken, ikinci bölümde Netflix'te yayınlanan "Leave the World Behind" (Dünyayı Arkanızda Bırakın) filminin konusu olan internet ve elektronik altyapının kapatılması durumunda dünyada yaşanabilecek senaryolar tartışılmaktadır.
- Röportajda ayrıca 2024 yılında beklenen güneş aktivitesi, jeomanyetik fırtınaların belirtileri ve bunların elektronik sistemlere olası zararları hakkında bilgiler verilmektedir. Film konusunda ise Julia Roberts, Ethan Hawk ve Kevin Bacon'ın başrolde olduğu, Barack ve Michelle Obama'nın prodüktörlüğünde bir kitaptan uyarlanan filmin, dijital ortamın günlük hayattaki önemini vurguladığı ve elektronik altyapının bir hafta kullanılamaması durumunda yaşanabilecek kaosu ele aldığı belirtilmektedir.
- 00:01Güneş'in Yüzeyindeki Kara Delik
- Bilim insanları güneş'in yüzeyinde dünyanın altmış katı büyüklüğünde kocaman bir karanlık delik açıldığını keşfetti.
- Bu delik jeomanyetik fırtınalarla radyasyon akımlarının dünyaya hızla yayıldığını gösterdi.
- Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Selçuk Topal, bu durumu açıklamak için programda yer aldı.
- 00:50Koronal Deliklerin Özellikleri
- Güneş aktiviteleri onbir yıllık bir çevrime sahip olup, şu anda güneş lekesi sayısı giderek artıyor ve önümüzdeki yılın ortalarında maksimuma ulaşacak.
- Koronal delikler, çevresine kıyasla daha soğuk ve düşük yoğunlukta olduğu için morötesi emisyonda kara görünür, ancak aslında gerçek bir delik değil.
- Koronal delikler güneşin manyetik alan çizgilerinin serbest kaldığı ve güneş malzemesinin yüksek hızlarla uzaya yayılabildiği bölgelerdir.
- 01:46Koronal Deliklerin Dünya'ya Etkisi
- Koronal delikler dünyayı hedef alıyorsa, güneşten çıkana yüklü parçacıklar dünyaya gelecek ve jeomanyetik fırtınaların artacağı anlamına gelir.
- Güneş ortalama yirmibeş-yirmialtı günde bir kendi ekseni etrafında döner ve koronal delikler güneşin arkasına doğru hareket ederek günlerce, hatta üç-dört hafta kalabilir.
- Bilim insanları bu tür koronal deliklerin açılabileceği konusunda uzun süredir uyarıda bulunmuşlardır.
- 03:00Jeomanyetik Fırtınalar
- Dünya bir görünmez kalkana sahip olup, uzayda bir manyetik alanı vardır; Mars'ta bu manyetik alan olmadığı için ciddi sorunlar yaşıyor.
- Yüklü parçacıklar ve güneş rüzgarları manyetik alanı deforme edebilir, çok fazla deforme ederse jeomanyetik fırtınalar oluşur.
- Jeomanyetik fırtınaların belirtileri yüksek enlemlerde görülen kuzey ve güney ışıkları yapılarıdır, ancak son zamanlarda düşük enlemlerde de görüldüğü iddia edildi.
- 04:03Güneş Aktivitesi ve Gelecek Beklentileri
- Güneş şu an beklenenden biraz şiddetli ilerliyor ve önümüzdeki sene buna benzer olaylar olabilir.
- 1859'da "Gelin Olayı" adı verilen tarihteki en şiddetli güneş aktivitesi yaşanmış, o dönemde telgraf operatörleri çarpılmış ve malzemeler zarar görmüştü.
- Günümüzde tüm dünya elektroniğe, internete bağımlı olduğu için, internetin kesilmesi ekonomik etkilerden tıp alanında elektriğe bağlı işlemlerin durmasına kadar birçok alanda sorunlara yol açabilir.
- 04:54Güneş'in Tahmin Edilemezliği
- Güneş dörtvirgülyetmiş milyar yaşında olup, birkaç yüz yıldır gözlemleniyor ve birkaç on yıldır uzaydaki teleskoplarla sürekli olarak inceleniyor.
- Güneşin her zaman sürpriz yapma olasılığı var, bu durum depremi tahmin etmeye benzer.
- Güneş'in yüzeyinde ne olacağını anlayıp önlem almaya çalışmak kolay değil, çünkü tüm gezegeni etkileyebilecek bir şeyden bahsediyoruz.
- 06:292024 Yılı Güneş Aktivitesi Beklentileri
- 2024 yılında Keton Olayı gibi yıkıcı bir olayın olma olasılığı yüzde on gibi söyleniyor.
- 2024 yılında Mart ile Ekim ayları arasında maksimum sayıda güneş lekesi, parlama ve koronal kütle atımları görülmesi bekleniyor.
- Koronal kütle atımları ışık hızında yayılacak ve güneşin ışığı bize sekiz dakika sürüyor, bu kütle atımları ise daha yavaş olacak.
- 08:00Erken Uyarı Sistemleri ve Önlemler
- Erken uyarı sistemleri var ve ciddi bir şey olacaksa, 1859'daki olay gibi veya 1980'lerde Kanada'da olan olay gibi, bu sistemler ile bildirilecek.
- Güneşte şiddetli bir olay gelirse, yapılacak en mantıklı şey tüm elektronik sistemleri kapatmak.
- Eğer elektronik sistemleri kapatmazsanız, internet altyapısı, GPS uyduları, radyo vericiler çalışmayacaktır ve bunu düzeltmek haftalar sürebilir, milyarlarca dolarlık küresel ekonomik zarardan bahsedilebilir.
- 10:09Netflix Filmi "Leave the World Behind"
- Konuşmacılar, sohbetlerinin arasına kitap veya film önerileri katıyorlar.
- "Leave the World Behind" (Dünyayı Arkanızda Bırakın) adlı Netflix filmi, internet veya elektronik altyapının kapatılması ve sonrasında yaşanacaklar konusunu ele alıyor.
- Filmin başrolünde Julia Roberts, Ethan Hawk ve Kevin Bacon yer alıyor.
- 11:03Filmin Yapımcıları ve İçeriği
- Filmin yapımcılığını eski Amerikan başkanı Barack Obama ve eşi Michelle Obama yapıyor.
- Film, bir kitaptan yola çıkarak yapılmış ve internet altyapısının kapatılması durumunda yaşanacaklar konusunda korku senaryosu sunuyor.
- Konuşmacılar, günümüzde hastanelerde cihazlara bağlı yaşayan insanlar, bankacılık sektörü ve savunma gibi alanların dijital ortamda olduğunu vurguluyor.
- 12:21Dijital Altyapının Önemi ve Sosyal Yansımaları
- Dijital altyapının bir hafta kullanılamaması, taş devrine dönme anlamına gelecek ve sosyal yansımaları olacaktır.
- Güvenlik kavramı kaybolacak ve sokaklar kaosa dönecektir.
- Konuşmacılar, bu duruma hazırlıklı olmamız gerektiğini belirtiyor.