Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Düzce'de yaşanan 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerini anlatan kapsamlı bir belgeseldir. Belgeselde deprem felaketi yaşayan kişiler, psikologlar, İskan Bakanlığı temsilcileri ve yapı güvenliği uzmanları yer almaktadır.
- Video, depremlerin şiddetini, yıkılan binaları ve can kayıplarını anlatarak başlıyor, ardından deprem sonrası psikolojik etkileri, konut sorunları ve kurtarma çalışmaları ele alınıyor. Son bölümde ise yapı güvenliği konusundaki eksiklikler, deprem zonlama çalışmaları ve Türkiye'de deprem hazırlığı için yapılması gerekenler tartışılmaktadır.
- Belgeselde ayrıca Kuzey Anadolu Fayı'nın yapısı, Bolu ve Düzce'deki deprem zonlama çalışmaları, bina envanterinin çıkartılması ve binaların deprem güvenli yapılması konuları bilimsel açıdan açıklanmaktadır. İstanbul ve Marmara Denizi'nin deprem riski, fay hatlarının durumu ve gelişmiş ülkelerdeki deprem hazırlıklarının önemi de vurgulanmaktadır.
- 00:51Düzce'de Yeni Bir Deprem
- 12 Kasım 1999 saat 18:57'de Düzce'de 7,20 büyüklüğünde bir deprem yaşandı.
- Yaklaşık üç ay önce yaşanan 17 Ağustos felaketinin acısı ve korkusu yüreğinde olan Düzce, bu kez daha şiddetli bir sarsıntıyla karşılaştı.
- Deprem, akşam yemeğine hazırlanan insanları vurdu ve Düzce'yi otuz saniye içinde enkaz yığınına dönüştürdü.
- 01:53Depremin Etkileri
- Kışla birlikte gelen deprem, yanan ocakları ve yıkılan sobaları tutuşturdu.
- Gövdeleri beton bloklara sıkışıp kalanlar, yıkılan sobalardan yayılan alevlerle kavruldu ve dumanda boğuldu.
- Düzce, Kaynaşlı ve Bolu'yu etkileyen deprem öylesine şiddetliydi ki Ankara'yı bile sokaklara döktü ve neredeyse tüm yurt sarsıldı.
- 05:1217 Ağustos Felaketi
- 17 Ağustos gecesi Türkiye, yüzyılın en büyük felaketine uyandı ve sabahın ilk ışıklarıyla yaşanılan dram gözler önüne serildi.
- Koca koca binalar, mahalleler değil, şehirler yıkılmış, binlerce insan ölmüştü.
- Enkazın altından çocuklarını çıkarabilmek için betonları, demirleri tırnaklarıyla kazan anneler, babalar kurtarın bizi diye bağırdığı halde geçit vermeyen beton yığınları yüzünden binlerce insan ölüme gitti.
- 06:1212 Kasım Depreminin Yeniden Yaşatılması
- 17 Ağustos gecesi felakete uyanan Türkiye, daha yaşadığı şoku üstünden atamadan 12 Kasım'da bir kez daha felaket yaşadı.
- 17 Ağustos depreminde sıcağa ve susuzluğa karşı verilen mücadele, 12 Kasım'da soğuğa ve sobaların devrilmesinden dolayı ortaya çıkan dumana, aleve karşı enkaz altında mücadeleyi ortaya çıkardı.
- Kurtulanlar kurtulduklarına sevinemiyor, yaralananlarsa yaralarını düşünecek fırsat bulamıyordu.
- 08:12Deprem Sonrası Durum
- 80 bin nüfuslu Düzce'de ilk depremde hasar gören pek çok bina yerle bir olmuş, itfaiye binasının yanı sıra devlet hastanesi'nin hasarlı binası da yıkılmıştı.
- Geceyi sokaklarda geçiren Düzceliler, yaktıkları ateş çevresinde ısınmaya çalıştılar.
- Deprem sonrası uzun gece boyunca kurtarma çalışmaları, yardımlar güçlükle yapılabildi ve elektriklerin kesilmesi nedeniyle depremden sonraki ilk saatlerde kurtarma çalışmaları otomobillerin farlarının ve bulunan jeneratörlerin ışığında gerçekleşti.
- 09:03Kurtarma Çalışmaları ve Bilanço
- Kurtarma çalışmaları 17 Ağustos'ta yaşanan kargaşadan alınan derslerle bu kez disiplin içinde yürütüldü.
- Silahlı kuvvetler depremden yedi dakika sonra görev başındaydı ve maden işçileri, sivil savunma ekipleri, gönüllü kuruluşlar, yabancı ülkelerden gelen ekipler günlerce bir ümit canlı aradı.
- 12 Kasım depreminde Düzce 710 ölüverdi, yaralı sayısı ise 2679'u buldu.
- 10:02Hasar ve Hasarlı Binalar
- Deprem sonrası Düzce'de 16.666 kişi evini, 3.837 kişi de iş yerini kaybetti.
- Bolu'da ise 468 bina ağır yıkık, 1.115 bina da orta hasar aldı.
- Depremin ardından Bolu Dağı'ndan geçen E-5 karayolunun bir şeridini de yok etti ve D-100 karayolunun Bolu'da bakacak mevkiinde yaklaşık iki metrelik yarık oluştu.
- 10:42Kurtarma Çalışmalarının Devamı
- Canlı ulaşılabilen her kişi zor koşullarda çalışan yardım ekiplerini mutlu ederken, enkazdan sağ insan çıkma umudu hava şartları nedeniyle gittikçe azalıyordu.
- Kazma, çekiç ve balyozla beton yığınları yarıldı ve bazıları yeniden doğdu.
- Yakınlarının, dostlarının ve kurtarma çalışmalarını izleyen meraklıların sevinç çığlıkları arasında yaşama yeniden merhaba diyenler yalnızca Türkiye'yi değil, dünyayı sevince boğdu.
- 12:18Deprem Sonrası Yaşananlar
- Bir kişi, evinin belediye tarafından yıkıldığını ve üç gün sonra cenazelerini çıkardığını anlatıyor.
- Deprem sonrası her şeyi kaybettiğini, evinden hiçbir şey kalmadığını ve her şeye sıfırdan başlamak zorunda kaldığını belirtiyor.
- Deprem sırasında kendini yatak odasının kapısında bulduğunu ve sallantı durduktan sonra dışarı atıldığını söylüyor.
- 14:04Deprem Sonrası Psikolojik Etkiler
- Deprem sonrası depresyon ve sürekli sallantı hissi gibi sinir problemleri yaşadıklarını ifade ediyorlar.
- Yaşam düzeninin rahat olmadığı için sinir sisteminin de etkilendiğini belirtiyorlar.
- Kalıcı konutların yapılması ve yerlerine geçilmesiyle bu durumun unutulabileceğini umuyorlar.
- 14:39Kayıplar ve Belirsizlik
- Bir kişi eşini, evini, işini ve iki çocuğunu kaybettiğini, birinin balta limanda yattığını anlatıyor.
- Annelerinin evinin yandığını ve büyük bir felaket yaşadıklarını ifade ediyor.
- Hala belirsizlik içinde olduklarını ve ilk hayatlarıyla şu anki hayatları arasında uçurumlar olduğunu belirtiyorlar.
- 15:17Kurtarma Süreci
- Bir kişi, akşam yemeği yedikten sonra odalarına dağıldıklarını ve sekiz saat boyunca kurtarılmayı beklediklerini anlatıyor.
- Ölümle burun buruna geldiklerini ve ameliyat geçirdiğini söylüyor.
- O dakikaların sekiz saat gibi geldiğini ve sarsıntı olduğunda evde kalamadıklarını, çadırda kaldıklarını belirtiyor.
- 16:15Konut Sorunları
- Bir kişinin evinin hasarlı olmadığını, yanındaki büyük bina üstlerine gelince hasarlı olduğunu anlatıyor.
- Banyo sorununun en büyük sorunlarından biri olduğunu ve konut sorunlarının çok olduğunu belirtiyor.
- Dışarıda çadırlarda kaldıklarını ve en kısa zamanda prefabrik konut istediklerini söylüyor.
- 16:59Düzce'nin Eski Hali
- Bir kişi, Düzce'nin eski halini, parklarını, sıcaklığını ve insanların birbirine neşesini özlediğini belirtiyor.
- Düzce'nin oturumlu ortamları, kafeteryaları ve alışveriş merkezleriyle bir başka düzeyde olduğunu söylüyor.
- Toparlanmaya çalıştıklarını ancak eskisinden daha iyi olacağına inandıklarını ifade ediyor.
- 17:27Depremden Sonra Yaşananlar
- Bir kişi, üç katlı bir evin altına gittiğini ve orada zor durduğunu anlatıyor.
- Çocukların evlerini, apartmanlarını, merdivenleri ve balkonda oturmayı özlediklerini belirtiyor.
- Depremden sonra rüyaların unutturmadığını ve her seferinde gözyaşlarına boğulduklarını söylüyor.
- 18:09Depremin Psikolojik Etkileri
- Art arda gelen depremlerin sadece felaket bölgesinde değil, tüm Türkiye'de psikolojik yıkımlara yol açtığını belirtiyorlar.
- Depremin yaşantıyı iki parçaya ayırdığını ve sadece beton yapıları değil, ruhları da vurduğunu söylüyorlar.
- Depremden sonra en çok görülen rahatsızlığın post travmatik stres bozukluğu olduğunu ve ilk aylarda yoğun tespit ettiklerini belirtiyorlar.
- 19:17Deprem Sonrası Psikolojik Sorunlar
- Hastaların devamlı deprem beklentisi, huzursuzluk, uykusuzluk, baş uyuşmaları, karın ağrıları ve gece kabusları gibi şikayetlerle başvurduklarını anlatıyorlar.
- Depremi yaşamış ama kaybı olmayanların bir-bir buçuk ay içinde kendiliğinden düzelen post-travmatik stres bozuklukları olduğunu belirtiyorlar.
- Kaybı olanlarda kaygı bozuklukları veya depresyonlar şeklinde belirtilerin ortaya çıkması olası olduğunu söylüyorlar.
- 20:17Deprem Sonrası Destek
- Kaygı bozuklukları, depresyonlar ve post-travmatik stres bozukluklarının bazen hiçbir destek olmadan kendiliğinden düzelebileceğini belirtiyorlar.
- Bu sorunların belirli bir süre içerisinde organizmanın kendi gücüyle aşılabildiğini söylüyorlar.
- Bu söz konusu olmazsa profesyonel yardım ve destek gerekli olduğunu vurguluyorlar.
- 21:26Kuzey Anadolu Fayı
- Geçen yıl meydana gelen iki yıkıcı depremin Kuzey Anadolu fayının Doğu Marmara kesiminde gerçekleştiğini belirtiyorlar.
- Kuzey Anadolu fayının Erzincan'ın doğusundan Karlova'dan başlayıp Marmara Denizi'ne kadar uzanan 1300 kilometrelik bir fay olduğunu anlatıyorlar.
- Japonya'nın deprem ülkesi olduğunu ilkokuldan beri öğrenmeye başladıklarını, ancak Kuzey Anadolu fay hattından geçen yıla kadar habersiz olduklarını söylüyorlar.
- 22:24Deprem Serisi
- Kuzey Anadolu fayında son yüzyılda bir deprem serisi başladığını belirtiyorlar.
- 1939 Erzincan depremi ile bu 39'dan sonra sürekli depremler batıya doğru göç ederek 1967 yılına kadar Adapazarı bölgesine kadar altı tane büyük deprem olduğunu anlatıyorlar.
- Son iki depremin Kuzey Anadolu fayının Adapazarı yöresinde batı devamı üzerinde meydana geldiğini belirtiyorlar.
- 22:53Düzce Depremi
- 17 Ağustos depremi sonrasında Düzce fayının doğu yarısına bir stres birikimi meydana geldiğini ve bu fayın doğu yarısını tetiklemesi sonucu bir deprem olabileceği yönünde rapor ettiklerini belirtiyorlar.
- Bu raporların TÜBİTAK ve ilgili makamlara tesliminden iki gün sonra depremin meydana geldiğini söylüyorlar.
- İkinci depremin bir depremdeki kırılmanın bittiği yerden başlayarak daha doğuya doğru ilerlemesi ve Düzce'nin yakınından geçmesi, Düzce'de daha büyük bir etki yarattığını belirtiyorlar.
- 23:45Düzce Depremi Sonrası Durum
- İlk depremden sonra birçok insan evlerini terk etmiş ve hasar gören evler boşaltılmıştı, bu nedenle Düzce'de daha az can kaybı olmuştu.
- Düzce'deki binaların yaklaşık %40'ı kullanılamaz hale gelmiş, ağır hasarlı veya yıkılmış durumdaydı.
- Deprem sonrası önce caddeler ve sokaklar mesken tutulmuş, ardından çadır kentleri ve prefabrik evler kurulmuş, ancak Türkiye hala kışın ortasında çadırda yaşayan insanlara ağlıyor.
- 24:39Yeni Kent Kurma Çabaları
- Depremzedeleri sıkıntılı hayat şartlarından kurtarabilmek için yeni kentler kurma çabası sürüyor.
- Düzce'nin geleceğini taşıyan Nalbantoğlu bölgesi, şehir merkezine duble yollarla bağlanacak ve 300 bin insanın barınabileceği bir yer olarak planlanıyor.
- İlk etapta yaklaşık 9 bin küsur konutun altyapı inşaatı sürdürülüyor ve 7 bin konutun ihaleleri yapılmış durumda.
- 25:39Konut İnşaatı Durumu
- Düzce'de konutlar büyük bir hızla devam ediyor ve şu an itibariyle %33 mertebesi yakalanmış durumda.
- Nalbantoğlu bölgesinde ise depremin hemen akabinde başlatılan çalışmalar %75 mertebesini tamamlamış durumda.
- Aralık ve Ocak ayı içerisinde bu konutların tamamı bitirilmiş ve vatandaşlara teslim edilmiş olacaktır.
- 26:19Düzce'nin Mevcut Durumu
- Bolu ilinde orta hasarlı binaların onarımında daha ileri bir konumda olunurken, Düzce bu konuda biraz daha yavaş gidiyor.
- Orta hasarlı konutlarla ilgili yapılan müracaatlar günlük ödeme yapılabiliyor, kalıcı konutlarla ilgili ödemeler ise istihkakın incelenmesinden Ankara'ya intikalinden itibaren 24 saat içerisinde yapılabiliyor.
- Düzce'nin yarıdan fazla nüfusu (25-30 bin civarında) prefabriklerde ve mütevazi mekanlarda, 3-4 bin vatandaş ise çadırlarda barınmaya çalışıyor.
- 28:29Depremden Öğrenilen Dersler
- Marmara ve Düzce depremleri ile fay hattı, öteleme, risk dereceleri, depremin büyüklüğü, şiddeti, akut sivil toplum örgütleri ve ceset torbası gibi yeni sözcükler yaşantımıza girdi.
- 17 Ağustos ve 12 Kasım depremleri, çok katlı yapılaşmanın yoğun olduğu gevşek alüvyon zeminler üzerinde bulunan yapılarda büyük can kaybı ve hasarın olabileceğini gözler önüne serdi.
- Felaket bize doğal afet öncesi ve sonrasında yapmamız gerekenlerin ne olduğunu tam olarak bilemediğimizi, hazırlıklarımızın yetersiz olduğunu öğretti.
- 29:56Gelişmiş Ülkelerin Örnekleri
- Amerika Birleşik Devletleri'nde meydana gelen 7 büyüklüğündeki deprem, on binlerce insanın can vermesiyle sonuçlanırken, raydan çıkan bir trenin çevreye verdiği hasarla sınırlıydı çünkü geçmiş depremlerin ardından bilimsel çalışma yürütüp depreme önceden hazırlıklı olmayı öğrenmişlerdi.
- Gelişmiş ülkelere doğru gittikçe aynı boyutlardaki doğal afetlerin yapmış olduğu yıkımlar azalıyor.
- Tayvan'da 7,60 büyüklüğünde deprem yaşanırken can kaybı ve yıkım çok küçüktü, Japonya'da ise sürekli yaşanan 7'nin üzerindeki depremlerdeki can ve mal kaybının azlığı Türkiye'nin hazırlıksızlığını gösteriyor.
- 31:21Yapı Güvenliği ve Onarım
- Türkiye 1950'lerden itibaren büyük bir şantiyeye dönüştü, şehirler büyük nüfus artışlarına sahne oldu ve kontrolsüz arazi kullanımı meydana geldi.
- Yapıların olması gereken dayanıma ve kaliteye yeteri kadar ihtimam gösterilemedi.
- Türkiye'de mühendis ve mimar kesimine büyük bir görev düşüyor; yerleşim merkezlerindeki binaların taranıp hangilerinin en fazla hasar görmeye görebileceklerinin ortaya konulması ve bu binaların öncelikli olarak güçlendirilmesi yapılacak işlerin başında geliyor.
- 32:46Yapı Güçlendirme Yöntemleri
- Yapılara uygun, uygulanabilir, ucuz ve çok sayıda yapı tarafından kullanılabilen bir yöntem bulunması gerekiyor.
- Mevcut duvarların iki yanına hasır çelik koyup bunları birbirine bağlamak ve üzerine beton püskürtmek suretiyle yapılan başka bir modelde denemeden sonra hemen hemen hiçbir çatlak göstermeden özel bir davranış göstermiş durumda.
- Onarım ve güçlendirmenin nasıl yapılması gerektiği konusundaki mevcut bilgiyi yayma ve yeni bilgi üretme son derece önemlidir.
- 33:50Yapı Güvenliği İçin Gerekli Adımlar
- Binasını güçlendirme projesini usulüne uygun olarak hazırlatmış bulunan insanlara destek çıkılması gerekiyor.
- Kalitesiz yapıları güçlendirmeye çalışmak çoğu yerde gereksiz bir masraftır, bunlar çirkin yapılar ve kent estetiğini bozan yapılar.
- Yapı güvenliği sağlanırsa diğer alanlardaki eksiklikler önemini yitirecek, yapılar yeterince güvenli olursa olacak depremler felaket olmaktan çıkacak ve hasar tümüyle ortadan kalkacak.
- 35:51Yapı Yönetimi Kanunu ve Önemi
- Yapı yönetimi hakkındaki kanun hükmünde kararname ile getirilen sistem, iyi işletilirse Türkiye'nin büyük eksikliğini giderebilecek rasyonel bir sistemdir.
- Kanunun düzgün uygulanabilmesi için bazı değişiklikler ve geliştirmelerin yapılması gerekiyor.
- Yapı yönetimi hakkındaki kanun hükmünde kararname Türkiye için fevkalade önemli ve ciddi bir başlangıçtır.
- 36:35Deprem Riski ve Önlemler
- Asıl meşgul olunması gereken şey, oturulan oda, kullanılan konut ve civarındaki kanalizasyon, su ve diğer altyapı tesisleridir.
- Bolu olmak üzere deprem konusunda zonlama, mikrozonlama çalışmaları ve bina envanterinin çıkartılıp değerlendirilmesi gerekiyor.
- 17 Ağustos depreminin ardından fay doğuya doğru ilerleyerek Düzce'yi vurdu, ancak fay'ın batı bölümünün durumu da önemlidir.
- 37:35İstanbul'un Deprem Riski
- Marmara Denizi'nin içinde İstanbul için önemli bir tehlike yatıyor.
- İstanbul ve çevresinin deprem riskinin belirlenmesinin bir an önce yapılması gerekiyor.
- Kuzeye gittikçe faydan uzaklaşıldığı için deprem tehlikesinin azaldığı söylenebilir, ancak İstanbul'un Marmara'ya açılan bölümü daha risklidir.
- 38:24Depremden Öğrenilen Dersler
- Yaşanan iki büyük acı, Türkiye'nin deprem ülkesi olduğunu ve mekanların altında fay hatlarının bulunduğunu öğretti.
- Binaların deprem güvenli yapılması, onarılması ve güçlendirilmesi önemini anladık.
- Depremle savaşabileceğimizi kanıtlamak için hazırlanan düzenlemeleri uygulayabilme yolunda tüm vatandaşların üzerine düşeni yerine getirmesi gerekiyor.
- 39:05Depremle Yaşam Bilinci
- Depremde on binlerce insanın beton tozlarına, kalıplarına, demir yığınlarına kurban verilmesi acı bir ders oldu.
- Beton zeminlerin altında ağlayan bebeklerin sesi, nefes alabilmek için çabalayanların çığlıkları ve annelerin gözyaşlarını unutmadan depremle yaşama bilincini edinmeliyiz.
- Gerçeği anlamamız pahalıya mal oldu, bu defa unutmamalıyız.