Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Gezegenimizin Mucizevi Köşeleri" adlı belgesel serisinin bu bölümü, Bolivya'nın doğal güzelliklerini ve kültürel mirasını tanıtmaktadır.
- Video, Antiplano platosundan başlayarak dünyanın en büyük tuz gölü Salar de Uyuni, Fotosi şehri, Yungas bölgesi ve Titicaca Gölü'ne kadar uzanan bir yolculuk sunmaktadır. İlk bölümde Bolivya'nın zıtlıkları ve doğal mucizeleri gösterilirken, ikinci bölümde Titicaca Gölü'nün 270 metre derinliğine sahip olması, Güneş Adası'nın efsaneleri, gölün tarihi eserleri ve yerel halkın geçim kaynakları anlatılmaktadır.
- Belgesel, Bolivya'nın farklı bölgelerindeki yaşam koşullarını, kültürel özelliklerini ve doğa ile insan kültürü bir araya gelerek oluşturduğu nefes kesici manzarayı vurgulamaktadır. Video, bir sonraki bölümde Afrika'ya, ardından Letonya, Gürcistan gibi bölgelere gidileceği bilgisiyle sona ermektedir.
- Bolivya'nın Doğal Manzaraları
- Bolivya, Antiplano'nun yüksek platosundan dünyanın en büyük tuz gölü olan Salar de Uyuni'ye kadar sayısız büyüleyici doğal manzaraya sahiptir.
- Yolculuk, dünyanın en tehlikeli yolu olan Ölüm Yolu'nu kullanarak Jungas bölgesine doğru birkaç bin metre alçalacak ve Titicaca Gölü'nün kıyısında tamamlanacaktır.
- Jungas bölgesinde yerliler tarafından çok sevilen, ancak kötü ününe sahip koka bitkisi ile karşılaşılacaktır.
- 00:44Salar de Uyuni Gölü
- Antiplano platosunda deniz seviyesinden 3700 metre yükseklikte dünyanın en büyük tuz gölü olan Salar de Uyuni bulunmaktadır.
- Bolivya'nın Kuaterner dönemine ait gölü neredeyse tamamen buharlaşarak 10.500 km²'lik bir alana sahip bir tuz gölü bırakmıştır.
- Salar, Bolivya için dipsiz bir tuz kaynağıdır ve bugünkü üretim hızıyla yılda yaklaşık 25.000 ton tuz üreterek 400 yıl daha faaliyette kalabilir.
- 02:09Salar'ın Özellikleri
- Tuzlu kabukta hiçbir ağaç hayatta kalamaz, ancak yerel halktan biri evini ahşaptan inşa etmek yerine tuz blokları kullanmıştır.
- Salar'ın düz ufku tek bir ada olan Inkahuasi adası tarafından bozulmaktadır ve bu ada İspanyolca "Balık Adası" olarak da bilinmektedir.
- Salar'daki tek bitki türü on metreye kadar büyüyebilen yaşlı kaktüslerdir.
- 03:17Fotosi Şehri
- Salar'ın yaklaşık 200 km kuzeybatısında Bolivya'nın en güzel şehirlerinden biri olan Fotosi şehri vardır.
- Fotosi, İspanyollar tarafından 1545 yılında bir çobanın yakınlarında bir gümüş kaynağı keşfetmesinden kısa bir süre sonra kurulmuştur.
- Fotosi, deniz seviyesinden 4000 metre gibi inanılmaz bir yükseklikte yer almaktadır ve bir zamanlar Güney Amerika'nın en büyük ve en zengin şehriydi.
- 03:49Serro Rico Dağı
- Fotosi, büyüleyici pembe bir dağ olan ve zengin dağ anlamına gelen Serro Rico'nun eteklerinde yer almaktadır.
- Antik Inkalar bu dağın altında yatan büyük bir gümüş rezervinden haberleri olduğu söylenir, ancak gümüşü 16. yüzyılda İspanyollar çıkarmaya başlamışlardır.
- Dağın içinde kazılmış binlerce geçit bulunmaktadır ve bol miktarda gümüş kaynağı bulmak hala mümkün, ancak bu iş giderek daha da zorlaşmaktadır.
- 04:28Madenlerde El Tüyo
- Her katta garip bir korkuluk bulunmaktadır ve bu, amca anlamına gelen ve kötülüğün vücut bulmuş halini temsil eden el tüyodur.
- Madenciler her vardiyadan önce el tüyoya uğrar ve adak olarak sigara, alkol ve biraz kurutulmuş koka yaprağı sunarlar.
- Bilinenlere göre zamanında madenlerde çalışan İspanyollar elo'yu batıl inançlı Kızılderilileri korkutmak için kuyulara yerleştirmişlerdir.
- 05:48Antiplano'nun Doğal Yaşamı
- Antiplano platosu inanılmaz yüksekliği nedeniyle ve aynı zamanda bu yükseklikte çok az evcil hayvan yetişmesinden dolayı oldukça seyrek nüfusludur.
- Plato'da yaşayan yerleşimci aileler la guanaco yetiştirmektedir, çift parmaklı bir hayvandır ve pusuya yatar, yani bir seferde her iki sol bacağını, ardından da her iki sağ bacağını kullanarak yürür.
- Antiplano'nun engin düzlükleri misafirperver olmayabilir, ancak inanılmaz manzaralar sunar ve doğa ana burada gerçekten gücünü, güzelliğini ama aynı zamanda da kırılganlığını gözler önüne seriyor.
- 07:42Ölüm Yolu
- Antiplano platosu'ndan yola çıkıp birkaç bin metre daha altına Bolivya'nın Los Yungas bölgesine giderken dünyanın en tehlikeli otoyollarından biri olarak bilinen Meşhur Ölüm Yolu'ndan geçmek gerekiyor.
- Yaklaşık 70 kilometrelik tehlikeli inişe başlamadan önce tüm araçların teknik kontrolden geçmesi gerekiyor ve yolda meydana gelebilecek herhangi bir arıza, Bolivya'nın başkenti La Paz'la Los Ygas bölgesini birbirine bağlayan tek yolun kapanması anlamına gelecektir.
- Devlet, yolun en tehlikeli bölümünün yeniden inşası için büyük yatırımlar yaptı, yol genişletilerek iki şeride çıkarıldı, hem asfalt kullanılarak yüzey yeniden yapıldı hem de şelaleler yolun altına doğru kaydırıldı.
- 09:36Los Yungas Bölgesi
- Hava gittikçe kapanıyor, yağmur ve sis olağan bir durum olsa da yolcular için daha fazla sıkıntı yaratmaktadır.
- Yükseklik azaldıkça iklimde yavaş yavaş değişmektedir, Los Ygas eyaletinin yağmur ormanlarına yaklaşıldığında hem sıcaklık hem de nem oranı artıyor.
- Fauna ve flora, Bolivya'nın kuzeyinin tropik bölgelerde yer aldığını ve bu nedenle Amazon ormanlarının bir kısmının yavaş yavaş ortaya çıktığını gösteriyor.
- 10:26Koka Bitkisi
- Los Yungas'ta yetiştirilen en önemli ürünlerden biri kokadır ve yerel halk kokanın pek çok kullanım alanının farkındadır.
- Şakakları ovmak için koka yaprakları kullanmak baş ağrısını geçirir, balla karıştırılan koka mide rahatsızlığı için mükemmeldir ve iddiaya göre koka yapraklarını çiğnemek yüksekliğe alışmaya yardımcı olur.
- Bolivya, koka yetiştirmenin yasal olduğu birkaç ülkeden biridir ve yaklaşık yarım metre boyundaki çalıların parlak yeşil yaprakları vardır ve düzgün küçük arazilerde yetiştirilir.
- 11:01Koka Yetiştiriciliği
- Ideal bir iklim koşulunda, yapraklar yılda dört kez elle toplanır ve kurutulur, yağmurlu Yungas'ta bu bazen zor olabiliyor ama güneş ışığında iki saat durması yeterli oluyor.
- Koka yetiştiriciliği Amerika Birleşik Devletleri için uzun zamandır bir sorundur, beyaz kristal bir toz olan kokain, ormandaki gizli laboratuvarlarda koka yapraklarından üretilmekte ve sık sık Amerika Birleşik Devletleri pazarına girmektedir.
- Koka yetiştiriciliği, yerel halk için çoğu zaman geçimlerini sağlamanın tek yoludur, bir kese kurutulmuş koka yaprağı 40 dolar değerindedir ve her bir kese 12 kişinin geçimini sağlıyor.
- 12:06Altın Üçgeni
- Dağlardan daha aşağılara indiğimizde kendimizi altın bir üçgenin içinde buluyoruz, burada yağmur ormanları, Rio Coroico, Rio Ma, Piri ve Rio Tipuani olmak üzere üç güzel ve vahşi nehrin yanından geçerek dik vadilere uzanıyor.
- Gölgedeki sıcaklık 35 derece civarındadır ve çevredeki sulak alanlarda bitmek bilmeyen sivrisinek sürüleri için ideal bir yaşam alanıdır.
- Bolivya'da kokaya bazen yeşil altın dense de burada normal altında bulunur, yerel altın arayıcıları geçici barınaklarda yaşayıp, ilkel tekniklerle yapay şelalelere yönlendirilen akarsularda maden arıyor.
- 13:53Titicaca Gölü
- Bolivya zıtlıklar ve doğal mucizeler ülkesidir ve bugünkü maceramızı Antiplano platosu'nda deniz seviyesinden yaklaşık 4000 metre yükseklikte yer alan ünlü Titicaca Gölü'nün kıyısında sonlandıracağız.
- Bu muazzam göl 58.000 metrekarelik bir yüzölçümüne sahiptir ve aynı zamanda dünyada gezilebilen en yüksek göldür, gölün en dar yeri olan Tikina Boğazı'nın uzunluğu bir kilometreden daha azdır.
- Su ulaşımı olmadan Bolivya'nın San Pedro ve San Pablo köylerine ancak Peru üzerinden çok uzun bir yoldan ulaşılabilir, duba tarzı feribot tekneleri çok güvenli görünmese de sağlamdır ve elverişsiz hava koşullarına rağmen yolculuk şaşırtıcı derecede sakindir.
- 15:09Titicaca Gölü'nün Gizemli Adaları
- Titicaca Gölü'nün 270 metre derinliğe sahip olması şaşırtıcı ve korkutucu olabilir.
- Güneş Adası, gölün ortasında yer almakta ve efsaneye göre ilk Inkalar olan Manko Cappara ile kız kardeşleri Mama ve Oslo'nun doğum yeri olarak kabul edilmektedir.
- Yerel halk, adanın derinliklerinde antik bir kentin yattığına inanmakta ve bu şehrin Titicaca Gölü ortaya çıkmadan önce de var olduğu söylenmektedir.
- 16:11Gölün Tarihi Eserleri ve Doğal Kaynakları
- Gölde Escalera dellinka gibi çeşitli anıtlar bulunmaktadır; merdiven, çevredeki teraslı su bahçelerini sulayan güçlü bir kaynak olan Fuente Dalinkaya çıkmaktadır.
- Adadaki su, ziyaretçilerine aşk, sağlık ve hiç bitmeyen bir gençlik bahşetmektedir.
- Yamuk pencereli ve oyukları olan iki katlı Pilkokainna Tapınağı'nın kalıntıları iki kilometre ilerde yer almaktadır.
- 16:59Gölün Ekonomik Önemi
- Göl, tarihi eserlerinin yanı sıra yerel halk içinde önemli bir geçim kaynağıdır.
- En popüler yerel balık olan alabalık, 1939'da yapay olarak bırakıldığından beri burada yetiştirilmektedir.
- Yerel halkın çoğu, çok sayıda balıkçının yanı sıra tarımla uğraşmakta ve en yaygın ürünler mısır ve patatestir.
- 18:04Siroki Adası ve Kamış Tekneleri
- Göldeki diğer adanın adı Siroki'dir ve ünlü kamış teknelerin evidir.
- Kamış tekne yapımının Inkalardan miras kalan bir gelenek mi yoksa daha da eski bir gelenek mi olduğunu kimse bilmiyor.
- Geleneksel bir teknik olan kamıştan tekne yapımının yerini artık kalaslar ve çiviler almaktadır.
- 18:47Kamış Teknelerinin Yapımı ve Kullanımı
- Adada bu klasik kamış teknelerinin yapımında uzmanlaşmış sadece tek bir atölye kalmıştır.
- Birkaç metre uzunluğundaki bir teknenin yapımı sadece üç gün sürüyor ve yaklaşık elli kucak dolusu kamış dalı gerektiriyor.
- Düşük maliyetli olmasına rağmen, bu tür yüzen araçların üretimi karlı değildir; bir teknenin ömrü hiçbir zaman bir sezonu yani ortalama sekiz ayı geçmemektedir.
- 19:20Kamış Teknelerinin Kültürel Önemi
- Bu atölye, 1970 yılında ünlü Norveçli gezgin Thor Heydall tarafından Ra II gemisini inşa etmesine yardımcı olması için seçilmiştir.
- Tehlikeli görünümlü kamış tekneler anlamına gelen Balsas de Totoa, şu anda sadece en yoksul balıkçılar tarafından kullanılıyor.
- Teknelerin ucundaki puma başının, özellikle gece avlarında şans getirdiğine inanılıyor.
- 20:12Gölün Arkeolojik Mirası
- Gölden yaklaşık yirmi kilometre uzaklıktaki açık bir düzlükte belirgin bir tepe var ve burada arkeologlar eski bir gözlemevi olan gizemli Akapana piramidinin temellerini ortaya çıkarmaktadır.
- Dikilitaşlar anlamına gelen Kalasasai adlı yükseltilmiş dikdörtgen platform, eskiden bir mezarlık alanıydı.
- İnsan yüzü taş blokların yanı sıra üç metre yüksekliğinde devasa bir güneş kapısı da bulunmaktadır; ağırlığı on ton olan taş blok, daha önceki kullanımı sırasında zarar görmüştür.
- 21:15Copacabana Kasabası
- Copacabana sadece Rio de Janeiro'nun dünyaca ünlü bir plajı değil, aynı zamanda Titicaca Gölü'ne doğal bir geçit oluşturan iki dik yamacın arasında yer alan bir kasabanın da adıdır.
- Kasabanın başlıca özelliği, 16. yüzyıldan kalma ve bu tapınaktan hiç ayrılmamış siyah bir heykel tarafından temsil edilen Copacabana Bakiresine adanmış bir katedraldir.
- Tüm Bolivya'nın kurucusu 1620 yılında İspanyollar tarafından inşa edilen görkemli bir mekanda yer almaktadır ve katedralin mağribi tarzına sahip olduğu göz ardı edilemez.
- 23:01Yolculuğun Sonu ve Gelecek Keşifler
- Bolivya'nın doğa mucizelerini araştırdığımız bugünkü yolculuğumuzu Titicaca Gölü'nün gizemli ve büyüleyici yüzeyinde sonlandırıyoruz.
- Gezegenimizin mucizevi köşelerine yaptığımız yolculuk şimdilik sona eriyor ve bir sonraki keşif Afrika'ya gidicek.
- Daha sonra Kuzeye doğru Letonya'ya Kuzeme şehrine gidicek, burada Avrupa'nın en geniş şelalesine ve nesli tükenmek üzere olan bazı hayvanlara hayran kalıcaz.