Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Michael Sven (veya Michael Saldı) adlı bir diplomatın hikayesini anlatan dramatik bir film veya dizi bölümüdür. Michael, babasının diplomat olması nedeniyle diplomat olmak istemiş ve Birleşmiş Milletler'de lobici olarak çalışmaya başlamıştır.
- Video, Birinci Körfez Savaşı sonrası Saddam Hüseyin'e karşı uygulanan ekonomik yaptırımlar nedeniyle Irak halkının açlık çekmesini önlemek amacıyla tasarlanmış "Gıda İçin Petrol" programındaki yolsuzlukları konu almaktadır. Michael, Bağdat'ta bu programın gerçek durumunu araştırırken, Saddam'ın kitle imha silahlarını sakladığı yerin bulunması ve milyarlarca dolar para çalması hakkındaki bir komplo keşfeder.
- Hikaye, Michael'ın rapor hazırlama süreci, Paşa adlı Iraklı yetkiliyle olan ilişkileri ve sonunda 56 farklı ülkeden 2000'den fazla şirketin Saddam'dan rüşvet aldığını ve 20 milyar doların üstünde paranın başka yere aktarıldığını ortaya çıkarmasıyla devam eder. Skandalın ortaya çıkmasıyla Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Costa Passas istifa etmek zorunda kalır ve bu olay Birleşmiş Milletler tarihindeki en önemli reform hareketinin başlamasına neden olur.
- 00:25Michael'in Hikayesi
- Michael, diplomat olmak isteyen bir genç olarak hikayesini anlatıyor.
- Babası Lübnan'da 1983'te Beyrut'taki Amerikan Büyükelçiliği'ne düzenlenen bombalı saldırıda hayatını kaybetmiş.
- Michael, babasının Birleşmiş Milletler'in kuruluş hikayesini anlatmasından etkilenerek diplomat olmak istemiş.
- 03:43Birleşmiş Milletler'de Görev
- Michael, Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Baş Yardımcısı'nın özel kalemi olarak görevlendirilmiş.
- Görevi, Birleşmiş Milletler'in en büyük insani programı olan "Gıda İçin Petrol Programı"nın raporlarını hazırlamak.
- Program, 1995'te Güvenlik Konseyi kararı 986 ile kurulmuş ve Irak petrolü satışı Birleşmiş Milletler tarafından yönetilerek insani yardım amacıyla kullanılacak.
- 06:39Programın Sorunları
- Gıda İçin Petrol Programı siyaseten istismar edilen bir konu olmuş ve programın bütçesi diğer programların toplam bütçesinin iki milyarından fazla.
- Program, Birinci Körfez Savaşı sonrası ekonomik yaptırımlar nedeniyle açlık çeken Irak halkına temel gıda ve ilaç sağlamak amacıyla tasarlanmış.
- Irak petrolü Birleşmiş Milletler gözetimi altında piyasa fiyatına satılıyor ve programın finansmanı sağlanıyor.
- 11:19Bağdat'a Yolculuk
- Michael, Bağdat'a giderek programın raporunu hazırlamak için görevlendirilmiş.
- Bağdat, hayal edilemeyecek kadar tehlikeli ve tuhaf bir yer olarak tanımlanıyor.
- Her altı ayda bir daimi varlığın meşrulaştırılması gerekiyor ve rapor yazarken iyi şeyleri vurgularken zorlukları en aza indirmek gerekiyor.
- 14:16Programın Gerçekleri
- Irak halkının %60'ı hayatta kalmak için Birleşmiş Milletler'in temin ettiği malzemelere bel bağlıyor.
- Son on ay içinde Iraklı çocuklardaki kötü beslenme oranının %50 oranında azaltılmış ve ölüm oranı ciddi biçimde düşmüş.
- Programda yozlaşma yayılıyor, herkes sistemi dolandırıyor ve ilaçlar karaborsada satılıyor.
- 18:33İstihbarat Ajansı ve Irak'taki Durum
- Michael, Ayşe ve Muhammed ile tanışıyor ve istihbarat ajansının tüm odalarının dinlendiğini öğreniyor.
- İstihbarat ajansında herkesin kendi amacı var: Saddam'ın babasına saygısızlık edenler, demokrasinin yayılacağına inananlar, Putin'un başarısız olmasını isteyenler, Çin'in yeni piyasalar isteyenler ve petrol şirketlerinin Irak'ı sömürmek için yaptırımların kalkmasını isteyenler.
- Doktorun söyledikleri ve ortadan kaybolan ilaçlar konusunda endişeler var, ancak raporun bölge müdürü tarafından onaylanması gerekiyor.
- 20:35Kişisel Deneyimler ve Yolsuzluk
- Michael, otuz sene önce gripten ölen bir oğlu olduğunu ve şimdi çocuk sahibi olamadığını anlatıyor.
- Bir çalışan, ilaç karaborsasından söz edildiğinde şaşırmadığını ve patrona söyleyeceğini belirtiyor.
- Bağdat'ın dışında yiyecekler farklı yerlere gidiyor, elektrikler kesiliyor, haraç alma ve rüşvet gibi yolsuzluklar var.
- 22:26Gizli Bilgiler ve Tehditler
- Bir çalışan, patronun Madam'ı istediği kıvama getirmek için gizli bir düğme aradığını sorguluyor.
- Michael, bir trafik kazasının aslında bir suç olduğunu ve bir kişinin yolsuzlukları ortaya çıkardığı için öldürüldüğünü öğreniyor.
- Birleşmiş Milletler'deki birinden çok korktuğu ve yozlaşmanın başındaki isimden bahsediliyor.
- 24:38İstihbarat Dairesi ve Tehdit
- İstihbarat dairesi, Michael'ın kaldığı odada dinleme cihazı olabileceğini düşündüğü için endişeleniyor.
- Bir tercüman, Michael'a hizmet ücreti olarak küçük bir zarf veriyor ve Irak için yaptığı her şey için teşekkür ediyor.
- Michael, tercümanın söylediklerine inanmadığını ve kızın Saddam'ın casusu olabileceğini düşünüyor.
- 26:55Birleşmiş Milletler Çalışanlarının Durumu
- Birleşmiş Milletler çalışanlarının yaptırımları eleştirmesine şaşırılıyor.
- Her departmanın farklı derdi ve amaçları var, herkes Maden Dunin'in istediklerini yapıyor.
- Güvenlik Konseyi'nin kararlarını sorgulamak bize düşmez, kararları siyasetten bağımsız olarak uygulamak gerekiyor.
- 28:20Kürt Bölgesi ve Irak'taki Sorunlar
- Kuzey Irak'ta erzakların söz verilenin yarısı ulaşıyor ve yaptırımlar diğer bölgelere kıyasla en çok burayı buluyor.
- Kürtlerin elinde kendi gıdalarını alabilecek kadar para var ve bu para petrol karaborsasından geliyor.
- Saddam Hüseyin, Kürtlerle mücadelede zorla yerinden edilmeler, tutuklamalar, işkence, kara mayınları, parça tesirli bombalar, sarin ve sinir gazıyla onbinlerce insanı öldürmüş ve onbinlercesini sakat bırakmış.
- 30:01Diplomasi ve Tuzağa Düşme
- Michael, New York'a dönmek için Kuveyt'ten aktarmalı olarak saat 17'de CFG'ye inmesi gerekiyor.
- Dupre rapora dokunmaması gerekiyor çünkü rapor Nida için petrolü töhmet altında bırakacak.
- Michael'a bazı fotoğraflar geçecek ve bunları Hasan'a göstermesi, Dupre'ye göstermemesi için onları göstermesini sağlamak gerekiyor.
- 31:56İlaç Kontrolü ve Casusluk
- Rapor tamamlanıp onaylanana kadar okunmaması gerekiyor, ancak Paşa yardım etmesi için ısrar ediyor.
- Kutular kontrol edildiğinde 1999 hasta insanın daha da hastalanıp ölebileceği, süresi geçen ilaçların imha edileceği ve üretici firma kendi cebinden ilaçları yenileyeceği anlaşılıyor.
- Michael, bir kadınla yemeğe çıkıyor ve ona casus olup olmadığını soruyor, kadın ise insanlara yardım etmek ve fark yaratmak istediğini belirtiyor.
- 35:12Bombalama Tehdidi ve Fotoğraflar
- Birleşmiş Milletler çalışanlarını tahliye etmeden Bağdat'ı bombalamayacaklarını öğreniyorlar.
- Gıda için petrol kamyonları geliyor ancak kimin gönderdiği bilinmiyor.
- Fotoğraflar gerçekse bu oyuna getirildiklerinin kanıtı olabilir, ancak onlara güvenmemeleri gerektiği belirtiliyor.
- 37:42Saddam Hüseyin'in Kürt Sivillerine Yönelik Tehdidi
- Saddam Hüseyin'in Kürt sivillerin mezarları gösteriliyor, bu mezarların resmi olarak yer almadığı belirtiliyor.
- Konuşmacı, annesinin ve babasının Vatansever Kürtler Birliği'nde çalıştığını ve Halep'te öldürüldüğünü anlatıyor.
- Bağdat'taki kişilerin Kürt olduğunu bilmediğini, Mike Saddam'ın polisi bunu öğrenirse kendisini ortadan kaldıracağını söylüyor.
- 38:35Ahmet'in Keşfi ve Listeyi Bulması
- Ahmet, Bek'in bir komployu ortaya çıkarmasına yardım etmiş ve Saddam'ın gıda için petrolden milyarlarca dolar para çaldığını öğrenmiş.
- Ahmet, Batı hükümetlerinde en üst düzeye kadar yayılan bir yozlaşma olduğunu iddia etmiş.
- Ahmet, sistemin devamını sağlamak için Saddam'dan rüşvet alan dünyanın dört bir yanındaki insanların ve kuruluşların isimlerini içeren bir liste görmüş.
- 39:38Listeyi Şifreleme ve Taşıma Planı
- Listeyi şifrelemiş ve şifreyi çözebilecek kaynak bulunamadığı belirtiliyor.
- Listeyi kimin götüreceği çok önemli olduğu, kimse partizanlıkla suçlayamayacağı vurgulanıyor.
- Konuşmacı, listeyi yanında götürüp şifreyi çözebilecek birini bulmasını istiyor.
- 40:52İstihbaratçıların müdahalesi
- İstihbaratçılar, Birleşmiş Milletler çalışanı olan genç diplomatı çölde dolaşırken yakalıyor.
- İstihbaratçılar, diplomatın ecza deposuna yaptığı ziyaretin gereksiz biçimde tahrik edici olduğunu söylüyor.
- Diplomatın belgeleri istihbaratçıların elinde kalıyor ve kim olduğunun öğrenilmesi an meselesi oluyor.
- 43:34Kürt Kızın İzlenmesi
- Bir kişi, Kürt kızın nerede olduğunu bilmediğini iddia ediyor.
- İstihbaratçılar, kızın yerini öğrenmek için baskı yapıyor.
- Konuşmacı, kızın yerini bilmediğini tekrar vurguluyor.
- 44:38Amerika'ya Gitme Planı
- Konuşmacı, Amerika'ya mülteciler yüksek komisyonu sağlayacak bir şey aldığını söylüyor.
- Türkiye'ye Kürtlerin yaşadığı bölgeye gidebileceğini, orada dostları olduğunu belirtiyor.
- New York'ta güvende olacağını ve listeyi birlikte çözeceklerini söylüyor.
- 45:44Birleşmiş Milletler'deki Karşılaşma
- Konuşmacı, odasına çağrılıyor ve planının ne olduğunu soruluyor.
- Birleşmiş Milletler'de işinin bittiğini, kariyerinin sona erdiğini öğreniyor.
- Gıda için petrolün başarısızlığı apaçık ortada olduğu ve dosyaların dijital filigranlı zaman ve tarih mührü olduğu belirtiliyor.
- 46:54Christina Dupre'nin Ölümü
- Christina Dupre'nin gittiği ve orada yapabilecek bir şey kalmadığı söyleniyor.
- JFK havaalanında pasaport kontrolü yapılıyor.
- Christina Dupre'nin birkaç saat önce evinde yalnız bulunup kalp krizi geçirdiği öğreniliyor.
- 50:11Raporun Hazırlanması
- Konuşmacı, Christina Dupre'nin ölümü hakkında bilgi alıyor.
- Hasan'ın programı bitirme konusunda kararlı olmadığı için raporu istediği şekilde imzalayacağı söyleniyor.
- Paşa, raporu olayların içinde olan birinden duymaları gerektiğini belirtiyor.
- 58:37Güvenlik Konseyi'nde Rapor Sunumu
- Birleşmiş Milletler'in Gıda için Petrol oylamasında sıradışı bir durum yaşanıyor.
- Genel Sekreter Baş Yardımcısı Costa Passas, programın durum raporu iletmesi için yerine Özel Kalem Müdürü Michael Salona bırakıyor.
- Christina Dufrey'in ani ölümü sonrasında, programın asıl amacı olan insani yardım sağlama görevini yerine getirdiği belirtiliyor.
- 59:27Güvenlik Konseyi Kararı
- Güvenlik Konseyi, Saddam Hüseyin'in kitle imha silahlarını sakladığı yerin bulunması için çabaların artırılmasına karar verdi.
- Konsey, 1986 nolu karar için oy birliğiyle finansmanın 180 günlüğüne uzatılmasına karar verdi.
- 1:00:19Michael Salim Temur'un Amerika Ziyareti
- Michael Salim Temur, Amerika'ya geldi ve bir partide tanıştı.
- Melina Paşa'nın eşi, Michael'ı tanıdığını ve ona bayıldığını söyledi.
- Michael, Bağdat'taki otel odasında kendisine rüşvet vermek isteyen biriyle karşılaştığını belirtti.
- 1:02:53Saddam'ın Rüşvet Sistemi
- Michael'a Saddam'ın indirimli fiyattan petrol kuponları sattığı ve bu adamların kuponları petrol fiyatı tavan yapınca satıp büyük kar elde ettiği bilgisi verildi.
- Saddam, indirimle satış fiyatı arasındaki farkı kendi cebine indiriyormuş ve bu sayede milyar doların üzerinde para kazanmış.
- Şifreli dokümanlar arasında 71 dakikalık bir video kodek bulunmuş ve içinde ağır topların, politikacıların, iş insanlarının ve bankacıların isimleri yer alıyor.
- 1:04:52Listeyi Halka Açıklama Tartışması
- Listeyi halka açıklamak gerektiği ancak bunu yapamayacakları belirtildi.
- Birleşmiş Milletler'in mahvettiği de kalacakları ve birileri sorular sormaya başlamalı olduğu söylendi.
- Paşa günah keçisi ilan edilecek ve Michael'ın kariyeri bitecek endişesi dile getirildi.
- 1:06:48Rüşvet Almanın Tehlikeleri
- Nasim'in nerede olduğu bilinmiyor ve onu arayan kişi, Nasim için ne istiyorsa vereceğini söyledi.
- Resnetsov'un tehlikeli bir adam olduğu ve Irak'ta ondan habersiz kuş bile uçamadığı belirtildi.
- Resnetsov'un Moskova, Pekin, Saddam ve koruma fonları açgözlüleri arasında köprü görevi gördüğü ifade edildi.
- 1:08:43Paşa ve Michael'ın Görüşmesi
- Göçmen bürosuna teslim edilen belgelerin eksiksiz olduğu ancak varlığı onları rahatsız ettiği belirtildi.
- Paşa, Nasim'in Bağdat'a gönderileceğini ve liste verilmeyeceğini söyledi.
- Michael, masumların acı çekip ölürken hiçbir şey yapmamakın asıl suç olduğunu ve fırtınayı kontrol edemeyeceklerini, sadece rotayı belirleyip yelkenleri açabileceklerini söyledi.
- 1:09:52Irak'ın İstilası
- Muş'un koalisyon güçleri birkaç gün içinde Irak'ı istila edecek ve görüş birliği değişecek.
- Saddam tarihi olacak ve Gıda İçin Petrol yeni ve özgür bir Irak'ın kurulması için başarılı bir çerçeve olabilir.
- Birleşmiş Milletler de fırsatçılar ya da açgözlü ülkeler deyip liderlik rolünü üstlenebilir.
- 1:10:36Askeri Operasyon
- Amerika ve koalisyon güçleri Irak'ı silahsızlandırmak, halkı özgür kılmak ve dünyayı korumak amacıyla askeri bir operasyona başlamış durumda.
- Önümüzdeki 24 ila 48 saat içinde muhtemelen 3000 tomahawk füzesi, uydu güdümlü hassas bombalar ve lazer güdümlü bombalar çeşitli hedefleri vuracak.
- Askeri operasyon sadece Bağdat'ta değil, Irak'ın çeşitli yerlerinde de devam ediyor.
- 1:11:28İstiladan Sonra
- İstiladan altı hafta sonra Bağdat'a geri dönen kişi, Paşa'nın yeni Irak'ı inşa etme planını gerçekleştirmek istediğini belirtti.
- Yaptırımlar kaldırılmış, serbest piyasa ülkeye güç verecek ve özgür seçimler vatandaşların sesi olacak.
- Faturayı da petrol ödeyecekti ve Paşa'nın hala güçlü bağlantıları vardı.
- 1:13:09Listeyi Paşa'ya Verme
- Yeni pasaport ve vize getirildi ve istenen kadar kalınabileceği söylendi.
- Liste Paşa'ya verildiği ve Paşa'nın liste için takas ettiği belirtildi.
- Paşa'nın Birleşmiş Milletler'de yararlı olabileceği düşünüldü.
- 1:16:18Irak'ın Yeniden Yapılanması
- Paşa'nın herkesi kontrol ettiği ve yeniden yapılanmada bütün ar topların cebinde olduğu belirtildi.
- Özgürlük iyimserliği kısa sürdü ve kimse Saddam'dan sonra ne olacağını planlamamıştı.
- Amerikalılar rejime sadık olan herkesi ayıkladı ve ülkeyi nasıl yöneteceğini bilen kimsecikler kalmamıştı.
- 1:17:19Irak'ın Anarşisi
- Irak anarşi, kaos ve korkunun pençesindeydi.
- Savaştan önce Gıda İçin Petrol programını dolandıranların hepsi artık Irak'tan bir parça almaya hazırdı.
- Michael, davaya olan inancını kaybetmiş olduğunu belirtti.
- 1:18:05Michael ve Rauf'un Karşılaşması
- Michael, Rauf'u görmek için aşağı inmesini istiyor.
- Rauf, Michael'a yeni Irak'ta önemli bir rol oynayacak olan Bay Saç'ı tanıştırıyor.
- Rauf, Resnetsov ve gıda için petroldeki suç ortaklarının Irak'ta sorun çıkardığını söylüyor.
- 1:19:21Gıda İçin Petrol Skandalı
- Listede Saddam'ın gıda için petrolü dolandırmasına yardım eden kişi ve kurumların adı vardı.
- Deliller Irak petrol bakanlığındaydı ve hükümet düştükten sonra Amerikan askerleri tarafından alınan resmi belgelerde yazıyordu.
- Rauf, artık listeyi istemediklerini ve güçlü insanların açgözlü olduğunu, herkesin derdinin para ve petrol olduğunu belirtiyor.
- 1:20:14Paşa'nın Rolü
- Rauf, patronunun bu işe dahil olduğuna dair istihbaratları olduğunu söylüyor.
- Rauf, Paşa'yı ikna etmenin imkansız olduğunu ve Birleşmiş Milletler'i her türlü tepkiye karşı koruyabileceklerini belirtiyor.
- Rauf, Kürtlerin yeni Irak'ın oluşumunda önemli bir rol oynayacağını ve bu bir şeyi değiştirebileceğini söylüyor.
- 1:22:35Rüşvet İşleri
- Yeni tedarikçiler Fransız ve Kanadalılar kuzey bölgenin tamamını almak istiyorlar.
- Bu işi sağlamak için yüz bin dolar ödemeleri gerekecek ve elli bin dolar rüşvet ödenmesi planlanıyor.
- Rauf, yetkililerle ilgili ayak işlerini kendisinin halledeceğini ve gerisini diğerinin halledeceğini söylüyor.
- 1:24:11Tehdit ve İstekler
- Rauf, Timur Rasnetsov'u verip görevinden istifa etmesini istiyor, aksi takdirde tarihi boyutta bir skandal yaşanacağını söylüyor.
- Rauf, Resnetsov'u uluslararası şirketler ve hükümetler koruduğunu, Saddam'a diz çöktürüp onu buraya gönderen hükümetler olduğunu belirtiyor.
- Rauf, yeni demokrasinin büyüme ağrılarının yozlaşma olduğunu ve bunu engelleyebileceklerine inanmanın ahmaklık olduğunu söylüyor.
- 1:28:56Paşa'nın Kararı
- Paşa, görevini bırakıp ülkesine döneceğini ve artık bu işin zevkinin kalmadığını söylüyor.
- Rauf, Paşa'yı UNESCO'da özel asistanlık pozisyonu için tavsiye ettiğini ve Birleşmiş Milletler'deki en genç kişi olacağını belirtiyor.
- Paşa, bu işin kendisi için uygun olmadığını ve artık öncesi olmadığını söylüyor.
- 1:31:03Belgelerin Bulunması
- Trevor, Saddam'ın saray dosyalarının doğruluğunu doğruluyor.
- Rauf, milyarlarca dolar değerindeki petrol kuponu ve rüşvete dair belgeleri gösteriyor.
- Rauf, isimsiz olmak da sorunun bir parçası olduğunu ve kimse gerçeğin sorumluluğunu almazsa sonuç fikir birliğine kalacağını söylüyor.
- 1:33:19Skandalın Ortaya Çıkması
- Birleşmiş Milletler'deki gıda için petrol tartışması ve skandalıyla program başlıyor.
- Birleşmiş Milletler senatörü genel sekreter Kofi Anna'nın istifasını talep etti.
- Birleşmiş Milletler genel sekreteri, eski genel sekreter yardımcısı Costa Passas için soruşturma başlattı.
- 1:34:11Skandalın Sonuçları
- Yayınladığı belgelerin Amerikan istilası sonrası Irak Dışişleri Bakanlığı arşivlerinde bulunduğu belirtildi.
- The Wall Street Journal, ellerinde milyarlarca dolar değerindeki petrol kuponu ve rüşvete dair belgeler olduğunu iddia ediyor.
- Federal yetkililere göre Passas ülkeden kaçmış bulunmakta ve ne zaman kaçtığı bilinmiyor.
- 1:36:30Skandalın Etkileri
- Ellialtı farklı ülkeden iki bini aşkın şirket Saddam Hüseyin'den ya rüşvet almış ya da ona pay vermişti.
- Gıda için petrol programından yirmi milyar doların üstünde para başka yere aktarılmıştı.
- Dünyadaki en prestijli şirketler bile töhmet altındaydı ve hükümette üst düzeyde yer alan yüzyetmişiki kuruluş ve şahıs rüşvet almıştı.
- 1:37:07Sonuç
- Baykal Sal, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'daki haber ajansları adına Kongo, Afganistan ve Irak'taki küresel çatışmaları izlemek üzere Dışişleri'nden ayrıldı.
- İfşa ettiği skandal, Birleşmiş Milletler tarihindeki en önemli reform hareketinin başlamasına neden oldu.
- Paşa bulunduğu yerden geri dönmedi ve FBI halen kendisini aramakta.