Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Kuzey Kalesi" ve "Bir Dünya Sinemasına Özel Bakış" programlarında Akika Ozma'nın 2023 tarihli "Sararmış Yapraklar" (Finnice orijinal ismi "Gollet Lehted" - Ölü Yapraklar) filmi hakkında yapılan detaylı bir inceleme içeriğidir.
- Video, filmin ismi ve çevirileri hakkında bilgi vererek başlıyor, ardından yönetmen Akika Ozma'nın filmografisi ve kendine özgü sinema tarzı inceleniyor. Filmde Ansa (market raf görevlisi) ve Hoppa (alkol bağımlısı amelelikçi) karakterleri arasındaki ilişki, işçi sınıfından iki bireyin zorlu yaşam koşullarında birbirlerini bulma hikayesi anlatılıyor. İnceleme, filmin yalnızlık, fakirlik, insan ilişkileri gibi temalarını, sinemanın renk dilini ve müzik kullanımını detaylı olarak ele alıyor.
- Videoda ayrıca Ozma'nın minimalizm, sigara içen karakterler, köpeklerle arkadaşlık, retroizm, işçi sınıfı, bürokrasi, şans, içki, bar sahneleri, anakronizm, arkadaşlık, sürrealizm, yoksulluk ve zayıfla pomoş gibi ortak temaları inceleniyor. Konuşmacı, filmin "Loser Üçlemesi" olarak adlandırılan bir serinin parçası olduğunu ve özellikle Mouse de Dört grubunun "Synthron" şarkısının filmdeki etkisini vurguluyor.
- 00:32Akikaozmai'nin Yeni Filmi "Ölü Yapraklar"
- Programda İskandinavya'nın film sinemasının son örneklerinden biri olan 2023 tarihli "Ölü Yapraklar" (Fince: Golllet Lehted) filmi ve yönetmeni Polen Leves konuk edilecek.
- Filmin ismi Fince'de "ölü yapraklar", İngilizce'de "düşmüş yapraklar", Türkçe'de ise "sararmış yapraklar" olarak çevrilmiş.
- Hikayede işçi sınıfından orta yaşlarda bir kadın ve bir adamın kupkuru yalnız hayatları, tanışmaları ve ilişkileri en sade ama en insani haliyle anlatılıyor.
- 02:10Akikaozmai'nin Sineması
- Akikaozmai, Fin sineması deyince ilk akla gelen ve hem ulusal hem uluslararası anlamda en çok tanınan isimdir.
- Yönetmenin filmlerinde minimalizm, sigara içen karakterler, köpeklerle arkadaşlık, retroizm, işçi sınıfı, bürokrasi, içki ve bar sahneleri, yalnızlık, anakronizm, arkadaşlık, sürrealizm, yoksulluk ve zayıfların güç birliği yaparak hayata tutunması (pomoş) önemli temalar olarak yer alır.
- Akikaozmai'nin karakterleri medyada ve toplumda pompalanan eğlenceli, neşeli tipler değil, sakin bir mutluluk yaşam anlayışları olan, az ama öz konuşan (lakonik) kişilerdir.
- 04:36Akikaozmai'nin Yönetmen Stili
- Akikaozmai, masalsı fırça darbeleri olan bir yönetmendir ve sosyoekonomik realizm, yeni gerçekçilik ve masalsılığı kendine özgü bir formülle karıştırarak, absürtten anarşizmi, fantastikten romantizmi pek çok tarzı kaynaştırarak yüzlerce film arasından hemen kendini belli eden bir tarz ortaya çıkarır.
- Alakasız gözüken, zaman ve mekandan kopuk nesneleri ayrıksı bir pozda sunması, nostalji, anakronizm, retroizm gibi kavramlarla açıklanabilecek eklektik nesne seçimleri dikkat çeker.
- Akikaozmai, basit bir yapıya, biçime sahiptir hikayeleri insani olanı öne çıkarır ve ortak gerçeklikten masal alemine küçük uzantılar veren, hüzün dolu ama asla ağlak olmayan, stoik karakterleri barındıran kendine has bir melodram tarzıdır.
- 06:26Akikaozmai'nin Temaları ve Yaklaşımı
- Akikaozmai, provayı sevmeyen, genelde ilk çekimini kullanmayı tercih eden, mantıksız bürokrasinin her şeklinden nefret eden bir yönetmendir.
- 1983'ten beri aynı ekiple çalıştığını ve artık bir bakışla bile anlaşabildiklerini söyleyen Akikaozmai, korkunç komplolara, çarpıcı sahnelere, köpeklere bağırma çağırmaya, patlamalara yaslanmaz.
- Akikaozmai, burnumuzun dibindeki mahallemizdeki içler acısı hallerimize, sorunlarımıza odaklanır; sevgisizliği, yalnızlığı, yoksulluğu, utangaçlığı sahneye sürer.
- 08:08Akikaozmai'nin Teknik Özellikleri
- Akikaozmai'nin filmleri gerçekçilik ve gerçeküstü arasında dalgalanır durur; dramlarında umuttan ya da umutsuzluktan ziyade stok bir bakış açısı hissedilir ve bir tiyatro havası vardır.
- Akikaozmai'nin filmlerinin genelde aynı oyuncularla çalışması, hareketli kamera kullanımının sınırlı olması ve durgun bir dünyayı durgun bir kamera ile çekmesi dikkat çeker.
- Akikaozmai, sık sık başvurduğu kara mizah, bu donuk anlatımla komedi ve trajediye aynı mesafede kalan nadir örneklerdendir.
- 09:25Akikaozmai'nin Müzik ve Anlatım Tarzı
- Akikaozmai'nin hikayelerinde hatırlatma, öne çıkarma amaçlı eser kullanımı çoktur; sevdiği eserlere yer vermesi, bazen kendi filmlerini alması ve özlemini duyduğu kendi yurdundan kesitlerdir.
- Akikaozmai, şiddeti ekran dışında tutmayı tercih eder, sonuçlarıyla ilgilenir ve jestlerden bile uzak duran, karakterlerini çağına göre yavaşlatmayı seçen bir yönetmenin aksiyona yüz vermemesi doğaldır.
- Akikaozmai'nin filmlerinde klasik müzikten rock'n roll'a, 60'ların pin şans sonlarından, aranjmanlarından tangolarına geniş bir yelpazeden eserlerle tanıştığı, müzik seçimleri hem sabit kamerayı kompanse edip filmi akıcılaştırır hem de donuk yüzlü karakterlerin ve bazen olayların iç sesleri olur.
- 11:28Karizma Ki'nin Köpek Sevgisi
- Karizma Ki'nin filmlerinde genellikle köpek karakterleri bulunur ve bu filmler genellikle köpekler ve underdoglar hakkında anlatılır.
- Karizma Ki'nin mimiksizliği, köpeksiz bir ifade biçiminin insanlara uygulanmış hali olarak yorumlanabilir ve bu durum "caninomorfizm" olarak adlandırılabilir.
- Karizma Ki'nin filmlerinde toplum dışına itilmiş karakterler genellikle bir köpekle arkadaşlık ederler ve bu köpekler genellikle çok uzun süredir bakılan köpeklerdir.
- 12:56Karizma Ki'nin Diğer Özellikleri
- Kan Film Festivali'nde 2012'den beri verilen "Palm Dog" ödülü, filmlerdeki köpeklere verilen birkaç ödülden biridir.
- Karizma Ki, köpekleri ve pek çok hayvanı insanların %99'undan daha çok seven ve onlara tercih eden biridir.
- Karizma Ki, Finlandiya'nın kuzeyindeki Lapland'daki Madnight Sun Film Festivali'nin kardeşi Mika ile beraber 1986'da kurucusu olmuştur.
- 14:49Ölü Yapraklar Filmi
- "Ölü Yapraklar" filmi, Finlandiya üçlemesinin ikinci filmidir ve yönetmenin önceki filmlerinde de dökülen yapraklar sıkça gösterilmiştir.
- Filmin başrol oyuncuları Hop barrolünde Uctan'ın Ansa rolünde Alma Pesti'dir ve ikisi de sette çok uyumlu olduklarını röportajlarından öğreniyoruz.
- Uctan, Karizma Ki'nin filmlerinde daha sıcak bir ortamda olduğunu hissediyor ve ekran karşısında da olsa bu karakterler içinizi ısıtıyor.
- 16:22Alma Pesti ve Ansa Karakteri
- Alma Pesti, sinemacı bir aileden gelmekte olup, babası ve en büyük ebeveynleri ülkesinde bu alanda bilinen isimlerdir.
- Ansa karakteri, masum bir güzelliği, utangaçlığı, kadınsı bir çekiciliği, hayata karşı sap ama dirençli, olgun ve bağımsız bir bakışı ve duruşu inanılmaz bir şekilde bir arada eritebilmiş bir kadın portresi çizmektedir.
- Ansa'nın arkadaşı Lisa'yı oynayan Nub Bu ve Hoppa'nın arkadaşı Huatari'yi oynayan Janehutiyenne, Karizma Ki'nin önceki filmlerinde de yer almışlardır.
- 18:03Filmin İçeriği ve Anlamı
- "Ölü Yapraklar" filmi, Karizma Ki'nin "Shadows in Paradise", "Ariel" ve "The Match Factory Girl"den oluşan Proleteria üçlemesinin bir devamı gibi görülebilir ve aynı zamanda "loser üçlemesi" olarak da adlandırılmaktadır.
- Filmin hikayesi, orta yaşlarda yalnız ve güç şartlarda yaşayan işçi sınıfından iki bireyin birbirini bulması ve ümitsiz yalnızlık çemberlerini kırış hikayesidir.
- Ansa, markette raf görevlisi olarak çalışırken tarihi geçmiş çöpe atılacak gıdaları hem ihtiyacı olanlara veriyor hem de kendi alıp karnını doyurmaya çalışıyor, ancak güvenlikçi ihbar edince kovuluyor.
- 20:04Filmin Temaları
- Filmin hikayesi akıllı telefonlar öncesi bir çağda geçse de, Ukrayna'daki savaş gibi güncel olaylara yer vermesi, kendine has bir anakronizm yaratması ve çağımızı bilerek sadeleştirdiği düşünülmektedir.
- Film, kalabalıklaştıkça birbirine dolaşan, kendini kaybeden, karmaşaya mahkum olan insanlığa en temel ve basit haliyle insanı anlatan, özünü hatırlatan bir hikayedir.
- Fakirlik insanı boğabilir ancak bazen yaşam üzerine düşünmemize fırsat yaratabilir, zenginlerin ise sürekli çalışmaktan, çalmaktan, seyahatten, koşturmaktan, yemekten, alışveriş yapmaktan ve eğlenmekten vakitleri kalmayabilir.
- 22:37Filmin Sonu ve Etkileri
- Hoppa'nın kadının telefonun yazılı olduğu kağıdı kaybedince sürekli aynı sinemaya gidip onu bulmaya çalışması ve Ansa'nın adam hastanede komadayken ziyaret ederek ona bakması, ekmek parasını kazanmak için emek sarf etmeye alışmış insanların sevdiğine ulaşmak için de emek sarf etmekten kaçınmayabileceklerini düşündürüyor.
- Çağımızın finans falan denilerek emeksiz, üretimsiz para kazanmaya yönelik ekonomi ve insan modeli, ilişkilerimizde de aynı kullan atçılığı ve kolaycılığı benimsemiş görünmektedir.
- Filmin son sahnesinde yol boyunca beraber uzaklaşan ikiliyi kameranın arkadan çekişi, Charlie Chaplin'in "Modern Times" filminin final sahnesini hatırlatmaktadır.
- 23:39Ölü Yapraklar Filminin Özellikleri
- Kazmai'nin "Ölü Yapraklar" filmi, Kinin ilk buluşmasının sinemada gerçekleşmesinin başka bir varoluşa açtığı kapılara iyi bir örnek olarak değerlendiriliyor.
- Filmde barların yaşa göre ayrılmış olması dikkat çekiyor; Ansa'nın çalıştığı barda altmış yaş üzeri insanlar varken, Holappa'nın düşüncelere dağıldığı barda sadece orta yaşlardaki insanlar bulunuyor.
- İşinden atılan Hoppa'nın arkadaşına verdiği "Arktik Histeria" kitabı, Marko Tapyo'nun yazdığı dört bölüm olarak planlanmış ama yazarın ölümüyle iki kitabın yayınlanabilmiş bir seri.
- 25:34Filmdeki Yalnızlık Teması
- Filmde tablo gibi duvara asıp ara sıra düşüncelere, duygulara dalınabilecek kareler bulunuyor ve yalnızlığın pek çok halini farklı sahnelerde sunuyor.
- Ansa'nın otobüsle eve dönerkenki yalnızlığı, evinde saksı bitkisi ve savaş haberleri kussan radyosu ile baş başa yalnızlığı, kurtardığı köpeği ile beraber uyurkenki masalsı yalnızlığı filmde vurgulanıyor.
- Hoppa'yı yemeğe davet ettikten sonra bir tabak ve çatal kaşık alması, Ansa'nın evinde ikinci bir tabağı olmayacak kadar yalnız yaşadığını fısıltıyor.
- 26:33Filmdeki Renk ve Müzik Kullanımı
- Filmde sinemanın renk dilini kullanıyor; Ansa'nın boyunu aşan boş bardakları toplayıp bulaşıkhaneye yürüyüşü, Holappa'nın alkole karşı Ansa'yı seçmek için şarkıyı dinlerken yaşadığı kendine isyan ve iç mücadele, donuk ama düşünceli bir yüzün ardında kopan fırtınalar gibi sahneler unutulmayacak görüntüler.
- Filmin müzikleri çok güçlü; duyguların öne çıktığı sahnelerde zihinsel dünyaları, duygu dünyalarını şarkılarla ifade etmeyi seven yönetmen, not edip müzik listenize ekleyebileceğiniz pek çok şarkı kullanmış.
- Filmde Holoppa'nın arkadaşı Huatari Karooke barda "Under the Row" şarkısıyla sahne alıyor, ardından Lud Restop'ın yazdığı Schubert'in "Serena" şarkısı Hoppa ve Ansa'nın ilk karşılaşmasında aynı karaoke barda söyleniyor.
- 28:07Filmdeki Müziklerin Etkisi
- Filmin ismine ilham kaynağı olduğu söylenen Jack Braver'in sözlerini yazdığı aynı adlı şarkı "Leppymort" (Ölü Yapraklar) Vita'ın seslendirmesiyle filmin bizlere bir başka müzikal hediyesi.
- "To the Morning Rain" parçasının Fince versiyonu olan Soner Yokki'den "Alsam Sate Sen" de filmin müzikal zenginliğini oluşturuyor.
- Filmin sonlarına doğru duyar duymaz beni çarpan, başka dünyalar ışınlayan "Stunt to the Mixin" (Türkçesiyle "Kedere Doğmuş, Hayal Kırıklıklarına Boğulmuşum") şarkısı, Ansa'nın kurtardığı köpekle minicik bir kulübe andıran dairesinde uyurken arkadaşıyla bara gittiği sahnede canlı müzik olarak çalınıyor.
- 31:44Film Analizi ve Değerlendirme
- "Ölü Yapraklar" yeni bir şey sunmuyor, ne Karizma filmleri arasında ne de dünya sinemasında ilginç denilebilecek bir özelliği, ciddi bir yeniliği yok öncekilere göre.
- Kazmai, anlatımsal ya da teknik yeniliklerle değil, unuttuğumuz, unutmaya yüz tuttuğumuz, bir kenara attığımız, bir işe yaramaz sandığımız, eskinin içindeki yeni ile değerli ile, düşüncenin ötesindeki duyguyla bizi buluşturan, bizi uyandıran, insanlığımızı hatırlatan, hayata bağlayan bir yönetmen.
- Film, özellikle konuşmacının çalışmasında ve hemen tekrar tekrar seyretme isteği uyandırmasında anlattığım pek çok faktörle duygu dünyasına dokunabilmesi, bir şeyler yaşatabilmesi belirleyici oldu.