Buradasın
Agora/Hypatia Filmi ve 5. Yüzyıl İskenderiyesi Üzerine Tarihsel Değerlendirme
youtube.com/watch?v=Vyg4l8ViNAMYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarihçi ve diğer konuşmacılar arasında geçen, "Opus Magnum" adlı programın beşinci bölümüdür. Konuşmacılar arasında Can, Cengiz ve Jordan adlı kişiler bulunmaktadır.
- Video, Amenabar'ın yönettiği "Agora" (veya "Hypatia") adlı filmin tarihsel doğruluğunu ve temalarını ele almaktadır. Konuşmacılar, 5. yüzyılda İskenderiye'de geçen filmin, paganizmin düşüşe geçtiği ve hıristiyanlığın devlet dini olarak tanımlandığı dönemdeki olayları konu aldığını tartışmaktadır. Ayrıca, filmin tek tanrılı dinlerin bilimi ve aklı öldürdüğü mesajını eleştirerek, tarihsel gerçeklerle karşılaştırmalar yapmaktadırlar.
- Videoda ayrıca Hıristiyanlık tarihi, Efes, Antakya ve İstanbul kiliseleri arasındaki mücadeleler, Nesturius ve Monofiziklik gibi farklı Hıristiyan ekolleri arasındaki tartışmalar, İskenderiye Kütüphanesi'nin durumu, Serapeum'un yıkılışı ve dönemin ideolojik çatışmaları gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, rasyonalite ve bağnazlık arasındaki ilişkiyi, her dinin içinde fraksiyonların bulunduğu ve tarihsel dönemlerde bu iki kavramın bir arada bulunduğunu da tartışmaktadır.
- 00:16Paribu'nun Fen Token Hizmeti
- Paribu, taraftar takımlarının Şampiyonlar Ligi'ni sunmaktadır.
- Paribu, 2020'de Galatasaray Fen Token'ını listeleyerek dünyada öncü bir adım atmıştır.
- 2021'de Fenerbahçe, 2023'te Beşiktaş takımları da listelenmiş olup, toplam 27 yerli ve yabancı kulüp tokeni bulunmaktadır.
- 00:51Filmin Tanıtımı
- Konuşmacılar, Alenadro Amenabar'ın İspanya'da çektiği orta bütçeli film "Agora" hakkında konuşuyorlar.
- Film, 5. yüzyılda İskenderiye'de geçmektedir.
- Film, paganizmin düşüşü ve hıristiyanlığın devlet dini olarak tanımlandığı dönemdeki olayları anlatmaktadır.
- 02:41Filmin İçeriği ve Tarihsel Doğruluğu
- İskenderiye, Helenizmin başkenti, Neoplatonizmin merkezi ve kültür açısından Doğu Akdeniz'in en önemli şehriydi.
- Filmin temel argümanı, tek tanrılı dinlerin bilimi ve aklı öldürdüğü iddiasıdır.
- Konuşmacılar, bu tarihsel mesajın tamamen doğru olmadığını, özellikle 4-5. yüzyılda İskenderiye'de bu kadar net bir ayrım yapılamayacağını belirtmektedir.
- 05:11Filmin Karakterleri ve Hikayesi
- Filmin ana figürü, İskenderiye başpsikopos Theon'dur.
- Theon, monofizitizmi formüle eden ve Efes Konsilinde Nesturius'u heretik ilan eden önemli bir figürdür.
- Filmin hikayesinde Roma valisi, başpsikopos, paganlar, Yahudiler ve Hıristiyanlar arasında çekişmeler yaşanmaktadır.
- 06:08Hipatia'nın Gerçeği
- Hipatia'nın güneş sistemine dair önemli bir buluşu yoktur, bu bir yalan olarak ifade edilmektedir.
- Hipatia'nın ne bulduğu kesin olarak bilinmemektedir, sadece Libya'daki başpiskoposun ona yazdığı yedi mektuptan bir şeyler anlaşılabilmektedir.
- Hipatia'nın öldürülmesi kadın olmasıyla değil, o dönemdeki siyasi ve dini mücadelelerle ilgilidir.
- 06:47Suri ve Orestes'le Mücadele
- Suri, seküler vali Orestes ile mücadele etmiş, Hıristiyanlara karşı tavır almış ve Yahudileri İskenderiye'den sürmüştür.
- Suri aynı zamanda önemli bir teolog ve "doktor" (kilise doktoru) olarak bilinmektedir.
- Suri, Nesturius'un İskenderiye'den çıkarılması ve Efes'teki Antakya piskoposunun geç kaldığı için onu kabul etmemesi gibi siyasi oyunlar oynamıştır.
- 07:27Hıristiyanlık İçindeki Mücadeleler
- Antakya ve İskenderiye arasında, Nesturilik ve Monofiziklik gibi Hıristiyanlığın farklı ekolleri arasındaki mücadele vardır.
- Nesturius, İsa'nın Tanrı ve insan yanlarının birbirinden ayrı olduğunu savunmuş, Meryem'i "Tanrı doğuran" değil "İsa doğuran" olarak nitelendirmiştir.
- Tek tanrılı dinlerin çok tanrılı dinlere göre daha agresif ve dışlayıcı olduğu belirtilmektedir.
- 09:36Anadolu'nun Hıristiyanlıkta Rolü
- Hıristiyanlığın doğuşu ve gelişiminde Anadolu'nun ve Anadolu'daki kilise faaliyetlerinin çok önemli olduğu vurgulanmaktadır.
- Monofizitler İskenderiye'de "Tanrı ve insan tek bir bütündür" diyordu, Nesturiler ise bunların ayrı olduğunu savunuyordu.
- İznik Konsülü'nde bu iki görüş arasında bir noktaya ulaşılacak, "birbirinden ayrı ama mükemmel bir birlik" olarak karar verilmiştir.
- 10:31Nestorius ve Meryem Ana
- Nestorius, üç yaşındaki bir bebeğe Tanrı diyemeyeceğini söyleyerek halkın tepkisini çekti.
- Meryem Ana için özel bir yer olan Efes'te Nestorius'un görüşleri tartışıldı.
- Bugün hala İzmir'in Selçuk ilçesinde Meryem Ana Kilisesi'ni ziyaret etmek bir hac vazifesi olarak görülüyor.
- 11:08Dini Mücadeleler ve Rasyonellik
- Dini mücadeleler Doğu Akdeniz'in mistik ortamında daha çok görüldü, Roma'da değil.
- Tarih boyunca her toplumda rasyonellikle mistisizm arasında bir savaş olmuştur.
- İslam dünyası bugün bu savaşın mistisizm tarafına, Hıristiyanlık ise rasyonel tarafına kaymıştır.
- 15:45Filmin Tarihsel Doğruluğu
- Filmin ana teması Hypatia'nın yaşamı ve ölümü, ancak tarihsel gerçeklerle uyumlu değil.
- Hypatia, zamanın önemli bir akademisyeni olmasına rağmen, filmden bahsedilen birçok icatı yapmamıştır.
- İskenderiye Kütüphanesi o dönemde kalmamıştı ve Serapeum 391 yılında yakılmıştı, fakat filmde ayakta durmaktadır.
- 15:53Tarihsel Gerçekler ve İdeolojiler
- Dinler ve ideolojiler yüzyıllar boyunca aynı kalmamıştır, örneğin 1920'lerdeki ve 1970'lerdeki Bolşevizm farklıdır.
- Hypatia'nın ölümü sadece fikir kavgası değil, aynı zamanda bir baskın şeklinde gerçekleşmiştir.
- Neoplatonizm 5. yüzyılda bitmemiş, sonraki yüzyıllarda devam etmiştir.
- 20:02Roma Mitolojisindeki Kurt Figürü
- Roma mitolojisinde Remus ve Romulus ikizlerin kurt tarafından emzirildiği hikayesinde, orijinalde iki çocuk figürü yoktur, bunlar Rönesans döneminde İtalyanlar tarafından eklenmiştir.
- Asena (Lupa Capitolina olarak da bilinir) kurt figürü, Roma mitolojisine özgü bir simgedir ve ikizlerin emzirildiği hikaye, 15. yüzyılda Antonio del Pollaiolo tarafından eklenmiştir.
- Mitolojide kurt figürü, her kültürde benzer şekilde temsil edilir ve bu antropolojik bir konudur.
- 21:10Hristiyanlık ve Eros Figürü
- Eros figürü, antik Yunan döneminde erotik ve yetişkin bir tanrı iken, Hristiyanlıkla birlikte küçük, masum ve beyaz bir bebeğe dönüşmüştür.
- Hristiyanlık, tek tanrılı bir din olarak libido öldürme eğilimine sahiptir ve zevk için değil, sadece çocuk yapma amacıyla ilişki kurulmasını öngörmektedir.
- İlk keşişler Mısır'dan çöle gitmiş ve tek başına yaşamaya başlamışlardır, bu durumdan sonra manastır kültürü oluşmuştur.
- 22:51İskenderiye ve Mısır
- İskenderiye, Mısır'ın çok batıda yer alır ve Akdeniz'e bakar, Mısırlar Akdeniz'de ayağa adımını atmazlardı çünkü Nil havzası çok bereketliydi.
- İskenderiye, ticaret ve gemiler için rüzgardan en korunaklı yer olarak seçilmiş ve Nil deltasının dışında kurulmuştur.
- İzmir, Türkiye'nin "İskenderiye'si" olarak, Batı ekonomisine ve ticaretine entegre olduktan sonra 17. yüzyılda öne çıkmıştır.
- 24:32Bilgi ve Akıl Yürütme
- Bilgiye ulaşmak için sadece akıl yürütme yeterli değildir, bilgiye ihtiyaç vardır.
- İnsanlık yüzlerce yıldır belli şeyleri tartışmış ve kenara koymuştur, önce onları öğrenip yaşamanız gerekir.
- Demokrasi, bilginin demokratasyonu olmakla birlikte, herkesin akıl yürütmesine gerek olmadığı gibi bir durum değildir.
- 25:53Filmin Değerlendirilmesi
- Filmin Hristiyanlığı iğrenç bir şekilde yansıtması ve Paganların tamamen iyi gösterilmesi, yönetmenin taraflı bir bakış açısını yansıtmaktadır.
- Filmin 5. yüzyılda geçtiği ve kostüm işinin atmosfer için güzel becerildiği belirtilmektedir.
- Vatikan, filmi onaylamakta ve eleştirilere normalleştirerek tepki vermekte, bu durum eleştiri enerjisini almayı amaçlamaktadır.
- 29:17Dini Kurumların İç İçi Yapısı
- Her dinin, kurumun ve ideolojinin içinde farklı fraksiyonlar bulunur; örneğin Katolik Kilisesi de içinde farklı gruplar barındırır.
- Tarihsel süreçte her dönemde hem rasyonalite hem de bağnazlık vardır; her kimlik üzerinden tanımlama yapıldığında zihin durur.
- Vatikan gibi kurumlarda sadece din adamları değil, teologlar, felsefeciler ve bilim insanları da bulunmaktadır.
- 30:36Günümüz Toplumunda Rasyonalite
- Bugün hem Türkiye'de hem de dünyada bağnazlık ve kimlik siyaseti yaygın bir şekilde yaşanmaktadır.
- İnsanlar artık anlık ve imaj üzerinden düşünmektedir, rasyonel düşünme yerini almamıştır.
- Modernite ve rasyonalite sonunu getirmiştir; insanlar artık rasyonel olmanın faydalarını görmedikleri için bu yolda ilerlemek istememektedir.
- 31:51Toplumsal Sorunlar ve Çözüm Arayışı
- Servet eşitsizliği arttıkça yeni gelen nesiller geriden başlamak zorunda kalır ve çok çalışmak zorunda kalırlar.
- Evlilikten akademiye kadar temel kurumlar büyük bir kriz içindedir.
- Teknoloji ilerledikçe insanları ezmiş ve mistik bir yaşam tarzına yönlendirmiştir.