Buradasın

1950'ler ve 1960'ların Amerika'sı: Elvis Presley ve Martin Luther King

youtube.com/watch?v=wsicXQ9_DCU

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu belgesel, Peter Jennings'in sunumuyla 1950'ler ve 1960'ların Amerika'sında yaşanan sosyal değişimleri anlatıyor. Videoda Elvis Presley ve Martin Luther King gibi önemli figürlerin hayatları ve etkileri ele alınıyor.
Belgesel, iki ana bölümden oluşuyor. İlk bölümde Elvis Presley'in müzik kariyeri, televizyonda tanınması ve Amerika kültüründeki etkisi kronolojik olarak anlatılıyor. İkinci bölümde ise Martin Luther King'in 1968'de Memphis'teki çöpçülerin grevini desteklemesi, düzenlenen barışçıl yürüyüşte yaşanan olaylar ve 3 Nisan 1968'de Lorraine Motel'de suikaste uğrayışı detaylandırılıyor.
Belgesel, 1950'lerin itaatci toplumundan 1960'ların isyan ve kurtuluş dönemine geçiş sürecini, müzik ve siyaset üzerinden inceliyor. Elvis'in dans tarzının toplumsal tepkileri, televizyon ortamındaki yükselişi ve Martin Luther King'in yoksulluk kampanyası adlı yeni bir projeye odaklanması gibi olaylar da videoda yer alıyor.

00:11Elvis Presley ve Amerika'nın Değişimi: 1950'lerin başında siyah redman blues, Mississippi nehri kıyısındaki barları doldururken, genç beyaz bir kamyon şoförü olan Elvis Presley bu müziği kendi müzikine entegre etmeye başladı.
Elvis Presley, Amerika'nın oturma odalarına ulaştığında kışkırtıcı tavrıyla tüm kuralları yıktı ve 1950'lerin sınırlarını zorlayıp 1960'lara yol açtı.
1968'e gelindiğinde ülke parçalara ayrılmışken, Martin Luther King, grevdeki çöpçülere eşitlik mücadelesinde yardımcı olmak üzere Menfis'e çağrıldı.
01:09Menfis Çöpçüleri ve Barışçıl Yürüyüş: Grev sırasında taşıdıkları pankartlarda "Ben bir insanım" yazan çöpçüler, "tek bir siyah acı çekerse, tek bir siyah düşerse hepimiz düşeriz" sloganıyla mücadele ettiler.
Barışçıl yürüyüş beklenmedik bir viraj aldı ve Dr. King, bu harekete hayatının son günlerini adadı.
Amerika'nın zaferle çıktığı II. Dünya Savaşı'nın üstünden çok fazla zaman geçmeden, ülkede inanılmaz bir şekilde değişime geçildi.
02:00Sosyal Başkaldırı Döngüsü: 1950'ler ve 1960'lar muazzam bir sosyal başkaldırı dönemi haline geldi ve bu bölümde öfke, canlanma, isyan ve kurtuluş üzerine iki öykü anlatılacak.
Tenise eyaletinin Memphis şehrinden çıkan Elvis Presley, bakış açılarını sarstı ve modern kültürü değiştirdi.
Öte yandan Martin Luther King, hayatının son günlerinde Menfis çöpçülerinin temel insani değerler için verdiği mücadeleye katılmak üzere Menfis'e gitmişti.
03:14Elvis Presley'in Etkisi: 1950'lerin Amerika'sında egemen fikir itaat etmekti, kadınlar evde kalmaya teşvik ediliyordu ve ayrım yapılmasına çoğunluk göz yumuyordu.
Amerika'yı değiştiren gençlik isyanı, rock'n roll'un ve onun kralı Elvis Presley'in yarattığı özgürlüğe çok şey borçluydu.
Güney Amerika'sında siyahlarla beyazlar kanunla ve günlük hayatı her açıdan etkileyen katı bir sosyal kuralla ayrılmıştı; okullar, parklar, tuvaletler, lavabolar ve hatta mezarlarda bile ayrım vardı.
04:54San Stüdyo ve Müzik Dünyasının Değişimi: Yalnız müzik dünyası değişmeye başladı ve Tenise'nin Memphis şehrinde bir adam kapılarını siyahlara ve bütünleşmeye açıyordu.
1950'de St. Philips, daha sonra San Stüdyo adını alacak olan Memphis Kayıt Hizmetlerini kurdu ve özellikle siyahların müziğinin gelişmesine yardımcı olmak istiyordu.
St. Philips, Ike Turner, BB King, Howl Wolf gibi olağanüstü yeteneklerle çalışırken, bu işin hala bir risk olduğunu biliyordu.
06:01Elvis Presley'in Keşfi: 1950'lerin başında pop müzik beyazlar Frank Sinatra, Nat King Cole gibi sanatçıları alırken, St. Philips siyah sanatçılarla bu piyasaya girmesinin mümkün olmadığını derhal kavradı.
1953 yılının yazında Elvis Presley adlı beyaz bir delikanlı San Stüdyoya girdi; Tuplo, Mississippi'den Vernon ve Gladys Presley çiftliğinin tek oğluydu.
Elvis, resepsiyondaki görevliye annesinin doğum günü için bir şarkı kaydetmek istediğini söyledi, ancak aslında yeteneğini denemek istediğini biliyordu.
07:34Elvis'in Müzik Dünyasına Giriş: St. Philips, Elvis'in potansiyelini ve beyaz olmasına rağmen birçok siyah sanatçının bir şarkıya verebildiği duyguya ve ruha sahip olduğunu anlamıştı.
Siyahların müziğine özgü ses ve ritimler Elvis Presley'i odağı bir çocukken etkilemeye başlamıştı, bu müziği dinleyebildiği yerlerden biri de kiliseydi.
Elvis, siyahların kültürünü gospel müziğinin ötesinde de takdir ediyordu; kıyafetlerini çoğunlukla siyahlara özgü diye tabir edilen kıyafetler giyerek meydan okuyordu.
09:37Beale Street ve Elvis'in Etkisi: Beale Street, o gün bugündür Memphis'te ritim'n blues'un vatanıdır ve Elvis'in de oraya giden sayılı beyazlardan biriydi.
Beale Street, siyah halk için ev gibiydi ve Elvis'in ve blues söylemek isteyen diğer beyaz çocukları kesinlikle etkilemişti.
Siyahların müziğini dinlemek için Beale Street'e gitmek zorunda kalmayan beyazlar, Doy Philips'in WHBQ adlı radyo istasyonunda siyah sanatçıları çalan "Red Head and Blue" programını dinliyordu.
11:45Elvis'in İlk Kaydı: 5 Temmuz 1954'te St. Philips, siyahların duygusuyla söyleyebileceğini ümit ettiği beyaz çocuğu çağırdı ve Elvis'ten bas gitarist Bill Black ve gitarist Scott Moore'a katılmak üzere Sun Studio'ya gelmesini istedi.
İlk deneme kötü başlamış ve St. Philips, Elvis'e kendini ne zaman hazır hissedersen tekrar toplanırız demişti.
Ara vermişler ve Elvis sinirin verdiği enerjiyle stüdyonun içinde hoplayıp zıplamaya başlayınca, "That's Right Mama" şarkısını söylemeye başladı ve bu şarkı daha önce siyah bir adamın Arthur Credit'in yazdığı bir siyah şarkısıydı.
13:29Elvis'in İlk Plakı ve Başarısı: Elvis'in ilk plakı "That's All Right Mama" kaydedildiğinde, radyo sunucusu Dowy Phillips bunun bir hit olacağını söyledi.
Plak radyoda çalındığında, Menfis'ten telefonlar yağmuru başladı ve insanlar bu şarkıyı tekrar dinlemek istediler.
Elvis, radyo programında Prestin High School'dan mezun olduğunu söyleyerek, dinleyicilere beyaz olduğunu belirtti.
15:19Elvis'in Konserlerindeki Etkisi: Temmuz 1954'te Elvis ilk büyük canlı konserini verdi ve seyirciler onu sahneden ayrılmaması için yalvardılar.
Elvis sahnede bacaklarını sallayarak, gözlerini kırpıştırarak ve omuzlarını titreterek performans sergiledi.
Elvis son derece şehvetli görünüyordu ve kızlar onun müzikle birlikte yaptığı davranışlara tepki gösteriyordu.
16:39Elvis'in Şöhreti ve Hayranları: Elvis Good Rockin' Tonight'ı çıkardığında bu da bir hit oldu ve Güney'den gelen Blue Çağındaki kızlar onun performanslarına gelmeye başladı.
Elvis'in sahnedeki gücü, seyirciyle iletişim kurabilme yeteneğiydi ve Alfred Wertheimer onun masum isyan lideri olarak fotoğraflarını çekiyordu.
14-17 yaş arası kızlar Elvis'e hayran olup, onun vücut hareketlerine izin verildiğini hissediyorlardı.
19:05Elvis'in Konserlerindeki Olaylar: Mayıs 1955'te Florida'da düzenlenen bir konserde 14.000 kişi vardı ve kızlar sahneye fırlayınca Elvis kaçmak zorunda kaldı.
Elvis'in gücü dizginleri kaybetmişti ve kızlar çığlık atarak onun içlerindeki en derin duygulara ulaşıyorlardı.
Binlerce kız Elvis hakkında fanteziler kuruyordu ve 17 yaşındaki June Juan Elvis'i ilk kez konserde görmüştü.
20:20Elvis'in Kişisel Hayatı ve Şöhreti: Elvis ve June Juan arasında bir yıl ciddi bir ilişki oldu ve birlikte tatile gittiler.
Elvis şöhretinin tadını çıkarıyordu, pembe bir Cadillac satın almıştı ancak şovlar onu sersemletiyordu.
Elvis'in konserlerine akan para, Albay Tom Parker'ın dikkatini çekti ve o Elvis'i bir star yapabileceğini düşündü.
21:31Albay Parker ve Elvis'in Markası: Albay Parker, Elvis'in sözleşmesini St. Philips'ten aldı ve Amerikan eğlence sektörünü değiştirecek bir pazarlama planı yaptı.
Albay Parker, Elvis'in cinselliğini pazarlama konusunda bir dahiydi ve Elvis'i bir marka haline getirdi.
Bir yıl içinde hayranları 22 milyon dolar değerinde Elvis eşyası almıştı, plaklar hariç.
24:42Elvis'in Televizyon Kariyeri: Albay Parker, Elvis'i kendisi olmadan bir hiç olacağına inandırmak için özel bir yöntem geliştirdi.
1956'da Amerika'nın Elvis'i televizyonda görünce ne tepki vereceğini tahayyül edemediler.
Elvis "Sahne Şöva" adlı programa altı kez çıktı ve tepkiler bomba gibi oldu, "Hound Dog" çok kısa sürede bir milyondan fazla sattı.
26:44Elvis'in Televizyon Başarısı: 5 Haziran 1956'da Elvis "Milton Berle Show'a" konuk oldu ve kariyerinin en büyük izleyici kitlesine ulaştı.
Televizyon Elvis'i tüm Amerika'ya tanıttı ve onun kariyerini hızlandırdı.
27:14Elvis Presley'in Dans Tarzı ve Tepkiler: Elvis Presley'in kadınlara olan etkisi ve "Av Köpeği" adlı programda gösterdiği dans tarzı hakkında dalga geçiliyordu.
Elvis'in dans tarzı, "şeytanın müridi" olarak nitelendirilerek herkesin oturma odasına kadar yayılmıştı.
Elvis'in dans tarzı için tepkiler derhal geldi; San Diego şehri dans etmesini yasakladı, Florida'da hakim ve polis şefi onu tutuklamak için şovuna gitti.
28:58Rock'n Roll'a Karşı İddialar: İrkçılar rock'n roll'un siyahların komplosu olduğunu ve beyazları zenci seviyesine çekmek için bir araç olduğunu iddia ediyordu.
New Jersey'de bir belediye başkanı rock'n roll konserlerini yasakladı ve bunu "dinamitle dolu" olarak nitelendirdi.
Elvis, eleştirmenlerin kendisini kıvırma konusunda eleştirilerinden bir şey öğrenmediğini ve yanlış bir şey yaptığını düşünmediğini belirtti.
30:35Steve Allen ve Ed Sullivan Show'u: Steve Allen, Ed Sullivan'ı alarak varyete şovu hazırlamak için büyük bir para riski ediyordu.
Ed Sullivan, Elvis'in dans tarzının tiksinti verici ve bayağı olduğunu düşünüyordu.
Steve Allen, Elvis'in daha "adam gibi" davranmasını sağlayarak bedava kamu ilgisini paraya çevirmeyi planlıyordu.
31:23Elvis'in Televizyonda Görünümü: Elvis, Fred Astaire gibi giydirilerek beyaz krala, silindir şapka ve gerçek bir av köpeğine sahip olarak sahneye çıktı.
Elvis bu kostüme karşı alaycı bir tavır sergilese de, işi yapacaktı çünkü bu bir iş anlaşmasıydı.
Elvis artık televizyonda en fazla para ödenen sanatçı ve müzik sektöründe en çok satan şarkıcıydı.
33:02Ed Sullivan Show'unun Başarısı: Elvis, televizyonun en büyük şovuna üç kez çıkmak için imza atmıştı.
O gece Amerika'daki milyonlarca televizyondan yüzde sekseniki'si Elvis'in showuna ayarlanmıştı.
Elvis'in son şovundaki son numarasında hayranlarının birçoğunu şaşırtarak köklerindeki gospel müziğe döndü.
34:46Elvis'in Askerliğe Gitmesi: Hollywood, Elvis'in askere gidişini onun on yıldaki son televizyon gösterisi olarak sunmuştu.
Ed Sullivan, Elvis'e "şovumuzda şimdiye kadar ağırladığımız en büyük isim sensin" diyerek onu övdü.
Elvis'in 1950'lerde sadece müzik değil, giyim tarzı, saç stilini ve tarama tarzını da değiştirdiği belirtildi.
35:39Elvis'in Döngümünün Sonu: Ed Sullivan'ın Elvis'i kabul etmesiyle Elvis'in devrimci çekiciliği kayboldu ve Amerikan kültüründe dönüm noktası sona erdi.
1968'de Martin Luther King'in vatandaşlık hakları mücadelesindeki dönüm noktası da geçmiş gibiydi.
King'in pasif direniş konusunda ısrar etmesinden bazı hareket üyeleri sıkılmıştı ve King'in bir zafer kazanması gerekiyordu.
36:37Martin Luther King'in Sonu: 15 Ocak 1968'de Martin Luther King 39. doğum gününü kutladı, bu onun son doğum günü oldu.
King, vatandaşlık haklarının onu öldüreceğinden her zaman emindi ve bu doğum gününden kısa bir süre sonra vuruldu.
King, hayatının son haftalarında çöp toplayıcılarını desteklemek için Memfis'te bulunuyordu.
37:42Menfis'teki Çöpçülerin Grevi: İşçiler, çöp toplayıcı olarak çalışırken yaşanan korkunç bir kazadan sonra greve gitmişlerdi; bu işte sadece siyahlar çalışırken beyazlar ağır iş makineleri kullanıyordu.
Kazada iki kişi, yağmurdan korunmak için kamyonun arkasına girdiklerinde mekanizma çalıvermiş ve sıkıştırıcı onları parçalayarak öldürmüştü.
Grev sırasında taşıdıkları pankartlarda "barış", "özgürlük" veya "adalet" yerine "ben bir insanım" yazıyordu.
39:36Çöpçülerin Zorlu Hayatı: Çocukken "okula gidip derslerini öğrenmezsen büyüyünce çöpçü olursun" denirdi ve çöpçülük olabileceğiniz en kötü şeydi.
1968'li yılların başında Menfis'teki çöp toplayıcılar, Dr. King'in vaat edilen topraklar hayalinden çok uzaktaydılar; tam gün çalışıyorlardı ama ücretleri çok azdı.
Çöpçüler, aldıkları maaşla tavuk bile yetiştiremeyecek kadar düşük ücret alıyorlardı.
40:38Grevin Başlangıcı ve Belediye Meclisi: 12 Şubat 1968'de işçiler işini bıraktılar ve 10 gün sonra belediye meclisi salonuna yürüdüler.
"We Shall Not Be Moved" şarkısını söyleyerek isteklerini karşılanıncaya kadar oradan ayrılmayı reddettiler.
Papazlar ve sendika görevlileri, üç siyah belediye meclisi üyesinden birinin kendi taraflarında olduğunu göstermesi için baskı yaratmaya çalışıyorlardı.
41:17Belediye Başkanı Davis'in Stratejisi: Belediye Başkanı Davis, işçilerden sakin olmalarını istedi ve onların isteklerini karşılayan bir yasa tasarısını geçirebilmek için kulis yapabileceğini belirtti.
Zaferin yakın olduğunu düşünen işçiler işgali durdurdular, ancak meclisin planı onaylamaya hiç niyeti yoktu.
Bu durum Martin Luther King'i Memphis'e getirecek olayı sahnelenmeye koyuldu.
42:04Dr. King'in Yeni Hedefi: Dr. King, vatandaşlık hakları hareketini yeni bir doğrultuya sokmaya çalışıyordu; bir aşevi koymak gecekondu mahallelerinin kökünü kazımaktan daha kolay olduğunu belirtti.
Kamuya açık herhangi bir yere girebilme savaşını kazanmışlardı ama bunları kullanabilecek araçları yoktu.
King, her gün ortalama bir uçak yolculuğu ve halka yönelik bir konuşma programıyla Washington'da gerçekleşecek dev yürüyüşe yandaş toplamakla meşguldü.
43:29Menfis'teki İtirazlar: 23 Şubat'ta işçiler, sendika liderleri ve papazlar Elis Auditorium'da toplandılar ancak isteklerini karşılamayan bir yasa tasarısı ile karşılaştılar.
İşçiler, belediye başkanının saatte beş centlik bir artış sağlayabileceğini duyduklarında şok oldular ve sinirlenerek çığırından çıktılar.
İşçiler oditoryumdan ayrılarak Main Street'ten aşağı doğru bir yürüyüş örgütlediler, bu sinirlerini boşaltmanın bir yoluydu.
44:56Menfis'teki Grev ve Polis Çatışması: Grev yapan işçilerin yürüyüş sırasında polis arabaları devriye yapmaya başladı ve göstericileri sıkıştırmaya başladı.
Polisler, göstericilere göz yaşartıcı gazlar sıktı ve bu durum şehrin parçalanmasını ve insanların arasında derin bir nefret oluşmasını sağladı.
Siyah toplum artık büyük bir mücadelenin içinde olduğunu anladı ve grev yapanlar günlük yürüyüşler başlattılar.
46:45Martin Luther King'in Menfis Ziyareti: King'in Menfis'e geleceği duyulduğunda, toplulukta genel kanı onun sorun çıkaran bir bölücü olduğu yönündeydi.
King, insanların gözlerini yukarılara yöneltti ve onlara özgür olmakla ilgili yeni bir hayal aşılıyordu.
King, çöpçü grevine katılmak için Menfis'e çağrıldığında, bazı takipçilerinin onun bir mucize gerçekleştirebileceğine inandığını fark etti.
47:51King'in Zorlu Durumu: King'in omuzlarına yüklendiği sorumluluğun ne kadar büyük olduğunu fark etmiyorlardı ve hayatı boyunca hiç olmadığı kadar sıkıntılı ve stresliydi.
King, bir önceki yaz siyahların yaşadığı varoşlarda korkunç bir şiddet yaşandığına tanık oldu; Detroit'de yüzlerce kişi tutuklandı ve otuz kişi öldü.
King, yoksul siyahlara yeterince yardım etmediği ve vatandaş hakları hareketinin kontrolünü kaybettiği eleştirileriyle savaş içindeydi.
49:00Fakir Halk Kampanyası ve Memphis Grevi: King, Washington'da yürütülen fakir halk kampanyası ile binlerce destekçiyi şiddet içermeyen bir gösteri yapmak üzere çekebileceğini düşünüyordu.
King, hareketin bittiği ve mesajın yitip gittiği konusunda endişeleniyordu ve hala bir lider olduğunu göstermek için başarıya ihtiyacı vardı.
Memphis'te çöpçülerin grevi sürüyordu ve siyahlar belediye başkanı Henry Loeb karşısında az ilerleme kaydediyordu; Loeb grevi bir vatandaşlık hakkı mücadelesi olarak görmemekte ısrar ediyordu.

1950'ler ve 1960'ların Amerika'sı: Elvis Presley ve Martin Luther King

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir